Vrouwen in ontwikkelingslanden -
en de kinderen van de rekening
Kind
BAADER
MEINHOF
Apart?
HELP!!!
BAADER MEINHOF
Westerse gezin
Grassprietjes
North Sea Ferries
Trek naar de stad.
De kastenwand
met zwevende
deur iBiamagg
museum
Amstelkring
Water als vijani
Water als vrierf
Onbekende schalk
in de waterschapr
ALGEMENE GESCHIEDENIS
DER NEDERLANDEN
Boekhandel
A. Houtschild
èk
KERSTBIJLAGE 1977 - TROUW/KWARTET DINSDAG 20 DECEMBER 1977 PAi
i
HO MA
il
tORRKUBNfl,5W ''-V
Aan de voet van Afrika's hoogste berg
de Kilimanjaro krijgen vrouwen
voorlichting over verzorging van kinde
ren. Na afloop is er voor hen dit paDier.
met de tekst (in het Swah.lj): Moeder
heeft met goed gevolg lessen in
voeding gehad, en daaronder. 'Beter
voedsel voor een beter leven".
1979: Jaar van het kind. Wat. al weer
..een jaar?"
James Mc Dougall deelt die vrees niet.
Kan dat ook moeilijk, want hij is West
europees coördinator van het Jaar van
het kind. Mc Dougall werkt bij Unicef (hij
zat jaren in de Libanon) en ziet het
„jaar" ruim Er worden ook andere VN-
instellingen als FAO (voedsel), Unesco
(onderwijs). UNDP (ontwikkeling derde
wereld) en UNHCR (vluchtelingen) bij
betrokken. „Dat vraagt veel regelen",
zegt Mc Dougall. „Maar het Jaar van
het kind moet zo wijd mogeli|k opgezet,
ook al om regeringen te verplichten en
zich te laten vastleggen op voorzienin
gen en maatregelen ten gunste van
kinderen en dus de ontwikkeling van
het het hele landen".
Als voorbeelden noemt hij gezond
heidszorg. ondervoeding, watervoor
ziening (zonder water geen landbouw.
geen voedsel), en ook het tegengaan
van scheefgroei in derde wereldlanden.
Van ontwikkelingen die alleen een klei
ne groep ten goede komen. „In het
Jaar van het kind moet opnieuw duide
lijk worden dat nadruk moet liggen op
armste groepen in de derde wereld.
Mensen mogen geen slachtoffer wor
den van ontwikkeling, zoals nu wel is
gebeurd. Ik denk dan om wat te noe
men aan de krottenwijken in steden in
ontwikkelingslanden, of het bevoorde
len van jongens boven meisjes. We
moeten pogen regeringen zo ver te
knigen dat daar een einde aan komt".
Over de mogelijkheden daartoe is
McDougall voorzichtig, want Unicef is
onderdeel van de Verenigde Naties,
met rond 150 landen. Wel zegt hij nog:
„Er komt geen Wereldplan van actie
geen grote conferentie over het kind.
Wat we nodig hebben is werkelijk
heidszin".
Aan de andere kant van de wereld wordt op U
gerekend.
U. die de ruime mogelijkheden heeft om naas
tenliefde in de praktijk te brengen.
De duizenden vluchtelingen uit VIETNAM -
LAOS - CAMBODJA in Thailand en Frankrijk
zijn dankbaar voor alles wat U al gedaan hebt.
Maar ze zijn er nog niet
Hun landgenoten die dagelijks Thailand bin
nenkomen nog minder
HELP ons de grote nood daar te lenigen.
DOE HET VANDAAG
Stort uw gift op gironr 29.14.600.
STICHTING COMITÉ HULPVERLENING
ZUIDOOST-AZIË
Postbus 1527 Groningen
u,j li Ilia n Becker
opkomst en ondergang
Het indringende verslag van motieven en werkwijzen
van deze links-radicale groepering in haar nietsont
ziende strijd tegen de
gevestigde orde.
