Joessein niet Egypte Smith praat verder met zwarten 'Belgrado' werd nog geen succes EG moet besparen op invoer van olie (Zs.i fil Parijs en Londen praten over samenwerking Vm ■HSsadaat M ÉS.--kj Maximum in 1985 500 ton per jaar ïE Overleg in Rhodesië maakt vordering Stuntvlieger wil naar Los Angeles Links wint in Turkije Op industrie- en luchtvaartgebied Delegaties binnenkort tot half januari naar huis Kenia beschermt wild Slag om haven in Eritrea DAG 13 DECEMBER 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet BAN, CAIRO, DAMASCUS (Reutr, UPI, AP) - Koning t, tsein van Jordanië gaat, althans voorlopig, niet naar de [erentie. die morgen in Cairo begint. Dit heeft de koning K gedeeld na het bezoek van de Amerkaanse minister van enlandse zaken Cyrus Vance aan Jordanië. Het Vaticaan '°jt meegedeeld dat de Midden-Oostenspecialist in de curie, seigneur Francisco Monterisi, de conferentie zal bijwonen kBwaarnemers. u <5o TfjfïiteïH'T jm na ordaanse koning Hoessein deel- mjet besluit om voorlopig niet naar i te gaan gisteravond mee. Hij at Vance hem niet had weten te tuigen van de noodzaak te gaan r sloot niet uit dat Jordanië een sluitende conferentie zou bljwo- K bij voorbeeld een vredesconfe- le in Geneve. De koning zei er- overtuigd te zijn dat Sadat al tijd en energie wijdt aan de mdkoming van een algemene jsconferentie. Hoessein betwij- of de voorbereidende besprekin- in Cairo lang zullen duren en dat Sadat zal proberen zo snel slijk het toneel naar Geneve te •huiven. njj Jordaanse vorst herhaalde met (jilruk dat hij het zijn heilige plicht hitte te streven naar een herstel de Arabische eenheid. Hij liet schemeren dat Jordanië had Dten niet naar Cairo te gaan als 16 eveneens niet zou gaan. Deson- Dks steunt Jordanië Sadat in zin reden. Hoessein: Ik ben optimis- her dan ik lange tijd ben geweest, r als er geen vrede komt zullen impen neerdalen op het Midden- ming van een staat Palestina zou afwijzen. Tegenover de buitenlandse persvere niging verklaarde Dajan dat de on derhandelingen tussen Egypte en Is raël zoals de Egyptenaren die willen, niet langer dan zeven tot tien dagen hoeven te duren. „Die periode is ruim voldoende om alle bilaterale problemen tussen beide landen te bespreken en het geheel van het Is- raëlisch-Arablsche geschil uitvoerig te verkennen." BRUSSEL (ANP) Europa moet verder bezuinigen op zijn olie- invoer zodat het in 1985 zijn import heeft beperkt tot 500 miljoen ton olie per jaar. De beperking, die nu plaatsvindt is voorname lijk het gevolg van de geringe economische groei en vandaar dat de verhouding groei-verbrulk nog steeds 1-1 blijft, terwijl ze zou moeten verminderen tot 1 op 0,8 of 0,7. Aldus de Europese commissaris voor energiezaken Guldo Brunner aan de voor avond van de bijeenkomst van EO-minlsters van energie, die vandaag in Brussel wordt gehouden. In de binnenstad v«n Ciïro «ijn Icuign aiiigpbracht tgr ond.rilpi,tmiK^v»n^ir(.^uJ^iU^Siuh.L^ ipucci kt waarnemer van het Vaticaan op overleg in Cairo, mgr. Monterisi, bèfl een boodschap voor de Egypti- ejjbe minister van buitenlandse za- aafn a.i., Boutros Ghali, bij zich heb- In diplomatieke kring onder- eepte men dat de waarnemersmis- naar het overleg blijk geeft van belangstelling van het Vaticaan or de conferentie en van de wens :htze te zien slagen. Evenals de orga- isatie der Verenigde Naties wenst Vaticaan de vrede te zien terug- »n in het Midden-Oosten, ius Paulus heeft zich al tal van ;ren in het openbaar uitgesproken- >r een status die het vreedzaam ïengaan van christenen, mos- en joden in Jeruzalem waar- i Over mgr. Monterisi is nog ield dat hij het was die op 6 rember naar het vliegveld van ie gestuurd werd om aartsbis- ït.