Taizé en de oecumene Een andere bankier in Amersfoort Zestig bijbel platen van Isings hfl Hervormde doopleden dragen vier ton bij hervormd nederland VANDAAd VOORBIJGANG^ Actie Britse kerj voor Cambodjan DONDERDAG 22 OECEMBER 1977 KERK T rouw/Kwartet Op 5 december citeerden wij In d« rubriek „Uit de kerkbladen" een gedeelte van een artikel van dra. A. Jongee in „Kerk en Wereld" over Tabé. Naar aanlei ding van brieven van lezera zond dra. Jonge® on® bijgaande reactie, waarmee wij de dlacuaale beslui ten. Dra. Jonges la theoloog en werkzaam als leraar godsdienst In het voortgezet onderwijs en aan een pedagogische academie. In zijn vrije tijd ia hij voorzit ter van een provinciale hervormde jeugdraad. Het tn Trouw overgenomen gedeelte van mijn artikel kwam nogal hard aan. Dit is te begrijpen, omdat het het meest kritische gedeelte was. Zonder hiervoor een verwijt aan de redactie te maken en ook zonder er ook maar één woord van te betreu ren. toch de opmerking dat de oor spronkelijke inleiding de betrekke lijke geldigheid van het geschrevene duidelijk maakte. Het geheel is ge presenteerd als een reisverslag en niet als een theologische verhande ling. De bedoeling was om de nieuwe vorm te plaatsen naast de trouw aan de traditie. In mijn beleving viel deze ongunstig uit voor Tal2é in de zomer van 1977. Die persoonlijke beleving heb ik geschetst. De oorspronkelijke vorm was bescheidener dan uit het Trouw-fragment bleek. Een veel gemaakt verwijt, op schrift en telefonisch, was dat ik er niet lang genoeg zou zijn geweest Zulke wijze van redeneren acht ik gevaarlijk. Met betrekking tot Zuld-Afrika b.v. verwerpen we zo'n redenering te-' recht. Het gaat bij kritiek op iets of iemand om argumenten. Ik weet. dat helpt u over de drempel met een dubbeldik nummer, Kaarin: Ilrt kernverhaal heel! een politiek karakter. >nl»ekeii«le Nederlander» over de zin van hun ltc*laan. U'HmM-happers kijken in de loekomsl. IV hrlzr tr«en hel kerM*feertje. Daniel de I^ngr: "Morgen gelieurt hel". HuikulialMMMari» Knoijmans: "Wij willen de ander nog altijd van nn» erf afslaan". Een nieuwe Mmming in <lc literatuur? Pmf. Rothuizen: "De kaa* smaakt naar zeep. het vlees naar niks". Leven de kalniuters nog? Terugblik op de jaren zestig. Harde liew ijzen voor smokkel oliemaatschappijen. ie wordt er l»eter van overheidsgeld? Steeds meer jongeren lopen weg van huis. "Laat de Molukkers in Nederland blijven". Lees nu Hervormd Nederland iwrr maanden vroor f 5.— «rrl al voldnrndr van hel blad. Ik ireef me op al* aiionnee. Adrrv. Plaai» vveloppe tornier poMtrgrl ourm aan: »uurdnummrr 1776. Den liaan. DEN HAAO Het steunfonds van de hervormde kerk. de generale kas. heeft dit Jaar tot nu toe bijna 370.000 gulden ontvangen van her vormde doopleden. Vorig Jaar be sloot de synode voortaan ook de meerderjarige doopleden, evenals de lidmaten, om een bijdrage te vragen voor de generale kas. Het geld dat tot nu toe binnenkwam is afkomstig van de 233 gemeenten (van de ruim 1400) die hun bijdragen al hebben afgedragen. GENEVE Een studiegroep van r.k., lutherse en hervormde theolo gen Is tot de conclusie gekomen, dat er tussen deze kerken „verregaande theologische overeenstemming" be staat over het huwelijk. Alleen op het punt van de echtscheiding lopen de standpunten „waarschijnlijk on overbrugbaar" uiteen. Het rapport van de groep is aan de kerken toege zonden. BERLIJN De synode van de evangelische kerk van West-Berlijn heeft uitgesproken, dat de Westdult- se regering moet overwegen, alle hulp aan Nicaragua stop te zetten. Dit gebeurde nadat de priester-dich ter Ernesto Cardenal de synode