Oresteia: drie tragedies
Verrassende reactie
op eigentijdse
De Appel trilogie van Aischylos
Jonge boe-roepers door oudere klappers overstemd
Schrijver Walter
Breedveld overleden
maandag 19 december 1977
RADIO-TELEVISIE-kunst
Trouw/Kwartet
4
ASTERIX EN DE GLADIATOREN
i
s?
ik
km
S -V
Orestes (Roelant Radier, links op de planken liggend) opgejaagd
door de wraakgodinnen, achter hem de schim van Klitemnestra
(Peter van der Linden), boven zijn zuster Elektra (Sacha Duit
huis).
door André Rutten
DEN HAAO De toneelgroep
De Appel speelt in haar nog
altijd verbazingwekkende the
ater aan de Schevenlngse
Duinstraat de „Oresteia" van
de Griekse tragedieschrijver
Aischylos, die in de vijfde eeuw
vóór Christus toneel maakte.
Deze trilogie is in Nederland nooit
eerder gespeeld wel delen er uit,
maar Erik Vos. de initiatiefnemer, is
niet de enige in dit land die er een
uitdaging in zag. wel de eerste die tot
uitvoering er van komt. Het was in
Aischylos' ÜJd gewoonte dat toneel
makers de twee andere „groten"
zijn Sofokles en Euripides drie
met elkaar verbonden tragedies op
één dag vertoonden en die afsloten
met een saterspel. De Oresteia is de
enige die compleet bewaard is geble
ven, zij het zonder het saterspel.
En omdat de Griekse tragedie één
van de fundamenten is, waarop onze
toneeltraditie rust, wilde Erik Vos
proberen wat je er voor een publiek
van 2500 jaar later mee kunt doen.
De indeling van het Appeltheater is
een afspiegeling in het klein van de
bewaard gebleven antieke theaters
in Griekenland: het publiek op tribu
nes die om de halve cirkel van het
speelvlak staan. Achter het speel
vlak een wand met halverwege een
ruimte, waarin ook gespeeld kan
worden.
Vindingrijkheid
Van hoe de Grieken speelden is wel
iets, maar te weinig bekend om een
recontructie te kunnen beogen. Mu
ziek en beweging speelden er een
door R. N. Degens
AMSTERDAM Nieuwe muziek kan toch wel eens echt verrassend werken. Dat kon men
zaterdagmiddag tijdens de VARA-matinee in het Amsterdamse Concertgebouw beleven. Daar
voerde het Radio Filharmonisch Orkest onder de Amerikaanse componist dirigent Lucas Foss (55)
diens „Baroque Variations" uit
Het stuk bestaat uit drie onderdelen
waarin Foss achtereenvolgens een
thema van Handel, Scarlatti en
Bach als variatiebasis neemt. Foss'
variatieprincipe berust In dit werk
ongeveer hierop, dat hij na een aan
vankelijk onvervormde expositie
van het thema er een meer en meer
onherkenbare klankenhutspot van
maakt, met een jankerig gebruikt
Hammondorgel en elektrische gi
taar, plus klavecimbel en piano als
toevoegingen aan het toch al zeer
uitgebreide symfonieorkest. Een op
merkelijke toepassing van dyna
miek die het effect heeft van het
voortdurend openen en sluiten van
de ruimte waarin het orkest zit te
spelen (een sterk overdreven „zwel-
kast-effect") en nog vele andere zeer
goedkope effecten, maken de delen
één en twee tot kitscherige stukjes
orkestrale virtuositeit.
