verleg Caïro tot •taandag geschorst YN: 1978 'jaar tegen apartheid' Bonn open boek voor de DDR Westen voert druk op bij Namibië-overleg ibt presidentszoon onduidelijk Carter bezoekt zes landen in negen dagen Vrijwel machteloos tegen spionage-activiteiten gisteren 'vriendelijk en opbouwend' Prominente leden IRA opgepakt ~»KA verdacht van ontvoering Hechtenis Stsjaranski verlengd Brits kabinet behoudt steun van Liberalen 116 DECEMBER 1977 "'James Dorsey Na een werkvergadering van ruim twee uur is gisteren de conferentie van Caïro (ter e¥eiding van de Geneefse conferentie over het Midden-Oosten) officieel geschorst tot rTag. De zitting die achter gesloten deuren werd gehouden wordt als „vriendelijk, beleefd en °lctief" omschreven. BUITENLAND Trouw/Kwartet werd de conferentie voor jen geschorst uit respect voor odsdiensten. Vandaag is een feestdag, morgen is het J Joden sabbat en zondag is hristelijke rustdag. Politieke |ners menen echter dat er of i is de zitting te schorsen in ^ing van de' resultaten van ;oek van de Israëlische pre- igin uit Washington of dat dit it dat deze conferentie d afleidingsmanoeuvre is voor lelijke onderhandelingen die ïglers zouden plaatsvinden. Of- •tdwoordvoerders van zowel de esiche als de Israëlische delega- igfken de indruk alsof er hier £ang boekend over de proce- atfergaderd wordt. 1 epnenigheid bestaat er over de 'feig van de agenda van de ver- esag. Om ondermeer dit pro- stjop te lossen is er een ad hoc- ikl samengesteld met de juridi- i rfcpert van de Israëlische dele- -esioctor Meir Rosenne en twee juridische experts, de he- en El Ridi. vefe meer gaat het er op lijken jit een conferentie is tussen en Israël waarbij de verte- ordigers van de VS en de Ver- Naties er als stomme toe- wers bijzitten. Een lid van de kaanse afvaardiging bena- Kdat de aanwezigheid van VS slechts als steunpilaar be- Iis en dat de Verenigde Staten inl zijn te helpen waar dit moge- Op de vraag waarom er geen juridische expert uit Amerika in het ad hoc-comité zitting had verklaar de hij weinig overtuigend dat de Amerikanen geen juridische experts in Caïro hadden. De Amerikaanse vertegenwoordiger benadrukte echter dat dit niet wilde betekenen dat de VS of de Verenig de Naties niet aan de besprekingen van het ad hoe comité, dat maandag aan de plenaire vergadering voor stellen moet doen over de „procedu res en de basis van de besprekin gen" zal mogen deelnemen. Alle bij eenkomsten zijn informeel op deze BELFAST (Reuter) De Noordier- se politie heeft gistermorgen 15 pro minente leden van de politieke vleu gel van de IRA opgepakt. Het gaat hierbij om vooral radicale republi keinen. In twee IRA-kantoren wer den archieven, boeken en kranten in beslag genomen, alsmede twee te lexmachines, die werden gebruikt voor de verspreiding van IRA-com- muniques. De razzia's van gisteren, waaraan 800 politiemannen en Brit se soldaten deelnamen houdt wel licht verband met de moord op een ondergronds" werkende Britse sol daat. Deze 27-jarige korporaal werd woensdagavond doodgeschoten in een voorstad van Belfast, die be kend staat als bolwerk van de IRA. conferentie. De Egyptenaren doen alles, zou je haast kunnen zeggen om de Israëliërs op hun gemak te stellen. Op de onderhandelingsta fels staan geen borden voor de stoe len van de negen genodigde partijen waarvan er vijf niet zijn komen opduiken om problemen over de betiteling van de lege stoelen van de Palestijnse afgevaardigden uit de weg te gaan. Vlaggen Nadat de Israëlische delegatie pro testeerde tegen het feit dat er een „niet identificeerbare vlag" name lijk de Palestijnse voor de deur van hun hotel hing, werden gisteren niet alleen alle vlaggen maar ook alle vlaggestokken van het hotel waar de besprekingen plaatsvinden