had geïnformeerd over schending van mensenrechten in Nicaragua. BAD HOMBURG - De Europese baptistenzending, waaraan ook de Nederlandse baptisten meewerken, heeft thans 67 zendelingen, meest in de Westafrikaanse landen Sierra Leone en Kameroen. Het bureau (sinds kort in het Duitse Bad Hom burg) krijgt binnenkort versterking, doordat de Zwitserse dominee Max Strflubli (nu nog in Kameroen) plaatsvervangend secretaris-gene raal wordt. WARSCHAU Twee weken na dat de paus de Poolse partijleider Gierek had ontvangen, hebben de Poolse bisschoppen hun gelovigen opgeroepen, actief bij te dragen aan het gemeenschappelijk welzijn van hun vaderland. Daarvoor vragen de bisschoppen wel. dat de grondrech ten van de burger® ln acht genomen worden en dat de openbaar-rechtelij ke status van de kerken wordt erkend. HEELSUM - De zakbijbel bond heeft ook in Nederland Jonge men sen opgeroepen, mee te werken aan Impact 78, een grootscheepse actie van evangelische kerken en christe nen ln Frankrijk om zoveel mogelijk mensen daar in 1978 te bereiken met het evangelie. Voorwaarde is, dat men Frans kan spreken en zich min stens vijf weken kan vrijmaken. Het aandeel van de zakbljbelbond zal bestaan in de verspreiding van een miljoen Johannes-evangelién. ik me zelf nogal „onkwetsbaar" maak door het geheel als een bele ving te presenteren. Je kunt nl. nie mand dwingen om iets op een be paalde manier te beleven. Over die beleving valt evenwel best te discus siëren, maar dan moet de aanleiding tot die beleving niet worden wegge- praat door het over iets anders te hebben. Zelfs een dik boek met een lofzang over de nobele broeders van Taizé maakt de kritiek, die ik gaf niet ongedaan, omdat het dan niet spreekt over de aanleiding van de beleving. De kern van mijn bezwaar tegen Taizé zat in het slot van het frag ment. In het oorspronkelijke stuk is dat langer. Het is het bezwaar tegen de pretentie. Nu bezweert iedereen me dat Taizé die pretentie niet heeft. Ondanks hun gelijk blijft er bij mij iets van de .hoogmoedigheid van de nederigheid". Die hele kermis er om heen veroordeel ik feitelijk niet, ook al menen mensen daarin een veroor deling te moeten lezen. M.l. vervult dat tentenkamp een belangrijke functié voor jongeren. Ik durf alleen de evangelische waarde ervan te be twijfelen. Die betwijfel lk vanuit de eerder genoemde paradox. De broe ders hebben een zeker Isolement on danks hun verwevenheid over de hele wereld. Er komen weliswaar mensen uit vele windstreken, maar hun wereld komt er niet met die van anderen samen. Ze komen in de we reld van Taizé. Dat kan geweldige persoonlijke ervaringen opleveren, maar ik heb diepe twijfels of dat werkt Mijn scepsis ten opzichte van Taizé laat zich het beste verwoorden, door kort te stellen hoe lk oecumene zie. M.l. heeft oecumene alleen zin wan neer die vanuit de kerken zelf komt Wie stelt dat ik Taizé als een gevaar zie voor de kerken, die heeft het mis. Eerder voor de oecumene. Ik acht de kerk en de Nederlandse hervormde kerk, waarvan ik belijdend lid ben. niet ideaal. Ze mogen zeker niet blij ven zoals ze nu zijn. Verandering is evenwel moeilijk. De verschillen die er tussen de kerken liggen berusten nu eenmaal niet op bijzaken. De kerkscheuringen zijn betreurenswaardige gebeurtenissen. We moeten evenwel wel bedenken, dat ze zijn voortgekomen uit zorg voor de kerk en het evangelie. Erfge namen van de traditie kunnen die niet zomaar wegzetten in het archief. Het is denkstof van eeuwen en het is aan ons het werk voort te zetten. De Inspiratie moet daartoe uit ons ver staan van het evangelie komen. Het gevoel moet echter