Deel drie. op het thema van de Prelu
de uit de Derde Partita voor vioolso
lo van Bach, is een iets oudere com
positie (1966) die ook wel zelfstandig
wordt uitgevoerd. Hierin is Foss wat
minder op goedkoop effect uit, en
realiseert hij aardig de min of meer
nachtmerrle-achtlge sensatie die hij
met de elkaar voor de voeten lopen
de en elkaar verdringende thema
flarden wil suggereren. Aan het slot
voegt hij een langdurige passage ln
met „geleide Improvisatie". Dat deel
ging deze middag de kant op van een
muzikaal handgemeen met baldadig
gooi en smijtwerk, waarbij de Ham
mond-orgelist als een zesdaagse-ren-
ner in een demarrage op zijn pedalen
zat te trappen, aangevuurd door dof
fe dreunen van het ophitsende slag
werk
Opmerkelijker dan het stuk zelf (dat
overigens bijzonder knap werd uit
gevoerd) was de reactie van het pu
bliek. Het boe-geroep van enkele
Jongere toehoorders, die Foss met
zijn effectwerk meenden door te heb
ben, werd overstemd door het ver
rassende enthousiasme van een dui
delijk zeer veel ouder deel van het
publiek. Dat zich de handen stuk
klapte en de, we mogen wel zeggen
stramme, leden strekte om Foss
staande van zijn bewondering te
doen blijken. Een volstrekt onver
wachte reactie die naar ik meen
uniek mag heten ln de concertprak
tijk. en waarvoor ik geen verklaring
weet. Onverdeeld groot, en volko
men begrijpelijk was de bijval na de
uitvoering van Strawinsky's opera
oratorium „Oedipus Rex" (1926-27)
waaraan, naast het Groot Omroep
Mannenkoor (ingestudeerd door
TILBURG De katholieke schrij
ver Piet van den Bogaert is zondag
ln zijn woonplaats Tilburg overle
den. Hij schreef romans onder de
naam Walter Breedveld. De heer
Van den Bogaert, die in 1901 werd
geboren, debuteerde enige jaren
voor de Tweede Wereldoorlog met
de roman .Een schip vergaat', die ln
afleveringen was verschenen in het
tijdschrift „Roeping". In 1941 ver
scheen „De avond van Rogier de
Kortenaer", waarmee de schrijver
bekendheid verwierf. De heer Van
den Bogaert heeft onder meer ook
kinderboeken geschreven.
Cees Scarloo), een zestal vocale solis
ten plus een vertelier (Kees Coolen)
meewerkte. Weliswaar trok dirigent
Foss van alle registers vooral dat van
het fortissimo open, daarbij vrijwel
elke „piano"-aanduiding in de parti
tuur negerend, waardoor ook bijna
alle vocale soli overstemd werden.
Maar dit monumentale stuk neo-
klassicisme (met de Psalmensymfo
nie het indrukwekkendste werk uit
deze stijlperiode van de componist)
is moeilijk kapot te krijgen, zeker
niet wanneer het kooraandeel zo
voortreffelijk wordt gedaan als deze
middag.
Waarbij de uitstekende bijdrage van
het orkest en die van de enige goed
hoorbare solist, de mezzo-sopraan
Alfreda Hodgson, niet vergeten mo
gen worden.
grote rol ln, maar daar is niets van
overgeleverd, zodat de toneelmakers
van nu, willen zij daar ook mee wer
ken. hun eigen vindingrijkheid moe
ten gebruiken. Dat heeft Erik Vos al
gedaan sinds hij, in 1963 zijn eerste
Griekse tragedie regisseerde. „De
Perzen", ook van Aischylos, in Carré.
Het theatrale vertoon stond toen op
de voorgrond, maar sinds hij in klei
ne ruimtes is gaan werken is er een
effectieve versobering ingetreden,
die in de richting van Grotowski's
„theater van de armoede" lijkt te
gaan: de kostuums van de spelers
zouden van het Waterlooplein kun
nen komen, en wat er voor de voor-
stelling aan stellages nodig is, is uit
oud ruw hout gemaakt. Niets van
schone schijn dus.
En dat werkt uitstekend. Want per
slot van rekening spelen de mythes,
waarop de tragedies gebouwd zijn,
zich in primitieve tijden af, om
streeks 1100 voor Christus.