weg gehaald. Hier in Caïro wptdt benadrukt dat het feit dat de: vergadering tot maandag is geschorst niet betekent dat er geen besprekingen kunnen plaatsvinden tijdens de drie tussen liggende dagen. Zo zouden wanneer dat gewenst is informele, formele of bilaterale besprekingen vóór maan dag gehouden kunnen worden. Alles gaat heel gemakkelijk. Omdat er aanvankelijk onenigheid bestond over wie de conferentie in Cairo moest voorzitten is er gisteren met veel succes zonder aangewezen conferentie-voorzitter vergaderd, al dus de Israëliërs. De Egyptenaren geven schoorvoetend toe dat zij, nu de Verenigde Naties deze taak niet op zich wilden nemen, als voorzitter zouden moeten optreden. jsiA (Reuter, UPI, AP) Het is nog onduidelijk wat de Wders van Achilleas Kyprianoe, de 21-jarige zoon van de Jent van Cyprus, met hun slachtoffer hebben gedaan. De erders hadden gedreigd de jonge officier gisteravond om uur te doden als dan niet zou zijn voldaan aan hun eis, istie voor gevangenen, mensen, die in voorlopige hechtenis la i en gezochten. Aangenomen wordt dat de ontvoerders in b en van de EOKA, de beweging op het eiland, die een unie jriekenland nastreeft, moeten worden gezocht. on van de Cyprische president woensdagavond om ongeveer ïegen ontvoerd uit het leger- Makheras aan de voet van de os-bergen, dertig kilometer e hoofdstad Nicosia. De ont- ers zelden tegen de schild- t bij de poort dat zij Achilleas anoe wilden spreken over het l van een verlamde jongen. Ka il. yprianoe ging naar de mannen ,,n sindsdien is niets meer van V roV, ".behoord. Voor de ontvoering is chijnlijk gebruik gemaakt van [estolen taxi, die later in het d van het kamp onbeheerd teruggevonden. lanoe's zoon is vorig jaar al met ontvoering bedreigd. Hij keerde toen op Cyprus terug vanuit Athene, waar hij tijdens zijn vervulling van de dienstplicht een opleiding kreeg. Toen werden uitgebreide veilig heidsmaatregelen genomen. Het Cy prische kabinet heeft gistermorgen onder leiding van de president zelf een spoedzitting gewijd aan de ont voeringszaak. De eis van de ontvoer ders was toen al in het bezit van de regering. Ze was ingesproken, waar schijnlijk door de zoon van de presi dent zelf, op een recorderbandje. Hoge politiefunctionarissen hebben verklaard dat de ontvoering duide lijk te maken heeft met de activitei- De Egyptische en Israëlische delegatieleiders vonden in de lunchpauze van het overleg van Cairo tijd voor een praatje met de vele journalisten. MOSKOU (Reuter. AP) De Russi sche dissident Anatoli Stsjaranski blijft in voorlopige hechtenis. Het Kremlin is er mee akkoord gegaan dat het onderzoek tegen Stsjaranski met zes maanden is verlengd. De moeder van de gevangene vertelde dat zij hiervan op de hoogte is ge steld door de veiligheidsdienst van de Sowjet-Unie. de KGB. Stsjarans ki zit sinds maart gevangen. Hij was een woordvoerder van de zogenaam de 'Helsinki-groep'. Dat is een groep van Sowjet-burgers die wilden con troleren of hun staat de in Helsinki gemaakte afspraken over de rechten van de mens wel zou nakomen. De KGB heeft hem aangeklaagd we gens hoogverraad, maar er is op grond van deze aanklacht nog geen proces gehouden. Er is over de zaak- Stsjaranski onenigheid ontstaan tussen de KGB en de politieke lei ding van de Sowjet-Unie. De zaak heeft veel aandacht gekregen in het buitenland en de Sowjet-leiders zijn daardoor kennelijk terug geschrok ken voor een showproces zoals de KGB wilde. Dat er nu geen proces is aangekondigd maar verlenging van de hechtenis duidt cr op dat dit geschil nog niet is opgelost. LOESAKA (UPI, AP) De westerse landen die werken aan een regeling voor Namibië zullen waarschijnlijk hun ont werp voor zo'n regeling publi ceren. Daarmee hopen zij de' impasse te