geen tegenstel lingen verbloemen, waaraan het ver stand niet toe is. Wanneer dat ge beurt, dan wordt de kiem gelegd voor nieuwe splitsingen. Inspiratie voor oecumene hoeft voor mij niet uit Taizé te komen. Ik ben dieper onder de indruk van het pro gramma voor rassenhaat bestrijding van de Wereldraad van Kerken, dan de „samendelen-brief" van Taizé. Door het programma van de wereld raad worden zelfs de kleinste kerke raden gedwongen zich rekenschap te geven van hun Christen-zijn. Alleen de weg door de instituties naar één heid is een moeizame en een lange. Toch meen lk dat we die moeten gaan. Het is niet moeilijk om met gelijkgezinden op pad te gaan. Het vraagt veel meer geduld om op weg te gaan met de Kerk zoals Augusti- nus die typeerde) Een ark van Noach met reine en onreine dieren! Deze plaat van Abrahams offer heb ik geknipt uit het vouwblad, waar in uitgeverij De Vuurbaak te Gro ningen met gepaste trots de ver schijning aankondigt van „Zestig Bijbelplaten" van Isings. De plaat heeft enige tijd los, ik bedoel: zon der een of andere aanwijzing op mijn bureau gelegen en op één na vloog leder, die langs kwam. er op af en noemde zonder mankeren de naam van de maker: hé, Isings! En men wist ook dat het geen afbeel ding betrof van Watergeuzen of zo, maar dat het een bijbelse voorstel ling was. Dit zou ik niet gemeld hebben, in dien de beschouwers allen van ort hodox-protestantse komaf waren geweest, want die zijn grootge bracht met door Isings geïllustreer de kinderbijbels. Maar ook een af gedwaald rooms meisje, een uiterst vaag vrijzinnig heer en een katho lieke collega herkenden de hand van Isings en de aard van zijn on derwerp. Voorts trof me dat het thuis kunnen brengen van het werk van Isings niet is voorbehouden aan een bepaalde leeftijdsgroep, want meer dan veertig jaar gaap ten tussen het ex-roomse meisje en de vrijzinnige meneer. Ik wou maar zeggen dat het op de markt brengen van deze zestig bij belplaten méér is dan voedsel bie den aan christelijk geënt heimwee- naar-vroeger. Trouwens, de beteke nis van deze uitgave zit helemaal niet in de buurt van de nostalgie, maar schuilt hierin, dat deze speci ale reeks bijbelplaten nu eindelijk, ruim dertig jaar na het vervaardi gen ervan, in overeenstemming met de oorspronkelijke opzet, in één album bij elkaar gebracht zijn: in de originele tinten (54 in sepia- door A. J. Klei bruin en 6 in kleur), nagenoeg alle maal op ware grootte (hierover ge sproken, het formaat van het boek is 34 bij 24,5 centimeter) en verge zeld van de toelichtingen die de hervormde hoogleraren (wijlen) dr. Joh. de Groot en dr. Th. C. Vriezen indertijd bij elke plaat geschreven hebben. Dit laatste bepaalt me er bij, dat de vrijgemaakt-gerefor- meerde Vuurbaak thans woorden in het licht zendt van theologen, die als ethisch te boek stonden, maar terzake: deze bijbelplaten zijn wel eerder onder het publiek gekomen, zij dienden namelijk in sterk verkleinde vorm als illustra ties in „De bijbel behandeld voor jonge mensen" van Wolf Meesters (pseudoniem van oud-schoolhoofd W. Meijer, die ook onder eigen naam gepubliceerd heeft op 't ter rein van kerk en onderwijs). Dezelfde Wolf Meesters heeft „Zes tig Bijbelplaten" voorzien van een uitgebreide, royaal verluchte inlei ding, waarin hij ook de gang van zaken met betrekking tot deze bij belplaten uit de doeken doet. Zijn degelijk opstal (dat begint als een romantische historische vertelling mooi is dat!) biedt tal van bijzon derheden over leven en werken van Isings en doet uitzien naar een uit gewerkte biografie. Wolf Meesters meldt ook dat de gereformeerde Isings op