De Oresteia begint met „Agamem
non" na de val van Troje, en behan
delt de mythe van het geslacht van
Tantalus en Pelops.de stamvaders,
die in vroegere tijden de vloek over
hun geslacht hebben gebracht. De
laatste episode ervan wordt ge
speeld: Agamemnon wordt bij zijn
terugkeer van Troje door zijn vrouw
Klytemnestra met behulp van zijn
neef Aigistos gedood. Hun beider
zoon Orestes wreekt op last van
Apollo zijn vader door zijn moeder
en haar minnaar te doden. De wraak
godinnen achtervolgen hem om deze
moedermoord, maar de godin stelt
een rechtbank in die over hem moet
oordelen, en omdat de stemmen sta
ken, geeft Athenes stem de doorslag,
en zij spreekt hem vrij.
Nu ging het Aischylos niet om het
gruwelverhaal, maar om de gedach-
tengang, die er mee ontwikkeld kon
worden, en die Je nu vrij zou kunnen
vertalen: mensen moeten niet, zich
beroepend op de goden, het recht in
eigen handen nemen, maar wetten
maken en een groep wijze lieden
samenstellen die oordelen als de
wetten overtreden lijken.
Andere conclusie
In de Nederlandse versie, die Henk
van der Horst, Erik Vos en Inez van
Dullemen, voor deze voorstelling ge
maakt hebben, wordt de conclusie
anders. De rechtbank komt er ook
niet in voor. De beschuldigingen ko
men van de wraakgodinnen. Apollo
komt verklaren: „Mijn uitspraak
luidde: Wreek Je vader. Met bloed
heb ik niet van doen. Bloed is een
zaak van mensen onder elkaar". Hij
besluit: „Een nieuwe wet moet wor
den ontworpen". Waaruit de koorlei
der als conclusie trekt: „Een nieuwe
tijd wordt geboren: voortaan worden
mensen door mensen berecht". De
wraadgodinnen roepen: „Veroordeel
Orestes". Het koor roept: „Spreek
Orestes vrij". Orestes wendt zich tot
het publiek: „Oordeel mij". Dan
dooft langzaam het licht.
De voorstelling duurt bijna vier uur,
met Inbegrip van twee ruime pauzes,
er doen zich wel fragmenten voor die
even minder interessant zijn, maar
in feite wordt je aandacht voortdu
ren gaande gehouden zowel door wat
Je ziet als door wat je hoort.
1256: Met een vrolijk handgebaar
nam Jacob van Uylen afscheid van
vrouwe Julia. Smidje Verholen zat
al naast hem in de karos en Kobus,
de trouwe dienaar, zat warm inge
pakt op de bok. „Weest niet be
vreesd, lieve!" riep heer Jacob opge
ruimd. „Nog vóór het donker is, zijn
wij terug met kogels en kruit, snap
hanen en vuursteengeweren! Ik
breng onze zoons mee, en als het kan
ook nog enkele stoere matrozen van
de Albatros! Laat Sijmen Knoet
maar kopkomen. Ik zal hem een
lesje geven, dat hem heugt!" Toen
klakte Kobus met zijn tong, en even
later reed de karos al door het stille,
winterse woud. Het was intussen
opgehouden met sneeuwen en de
wielen van de koets trokken een
diep spoor in de witte wade, die
beemden en bossen bedekte
Maar eenmaal op weg, betrok het
nobele gelaat van Jacob de Recht
vaardige. „Mijn lieve Julia laat zich
geen knollen voor citroenen verko
pen," zei hij ernstig. „Ik trachtte
haar wat moed in te spreken en dat
hebt ge natuurlijk wel gemerkt.
Maar het hielp geen zier. Doch nu
even wat anders, seigneur Verholen.