doorbreken die bij de onderhandelingen over Na mibië is ontstaan. Diplomaten van de vijf westerse lan den (Verenigde Staten, Canada, En geland, Frankrijk en West-Duits- land) hebben deze week in de Zambi- aanse hoofdstad Loesaka een ge sprek gehad met Sam Noejomaa, de leider van de SWAPO, de belangrijk ste bevrijdingsorganisatie van Nami bië dat nog steeds wordt bezet door Zuid-Afrika. De vijf landen proberen via overleg een eind te maken aan de Zuidafrikaanse overheersing in Na mibië. Het geheime diplomatieke overleg daarover heeft totnutoe geen duidelijke vruchten afgeworpen. De laatste tijd is gebleken dat de wes terse mogendheden hun geduld enigszins beginnen te verliezen. Aan de ene kant wordt Zuid-Afrika ervan verdacht de onderhandelingen op zettelijk te ondermijnen. Volgens de westerse landen zal de SWAPO een zeer belangrijke rol in de regeling moeten spelen, terwijl Zuid-Afrika de SWAPO juist wil mijden. Westerse diplomaten hebben de laatste tijd het vermoeden uitge sproken dat Zuid-Afrika dubbel spel speelt. Aan de ene kant doet het mee de pogingen van Amerika c.s. en aan de andere kant zou het nog streven naar een regeling zonder de SWAPO. Westerse diplomaten hopen deze strategie te kunnen doorbreken door verwijten de SWAPO te weinig toe- nu hun plan in de openbaarheid te schietelijk te zijn. SWAPO, erkend brengen. als de enige wettige vertegenwoordi ger van de Namibische bevolking, Zij hopen daarmee ook druk op de eist bijvoorbeeld dat alle Zuidafri- SWAPO te kunnen uitoefenen. Zij kaanse militairen uit Namibië zijn WASHINGTON (UPI) President Carter van de Verenigde Staten heeft donderdag op een persconferentie de beweegrede nen uiteengezet voor de reis naar zes landen die hij na kerstmis gaat maken. Ze variëren van steun aan het nieuwe bewind in India tot aanmoediging voor het onafhankelijkheidsstreven in Oost-Europa. Carter zei te zullen blijven hameren op het vraagstuk van de mensen rechten in het bijzonder tijdens zijn bezoeken aan Polen en Iran. Behalve naar deze landen, gaat Carter naar India, Saoedi-Arabië, Frankrijk en België. Over Polen, waar hij van 29 tot 31 december zal zijn, zei Carter het van belang te achten, blijk te geven van de Amerikaanse interesse in Oost- Europa. De handel met Polen is enigszins teruggelopen. Carter verwacht „intensieve bespre kingen" met de leiders van Iran (31 dec-1 jan) en Saoedi-Arabië (4 jan). Beide landen zijn behulpzaam ge weest bij het in de hand houden van de olieprijzen en in het Midden-Oos ten. Carter wil premier Desai van India (1-3 Jan) zeggen „hoe de nieuwe banden op prijs worden gesteld" na een periode van goede relaties van India met Moskou onder premier In dira Gandhi. In Parijs (4-5 jan) wil de Amerikaan se president veel van zijn Franse ambtgenoot Giscard d'Estaing ho ren over Afrika, waarmee Frankrijk uitgebreide historische banden heeft. Hij wil hier voorts praten over het Midden-Oosten. In Brussel (6 jan) zal Carter de voort durende Amerikaanse steun aan het noordatlantisch bondgenootschap benadrukken. Carter zou al eerder op reis zijn ge gaan, maar moest dit uitstellen van wege de moeilijkheden die hij in het congres ondervond over zijn energie programma. vertrokken voordat er verkiezingen kunnen worden gehouden. Zuid-Af rika vindt dat onaanvaardbaar. Vol gens de westerse diplomaten is het onmogelijk gebleken de partijen (SWAPO en Zuid-Afrika) dichter bij elkaar te krijben en ze overwegen daarom nu een geheel nieuwe •aanpak. LONDEN (Reuter) De Liberale fractie in het Britse lagerhuis heeft gisteren met 12 tegen 1 besloten het akkoord met de socialistische rege ring van James Callaghan „voorlo pig" te handhaven ondanks het feit dat bijna de helft van de Labourla- gerhuisleden dinsdagavond tegen