Dit hoogst actuele
boek geeft de harde
feiten en wordt afge
sloten met de om
streden' zelfmoord
van Baader, Ensslin,
Raspe en Möller, de
zinloze moord op
Schleyer en de bloe
dige arrestatie van
enkele RAF-leden in
Utrecht en Amster
dam.
368 blzmet 12 blz.
foto's Paperback.
f29.50
Bij elke boekhandel.
iillian Becker
Opkomst
en ondernam!
door Nico Kussendrager
GENêVE Vrouwen die gierst
stampen en hout sprokkelen, vrou
wen die met een kruik op het hoofd
water halen of met een hak over de
schouder naar het land gaan, het
kind In een doek op de rug. Straat-
Jongetjes die bij parkerende auto
mobilisten om een paar shilling be
delen anders gaat de antenne eraf,
of komt er een kras in de lak en
jongetjes met een fietspomp, loten,
schoensmeer, sigaretten, bananen
langs de straat.
Vrouwen en kinderen in de derde
wereld: wat hebben alle ontwikke
lingsplannen tot nu toe voor hen
opgeleverd? Zijn ze er beter van ge
worden of er eerder op achteruit ge
gaan? Wie her en der over het onder
werp praat, komt tot de slotsom dat
dat laatste het geval is.
Zo was in 1975 de kindersterfte in de
derde wereld hoger in plaats van
lager geworden. En zo steeg de onge
letterdheid onder vrouwen, terwijl
het aantal mannen in de derde we
reld dat niet kan lezen en schrijven
daalde.
Plannenmakers hebben zich vaak
gericht op mannen in ontwikkelings
landen.' Mannen zijn toch ook het
hoofd van het westerse gezin, dat zo
aanslaat bij kerken en verzekerings
maatschappijen? Naar hen ging in
de derde wereld de hulp. het loon. de
kunstmest, de landbouwvoorlich
ting en vrouwen en kinderen zouden
daar dan voordeel van hebben.
Vergeet het maar: ze zijn er op
achteruit gegaan. "Vrouwen in ont
wikkelingslanden en de kinderen
van de rekening', vat een medewerk
ster van de Verenigde Naties in Ge-
nève met jarenlange ervaring in
de derde wereld treffend samen.
Daar houdt men zich steeds meer
met het onderwerp bezig, met het
Jaar van de vrouw (1975) in het ach
terhoofd en het Jaar van het kind
(1979) in het vooruitzicht.
En in de wetenschap dat veel plan
nen voor ontwikkeling tot nu toe
gefaald hebben, dat verschillen tus
sen arm en rijk in de derde wereld
vaak groter en niet kleiner werden,
dat grote groepen (vrouwen, kinde
ren) er nadeel van ondervonden in
plaats van dat ze er voordeel van
hadden.
Op de 48e Tropische landbouwdag
eind vorig jaar in Deventer werd
het keurig samengevat. Ontwikke
lingshulp, werd toen gezegd, komt
vaak alleen de man ten goede. De
vrouwen blijven bij hem achter wat
betreft ontwikkeling, plaats in de
samenleving en inkomen. De man
nen leerden lezen en schrijven (de
cijfers tonen het aan), zij gebruiken
de landbouwmachines, zij trekken
de winstgevende handel aan zich.
Ondertussen blijven de onderont
wikkelde vrouwen verzorgster van
man en kinderen èn van het land dat
de familie in leven houdt.
Het aanleggen van westerse manne
lijke normen, heette het in Deventer,
heeft de vrouwen in de derde wereld
kwetsbaar gemaakt. Door die achte
ruitzetting vertikken velen van hen
het nog langer mee te werken en
vertrekken naar de toch al overvolle
steden. Waar ze werken als prosti
tuee of als werkster, de enige beroe
pen waarin iets te verdienen valt.
