De mooie verhalen van Douwe van Dijk Kinderen in Finland aan avondmaal Hervormde emigratie commissie blijft Kooymans vraagt helderheid over term militarisme Pinochet honoreert Conferenties houding van kerken Britse kerken in touw tegen groeiend racisme R.k. verzet op Filippijnen van communisme beschuldigd VANDAAG VOORBIJGANG» DINSDAG 13 DECEMBER 1977 KERK Trouw/Kwartet Prof Kooymans vond het een goede zaak. dat de kerk deze vragen aan pakt Maar de wereldraad van ker ken. waar sommigen begrip hebben voor bevrijdend geweld, zal goed moeten nadenken waar het gewelds- denken vandaan komt. De politicus zal moeten zoeken naar een verge- meenschappelijking van te bescher men belangen De zeerechtconferen tie heeft in dit opzicht een aantal teleurstellingen meegebracht. Ver der zullen we. aldus prof. Kooymans. moeten zoeken naar alternatieve be veiligingsmechanismen en naar al ternatieve middelen om problemen en conflicten op te lossen. Dr. H. M. de Lange, die het idee van het programma twee Jaar geleden in de wereldraad heeft aangekaart, zei. dat dit antimilitarisme nog maar moeizaam in de kerken op gang komt. Met name in het oostblok en de derde wereld is er weinig geest drift. Nogmaals verduidelijkte hij, dat het programma niet gericht is tegen bepaalde groepen, bijvoor beeld militairen, maar dat iedereen bij deze kwestie betrokken is. Luitenant-generaal jhr. W. H. de Sa- vornin Lohman toonde zich niet ge lukkig met de naam van het pro gram. De naam suggereert volgens HELSINKI De Finse lutherse staatskerk heeft besloten, dat voor taan ook kinderen die nog geen belij denis hebben gedaan, aan het avondmaal mogen deelnemen. Zo dra de Finse Rijksdag de vereiste parlementaire goedkeuring geeft, treedt de benodigde wijziging van de kerkorde in werking. Voorwaarde is de aanwezigheid van ouders of ande re met de geloofsopvoeding belaste volwassenen Het kind moet voorts een minimum aan inzicht hebben in waar het bij het avondmaal om gaat Ter synode meende men: dus ten minste vijf tot zeven Jaar oud zijn. ERMELO De actie ..Bijbels voor Roemenie" van Kruistochten (Anne van der BIJli heeft twee ton opgebracht, het dubbele van het streefbedrag. Binnenkort gaan weer 25.000 bijbels naar Roemenië. Tege lijk is Kruistochten een actie voor "tienduizend) „Bijbels voor Rus land" begonnen en loopt ook nog een dergelijke actie voor Tsjechoslowa- kije. BAARN - Trans World Radio heeft besloten, het zendstation in Swaziland uit te breiden met twee 100 kilowatt 2enders voor de korte golf Na deze uitbreiding zal niet alleen heel Afrika, maar ook een deel van India met het evangelie kunnen worden bereikt. Hiermee zal de leem te worden gevuld, die ontstaan is doordat de lutherse „Stem van het evangelie" in Ethiopië en Radio Cor- dac in Boeroendl eerder dit Jaar door de autoriteiten in die landen in be slag zijn genomen. MONTREAL - Een nieuwe bij belvertaling is in Franstalig Canada een bestseller geworden. De „Tra- ductlon Oecumënlque de la Bible" werd geïntroduceerd tijdens een r.k. charismatisch congres in Montreal. In korte tijd zijn er al 40.000 exem plaren verkocht. BANOKOK Voor het eerst in hun geschiedenis hebben alle protes tantse kerken van Thailand zich aaneengesloten voor een grote evan gelisatiecampagne. die een heel jaar zal duren. Het is in 1978 honderdvijf tig jaar geleden, dat de protestantse zending ln Thailand begon. HONGKONG - Chinese kerken buiten het eigenlijke China ontwik kelen steeds meer eigen zendingsac tiviteiten De kerk van Christus in Hongkong streeft er naar. het aantal van haar gemeenten in tien jaar te verdubbelen. De presbyteriaanse kerk