het stelsel van evenredige vertegen woordiging voor de Europese verkie zingen stemde. Callaghan had zijn partijgenoten geadviseerd voor evenredige vertegenwoordiging te stemmen maar bijna de helft en drie kwart van de Conservatieve fractie gaf de voorkeur aan het traditionele districtenstelsel. De Liberalen waren aanvankelijk woedend over deze uit slag en zes van de dertien fractiele den wilden het pact meteen verbre ken maar na overleg van de Liberale leider David Steel met de premier en intern beraad heeft men besioten toch maar door te gaan met de sa menwerking. ten van de EOKA. De belangrijkste Grieks (en destijds junta-)gezinde gevangenene is Nicos Sampson, die in 1974 een mislukte coup tegen aartsbisschop Makarios, Kypria- noe's voorganger, leidde. Sampson hield het twee dagen uit als staats hoofd en kwam toen alweer ten val. Sampson heeft de ontvoering vanuit zijn cel veroordeeld. De EOKA is waarschijnlijk ook ver antwoordelijk voor de reeks aansla gen, die de afgelopen twee weken zijn gepleegd op Britse militaire en burgerlijke instellingen in het zuiden van het eiland. Naar aanleiding daar van werden negen mannen aange houden. NEW YORK (AFP, UPI) De Verenigde Naties hebben 1978 uitgeroepen tot internationaal „anti-apartheidsjaar". Een re solutie met dat besluit werd woensdagnacht met algemene stemmen aangenomen door de Algemene Vergadering der VN. In totaal nam de Algemene Vergade ring veertien resoluties aan tegen de apartheidspolitiek van Zuid-Afrika. Zeven daarvan werden aangenomen met algemene stemmen. Bij zeven andere waren er enige tegenstem men en onthoudingen. Nederland sloot zich in zijn stemgedrag zo veel mogelijk aan bij de andere landen van de Europese Gemeenschap. De negen waren in zeven gevallen bij de onthouders of tegenstemmers. De zeven resoluties die met consensus' aanvaard werden, betroffen de af kondiging van het internationaal an ti-apartheidsjaar, een VN-steun- fonds voor personen die vervolgd worden voor het verzet tegen de apartheid, de veroordeling van Zuid- Afrika voor zijn behandeling van po litieke gevangenen en de massa moord op vreedzame betogers en voor zijn thuislandpolitiek, alsmede een eis tot vrijlating van de politieke gevangenen. De resolutie tegen de economische samenwerking met Zuid-Afrika werd aanvaard met 111 tegen zeven stemmen bij 22 onthou dingen. Namens de negen landen van de EG zette de Belgische permanente ver tegenwoordiger bij de VN, Andre Ernemann, uiteen dat het de negen liever geweest was als zij zonder voorbehoud alle voorgestelde resolu ties hadden kunnen steunen. Maar verschillende teksten bevatten para grafen of formuleringen die zij niet als zodanig kunnen bekrachtigen. „Daarom kunnen wij geen positieve stem over het geheel van die resolu ties uitbrengen en hebben onze dele gaties in verscheidene gevallen geen andere keus dan ons van stemming te onthouden of negatief te stemmen". ip tif J. den Boef "J plegen van spionage is één 10 de oudste beroepen ter we- m Er is niets nieuws onder ;on als blijkt dat het ene het andere vele jaren ach- en met succes heeft laten rt )ieden, al is er spionage en v nage. Om te kunnen over- *n is het vaak van belang te weten wat de tegenstan- ie die men niet vertrouwt, van i, 11 is. En om snode plannen h te voeren moet men zo vol- P g mogelijk op de hoogte 'JJ van de kracht, maar vooral de zwakheden van de te- Zi stander, e rijfer in onze tijd snode plannen ta ien uitgebroed, waarvan de uit- baarheid door middel van spio- t wordt beproefd, weten we niet. iis ook het geval nu gebleken is agenten van de DDR (Oost- sland) negen jaar lang in het 5!' sterie van defensie in Bonn do- enten konden bemachtigen die lu eltking hadden op geheim ge- IS e defensie-afspraken van de