>ekomst Filippijnen ligt op het platteland
c^è;T^tettawetób',pere
SS-*-
deTijd
deTijd
deTijd
deTijd
deTijd
wikkelingswerker Paul van de Ven
J Weekblad
Klein maakt
ïoeilijk voor
eerstudent'
k\ in motor
J-toestel
len-penning
ing. Zandstra
Scholieren uit
Zwolle keuren
bezetting af
Ontsnapt tolueen bij
General Electric
minder dan gedacht
Proberen trek
naar de stad
tegen te gaan
op
1.35
ELSEVIERS WEEKBLAD
is us" staat er op het dashboard van de „Bachelor Express", die mij en nog zestig
zal vervoeren van Cagayan de Oro naar Butuan langs de noordkust van Mindanao. Als
doet de lijnbus er zo'n zes uur over, is mij verteld, want er is nog geen weg en de afstand
(en kleine 250 kilometer. Achteraf besef ik pas, dat het opschrift in de bus bepaald geen
e luxe was, want het traject wordt in een moordend tempo afgelegd.
;nd en met een onverant-
hoge snelheid baant de
ledurende de tocht een
bush, dwars door kleine
ar kippen verdwaasd het
i in vluchten. Op sommi-
tigt er wel een stuk beton,
ind waarop we voortsnel-
meestal uit kuilen, ste-
is, zodat het zaak is je
raamstijlen en bankleu-
houden, wil je niet hele
maal geradbraakt in Butuan aanko
men. Er zitten geen ramen in de bus.
zodat het stofhappen Is geblazen en
veel Filipino's hebben dan ook een
lap voor neus en mond gebonden om
de ergste ongerechtigheid uit te ban
nen. Al met al is het wel een beleve
nis en tijdens de rit langs de kust
afwisselend stijgend en dalend is
er een schitterend uitzicht op het
water van de Mindanao Zee.
Het doel van mijn reis is uiteindelijk
Cabadbaran, waar vrijwilliger Paul
van de Ven bezig is een klein vee-
teelt-project op te zetten. Mijn
komst is niet van tevoren aangekon
digd, maar na een afschuwelijke
nacht zonder water en elektriciteit in
het gore Melinda-hotel in Butuan,
waar kakkerlakken en tjit-tjaks vrij
spel hebben, tref ik hem gelukkig de
volgende morgen toch aan in het
Mindanao Institute, waaraan hij is
verbonden. Pauls is blij verrast mij
en is voor de mensen in de barrio's ontzettend belangrijk.
onderwijsredactje
DAM Parkeerstudenten
?t extra moeilijk als de
ligde maatregel van de
-staatssecretaris dr G.
rgaat. Klein wil namelijk
idsgrens voor militaire
langer met een jaar ver-
t de parkeerstudenten. De
raad van de Academische
[ft principiële bezwaren
i gebracht tegen de maat-
[f van 19 augustus heeft
rgesteld met ingang van
Ijaar 1978-1979 aan par
aten geen extra jaar te.
oor uitstel van de militai-
Dat betekent dat studen-
>r de studie van hun keuze
en zolang aan een
:ulteit studeren, direct in
eten.
3ltel is gedaan aan de
etaris van defensie,
rt in de brief aan dat het
_je overheid ter bekostiging
rkeerstudies slecht is be-
a'Ö acht het hele fenomeen
irkeerstudie in strijd met
t herstructurering van het
ppelijk onderwijs, waarin
an de studie juist wordt
jkse raad acht het ver-
de dienstplicht voor ande-
wordt gebruikt. Met klem
minister van Onderwijs
;t voorstel van Klein on-
rift,
maken.
ii uit te
ftde de 1
(gezet.
)ve/L (ANP) Een Boeing
>32? KLM heeft gistermiddag
pgelopen door een vogel,
a de start van het vliegtuig
in de vier motoren werd
De gezagvoerder heeft de
en is even later
bblemen weer op Schiphol
^uig was even na het mid-
értrokken om een vlucht
uit te voeren. De vogel
le de linker binnenmotor.
oerder heeft de motor
Aan boord van de
«vonden zich 259 passa-
boven het landingsterrein
lol hebben in het verleden
toegebracht aan ver-
en landende vliegtuigen.
•-Inzer verslaggeefsters
DAM Aan ing. J. M.
••••is de Wolfert van Borselen-
'erleend. De heer Zandstra
hnen- en buitendienst van
jg vervoer van de RET. Ter
bid van diens pensionering
nari 1978, heeft het college
i w. de heer Zandstra, die
40 Jaar bij de RET werk-
leweest, op deze wijze zijn
ltheid willen betuigen.