Wat betreft kinderen meldt een rap
port van Unicef (die afdeling van de
Verenigde Naties die zich met hen
bezig houdt de hoge kindersterfte,
de slechte en onvoldoende voeding,
het gebrekkige onderwijs en de hoge
wericloosheid onder jongeren, iets
wat geldt voor vrijwel alle ontwikke
lingslanden.
Tot nu .toe, zegt Unicef, is vaak de
nadruk gelegd op grote ontwikke
lingsplannen (waarbij veel geld
werd gestoken in bijvoorbeeld fa
brieken, wegen, vliegvelden, maar
naar verhouding weinig in scholen
en ziekenhuizen). Er moet meer aan
dacht komen voor de „basis-behoef
ten" van ook en vooral vrouwen en
kinderen in de derde wereld. En dan
gaat het om verbetering van voe
ding. gezondheidszorg, onderwijs,
huisvesting, om geboortenregeling
ook want alleen met een beperking
van het kindertal is de' armoede te
verkleinen. Omgekeerd daalt het
aantal kinderen als de armoede min
der wordt; een kwaadaardige cirkel.
Unicef en veel andere instellingen
van de Verenigde Naties hebben ge
kozen voor de „grassprietjes-bena
dering". waarbij voorrang wordt ge
geven aan de ontwikkeling van het
platteland en aan het verbouwen
van het eigen voedsel. Tot nu toe
kwamen vaak handelsgewassen op
de eerste plaats, en stond de stad bij
veel plannenmakers voorop.
Handelsgewassen als cacao en kof
fie leveren geld op. en het is vooral
de man die zich ermee bezie houdt.
Aan de «erbouw van voedsel laat hij
zien nu helemaal niets meer gelegen
liggen. Dat was altijd al de taak van
de vrouwen, die het nu nog zwaarder
en. In Centraal Afrika bleek dat
vrouwen eerst 55 procent van
et werk in de landbouw deden, dat
oó procent werd door de invoering
van nieuwe technieken.
In delen van Kameroen verbouwden
vrouwen wél gewassen voor de ver
koop (pinda's), waarvoor een goede
prijs werd betaald. De grond werd
Is het verstandig om ontwikkelings
plannen vooral te richten op de
vrouwen? Soms wel. Op een bijeen
komst in Den Haag over platteland
sontwikkeling, eerder dit jaar, wer
den coöperaties van vrouwen be
pleit waardoor zij zelfstandiger
worden. In veel dorpen bestaat zo'n
soort samenwerking al, terwijl in
steden in de derde wereld vrouwen
rieten matjes, batikken, kettingen,
kunstnijverheid maken voor de ver
koop aan vooral toeristen. Maar er
zijn grenzen aan de mogelijkheden
van dat soort handel.
Vrouwen uit de hogere klassen zijn
vaak de motor achter dit soort za
ken, en ook de vrouwen die op het
platteland naar voren komen pra
ten lang niet altijd namens de sek
segenoten in de hutten. Iets om reke
ning mee te houden, werd gezegd op
de Haagse studiebijeenkomst.
Vrouwen in ontwikkelingslanden
(gehoord van een Jamaicaanse, in
Tanzania) zie zich niet altijd als
een tegenstander van de man. Vol
gens Peggy Antrobus, van het Bu
reau voor vrouwen op Jamaica,
werken mannen en vrouwen samen
aan één gemeenschappelijk doel.
Ontwikkeling van het eiland, en
strijd tegen „uitbuiting" door het
westen.
In Nairobi wijzen jongetjes automobilis
ten een parkeerplaatsje. in ruil voor een
paar shilling. Wie niet betaalt loopt
grote kans op een kras in de lak of een
kapotte antenne.
steeds meer en steeds heviger be
werkt. waardoor deze uitputte en de
arbeid van de vrouw zwaarder en
tijdrovender werd. Voor de kinderen
was er minder aandacht, zodat de
sterfte gestegen zou zijn. Vrouwen
meer betrekken bij de verbouw van
handelsgewassen Is geen oplossing,
omdat het verbouwen van het eigen
voedsel in gevaar komt en de afhan
kelijkheid alleen maar groter wordt.