O, het westelijk militaire bond- ,n K)tschap. Per slot van rekening ,a ien de Oostduitsers en andere 11 teresseerden voor hun doelein- ez als voldoende aan publikatles in n 'estelijke pers, die vrijwel alles in *1 ipenbaarheid brengt. sp dit laatste betreft hebben de lelijke landen een enorme handi- omdat uit de pers uit de landen het Warschaupact niets kar. den opgemaakt met betrekking "de plannen die de hoogste leiding et achterhoofd heeft. Bovendien "let bijzonder moeilijk om in lan- als de Sowjet-Unie spionage te rijven. omdat een enorm veilig- Isapparaat dag en nacht waak st» is en arrestaties kan verrichten zonder tekst en uitleg te geven. In westelijke landen moeten verdach ten bij wijze van spreken op heter daad worden betrapt, omdat „hard bewijsmateriaal" noodzakelijk is. Zolang er geen overtuigend bewijs is te leveren, valt er ook in een land als de Bondsrepubliek niets te arreste ren. Zij die met de opsporing van spionnen belaste zijn, weten dat zij het risico lopen dat hun verdachten de benen nemen, zodra die onraad ruiken. En zelfs als deze mensen er niet vandoor gaan, kan het jaren duren voordat zekerheid wordt ver kregen. Dat was het geval met Gün- ter Guillaume, wiens spionagewerk voor Willy Brandt aanleiding was om als kanselier af te treden; een min of meer ook met de nu aangehouden Renate Lutz en haar mede-verdach ten. Geen onderscheid Voor de Westduitse autoriteiten is het bijzonder moeilijk om spionnen te identificeren, omdat zich onopval lend gedragende Oostduitsers zich in niets onderscheiden van West duitsers. Daar komt nog bij dat in de loop van vele jaren miljoenen Oost duitsers naar West-Duitsland zijn gevlucht. Het was altijd onmogelijk om na te gaan hoeveel onbetrouwba re elementen zich in de vluchtelin genstroom hadden gemengd. Hele maal uitgesloten was het om in de loop van de jaren te controleren of vluchtelingen die eenmaal in de Westduitse samenleving waren op genomen, onder pressie of uit finan ciële overwegingen, voor de „andere kant" werkten. Dit was ook het geval met Guillau me en Renate Lutz, die beiden uit de DDR afkomstig zijn, Guillaume be riep zich bij zijn arrestatie op het feit dat hij als officier van de NVA (het Oostduitse Nationale volksleger) staatsburger van de DDR was. Hij was echter zo geraffineerd te werk gegaan, dat hij alle veiligheidscon troles met glans doorstond. En Re nate Lutz viel helemaal niet op, om dat zij als secretaresse op de sociale afdeling van het ministerie van de fensie van minister Georg Leber werkte. Als 19-jarige kwam zij in 1959 van de DDR naar Bonn, waar zij in 1966 op het ministerie van defen sie ging werken en op 22 oktober 1970 al de bevoegdheid kreeg om met geheime documenten om te gaan. Renate Lutz kon over alle documen ten beschikken die zij wenste, omdat de directeur van de sociale afdeling uit hoofde van zijn functie geheime stukken kon (laten) opvragen. Deze directeur, Herbert Laabs, nam Rena te in 1969 als secretaresse in dienst, nadat Helmut Schmidt, de huidige kanselier die toen minister van de fensie was geworden, hem als één van zijn voornaamste medewerkers had aangetrokken. Enkele maanden voordat zij op 1 juni 1976 samen met haar man Lothar-Erwin en een vriend van het echtpaar, Jürgen Wie gel, werd gearresteerd, was op ver zoek van Laabs nog een onderzoek naar de betrouwbaarheid van Rena te ingesteld, omdat gebleken was Als het hen even meezit weten de Oostduiters nu even veel van het nieuwe Westduitse vliegtuig Tornado, als de inspecteur van de Luftwaffe, luitenant- generaal Gerhard Limberg. dat zij een luxueus leven leidde. Al les leek toen nog in orde te zijn. Tijdig ingelicht? Renate Lutz zou op het ogenblik waarschijnlijk nog haar activiteiten voor de DDR hebben