ïhop Hilarion Capuccl te begroeten diens vrijlating uit een Israëli- sejiie gevangenis. ok Amman Israëlische minister van buiten- ïdse zaken, Mosje Dajan heeft op g^en persconferentie in Jeruzalem Verklaard dat het welslagen of mis- en van de Egyptisch-Israëlische lesinspanningen zal afhangen de houding van Jordanië. Hij le de nadruk op de betekenis van lneming van Amman aan het lesoverleg. Volgens Dajan had Egyptische president Sadat er n twijfel over laten bestaan dat o geen afzonderlijke vrede tus- en Israël en Egypte wenst, of- choon Jeruzalem daar niets tegen a(keeft. Het zal daarom in Cairo om ?efen algemene regeling gaan die ech- ie er alleen dan behandeld kan wor- et en als naast Egypte ook de andere 11 uren van Israël deelnemen. Zonder Pfordanië zou bijvoorbeeld de kwes- re ie van de door Israël bezette weste lijke Jordaanoever niet het onder- rerp van concrete onderhandelin- en kunnen worden. Jajan ging niet in op de vraag welke oncessies Israël voor vrede in het .Jfidden-Oosten wil doen. „Het gaat e ier niet om een verjaardagspartij, 1( et gaat om de toekomst van Israël." lt raël is bereid in Cairo elk thema e, onder voorwaarden vooraf aan te e, ïeren. Dajan hoopte echter dat zijn e|Bgering een discussie over de vor- SALISBURY (Reuter, UPI) „Vriendelijk en open" werd gis teravond de nieuwe gespreks ronde genoemd tussen de blan ke minderheidsregering en ge matigde zwarten in Rhodesië. Het drie uur en een kwartier durende gesprek was het langste dat de blan ke leider Ian Smith tot nu toe met vertegenwoordigers van de zwarten heeft gevoerd. Bij dit overleg zijn de meer radicale voormannen Joshua Nkomo en Robert Moegabe (van het Patriottisch Front) buitenspel gezet. Smith probeert te komen tot wat hij noemt een „binnenlandse regeling" waarbij hij bereid zou zijn algemeen kiesrecht toe te staan. Maar dan wel onder bepaalde voorwaarden, ter be scherming van de blanke minder heid in Rhodesië (300.000 mensen, tegen 6 miljoen zwarten). De verga dering gisteren werd voorgezeten door één van de gematigde leiders, dominee Ndabangi Sithole. Het was voor het eerst dat Smith vergaderde onder leiding van een zwarte, en dan nog wel de man die er in 1968 van werd beschuldigd hem te willen ver moorden. Sithole zei na afloop dat het belangrijkste probleem het recht van veto blijft dat de blanken in het parlement willen houden. Daarmee zouden zijn maatregelen kunnen voorkomen die in hun nadeel wer ken. Overeenstemming werd giste ren bereikt over de stemgerechtigde leeftijd, die achttien jaar wordt, zo als de zwarten wilden. Behalve het recht van veto voor de blanken vraagt Smith een verklaring waarin de rechten van de blanken worden LONDEN (Reuter) Laker Airways heeft de Britse rijksluchtvaart dienst toestemming gevraagd voor de exploitatie van een „skytrain"- dienst op de route Londen-Los An geles voor een tarief van minder dan de helft van het huidige „economy"- tarief. vastgelegd, de zekerheid dat blan ken het Rhodesische staatsburger schap niet zal worden ontnomen en dat pensioenen gewoon zullen wor den uitbetaald. Er is nog niet ge praat over de vorm van het Rhodesi sche leger. In de jongste Brits-Ame rikaanse voorstellen is sprake van een samensmelting van de guerrilla- strijdmacht en het Rhodesische re geringsleger. Smith heeft zich daar steeds tegen gekeerd, en is ook op andere punten tegen de plannen van Londen en Washington. Vorige week wees president Kenneth Kaoenda van Zambia (één van Rhodeslës zwarte buurlanden) de voorstellen van de hand, terwijl ze ook op verzet stuiten bij het Patriottisch Front (de guerrillastrijders). Opvallend was dat Nkomo zich vori ge week soepeler uitliet over een mogelijke regeling dan hij tot nu toe had gedaan. In sterkte lopen het ZANU (Moega be) en ZAPU (Nkomo) sterk uiteen. De ZANU had tot de Jongste Rhode sische acties enkele duizenden guer rillastrijders in Mozambique, en