latere leeftijd overging naar de darbisten („Vergadering der gelovigen"). Overigens is zijn begrafenis weer geleid door een sy- nodaal-gereformeerde (om me even van het vrijgemaakte jargon te be dienen) predikant. Dit laatste be richt Wolf Meesters niet, maar ver neem ik van de Vuurbaak-functio naris, met wie ik sprak over het merkwaardige feit dat de heer Meijer in zijn inleiding openbaart dat Wolf Meesters zijn schuilnaam is en dan toch met die schuilnaam ondertekent. Ik heb welbeschouwd geen woord gewijd aan het voorname en zorg vuldige werk van Isings zelf. Ik liet dit na, omdat dit zeer onlangs, na heruitgave van ander' werk van hem en vooral ook na zijn overlij den ln augustus van dit jaar, uitge breid is geschied. Het ging mij erom, aandacht te vragen voor dit fijne en belangwekkende boek. dat op twee kwartjes na vijftig gulden kost. Onze adressen: AMSTERDAM: Postbus 859 Wibautstraat 131 Tel 020-913456 Telex 13006 ROTTERDAM/ DORDRECHT: Postbus 948 Westblaak 4. Rot terdam Tel 010-115588 (red) Schiedamsevest 52 Tel 010-115700 (adv). DEN HAAG/LEIDEN: Postbus 101 Parkstraat 22. Den Haag Tel 070-469445 ZWOLLE/GRONINGEN Postbus 3 Melkmarkt 56, Zwolle Tel. 05200-17030 door Aldert Schipper Sinds enkele maanden ls ons land een bankier rijker, die anders is. Hij kleedt zich niet in het overbekende donkergrijze of donkerblauwe pak met het kalklijntje, maar draagt een wollen vest. Hij heeft een succesvolle ambtelijke en commerciële carrière achter zich en spreekt regelmatig met prof Zijlstra of diens trawanten van de Nederlandse Bank. maar hij woonde lange tijd in een klooster Hij heet Adrian St.-Valentine Wije- manne, de 52 Jaar oude directeur van de oecumenische ontwikkelings coöperatie (EDCS) in Amersfoort Hij woont nu niet meer ln het kloos ter van de Kruisheren in Amersfoort. Hij heeft een huis gehuurd in Putten, waar hij met zijn vrouw sinds sep tember gevestigd is. Adrian WIJemanne komt van Sri Lanka, het vroegere Ceylon. Hij heeft er geschiedenis gestudeerd met Nederlands als zijn tweede taal. Na het einde van zijn studie werd hij in 1948 ambtenaar. In Sri Lanka groeit de bevolking sterk en daarom is het nodig, bossen om te kappen en het iand in akkers te veranderen. In de Jaren 1948 tot 1982 leidde Wije- manne het bureau dat er voor moest zorgen dat land beschikbaar kwam voor 7.500 gezinnen per Jaar en moest hij deze mensen helpen te verhuizen en een nieuw leven te be ginnen. Voor het Inrichten van de nieuwe nederzettingen kwam veel kijken, van huizen tot en met lrriga- tiewerken Wïjemanne kreeg een steeds invloed rijker positie ln het ambtelijk appa raat van zijn land, totdat in 1956 de regering van premier Bandaranalke vaststelde dat de hoofdtaal van Sri Lanka ln het vervolg het Senegalees zou zijn. Hoewel WIJemanne tot de Senegale se bevolkingsgroep behoort, beheer ste hij het geschreven Senegalees niet voldoende om er als leidingge vend ambtenaar mee uit de voeten te kunnen. Bandaranaike had gere geld dat ambtenaren die de taal on voldoende kenden mochten „afvloei en" en WIJemanne maakte van deze regeling gebruik om zich vervroegd te laten pensioneren. In het zakenleven van Sri Lanka was grote behoefte aan mensen, die de ambtelijke wereld goed kenden en zo kreeg Wïjemanne een baan aangebo den als financieel directeur van een gTote Engelse firma, Macwoods. Hij werkte tevens voor enkele andere bedrijven en voor deze firma's reisde hij regelmatig naar Londen. De leiding van zijn kerk (Church of Ceylon) vroeg hem dikwijls enige za ken te regelen, wanneer hij weer naar Engeland moest Ook onder brak hij zijn reis nogal eens ln