ADVERTENTIE
Dorothee Sölle
maakte in Duitsland en
daarbuiten naam met haar
politieke theologie, maar
werd in de |aren zestig
gedoodverfd als linkse
doordramster. Zij blééf
.pleiten voor herstel van de
menselijke waardigheid.
Geïnterviewd door Ton
Oostveen spreekt zij over
het atheïsme van nu
('banaal, van de
goedkoopste soort
humor ('bestaat met meer
de kerken ('totaal irrelevant'
en de betekenis van echte
vroomheid ('leidt tot
klassenstrijd')
Menten
kreeg misschien we! minder
straf dan hij verdient maar
daaraan tilt Abel Herzberg
met zó zwaar 'Het ergste
aan hem is dat hij een mens
is. dat wil zeggen een
soortgenoot
Van Agt
staat zwak
met zijn kabinet, niet alleen
parlementair maar ook
staatsrechtelijk
Prof Damiaan Meuwissen
analyseert de formatie
'Nieuwe verkiezingen waren
beter geweest
Kerstmythe
ontkracht
Een legende aan de
zelfkant van het evangelie,
met cliché s van
toesnellende herders,
knapenmoord. hemels
gezang en dié absurde
maagdelijke moeder'
Frits van der Meer ontdoet
kerstmis van alle romantiek.
Bon voor proefabonnement
5 weken de T>|d «ooi s gulden
plaats
I
Zonde' pon/egel renden «en de T>|d
Antwoordnummer 6 Amsterdam
Beuling n« ontvangst van «cctpigito
Oftnl u kt*p I 2.21
^kMNiniH tel 020 23 31
Van een onzer verslaggevers
ZWOLLE Veertig leerlingen van
het Christelijk middelbaar econo
misch en administratief onderwijs
in Zwolle hebben in een brief aan
het hoofdbestuur van het CDA hun
verwondering uitgesproken over de
steun die het CDA-kamerlid Weijers
heeft gegeven aan de bezetters van
de banketbakkerij Boom BV in
Zwolle.
Sinds 21 november houden de ze
ventig personeelsleden uit onvrede
over het sociale beleid van de direc
teur-eigenaar B. Boom het bedrijf
met steun van Voedingsbonden
FNV bezet. Volgens de werknemers
wordt in het bedrijf een zeer slecht
sociaal beleid gevoerd. Op een vori-*
ge week in Zwolle gehouden demon
stratie merkte het Tweede Kamer
lid Weijers- (voormalig bestuurder
van de Industriebond NKV) op dat
in dit geval de bezetters terecht heb
ben gegrepen naar het illegale mid
del van een bezetting, omdat nog
geen beroepsrecht mogelijk is tegen
een kennelijk onredelijke leiding.
De scholieren zeggen in de brief aan
het CDA-hoofdbestuur bezorgd te
zijn over het standpunt van de heer
Weijers, omdat zij menen dat bezet
ting van bedrijven een geweldmid-
del is dat niet in een christelijke
maatschappijbeschouwing thuis
hoort. De scholieren willen van het
CDA-hoofdbestuur weten of het de
mening van de heer Weijers deelt.
DEN BOSCH fANP) - Tussen 10 en
16 oktober is bij de chemische fa
briek General Electric Plastics in
Bergen op Zoom tijdens storingen
minder tolueen ontsnapt dan aan
vankelijk door het bedrijf werd ge
meld. Dit antwoorden gedeputeerde
staten op vragen van statenleden A.
Bieze en C. Staas (gecombineerde
PvdA-PPR-fractie).
Het bedrijf meldde dat in de ge
noemde periode na verschillende
storingen per dag 480 kilo van het
giftige gas tolueen zou zijn ont
snapt. Uit nadere berekeningen van
de provinciale waterstaat is nu ge
bleken dat op 10 en 11 oktober dage
lijks 195 kilo is ontsnapt en van 12
tot 16 oktober dagelijks 130 kilo.
De provincie Noord-Brabant heeft
„General Electric" verplicht het be
drijf onmiddellijk te sluiten wan
neer de gemiddelde dagconcentratie
van tolueen in de lucht gemeten op
de grens van het terrein boven een
bepaalde waarde komt. Van 10 tot
16 oktober bedroeg die gemiddeld
per dagconcentratie volgens gede
puteerde slechts 2,6 procent van de
afgesproken maximale waarde. De
provinciale waterstaat heeft ook
nog vastgesteld dat nu gemiddeld
per dag honderd kilo toluaan ont
snapt tijdens het verwerkingspro
ces. Volgens gedeputeerden hoeft
dat niet te leiden tot het nemen van
maatregelen.
te zien, want hij zit nogal afgelegen.