tus sen 3.000 en 5000 in Rhodesië zelf, het aantal militairen van ZAPU wordt niet hoger geschat dan 4.000. ZANU heeft de grootste steun onder de omvangrijke 8hona stam, terwijl de ZAPU het vooral moet hebben van de veel kleinere Matabele. Afgezien daarvan echter gaan bij algemene verkiezingen in Rhodesië de overgrote meerderheid van de zwarte stemmen waarschijnlijk naar bisschop Abel Moezorewa, die op brede aanhang kan rekenen. Moezorewa is daarom bereid te pra ten met Smith over algemeen kies recht (zoals dus nu gebeurt), terwijl Nkomo en Moegabe eerst een over dracht van de macht van blank aan zwart willen. Brunner zei dat de olieprijsverho ging de gemeenschap dit jaar zo'n 7 miljard gulden heeft gekost. De OPEC-landen (olie-producenten en exporteurs) bespreken momenteel wat er het komend jaar moet gebeu ren met de olieprijs. Bij de OPEC- landen bestaat sterk de neiging om de prijzen voorlopig te bevriezen. Maar zelfs als de prijzen niet stijgen zal de gemeenschap een reeks bespa ringsmaatregelen voor haar oliege- bruik moeten nemen, aldus Brunner. Tegen 1985 moet de invoer van olie in de gemeenschap tot 500 miljoen ton zijn teruggebracht. Dit jaar is de invoer met 20 procent teruggelopen, echter praktisch alleen als gevolg van de stagnerende economische groei. Er werd 2,5 procent minder olie verbruikt dan in 1976 en 13 pro cent minder dan in 1973, het Jaar van deoliecrisis. Kolen Eén van de zaken, die de ministers vandaag zullen bespreken is de om schakeling van elektrische centrales van olie en gas op kolen als brand stof. Tussen 1977 en 1985 komen er 82 centrales bij. Zestig daarvan zul len volgens de nu bestaande plannen op olie of gas gaan draaien en dat is te veel, aldus Brunner. Er zijn slechts 15 centrales gepland, die al leen op kolen zullen werken de rest is „gemengd" en dat is te weinig. Van het aantal tot 1985 ge plande centrales zou minstens 23 procent met steenkool gestookt moeten worden, aldus de Europese commissaris, die ook van mening is dat er veel te weinig kerncentrales worden gebouwd. Voor de bevordering van kolenafzet aan elektrische centrales wil de com missie subsidies verstrekken van on geveer 70.000 'gulden per geïnstal leerd megawatt. Die voorstellen ko men vandaag aan de orde. De minis ters zullen ook voorstellen van de commissie bespreken om de olieraf- finage-capaciteit in de gemeenschap te beperken. De Europese raffinade rijen hebben momenteel een overca paciteit van 30 tot 35 procent. Voorts zullen de mogelijkheden aan de orde komen om op het energiegebruik te besparen door betere isolatiemetho den en zal worden gesproken over financiële steun aan „demonstratie projecten" Inzake energiebesparing. ANKARA (AP) Dr Republikein se Volkspartij van Bulent Eccvit heeft volgens de voorlopige uitslag van de zondag gehouden gemeente raadsverkiezingen een meerderheid aan burgemeestersposten gewonnen. Vooral in de grote steden deed de linkse oppositie het goed. Ecevit's partij heeft in 34 van de 58 provinciale hoofdsteden gewonnen. De Recht vaardigheidpartij van premier Suley- man Demirel in 14 provinciale hoofd steden terwijl de uiterst rechtse Nati onale Actie partij vijf gemeenteraden zal domineren. De religieuze partij van het Nationale lleil zal drie burge meesters leveren terwijl de onafhan- kelijken twee maal een kiezersmeer derheid behaalden. De republikeinen van Ecevit hebben onder andere ge wonnen in Istanboel en Ankara. Spanningen Binnen dat front is in toenemende mate sprake van spanningen tussen de twee leiders, Nkomo en Moegabe. Aanleiding is onder andere de kri tiek van Moegabe op de Zambiaanse president Kenneth Kaoenda, die eind september (in het geheim) een gesprek heeft gehad met Smith. Daarbij zei Moegabe sterke aanwij zingen te hebben dat zijn kompaan Nkomo bij dat