Ziet ge dit dikke boek? Het is mijn
kostbare familiekroniek. Weest zo
goed, seigneur Verholen, en breng
dit boek naar de haven, waar ge de
snelle clipper Albatros vindt. Het is
mijn schip en het vaart vandaag de
haven van Gravendrecht binnen
met een kostbare lading uit de West.
Mijn oudste zoon, Gozewijn van Uy
len, is kapitein van dat schip. Stel
hem dit boek terhand en groet hem
namens zijn vader
FERD'NAND
Speciaal
O De AVRO herhaalt de repor
tage over de verslaving aan en
de strijd tegen de heroïne.
Ned. 1/19.05
O Henk Hovinga maakte een
documentaire over de Neder
landse expeditie naar de 8091
meter hoge Annapurna in het
Himalaya-gebergte.
Ned. 1/20.30
Tekst en Muziek van is
ee» gedeeltelijke opname van
de gala-avond bij het veertigja
rig bestaan van de Nederlandse
Vereniging van Woord- en
Toondichters der Lichte Muziek
(WTL).
Ned. 1/21.50
Het nieuwe kabinet wordt ge
presenteerd in een extra uitzen
ding van Televiziers Magazine.
Ned. 1/22.40
Brandpunt geeft
achtergrondinformatie.
Ned. 2/22.05
Tijdens het jongerenconcilie
in Breda bracht frère Roger
Schütz, de prior van Taizé, ver
slag uit van zijn ervaringen in
Hongkongse sloppenwijken.
Ned. 2/22.45
In Ronduit worden van luis
teraars antwoorden verwacht op
de vraag of een christen uitslui
tend ijzeren zekerheden bezit.
Hilv. 1/19.00
faadio vandaag
HILVERSUM I (298 m en FM-kanalen)
TROS 7 00 Nieuws 7 02 (S) Rustig bijko
men. 7.30 Nieuws. 7 41 (S) Aktua-ochtende-
ditle 8.30 Nieuws 8 36 Gymnastiek voor de
huisvrouw. 8.45 (S) Kom er maar eens bij-
Gesprek en klsssieke muuek. 10.00 (S) Een
oude hu in nieuwe snit 10 30 Nieuws. 10 33
(S) Kleutertijd. 10.45 (S) Week u> week uit
Informatief programma. VPRO. 12.00 Het
VPRO forum NOS 12 28 Mededelingen
12 30 Nieuw» VPRO 12 41 Antwoord. 13.00
D Collet* 14.00 Embargo. Informatief the
maprogramma. 15.00 Radio Vrij Belgiè.
15.30 Nieuws 1533 doodsangst therapie.
Hoorspel EO: 16 15 <S) Licht en uitzicht
Meditatie en muziek. 17.00 (S) Eigen wijs.
Kleutrrprogramma. O VERHEIDS VOO R-
L1CHT1NG. 17.20 Vast en reker Uitzending
van het ministerie van Sociale Zaken NOS
17 30 Nieuws EO: 17.32 (S) Klankbord P P
18 19 Uitzending van de CPN. 18.30
Nieuws. 18.41 (S) Wij hebben een woord
voor de wereld. Gewijde muziek. 19.00 (S)
Ronduit. Jongerenprogramma. 19.40 (S) De
bijbel open. 20.00 (S) Ga er eens voor zitten.
20.25 (S) Tenslotte. NOS: 21.05 (S) Hobbys-
coop. 21.30 Voor blinden en slechtzienden.
21.40 Nordring Radio Prize 1977. 22.25
BOND ZONDER NAAM 22.30 Nieuws.
22.40 Boerenbont. VOO 22.55 (S) Informa-
ticshow met aktualiteitea 23.55-24.00
Nieuws.
HILVERSUM II («02 en FM-kanalen)
NCRV: 7.00 Nieuws 7.11 Ochtendgymnas
tiek. 7 20 NCRVUed. 7 25 Het levende
woord 7.29 Te Deum Laudamus: gewijde
muziek. 7.54 Op de man af. evangelisch
kommentaar 8.00 Nieuws 8.11 Hier en nu.