Op de houten veranda van het in
landse Nipa-huis, waar hij met een
paar Filipino's samenwoont op het
niveau van de mensen in de barrio's,
vertelt hij waar hij mee bezig is.
„Het werken als vrijwilliger zie ik
niet alleen als een uitdaging. Vaak is
het ook ontmoedigend en als ik 's
morgens naar school ga vraag ik me
weieens af: zullen ze een beetje aan
nemen, wat ik hun vertel over de
carabao het nationale trekdier
en de ploeg, over het zelf houden van
een paar varkens of het gebruik van
kunstmest op het rijstveld," aldus
Paul van de Ven. „Allemaal goed en
aard g maar het kost geld en op het
pla teland is het beetje „winst" dat
er gemaakt wordt hard nodig voor
het gezin en het betalen van de eer
ste levensbehoeften, waaronder ook
het schoolgeld voor de kinderen".
Veel kinderen
Vertelt dat kinderen de mensen op
het platteland 75 procent van de
Filipino's zijn boeren, pachters,
plantage-arbeiders, vissers en min
derheidsgroepen (Kalinga's, Bon-
toe's, Tiboti's) sociale zekerheid
verschaffen. Met elkaar is net als
in Manila nog wel aan de kost te
komen. Een gezin met veel kinderen
is haast een eerste vereiste. De ge
zinsplanning van de regering is dan
ook tot mislukken gedoemd, want je
ontneemt de mensen hun sociale ze
kerheid zonder ook maar iets aan
hun evensomstandigheden te verbe
teren.
Paul van de Ven: „De prijzen van
chemicaliën, kunstmest en veevoer
zi n hoog en stijgen steeds. Dit is
nauw lijks tegen te houden, want
handel en industrie Zijn in handen
van een paar rijke zakenlieden, die
ook politiek de lakens uitdelen. De
prijs van de rijst is wel landelijk
vastgesteld en dat lijkt op zich aan
trekkelijk, maar als de prijs van zaai
zaad, kunstmest en andere chemica
liën steeds weer omhoog gaat. kan de
boer er nooit beter van worden."
„Daar komt nog bij, dat de prijs van
copra gedroogd cocosnootvlees
en een belangrijke bron van inkom
sten voor de boer in Noord-Minda-
nao schommelt en wordt bepaald
door vraag en aanbod. Het is de boer,
die maar moet afwachten welke prijs
hij krjj gt en niet de handel en indu
strie aldus Paul van de Ven.
Tijdens mijn bezoek was die prijs
voor één kilo 1,29 pesos en dan te
bedenken dat copra zeer weinig
weegt en de behandeling behoorlijk
intensief is. Bovendien pachten de
meeste boeren hun stuk land en heb
ben verplichtingen tegenover de ei
genaren, die er echt wel voor. zorgen,
dat ze een goed aandeel in de op-
brengs hebben. Vaak eisen ze twee
derde deel van de oogst. Om in deze
situatie toch nog enigszins sterk te
kunnen staan, wordt er, zij het op
kleine schaal, meer en meer coöpera
tief gewerkt. Gezamenlijk wordt het
land bewerkt en ook zaaien en oog
sten wordt in samenwerking gedaan.
Paul vertelt, dat gelet op dit alles het
voor jonge Filipino's nu niet bepaald
aantrekkelijk is om hier te blijven.
Ze dromen er dan ook van weg te
trekken uit de barrio naar de grote
stad, waar het luxe leventje hun lijkt
toe te lachen, maar ook hier bedriegt
de schijn. De jongeren hopen in de
grote stad werk te vinden en wat te
verdienen, maar er zit in feite nie
mand op deze jongens te wachten,
aldus Paul.
renbedrijf en de kleine ambachten in
de dorpen. De rest gaat naar college
of studeert elders verder
Iedere familie heeft wel een paar
varkens, die onder en om het Nipa-
huis opgetrokken uit hout en afge
dekt met bananenbladeren of golf
platen, rondscharrelen. Zo'n varken
moet je zien als geldbelegging, want
verder heeft men geen geld om te
sparen. Het varken heeft een aantal
nuttige aspecten. Educatief (door
het te slachten is er geld om kinde
ren te kunnen laten studeren) reli
gieus (bij doop. huwelijk en begrafe
nis wordt het geslacht om dit alles te
kunnen bekostigen) en sociaal-eco
nomisch (bij de fiësta of het dorps
feest gaat het varken aan het spit en
wordt er gegeten en gedronken). Dat
laatste is een gebeuren, waar het
hele jaar naartoe wordt geleefd en
dan is het een gekkenhuis in de
barrio. Ook politiek gezien speelt
het varken nog een rol. Komen er
regeringsfunctionarissen op bezoek,
dan kan men zich gastvrij betonen
en via het varken laten zien, dat
men iets bezit en toch iemand is. Die
gastvrijhdid wordt heel sterk in acht
genomen.