overleg aanwezig is geweest, wat een diep wantrouwen tussen de twee zou hebben gescha pen. De Afrikaanse nationale unie van Zimbabwe (ZANU) van Moega be heeft nog steeds argwaan tegeno ver de ZAPU (Afrikaanse volksunie van Zimbabwe), ondanks het sa mengaan van de twee bewegingen. Daarbij komt dat bij een Rhodesi sche militaire actie eind vorige maand in Mozambique, vooral aan hangers van Moegabes ZANU wer den getroffen. Deze beweging wil samen met de ZAPU (die zijn bases in Zambia heeft) één guerrillaleger, maar Nko mo is hiertegen. Hij wil zijn politieke speelruimte behouden, met achter zich een eigen zwart leger, onder zijn commando. Ook dit zou Moegabe in zijn wantrouwen hebben gesterkt dat Nkomo ondanks alles toch uit is op eigen voordeel in Rhodesië, mocht het daar tot een regeling komen. LONDEN (DPA/AP) Parijs en Londen praten over verdere samenwerking op industrie- en luchtvaartgebied. De Franse president Valery Giscard d'Estaing is op het ogenblik op bezoek bij de Britse premier James Callaghan. Premier Callafhan (links) begroet de Franse president Giscard d'Estaing bij zijn aankomst in Groot-Brittannië. In n gen in Westeuropees verband bouwen van een nieuw vliegtuig voor de mid dellange afstand. Daarbij zouden be halve Groot-Brittannië en Frankrijk ook West-Duitsland en Nederland betrokken moeten worden. Dit pro ject zou een nieuwe impuls moeten geven aan de Brits-Franse samen werking, nu de plannen voor een tunnel tussen de twee landen onder het Kanaal in de golven zijn verdwe nen en de Concorde veel te duur is geworden. Uitvoering van de plannen voor een nieuw vliegtuig kost zo'n 1,3 miljard gulden. Groot-Brittannië wil er voor 40 procent in deelnemen, waarvoor ln ruil het de ontwikkeling van de eigen BAC-XII zal stopzetten en zich weer wil aansluiten bij de Westeuro- pese plannen voor de bouw van een luchtbus. Industriële samenwerking betreft onder andere de gezamenlij- NAIROBI (AFP/UPI) Kenia heeft besloten de handel in hui den en goed verkochte zaken als ivoor, te verbieden om nog iets te behouden van de laatste grote kudden wild van de wereld, die in dat land huizen. De hande laars hebben drie maanden de tijd gekregen om zich van hun voorraden te ontdoen. Natuurbeschermers juichen aan de ene kant de maatregel toe, maar vragen zich aan de andere kant af of en hoe op de naleving van het verbod zal wor den toegezien. De familie van president Jomo Kenyatta zou zelf nauw betrokken zijn bij de jacht op groot wild, die sinds 19 mei van dit jaar is verboden. De maatregel werd bekend ge maakt door de president zelf in een rede bij de veertiende ver jaardag van de onafhankelijk heid van Kenia. Handelaren hebben hun win kels vooral in de hoofdstad Nai robi en de havenstad Mombas- door J. den Boef Het is niet gelukt de conferen tie in Belgrado over Europese veiligheid en samenwerking nog vóór de Kerstdagen met succes al te sluiten. De 35 delegaties (uit alle Europese landen behalve Albanië, plus Cana da en de Verenigde Staten) zullen binnenkort naar huls gaan. Het ligt ln de bedoeling dat zij midden janu ari naar de Joegoslavische hoofdstad terugkeren om het beraad over de talrijke reeds ingediende voorstellen voort te zetten. Mogelijk brengen zij dan nieuwe instructies mee, zodat de besprekingen uiterlijk op 15 februari kunnen worden afgerond met een slotakkoord dat voor alle partijen aanvaardbaar is. Of dit laatste inderdaad zal gebeu ren, hangt vooral af van de bereid heid van de Sowjet-Unie om mede te werken aan de formulering van een verklaring betreffende naleving van de mensenrechten in de deelnemen de landen. Tot dusver heeft de Sow- Jet-delegatie alle kritiek op bepaalde toestanden in de Oosteuropese lan den van de hand gewezen als een Inmenging ln de binnenlandse aan gelegenheden van soevereine