voortgezet, als vorig Jaar bij de arrestatie van het echtpaar Ruchert in Koblenz geen papieren waren gevonden, waarop de namen van het echtpaar Lutz en Jürgen Wiegel voorkwamen. Dat was bijna anderhalf jaar geleden. Bij een huiszoeking werden wasafdrukken en kopieën van vier kluissleutels ge vonden. Niettemin werd toen niet aangenomen dat het spionagewerk van het drietal ernstige gevolgen kon hebben. Geruime tijd geleden was op het ministerie echter al be kend, wat nu door publikatie in de Frankfurter Allgemelne Zeitung pu bliek is geworden. De vraag die velen bezighoudt is nu. of minister Leber maandenlang van ernstige feiten op de hoogte is ge weest, zonder kanselier Schmidt en de NAVO-bondgenoten daarvan te verwittigen. Gebleken is, dat Leber maandag na de publicatie in de Frankfurter Allgemelne Zeitung ij lings naar het NAVO-hoofdkwartier in Brunssum (Nederland) is vertrok ken. Of daaruit moet worden afge leid dat de bondgenoten pas op die dag werden Ingelicht over de draag wijdte van het anderhalf Jaar gele den opgerolde spionagecomplot, valt nog moeilijk te beoordelen. Mis schien wordt dat in de komende dagen of weken duidelijk. Op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel werd naar aanleiding van het uitlekken van de ernst van de zaak-Lutze veelzeggend verklaard: „Zij weten wat wij van hun zwakke kanten weten. En zij weten ook waar wij denken dat onze sterke en zwak ke kanten liggen. Wij moeten in ge val van een crisis in grote lijnen hetzelfde doen als wat in de (aan de DDR doorgegeven) plannen is om schreven." Opvallend is in dit ver band dat de Sowjet-Unie haar mili taire planning aanpaste aan de nieu we structuur van de Westduitse strijdkrachten, voordat daarover iets in de openbaarheid werd ge bracht. Top van ijsberg Sinds Juni vorig jaar heeft de West duitse contra-spionage tientallen DRR-agenten ontmaskerd. De in druk bestaat echter, dat het hier toch slechts om het topje van de ijsberg gaat. Aangenomen wordt dat in West-Duitsland ongeveer 4000 mensen zich met spionage-werk- zaamheden bezighouden en dat on geveer 80 procent voor de DDR werkt. Nadat Guillaume in 1974 werd gearresteerd, kon Renate Lut- ze nog ruim twee Jaar haar „over werk" op het ministerie van defensie voortzetten. En de arrestatie van het echtpaar Lutze zal bepaald geen eind maken aan de spionage-activi teiten van DDR-agenten. Het heeft dan ook weinig zin, rege ringsleiders ter verantwoording te roepen, als zich een ernstig geval van spionage heeft voorgedaan. Wil ly Brandt aanvaardde de conse quenties van de fouten van degenen, die Guillaume al te gemakkelijk in staat hadden gesteld, één van de nauwste medewerkers van de toen malige kanselier te worden. Helmut Schmidt kan als kanselier zijn mi nister van defensie Georg Leber niet tot de orde roepen, omdat Herbert Laabs, de chef van Renate Lutze onder wiens ogen bij wijze van spre ken de documenten werden gefoto kopieerd. in 1969 door Schmidt zelf als diens naaste medewerker naar Defensie werd gehaald. Moet hij eventueel zelf ter verantwoording worden geroepen? Intussen moet worden betwijfeld of de Sowjet-Unie wel altijd even blij is met de „overijver", die de Oostduit sers ook op het gebied van de spio nage in West-Duitsland aan de dag leggen om te bewijzen, waartoe zij in staat zijn. Van Breznjew wordt ver teld dat hij de DDR-leiding openlijk heeft laten weten, dat zij met de spionage-activiteiten van Guillau me veel te ver was gegaan. Ook de nasleep van de Lutze-affaire kan in Moskou irritatie veroorzaken, want al is spionage een noodzakelijk kwaad, het uitlekken er van is niet bevorderlijk voor de ontspanning, waarnaar op het ogenblik in Belgra do wordt gestreefd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7