Instructie-stal
Paul van de Ven: „Je kunt je dus
voorstellen, dat het varken voor de
mensen in de barrio's ontzettend
belangrijk is. Wat ik nu op school
probeer te doen is het vergroten en
verbeteren van de „veestapel" via
praktische instructies. De lokale
varkensrassen worden zo'n veertig
tot vijftig kilo en door dit ras te
kruisen met een verbeterd ras, dat
oorspronkelijk uit het buitenland
afkomstig is, wil ik laten zien dat je
tot een beter soort kunt komen.
Lukt dat, dan krijg je niet alleen een
varken dat zwaarder wordt, maar
ook door toegenomen lengte en ont
wikkeling meer nakomelingen kan
werpen. Simpel geredeneerd komt
het erop neer, dat de kleine man in
de barrio er gewoon beter van
wordt".
Zegt, dat op deze manier het „spaar
geld" van de arme boer kan worden
vergroot en hij er zo toe kan komen
op een wat „commerciëlere" manier
en op grotere schaal varkens te gaan
houden. „Samen met leerlingen van
de school hebben we een instructie
stal gebouwb op het terrein van het
instituut en daar zal het kruisen
plaatsvinden. Dit project is opgezet
met geld uit het potje van de Neder
landse ambassade, bestemd voor
zulke dingen. In de stal komen var
kens en een stel geiten, zodat er met
wat een mooi woord „aanschouwe
lijk onderwijs" heet kan worden ge
geven. Verder besteed ik ook aan
dacht aan zaken als voeding en ver
zorging om de jongens te laten zien,
dat ze met eigen lokale produkten
een redelijke basis kunnen leggen
voor varkensvoer," aldus Paul van
de Ven.
Hij neemt daarvoor groene blaadjes
van de Ipil-Ipil, stampt die fijn en
doet er verse stukjes cocosnootvlees
en fijngemaakte gedroogde visjes
die hier worden gegeten, doorheen.
Op deze manier ontstaat er voer. dat
voor zestig procent uit eiwitten be
staat. Erg belangrijk voor de groei.
„Het is wel arbeidsintensief, maar
voor twee tot drie varkens best
praktisch uitvoerbaar en veel goed
koper dan het kant en klare voer.
dat men in Butuan kan kopen. Een
arme boer kan dat niet betalen. Een
zak van veertig kilo kost 55 pesos
(ongeveer zestien gulden), terwijl dit
vervangingsmiddel op nog geen 15
pesos komt. Je moet niet vergeten,
dat een landarbeider met wat geluk
acht pesos per dag krijgt. Dat geld
heeft hij nodig om zelf in leven te
blijven. Het varken mag dus niet
teveel geld kosten."
Paul geeft een ander voorbeeld. „De
biggen hebben soms last van diar
ree. De gemakkelijkste behandeling
daarvoor is een injectie, maar die
kost vijf pesos. Een goed alternatief,
zo heb ik ontdekt, is het fijnstampen
van houtskool en de as daarvan ver
mengen met voer. Dat heeft hetzelf
de stoppende effect als Norit en
werkt even doelmatig als de geïnjec
teerde medicijn.
Voeding
Veeteelt
Juist m t deze jongeren werkt hij als
leraar/instructeur op het Mindanao
Institute, een plattelandsschool op
highschool-niveau. In het laatste
jaar krijgen ze naast theorie ook een
praktische beroepstraining in wat
dan klein veeteelt heet, een vrij
nieuw programma in Cabadbaran.