in Taiwan heeft de afgelopen vijf jaar vijfhonderd nieuwe gemeen ten gesticht In totaal 311 Chinese zendelingen uit Chinese gemeenten werken in vele landen. Ook ln Neder land zijn kleine Chinese christenge meenten ontstaan. JERUZALEM Voor het eerst na elf Jaar zullen Egyptische kopüsche christenen weer een pelgrimage ma ken naar Jeruzalem voor het kerst feest De laatste pelgrimage van Egyptische kopten naar Jeruzalem was ln 1966. MANILA (NCNS) De Filip pijnse regering heeft voor het eerst r.k. priesters ervan be schuldigd. contacten te onder houden met de verboden com munistische partij. De beschuldiging volgde na de ar restatie op 10 november van Jose Maria Sison, een voormalige hoogle raar aan de universiteit der Filippij nen. die al sinds 1968 gezocht werd omdat hij een der leiders van de ondergrondse communisten zou zijn. Sison had een Volkswagen in zijn bezit, die geregistreerd stond op naam van de paters karmelieten. Heruit concludeerde de militaire po litie. dat Sison in contact stond met de karmelieten. Verder zou de poli tie ln Slsons huis lijsten hebben gevonden van mensen, die de com munistische partij steunen of ermee sympathiseren. Hierop zouden de namen van acht priesters voor komen. De Nederlandse pater karmeliet Le opold van Vlugt heeft de Filippijnse autoriteiten de bewijsstukken laten zien. dat de Volkswagen een maand eerder was verkocht. Hij zei. er geen idee van te hebben, hoe de wagen in het bezit van Sison kan zijn gekomen. Onze adressen: AMSTERDAM: Postbus 859 Wibautstraat 131 Tel 020-913456 Telex 13006 ROTTERDAM/DORDRECHT: Postbus 948 WesttXaaK 9 Rotterdam Tel 010-115568 (rad.) Schiedamsevesl 52" Tel 010-115700 (adv) DEN HAAG/LEIDEN: Postbus 101 Parkstraat 22 Oan Haag Tal. 070-469445 ZWOLLE/GRONINGEN: Postbus 3 Melkmarkt 56 Zwols Tel. 05200-17030 Van een onzer verslaggevers UTRECHT De hervormde emigratiecommissie (HEC) ziet nog steeds voor haar een taak, ook al is de emigratie praktisch geheel tot stilstand gekomen. De gereformeerde kerken hebben hun emigratie-dcputaaUchap on langs opgeheven. De enkele mensen, die nog willen emigreren, kunnen voor advies altijd nog bij de Christe lijke Emigratie Centrale terecht, zo was een van de overwegingen. De opvang van de gereformeerde emi granten overzee is grotendeels ge schied door „dochterkerken" van de Nederlandse gereformeerden. Deze kerken vertonen nog steeds duide lijk het stempel van hun Nederland se oorsprong en met deze kerken bestaan op synode-niveau intensieve contacten. De hervormde situaUe is anders. Hervormde emigranten gingen over zee niet tot kerkstichting over. maar werden opgevangen door beslaande kerken. Voor blijvende contacten met de ex-Nederlanders in deze ker ken is het voortbestaan van de HEC zinvol, aldus de commissie in haar verslag over 1975 en 1976 Contactpunt Voor de onder de Nederlandse emi granten werkende predikanten en kerkelijke medewerkers overzee vindt de HEC het belangrijk, dat er in Nederland een contactpunt is van de „moederkerk", waar men een be roep op kan doen en waar men be langstelling heeft voor hun wel en wee In Canada blijft de Reformed Church in America de meest aange wezen kerk voor emigranten van her vormde huize Hoewel deze kerk slechts derUg gemeenten ui Canada door A. J. Klei De Amerikaanse evangelist Billy Graham maakt op het ogenblik een reis door het getroffen gebied in India. Op de foto wordt hij na zijn aankomst in een van de dorpen aangeschoten door een inwoner die hem om hulp vraagt. DRIEBERGEN (ANP) Staatssecretaris prof. dr. P. H. Kooymans heeft op de jaarlijkse conferentie van hervormde krijgsmachtpredikanten de