De hogere inkomsten van de man
(uit handelsgewassen) worden lang
niet altijd aan het (groot) gezin of de
familie besteed. Polshorloges, fris
dranken, bromfietsen en transistor
radio's zijn geliefde artikelen in ont
wikkelingslanden.
Niet voorzien door plannenmakers
vaak, zoals zoveel dingen niet wer
den voorzien. Vaker verteld in deze
krant is het verhaal van het dorpje
in Oostafrikaanse bergen waarvan-
daaan de vrouwen iedere dag uren
moesten lopen om water te halen bij
de rivier Een goedwillende westerse
hulpinstelling leverde pompen,
waardoor aan die dagelijkse wande
ling een einde kwam. De mannen
hadden nu wél de hele dag de vrou
wen bij zich in de hut en in het dorp,
en dat gaf zoveel ruzies dat de pom
pen binnen de kortste keren weer
buiten werking werden gesteld.
Of dorpen in de Sahel, waar putten
werden geslagen, zodat aan het wa
terhalen door de vrouwen een einde
kwam. Leuk voor haar op het eerste
eezicht. maar het betekende wel dat
de vrouwen „in waarde verminde
ren", dat zij nog minder in te bren
gen kregen dan zij toch al hadden.
Het kan zelfs de levenskansen van
het jonge meisje bedreigen; de sterf
te in veel ontwikkelingslanden on
der jonge meisjes is hoger, dan die
onder jongetjes. Bovendien raakte
de vrouw haar sociale contact (sa
men water h^len) kwijt.
Als mannen en vrouwen het dan
helemaal niet meer zien zitten op
het platteland ontstaat de trek naar
de stad, waar de sloppenwijken gro
ter en groter worden. Mannen gaan
weg in de hoop er bij fabrieken een
baantje te vinden, wat niet lukt. De
vrouwen blijven achter in het dorp,
waardoor hun taak nog zwaarder
wordt. En het sturen van geld blijft
vaak uit. want de verleidingen van
de stad zijn groot.
Trekt de vrouw daar ook naar toe,
dan is daar voor haar vaak nauwe
lijks een andere mogelijkheid dan
zichzelf verkopen aan bronstige toe
risten. Kón zij een baan krijgen, dan
is het hard werken, onder belabber
de omstandigheden, tegen een hon
gerloon dat lager is dan dat wat
mannen vangen.
Regeringen in ontwikkelingslanden
die poogden voor gelijk werk gelijk
loon in te voeren kwamen niet zel
den van een koude kermis thuis.
Want als je toch hetzelfde moet be
talen, kun je veel beter mannen ne
men in plaats van vrouwen
De kinderen worden door die tocht
naar de stad doorgaans nog het
meest ontworteld. Het verband van
het (groot)gezin is weg, zij krijgen
geen aandacht meer, en kunnen in
derdaad weinig anders doen dan
parkerende autorijders een plaatsje
wijzen, banden pompen, schoenen
poetsen, allerlei verkopen of toch
maar stelen. En het zijn zeer veel
jongetjes en meisjes, die rondzwab-
beren op straat, want er worden veel
kinderen geboren in derde wereld
landen.
Vrouwen meer betrekken bij de ont
wikkeling kan ook daar een rem op
zijn. Kinderen zijn naast werk
kracht ook een oudedagsvoorzie
ning, en je moet er misschien wel
zeven krijgen om één zoon volwas
sen te laten worden. Als vrouwen in
ontwikkelingslanden minder afhan
kelijk worden, zal er mogelijk ook
een neiging zijn minder kinderen te
krijgen. Wat én voor hóór én voor de
bevolkingsdruk op de aarde alleen
maar goed kan zijn
De „beste pil is ontwikkeling" maar
op het ogenblik wordt het nog voor
al gezocht in échte pillen, van wes
terse farmaceuten, en andere ge-
boortenbeperkende maatregelen.