De school telt 650 leerlingen uit heel
de provincie, soms kilometers moe
ten lopen om op school te komen. Op
het instituut wordt geprobeerd hun
wat kennis mee te geven over hoe ze
een huis kunnen maken, meubels
timmeren en varkens en kippen kun
nen houden. Dat kan voor hen een
stimulans betekenen om hier te blij
ven. Van de honderd leerlingen keert
dan ook de helft terug naar de barrio
en is daar aangewezen op het boe-
Vertelt dat het erg moeilijk voor
hem is om zich steeds te verplaatsen
in de leefsituatie van de arme boe
ren en op hun niveau oplossingen
aan te dragen. „Een paar maanden
geleden had ik een biggetje van
thuis naar school meegenomen, dat
door de zeug was verstoten. Nor-
Paul van de Ven en huisgenoot Jimmy met het biogasfabriekje. De
uitwerpselen van de varkens worden via een organisch proces
omgezet in gas, dat gebruikt kan worden om op te koken.
door Kees de Leeuw
maal gaat zo'n beestje dood, maar ik
wilde de leerlingen laten zien, dat
het via eigen voeding best te redden
is. Ik kocht voor negen pesos een
blikje melkpoeder en een plastic
spuit en liet het biggetje zo drinken.
De leerlingen vonden het prachtig,
maar op een gegeven moment stond
er één op en zei: dat is allemaal leuk
en aardig, maar wij hebben geen
geld om negen pesos voor melkpoe
der neer te tellen.
Ik dacht later: hij heeft gelijk Het is
op zich goeie Informatie, maar het
werkt niet. In een andere vierde klas
echter vertelde een student met het
zelfde probleem te hebben gezeten.
Zijn vader had toen melk van de
kokosnoot gebruikt en daar fijnge
hakte camote (een lokale aardappel)
doorheengedaan. Zo wist hij het big
getje in leven te houden. Ik was erg
blij met dit verhaal en begreep dat
dat de manier was om het te doen."
Wijst erop. dat een biggetje onge
veer honderd pesos waard is en dat
dat meer inkomsten betekent. „Een
kilo varkensvlees brengt zes pesos
op en dat betekent dat een volwas
sen varken van vijftig kilo in levend
gewicht driehonderd pesos waard is.
Lukt het met het kruisen, dan krijg
je varkens met een gewicht van
tachtig tot negentig kilo en dat
houdt in: een extra opbrengst van
zoveel pesos. Je moet hier praktisch
bezig zijn.
Paul van de Ven: „Na bijna een jaar
kan ik wel zeggen veel contact te
hebben met de mensen. Ik weet wat
er onder hen leeft. Je moet niet
vergeten, dat je als vrijwilliger er
bent voor hen. Het gaat om de kwa
liteit van hun bestaan. Daar voel ik
me bij betrokken en daarom pro
beer ik hen iets mee te geven, al is
het nog zo marginaal."
Zelfvertrouwen
Vertelt dat hij de landbouw ziet als
het middel om de trek naar de grote
stad tegen te gaan. „Ik weet ook wel,
dat Marcos daar niet zo in geïnteres
seerd is en dat zijn voorkeur uitgaat
naar meer industrie, maar daar
naast is een kleinschalige ontwikke
ling op het platteland nodig om de
mensen zelfvertrouwen te geven.
Daaraan werk ik op dit Mindanao
Institute, dat valt onder de Associa
tion of Christian Schools and Colle
ges, waarbij 95 scholen zijn aange
sloten. Het is een protestantse
school, die gesteund wordt door ker
ken in Amerika en West-Duitsland.
maar de helft van de leerlingen is
katholiek."
En tot slot: „Ik ben van mening, dat
er meer mensen in de Filippijnen
zouden moeten komen zoals ik. Dat
klinkt misschien arrogant, maar na
vier jaar ontwikkelingswerk in on
der meer Zambia en Brazilië durf ik
dat best te stellen. Hier moet het
naartoe met het vrijwilligerswerk.
Natuurlijk, ook ik ben tegen het
Marcos-regime, maar moet je dan
met „schone handen" thuis blijven
zitten en de mensen op het platte
land aan hun lot overlaten? Of zijn
er misschien ondanks het regime
toch mogelijkheden als vrijwilliger
zinvol bezig te zijn Persoonlijk
meen ik van wel. Ik bereik in school
verband jonge mensen en probeer
hun duidelijk te maken, dat ze hier
een bestaan kunnen opbouwen. Hier
hebben ze altijd nog een hap rijst,
een kokosnoot en wat vlees van het
varken, terwijl ze in de grote stad
maar moeten afwachten, wat er met
hen gebeurt"
Dit is het laatste verhaal in een serie
van vier over de Filippijnen. De vori
ge verhalen stonden in Trouw van 17,
19 en 21 december.
ADVERTENTIE
aafc-*eeV*e
en vele andere
onderwerpen van deze
week. Kort en bondig
geschreven informatie
over bedrijfsleven en
maatschappij.
*met honderden betere banen in de Nationale Personeelgids
EW