kerken gevraagd, hun programma ter bestrijding van het militarisme te verhelderen. Hij achtte met name duidelijkheid gewenst, over wat de kerken nu precies verstaan onder militarisme. hem toch. dat militairen aanstich ters van het kwaad zijn. Hoewel ook hij het een goede zaak vond. dat de kerken deze vragen aan de orde stel len, getuigde de opzet volgens hem toch wel gebrek aan werkelijkheids zin. Zo zag hij in de voorbereidende stukken voor het programma een nogal optimistische kijk op de mens. De ethicus prof. dr. J. de Graaf zei. dat in deze wereld rechts en links nog in geweld geloven. Vanuit de kerken zal een tegencultuur moeten komen. De rechtvaardiging van ge weld blokkeert te veel het zoeken naar andere uitwegen. Komende zaterdag, de zeventiende december, is de negentigste verjaardag van de Groningse vrijgemaakte gereformeerde predikant D. van Dijk. Douwe van Dijk moet ik zeggen, want aldus werd hij al aangeduid, lang voordat (ook) de domineeswereld met vóórnamen voor de dag kwam. In het gebruik van de voornaam klinkt genegenheid door en die dragen de vrij ge maakten Douwe van Dijk ook toe. al is niet ieder van hen even gelukkig met de felle manier waarop deze voorganger kan verkondigen, dat de vrijgemaakte gereformeerde kerken de éne. ware kerk vormen. Dominee Van Dijk is vaak vanwege dergelijke uitlatingen in de krant gekomen. Ik herinner me hoe een uitspraak van hem, nog niet zo lang geleden gedaan, dat (vrijgemaakte) gereformeerden nooit ln een interkerkelijk gezelschap zich mogen neereetten met de gedachte, dat hun standpunt gelijkwaardig zou zijn aan dat van anderen en te bediscussiëren valt, maar dat zij direct moeten zeggen: „De Kerk waartoe ik behoor is de Ware Kerk", ik herinner me hoe deze woorden van Douwe van Dijk her en der ln kerk-en dagbladen opdoken. Een lid van de vrijgemaakte kerken beklaagde zich bij mij, dat de buitenwacht de visie van dominee Van Dijk bij deze publiciteit gaat verslijten voor „de" kerkopvatting van de vrijgemaakten. Persoonlijk vraag ik me af. of de buitenwacht er dan ver naastzit, maar goed. daar gaat het vandaag niet over. Ik heb dominee Van Dijk éénmaal horen spreken, dat was op een theologische hogeschooldag in Kampen. Ik vond hem een goeie spreker, die inderdaad geen last had van aarzelingen. Ik heb hem ook maar één keer gesproken, dat was door de telefoon. Sinds jaar en dag heb ik het tweede deel van zijn eigen levensbeschrijving: „Hoe het geworden is", in huis, maar ik kon het eerste deel: „Hoe het vroeger was", nergens te pakken krijgen. Op zekere dag besloot ik, de schrijver zelf te vragen of hij misschien nog een exemplaar voor me wist. Ik belde dominee Van Dijk op en deze verklaarde terstond dat hij dat boek nog wel voor me had; hij zou 't me toesturen. Toen ik informeerde naar de prijs, antwoordde hij: ik ben dominee, geen boekverkoper. Deze zomer heb ik beide delen nog eens doorgenomen en ik moet zeggen dat ik zelden Iemand ben tegengekomen, die zó onbevangen over zichzelf en zijn wedervaren kan vertellen als dominee Van Dijk. Hij maakt zich geen moment zorgen, hoe hij bij de lezer zal „overkomen" en dit verleent zijn boeiende relazen iets ontwapenends, ook al is de auteur een geharnast strijder. Mooie verhalen geeft hij weg, zoals dit. In Blija, de geboorteplaats van dominee Van Dijk, werd een gereformeerde kerk gebouwd. Een oom van Douwe van Dijk, zijn plaatsgenoot D. K. Wlelenga, mocht de eerste steen leggen, omdat hij student in Kampen was (later zou hij daar doceren), hetgeen hem tot een bijzonder mens maakte. In de gevel werd een steen gemetseld met daarin de letters