Gené- ve om het een en ander te bespreken bij de Wereldraad van kerken. Zo werd hij raadgever van de CCPD, de commissie van de kerken Inzake ont wikkeling. Advies In 1974 vroeg de CCPD hem een advies over het plan dat daar leefde, een coöperatie te stichten, die met aandelenkapitaal kleine ontwikke lingsprojecten zou gaan financieren. Deze coöperatie zou de naam „Ecu menical Development Cooperative Society" krijgen en zou net als een gewone bank. winst moeten maken, zij het geen woekerwinst. WIJemanne zag er meteen wat ln. want hij vindt dat de tijd. dat men sen in de derde wereld het moeten hebben van barmhartigheid, voorbij is Wanneer zij op zakelijke voor waarden op een redelijke rente geld kunnen lenen, kunnen zij daarbij hun zelfrespect bewaren, een voor- Adrian St-Valentine Wijemanne waarde om als mens volledig te kun nen functioneren. De vraag rijst of de EDCS door het toepassen van kapitalistische me thoden het kapitalisme In de landen van de Derde Wereld zal versterken. Wijemanne reageert pragmatisch: „Het uitlenen van geld voor rente is alleen maar een werktuig. Het gaat er om wie de eigenaar van het kapi taal is. Juist in een coöperatie als de EDCS wordt er voor gezorgd dat het kapitaal gemeenschappelijk be heerd wordt." Bovendien wijst hij er op dat in veel landen van de Derde Wereld geldleners soms tot dertig percent rente per jaar rekenen. Dit systeem wordt door de EDCS. als die zich volledig kan ontplooien, be streden. Dienst Maar ligt het wel op de weg van een kerkelijke organisatie als de werel draad van kerken, om zo'n coöpera tieve bank op te richten? Wijeman ne, zelf anglicaan, herinnert zich het beeld dat de kerk ln zijn eigen land opriep. „De kerk heeft in het verle den te veel gedaan aan evangelisatie en te weinig aan dienst. In een land. waar de eerste behoefte van de men sen is aan eten en werk, raakt de kerk haar geloofwaardigheid kwijt, als zij de Indruk maakt dat het haar alleen maar begonnen ls om het winnen van zieltjes." Wijemanne wijst erop dat het evan gelie in gevaar komt, wanneer de kloof tussen de behoeften ln een land en het getuigenis van de kerk groeit. Maar de kerk heeft toch ook wel voor de materiële behoeften van de mensen gezorgd? „Ja. maar als je zorgt voor gemakkelijk geld. bevor der Je de corruptie. De bevolking krijgt een bedel-mentaiiteit door de kerkelijke liefdadigheid Leenfonds In Genève bestaat nog een ander Instituut, dat lijkt op de EDCS Het ls de ECLOF, hel oecumenisch leen- WAARHEID EN VREDE Zo spreekt de Heer van de ma Het vasten van de vierde. het vasten van de vijfde, t het vasten van de zevende s( en het vasten van de tiende zal voor het huis van Juda woL£ is vrolijkheid en vreugde tot fijne feestgetijden; maar heb de waarheid en de vrede lief! l0( (ZachariaJ^ Dit achtste woord lijkt wel teif grijpen op de vraag van Bethel11' de priesters of ze er daar goedf1 doen om met het jarenlange g(ZÏ om in de vijfde maand te wen? te vasten door te gaan. (Zach. F ev.) Het antwoord dat ze daar,r krijgen is een wedervraag: hel!®1 jullie voor Mij gevast? Hier kif1 het nog wat anders. Ik hoor erf11 in die opsomming van die jdi maanden van: wat doet hetjgt allemaal toe, doe je ogen operi maak iets nieuws: vasten wor£e vreugde! Vrolijkheid is geoorli y en wordt niet langer gedrukt d0 vreemde taboe's. Als je maar <jv( waarheid en de vrede lief hebtje prachtige verbintenis. Soms lj|n< ze met elkaar op gespannen v<fcj staan: „de waarheid zeggen" ogenschijnlijk niet altijd de vq{ Maar dat staat er ook niet. Je i je naaste niet altijd de waarhel jouw waarheid aan te zeggejti Hier wordt gevraagd de