staten. Overigens ontkent zij categorisch dat ln die landen desbetreffende be palingen van het Helsinki-akkoord niet worden nageleefd. Reeds om die reden blijkt voorlopig een zeer algemeen gestelde verkla ring, vervat in een voorstel van de Amerikaanse delegatie, betreffende de mensenrechten voor Moskou on aanvaardbaar. In de verklaring wor den alle deelnemende landen opge roepen, de bepalingen betreffende de mensenrechten in hun eigen staat uit te voeren en voorts de uitvoering van de beginselen van de rechten van de mens te garanderen door middel van Internationale contacten en in het kader van de Conferentie voor Europese veiligheid en samen werking (CEVS) en op andere inter nationale bijeenkomsten. Elementaire rechten Men kan zich afvragen, waarom de westelijke landen en met name de Verenigde Staten, zo zwaar tillen aan de kwestie van de mensenrechten op een conferentie die toch bedoeld is om meer ontspanning te brengen ln de relatie tussen twee machtsblok ken. Per slot van rekening hebben de Oosteuropese landen geen ongelijk als zij stellen, dat er ln de westelijke wereld op het gebied van de mensen rechten ook nogal wat valt aan te merken, met name wat de massale werkloosheid betreft. Een wezenlijk verschil is evenwel, dat de westelijke landen (en ook hier lopen de Ameri kanen voorop) hun tekortkomingen openlijk toegeven en er alles aan doen om oplossingen te vinden. In de Oosteuropese landen gaat het echter over de meest elementaire rechten van de mens, die zuiver for meel ln de grondwet van die staten zijn vastgelegd en nog eens bekrach tigd werden bij de ondertekening van het slotakkoord van Helsinki. De westelijke landen, die niet nala ten hun veroordeling uit te spreken over ontwikkelingen in zuidelijk Afrika. Latijns-Amerikaanse en Azi atische landen, zouden zich bijzon der ongeloofwaardig maken, als zij zouden doen alsof de gang van zaken ln bepaalde Oosteuropese landen niets te wensen overlaat. Het gaat er om, ln Belgrado vast te stellen of en ln welke mate het slot akkoord van Helsinki meer dan twee jaar na de ondertekening ervan wordt nageleefd. Er moet een tussen balans worden opgemaakt, waarin niets verzwegen mag worden, maar waarin alle misstanden moeten wor den aangeduid. Daarbij is het niet nodig en zelfs niet wenselijk, de lan den die ln gebreke zijn gebleven, met name te noemen. De praktijk zelf zal duidelijk maken, ln welke landen de bepalingen van de slotakte van Hel sinki niet worden nageleefd en ln welke opzichten. Het voorspel Het is de vraag of de 8owjet-Unle bereid ls, zelfs een ln zeer algemene termen gestelde verklaring te onder tekenen, die uitgelegd zou kunnen worden als kritiek op de wijze, waar op in Oosteuropese landen de uni versele rechten van de mens worden toegepast. In Helsinki, waar in 1975 de CEV8 plechtig werd besloten met de ondertekening van een slotakte, nam de Sowjet-Unie de zogenaamde „mand 3" betreffende de mensen rechten op de koop toe om de weste lijke landen te bewegen tot het aan vaarden van de inhoud van de ande re twee „manden" (betreffende vei ligheid en economische en technolo gische samenwerking). Later heeft zij daar echter spijt van gekregen. Tijdens de voorbereidende bespre kingen die in de zomer van dit jaar ln Belgrado werden gehouden, was al duidelijk geworden dat de nu aan de gang zijnde „vervolgconferentie van Helsinki" ln de Joegoslavische hoofdstad tot mislukken gedoemd zou worden, als zij vóór eep vastge stelde datum zou moeten eindigen. De 8owjet-Unle had geëist dat de conferentie vóór het eind van 1977 zou eindigen, of zij aan haar doel had beantwoord of niet. Voor de westelij ke en de neutrale landen was deze voorwaarde echter onaanvaardbaar en het heeft maar weinig gescheeld, of er was helemaal geen vervolgcon ferentie gekomen. Te elfder ure