8.25 Vandaag.maandag: gevarieerd pro
gramma. 9 00 Plein Publiek, gevarieerd pro
gramma (9.35 Waterstanden). 11.00 Nieuws.
11.02 Zing je mee en doe ook mee. schoolra
dio 11.13 Muziek in uw straatje. 12.00 Het
nuttigen van etenswaren is toegestaan,
luchtprogramma 13.00 Nieuws 13.11 Hier
en Nu- 13.00 Onder schooltijd. NOS: 14.30
Kerstmankarikaturen. NCRV: 15.15 Allegro
con splrito, muziek en meditatie. 16.00
Nieuws. 16.03 Rozegeur en prikkeldraad,
reportages. 17.55 Mededelingen. 18.00
Nieuws. 18 11 Hier en nu. 1840 (S) Muziek in
vrije tijd. 19.30 Onderwijzen kunst of
kunde? 19.50 (S) Psalm van de week. 20.00
Nieuws 20 05 (S) Werken van Mozart 21.10
(S) Lied-oeuvre van Anton Webern. 21.35 <S)
Literama, kroniek over boeken, schrijvers
en toneel. 22.26 Geleide liefde, spel van
Siegfried van Praag. NOS: 23 00 (S) Met het
oog op morgen: 23.05 Aktualiteitenover-
zicht Radio-TV, 23.10 De krant van mor
gen. 23.20 Den Haag Vandaag en om 23.52
Even op adem komen. yoga. 23.55-24.00
Nieuws.
HILVERSUM III <445 m en FM-kanalen)
KRO 7.02 (S) Drie cp je boterham. AVRO:
9 03 (S) De Beukers Show. 10.03 <S*M) Ar
beidsvitaminen. 11.03 Radiojournaal. 11.06
(S) Postbus 700. verzoekplaten. 12.03 (S)
Joost mag met eten. 14.03 Radiojournaal.
14.06 (S) Pop-Kontakt L de Hit-Visser. 15.03
(S) Pop Kontakt II. Muziek met Meta. 16.03
(S) Cees van Zijtveld. (17.03-17.06 Radio
journaal.) NOS: 18.03 De vacaturebank.
18.10 (S) NOS-maal. AVRO: 19.02 (S) Het
Stecnen Tijdperk. 20.02 Radiojournaal.
20.05 (S) Superclean Dreammachine. 21.02
(S) De Negen-uur-jazz-show. 22.02 Radio
journaal. 22.05 (S) PIm Jacob's Platenscala.
23.02 (S) Candleleightshow. (0.02-0.05 Radio-
Journaal.) VARA: 1.02 (S) Live-pop. 2.02 (S)
Peter Holland. 5.02-7.00 (S) Truck.
HILVERSUM IV (FM-kanalen) VARA: 7.00
Nieuws. 7.02 (S) Groot en klein. 9.00 Nieuws.
9.02 Kinderen een kwartje? 9.30 Wonen,
verschil tussen huis en thuis. 10.00 (S) Ka
merkoor: klassieke muziek. 10.30 (S) Zo
klonk het vroeger Historische opname.
11.25 (S) Maak eens nader kennis met de
violist Isaac Stern. 12.25 Tussen de middag:
klassieke muziek. 13.10 Muziek van Neder
landers. (S) 14.00 Nieuws. 14.02 Keuren en
kiezen. 14.30 (S) Hoe leren we de vrede?,
prek 15.00 (S) Muziek voor Kerstmis.
M7.00 Opera aria's.
gespret
16.60-11
TV vandaag
NEDER LAND I
18.48 NOS :0« Fabeltjeskrant
19 05 AVRO: T.