D. K. W. Nu was de timmerman die de kerk bouwde, ook gerformeerd en hij had een zoon die netzo oud was als D. K. W. De A. G. Honig hoed op, hoed af D. K. Wielenga in gevelsteen timmerman vond dat zijn zoon de eerste steen had moeten leggen en in de nacht na de plechtigheid bikte hij de bewuste gevelsteen eruit en legde er een steen voor in de plaats, waarin de naam van zijn zoon gegrift was. De kerkeraad liet de oorspronkelijke steen herplaatsen, de nacht daarop greep de timmerman weer in ten behoeve van zijn zoon .Er ontwikkelde zich een vinnige strijd, waarin de moeder van D. K. W. verzekerde, dat zij alle kerkelijke instanties zou aflopen om haar recht te krijgen, desnoods tot de generale synode toe, en als die haar in de steek zou laten, wel: „Dan, het hoofd krank, het hele lichaam krank, dan ga ik uit de kerk." Nog een mooi verhaal. Als Kamper student kreeg Douwe van Dijk college van professor Honig, die zijn discipelen ook goede manieren wilde bijbrengen en uitlegde dat. als iemand Je rechts passeert, je dan je hoed met je linkerhand moet afnemen, en omgekeerd. Dominee Van Dijk: „De studenten hadden dit SANTIAGO De protestantse kerken van Chili, die niet tegen de regering-Pinochet ageren, krijgen bepaalde voorrechten. Dit heeft de minister van binnenlandse zaken, Paul Benavides Escobar, bekendgemaakt. Het gaat om de methodistische pinksterkerk, de evangelische pink sterkerk, de lutherse kerk, het bap tistenconvent, de kerk van God, de gemeenten Gods, de christelijke en zendingsalliantie (CAMA), de kerk van de Nazarener en de evangelie- kerk op vaste grondslag. Deze kerken met een overwegend fundamentalistische inslag omvat ten driekwart van de niet-katholieke christenen in Chili. Zij zijn verenigd in de zogenaamde „domineesraad". In december 1974 gaf deze dominees- raad een verklaring uit, waarin on der andere gezegd werd: „Wij erken nen de militaire junta als het hoog ste gezag van de natie, die, toen zij ons van het marxisme bevrijdde, als een verhoring op ons gebed kwam." Op grond van hun houding tegeno ver de junta krijgen deze kerken een aantal voorrechten. Hun predikan ten krijgen een speciale pas om zie kenhuizen te bezoeken en in gevan genissen en kazernes te preken. Zij mogen openbare bijeenkomsten be leggen en hebben toegang tot rege ringsbronnen. waarbij zij een voor keursbehandeling krijgen. Kloof De houding tegenover de Junta heeft een kloof getrokken tussen de pro- testanten in Chili. Tegenover de ge noemde kerken staan anderen (die meest op de wereldraad van kerken georienteerd zijn), die Juist wel poli tiek actief zijn tegen de junta. Onder de lutheranen kwam het zelfs tot een kerkscheuring. De eerder genoemde lutherse kerk is een afsplitsing van de (internatio naal erkende) evangelisch-lutherse kerk, die toentertijd geleid werd door bisschop Frenz, die later door de Junta het land uitgezet werd. Op merkelijk was hier overigens wel, dat de grote meerderheid van de kerkle den opstapte. De kerk van Frenz heeft nog maar tweeduizend leden. De afgescheiden, thans bij de domi neesraad aangesloten, lutherse kerk is zeven maal zo groot. Londen Binnen de Britse kerken begint een actie op gang te komen tegen de rassendiscriminatie en het geweld tegen mensen met een ande re huidskleur, die de laatste tijd vooral gestimuleerd wordt door het Nationaal Front. De raad van kerken heeft alle leden- kerken gevraagd hun leden te mobi liseren tegen het Nationaal Front, die „een leer aanhangt, die volledig ingaat tegen de evangelische waar heid en tegen de belangen van ons land". Het was voor het eerst dat de Britse raad van kerken unaniem