draalde de 8owjet-Unie nog bij: zij legde zich onder druk van de neutrale landen neer bij een com promis-voorstel. Daarin werd tege moetgekomen aan de Sowjet-els dat de conferentie vóór het eind van het Jaar zou moeten eindigen. Tevens werd echter bepaald dat de delega ties bij het uitblijven van overeen stemming in Januari opnieuw bijeen zouden komen. Binnen de periode van een maand (van 16 Januari tot 15 februari) zou dan een slotdocument opgesteld moeten worden, zonder aanvaarding waarvan „de vergade ring haar werkzaamheden niet zal beëindigen", zoals werd overeenge komen. Tweeërlei uitleg Het compromis was van het ogen blik van zijn ontstaan af voor tweeër lei uitleg vatbaar. De formulering van de tekst kon worden beschouwd als een verplichting binnen maxi maal één maand na hervatting van de conferentie ln januari een slotak koord te aanvaarden. Ook kon zij worden opgevat als vaststelling, als zouden de besprekingen eventueel na het verstrijken van de periode van een maand moeten worden voortgezet, totdat het vereiste docu ment tot stand ls gekomen. In de komende dagen wordt misschien wat duidelijker wat de Sowjet-Unie van plan ls en welke waarde nog moet worden toegekend aan in Janu ari voort te zetten besprekingen. Als men in Moskou aan het aanvan kelijk Ingenomen standpunt wil vasthouden, dan is voor de Sowjet- Unie de vervolgconferentie formeel beëindigd op het ogenblik, dat de delegaties voor een „reces" naar huls gaan. Mogelijk zal zij de voortzetting van de besprekingen ln Januari for meel los van de eigenlijke conferen tie zien en alleen haar medewerking verlenen aan een weinigzeggende slotverklaring, waarin datum en plaats voor een nieuwe vervolgconfe rentie (1980 ln Madrid?) worden vast gesteld. ke bouw van kernenergiecentrales door Parijs en Londe. Derde wereld Volgens waarnemers is de Franse president van mening dat tenzij Eu ropa de derde wereld op technolo gisch gebied voor blijft, de concur rentie uit de ontwikkelingslanden steeds heviger zal worden. Daarom is Giscard zo'n sterk voorstander van verdere samenwerking op dit gebied binnen de Europese Gemeenschap, aldus deze zegslieden. De twee bewindslieden, die het noen maal bij koningin Elizabeth gebruik ten, zullen verder over de gebruike lijke onderwerpen als het Midden- Oosten en zuidelijk Afrika praten, terwijl ook het visserij-beleid aan de orde zal komen. ROME Ethiopische regerings troepen en eenheden van het Volks bevrijdingsfront van Eritrea leveren slag om de havenstad Massawa aan de Rode Zee. Volgens een woord voerder van de afscheidingsbewe ging in Rome hebben de Erltrese rebellen een van de vier districten van Massawa veroverd. Hij meldt dat er hevig wordt gevochten en dat de Ethiopische troepen 'en hun Cu baanse adviseurs' voorbereidingen treffen voor een terugtocht naar de Dahlakellanden, voor de kust bij Massawa. Als Massawa Inderdaad zou vallen betekent het verlies van deze be langrijkste havenstad een dramati sche klap voor de militaire regering in Addis Abeba. Volgens de zegs man van het front, Ermlas Debesal. hebben de rebellen 15 Ethiopische tanks veroverd. De Erltrese hoofdstad Asmara. 90 km van Massawa ln het binnenland, wordt eveneens door troepen van het afscheidingsfront belegerd. Het front verwacht dat de verdedigers van Asmara de strijd zullen opgeven als er geen hoop meer ls op de komst van versterkingen en bevoorrading. De huidige strijd om Massawa ont brandde toen de Ethiopiërs een doorbraakpoging deden om de weg naar Asmara te heropenen, zo zegt het Erltrese Volksbevrijdingsfront (EPFL). Het front heeft naar eigen zeggen 10.000 man in de strijd ge worpen om de doorbraakpoging van de Ethipiërs te verijdelen, en zou sinds eind vorige week aan de win nende hand zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7