1930
20.30 RoodwflWauwop8091 meter
21.15 Gitaar spelenderwijs - 2
21.35 NOS: Journaal
21.50 AVRO: Tefcsl en muziek van 40jaar
WTL (Ned Ver van Woord-en
22.40 SYMBIOSE
22.44 22 49 NOS:
NEOERLANO 8
18.45 NOS: Staatsloterij
18.55 Journaal
19.05 KRO: WickJe de Viking
19.25 De Kns Pusaka. jeugdserie
20.00 NOS: Journaal
20.25 KRO: De terugkeer van de wrekers
21.15 Voor een brielkaart op de eerste rang
22.05 Brandpunt
22.45 KRO/RKK: Plaatsen van hoop:
jongerenconcilie m Breda
23.10 KRO: Verwachting
23.15-23-20 NOS: Journaal
„De dominee en mevrouw Ball
Mildred Blake dokter Croft en
Cyril vier, en ikzelf, dat is vijf
en Susan kan elk ogenblik binnen
komen, maar zij kan ook best een
latere trein hebben genomen dat
is zes of is het zeven? Dan Ed
ward Je kon het niet met zeker
heid zeggen. Het zou wel leuk zijn
als Susan en hij elkaar op het stati
on hadden gezien en samen hier
heen waren gekomen. Maar daar
stond tegenover dat Edward al die
theevisite allesbehalve leuk zou vin
den. Jammer was dat, want zij wa
ren toch allemaal zo vriendelijk
zelfs Mildred, hoewel die soms wel
erg moeilijk kon doen. Maar het was
niet goed dat Edward zich zo op een
afstand hield, want hoe meer hij dat
deed, hoe meer de mensen natuur
lijk gingen roddelen. Je kon ook
niets anders verwachten „Zeven
kopjes maar ik schijn er acht op
mijn theeblad te hebben o, lieve
hemel, daar is er weer een met een
barstje, en dat moet ik zelf gedaan
hebben, want niemand anders komt
aan dit servies!"
Zij zei: „O, hemel, nee, Ik vind van
niet," tegen juffrouw Blake, die er
over klaagde dat de jeugd tegen
woordig steeds ongemanierder
werd, maar dat had zij allemaal al zo
vaak gehoord dat haar ware aan
dacht was gericht op het probleem
of zij genoeg melk had voor ieder
een. Zij moest natuurlijk wel zorgen
dat ze toe kwam maar zou er dan
nog wat over zijn voor de katten?
Gelukkig waren er maar twee in de
kamer. Op de vensterbank Schehe
razade, de matriarch, een beeldige,
geelbruine kat. Bovenop de piano
Lucifer, die zo mooi opgroeide dat
zij zijn plebejische naam Roetmop
maar veranderd had. Zijn koolzwar
te vacht stond uit, zijn vurige ogen
gloeiden, het puntje van zijn staart
trilde, terwijl hij de opwindende be
wegingen volgde van Cyrils vingers
die renden, gleden en zich repten
van het ene eind van het klavier
,naar het andere, en de zwarte en de
witte toetsen alsmaar op en neer
sprongen. Daar hij pas zes maanden
oud was, zou hij best zich zo kunnen
vergalopperen dat hij er bovenop
sprong. Emmeilne keek hem liefde
vol aan. Het zou erg moeilijk zijn
hem te weigeren als hij kwam miau
wen om melk. Zelf kon zij best zon
der, maar Scheherazade was het
eerst aan de beurt.
Zij begon opnieuw te tellen, en weer
kwam zij tot een ander resultaat. Er
scheen steeds een kopje te veel of
een te weinig te zijn, en als Ed
ward Zij wierp een verwarde blik
naar de deur en zag Susan Wayne
binnenkomen met haar blonde.
Patricia Wentworth
A W Sijthoff Alphen
glanzende haardos en haar frisse en
rozige gezicht.