Een echte, samenhangende ontwik
keling heeft meer zin dan het plaat
sen van grote borden (alom in de
derde wereld aanwezig) met onder
de paraplu pa, ma en twee kinder
tjes en daarnaast het kroost dat in
de regen staat. Minder kinderen, zul
len ook minder kinderen van de re
kening zijn.
„Generale Diakonale Raad der Nederlandse,,
Hervormde Kerk, Postbus 14100, Maliesinge
Utrecht, tel. 030-332426, giro 8685".
Toneelmuseum
Herengracht 168. Amsterdam
Tel. 020-235104
Perspekt met Pierrot s Paradijs
Video
Zeil belichten
Zelf spelen
Zelf theatertrucs uitvoeren
t/m 27 februari 1978
Museum open van ma. t/m za 10-17 uu
Op zon- en feestdagen 13-17 uur.
Nieuwjaarsdag gesloten.
Interieurarchitectuur
Michelangelostr. 64 en 66
Amsterdam 0 l~
Tel. 790558 lldUU
Ons' Lieve Heer op Solder
grachtehuis uit 1661 met zolder-
kerk en de 17-eeuwse „Sael"
O.Z. Voorburgwal 40
Amsterdam 020-246604
Kunst- en véilingzaal
fd
makelaars-veilinghouders in roF'
goederen
regelmatig veilingen van kunst, anliek elt1
dels, voor onze clientele zoeken wi| ooiet^
goed gehalte, verkoopcondities op aanvj
voor ai uw taxaties inzake verzekeringen)
ste etc.
tel. 070-244271 ft
Nassau Dillenburgstraat 2 jj;
Den Haag1 j
Stedelijk Museui
Prinsenhof Dell
25/11 t/m 29/1-78
Dag. geop 10-17
Zon- en feestdag 13-17 c
Nwjaarsdag gesl. 02
HANDSCHRIFTEN
VOOR 1300
Tentoonstelling van vroegste, me
geïllustreerde, handschntien t/m 21 ji
Open: di t/m za.. 1-5 uur,
zon- en feestdagen gesloten.
Toegang gratis
Rijksmuseum Meermanno-Westret
Pnnsessegrachl 30, Den Haag.
Teil.. 070-462700
Bijna dertig jaar geleden verscheen voor het eerst, in twaalf delen^
de Algemene Geschiedenis der Nederlanden, hèt handboek voor dt
geschiedenis van België en Nederland. Dit werk is reeds twintig*
jaar uitverkocht en zeer gezocht, ondanks de soms verouderd*
inzichten.
Binnenkort verschijnt hét eerste deel van de nieuwe druk van dt
Algemene Geschiedenis der Nederlanden in 15 delen. De deler81
zullen in willekeurige volgorde verschijnen, als eerste verschijn'.*
deel 12, de periode 1840-1880. JL
Er is een uitgebreide wetenschappelijke redactie gevormd. diM
besloten heeft vier delen te wijden aan Romeinse tijd en Middeleeuw
wen. vijf delen over de periode van 1480-1795 en zes delen over de
periode van 1795 tot heden. Totaal werken meer dan 200 auteur*
aan de Algemene Geschiedenis der Nederlanden mee. Het ligt in d*
bedoeling 3 delen per jaar te laten verschijnen.
INTEKENPRIJS 95.- per deel. na verschijnen 115.—. GRATIS^
wanneer u nu intekent: een 18e eeuwse zilveren dubbele stuiver.
Ie deel zojuist verschenen n
Bestel nu bij
Algemene- en wetenschappelijke boekhandel
Papestraat 13, Den Haag. Tel. 070-467949.