waarhn de vrede lief te hebben, die in 4t oog te houden. Niet zo gek als hc straks weer komt tot onze allereigenste „fijne feestgetijcT" met kerst en zo. Als er niets aci zit. als het niet gedragen wordl de aanwezigheid van Hem om ons leven draait en die het op gebracht heeft en Die „de vlan ons bestaan onderhoudt", dan het niet. Maar 't mag wel. Met 1^ waarheid en vrede. iss Beroepingswerk ku in NED. HERV. KERK iee Beroepen te Nijmegen (bedriki tor stichting Dienst in de Indutol samenleving vanwege de kerkUm B. W. Polvliet te Zaandam; tetül M. v. d. Bosch te Enschede, n. alj Aangenomen naar Enschede: F. Verboom, vicaris te Ensehï naar Zeist: I. J. Wisse te e i ningen. in co Bedankt voor Hierden: W. Vc», c te Waddinxveen. I l Ini GEREF. KERKEN ve Bedankt voor Moordrecht: C. brandi te Montfoort. In] GEREF. KERKEN (VRIJG.) iss Beroepen te Hardenberg: J. h sing te Hengelo (0). j ji bri Confalonieri fonds, dat onmiddellijk na de Twee de Wereldoorlog in het leven geroe pen werd om geld ter beschikking te stellen bij herbouw van kerken en kerkelijke gebouwen. Later is ECLOF ook geld gaan fourneren voor landbouwprojecten, maar de basis heeft steeds bestaan uit dona ties, niet uit aandelen. De EDCS draait op zakelijke manier, de ECLOF is een werk van „barmhar tigheid" Adrian Wijemanne heeft drie jaar lang de ECLOF geleid. Toen hij er dit jaar vertrok had de ECLOF 3,5 miljoen dollar uitstaan. Wijemanne vindt dat veel te weinig. „De kerk heeft meer nodig om de armoede op wereldschaal te lijf te gaan." De EDCS heeft nu 1.6 miljoen dollar tot zijn beschikking: 1,1 miljoen aan aandelen en een half miljoen aan giften. In dat laatste half miljoen zit ook een donatie van onze (vroegere) minister Pronk. De Nederlandse kerk doet nog wat gereserveerd, maar er is een vereniging van vrien den van de EDCS, de NVOC, die al bijna een miljoen gulden aan aande lenkapitaal in de EDCS heeft ge kocht (het adres van de NVOC is: Emmakade 22, Leeuwarden, giro 2366503). De EDCS heeft nog geen definitief „Ja" gezegd op een van de vijftig aanvragen om leningen, die er tot dusver zijn binnengekomen. De voorbereidingen voor drie projecten zijn bijna gereed, een landbouwkre diet in Equador, een project van huizenbouw in India en een coöpera tieve bakkerij ln Londen, die gedre ven wordt door een groep Jamaica- nen. Dat er nog geen cent is uitge leend komt doordat de EDCS ui terst zorgvuldig te werk gaat en niet alleen kijkt of de bank geen verlies kan lijden, maar ook of de ontvan ger het geld zonder moeite kan te rugbetalen. De 84-jarige curie-kardinaal Confalonieri is door paus Paul noemd tot deken van het c van kardinalen. Ds. O. J. van Stelte Ds. D. J. van Stelten, tot voo| zendingspredikant van de gt meerde kerken (vrijgemaakt; 1 verband) in Zuid-Afrika, heet verbonden aan de Makatit dingsactie, een geloofszendin der de 200.000 zwarten in de M uk ni-vlakte in Zuid-Afrika. Ds, Stelten (41) was predikant injf drecht en Nijverdal en werkj zendeling in West-Irian en in|_ mond (Natal, Zuid-Afrika). EH dit jaar legde hij zijn arabt££ omdat hij onder invloed van df" rismatische beweging ander$ gaan denken over het werk V Heilige Geest. LONDEN (ANP) De BriU^ van kerken en de r.k. bisschoj ke commissie Justitia et Pax geland hebben gezamenlijk j Britse regering erop aanged meer actie te ondernemen vo aan de slachtoffers van de i den in Cambodja. Sinds de Rode Khmer in apttoèu aan de macht kwam, zijn er vi de twee kerkelijke instanties doden gevallen in Cambodja, veer 30 000 Cambodjanen zl land ontvlucht via Thailanl

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 2