Hoofdstuk 4
Het was warm in de kamer en het
werd met de minuut warmer. Ieder
een was blij Susan te zien. Zelfs
Cyril onderbrak even zijn pianospel
om met zijn grote, magere hand in
haar richting te wuiven voordat hij
verder ging met een stuk dat hele
maal scheen te bestaan uit nietszeg
gende, parelende loopjes. Dokter
Croft wierp hem een blik toe over
zijn schouder en zei op geërgede
toon:
„Nu is het wel mooi geweest! Ik
houd niet van muziek bij mijn thee.
Als je dat tenminste nog muziek
kunt noemen! Lijkt meer op een
hond met een blik aan zijn staart!"
Op Emmeline's gezicht verscheen
een lieve, vage glimlach. „Och, dok
ter Croft, maar ik had hem gevraagd
te spelen, en hij doet het heus heel
aardig. Hij moet wel heel sterke vin
gers hebben. Maar hij zal ook wel
een kopje thee willen. En, Cyril, zou
jij de kopjes misschien even willen
doorgeven?"
Weer begon zij ze te tellen. „Susan
Cyril dokter Croft mevrouw
Ball de dominee Mildred dat
is zes maar ik heb nog een kopje
op mijn blad staan
Men kon juffrouw Blakes lange,
puntige neus zien hoewel niet horen
snuiven. Zij leek helemaal niet op
haar mollige, blonde zuster. Zij had
een donkere gelaatskleur, een
arendsneus, en aan weerszijden
daarvan en een beetje te dicht er bij
blonk een zeer helder, donker oog.
Emmeline kon zich haar nog herin
neren als een niet onknappe jonge
vrouw van in de dertig. Er was een
tijd geweest dat zij bang was dat zij
haar misschien als schoonzuster zou
krijgen.
Arnold Random had nogal wat aan
dacht aan haar besteed, maar het
was op niets uitgelopen. Maar nu
zou beslist niemand haar knap noe
men. Zij draaide een dubbeltje al
tijd driemaal om voor zij het uitgaf,
en in ieder geval de laatste vijftien
jaar had zij rondgelopen met dezelf
de saaie kleren en dezelfde verfom
faaide hoed. Zij keek met een boos
gezicht naar het theeblad en zei:
Wordt vervolgd
Even puzzelen
Horizontaal. 1. slingerplant, 4. aan
vang, 8. voegwoord, 10. vogel, 12.
vernis, 15. keur, 17. grond, 19. soort,
20. bitter vocht, 22. lof, 23. het voort
durend rossen, 24. ogenblik. 26.
dwaas, 27. watering, 29. soort hert,
30. traag, 31. plaats ln Gelderland,
33. voorvoegsel, 37. landbouwwerk
tuig, 38. soepel, 39. zuil met graf
schrift.
Verticaal. 1. inwendig orgaan, 2.
voorzetsel, 3. spil van een wiel, 5.
boom, 6. pers. voomaamw. 7. dich
ter, 9. bevel, 11. holte in een muur,
12. omschrift van een munt, 13.
wamrteeenheid, 14. vreemde munt,
16. adreskaartje, 18. water in België,
21. papegaai, 24. platte steen, 25.
jong schaap, 27. onderricht, 28. ver
dieping, 32. lidwoord, 34. muziek
noot, 35. Chinese lengtemaat, 36.
jongensnaam, 37. oude lengtemaat.
Oplossing vorige puzzel: Horizon
taal: 1. keker-eren, 2. Ode-Rei-aga, 3.
Megen-riem, 4. knap-telle, 5. oma-
Eos-een, 6. moker-tael, 7. men-stap-
ra, 8. edel-Ra-Ada. 9. reeaal-sen
Verticaal: 1. komkommer, 2. eflen-
moede, 3. keg-aak-neg, 4. er-Epe-Es-
la, 5. ren-tor-tra, 6. Eire-staal, 7. Rai-
Lea-pas, 8. egel-Eerde, 9. Namen
laan.