een be sluit nam. waarin een politieke partij werd veroordeeld. De raad van kerken heeft een verkla ring opgesteld, waar individuele goed gehoord en maakten een afspraakje. Op een keer dat Professor de Oudestraat langs zou komen, verzamelden zij zich aan het andere einde van de straat. Zij verdeelden zich in twee groepen; de ene groep stapte, de één een eindje achter de ander, langs de linker-, en de andere groep langs de rechterzijde van de straat, Professor tegemoet. Het gevolg was dat zijn Hooggeleerde, overeenkomstig de les, die hij kort tevoren had gegeven, de straat doorzwaaide, nu een greep met de linkerhand naar de hoed en een knikje naar rechts, dan haastig een greep met de rechterhand en een knikje naar links. Een vermakelijk gezicht voor de jongelui Van de verstrooidheid van de rector van het Kamper gereformeerd gymnasium dr J. J. Esser vertelt dominee Van Dijk dit staal. Dr Esser ging per fiets naar het station. Halverwege de IJsselbrug schoot hem te binnen, dat hij thuis iets had vergeten. „Hij sprong van zijn fiets, gaf die in bewaring aan de brugwachter en draafde naar huis terug om straks, hijgend, zijn fiets weer in bezit te nemen en rustig verder te fietsen naar het station." Dit heb ik horen toeschrijven aan de Kamper professor Brillenburg Wurth. Aardig is, dat dominee Van Dijk al vertellend een inzicht gunt in de ontwikkeling van zijn denkbeelden. Als Kamper student preekte hij op straat samen met het Leger des Heils. „Ik meende het goed. maar ik zou het nu zeker niet meer doen," verklaart hij en zet vervolgens uiteen, dat hij tegen elke vrome activiteit is. waarbij de Kerk (met een hoofdletter) uit het oog verloren wordt. Die kerk (alweer: met een hoofdletter) wordt voor dominee Van Dijk steeds sterker: de eigen kerk. en in januari 1937 (we zijn nu in deel twee en ln Groningen) zegt hij in een preek ..dat als Paulus op dit ogenblik een brief zou willen schrijven aan de Kerk van onze Heere Jezus Christus te Groningen, hij toch een adres moest hebben, dat hij van die brief niet onderscheidene doorslagen zou maken en dat dit adres dan zou wezen het adres van de scriba van de Gereformeerde Kerk te Groningen." Hierop brak, zoals dominee Van Dijk zelf schrijft, de storm los, want hij stelde zich vierkant tegenover de heersende gedachte van de meervormigheid van de kerk. Het wordt een zóók, waarover de ene kerkelijke vergadering na de andere zich buigt en daarna komt de synode, die ln 1944 leidde tot het ontstaan van de vrijgemaakte gereformeerde kerken. Een en ander levert geen mooie verhalen op, wel eindeloze discussies, bijvoorbeeld over een interruptie van de oude professor Ridderbos, of die nu al dan niet iets „rauwelings" door de synodezaal geroepen heeft. Je houdt het allemaal niet voor mogelijk, maar al die dingen zijn gebeurd," en onderwijl ging de bange bezettingstijd zijn gang." Dominee Van Dijk vertelt er levendig en boeiend over, hij schudt niet bekommerd het hoofd, doch hoopt dat allen, die Gods Kerk liefhebben „steeds klaarder horen het geluid van Zijn bazuin, die Hij in de Vrijmaking heeft doen dreunen." Dat hoopt, als ik goed begrijp, de negentig-jarige nóg. H ONVERSCHILLIGHEID Tegen de terrorist die deze week ii Utrecht terecht stond is twintig jai gevangenisstraf geëist. De officier van justitie sprak van Folkerts li' „onverschilligheid tegenover een P1 anders leven". De rechter stelde zifl" ten aanzien van de politieke d achtergrond van de motieven van Folkerts op een formeel standpunL dat ging hem. naar zijn mening. ni«d aan. Hij had te maken met Iemand 1° die wapens op zak had. een poging p tot moord deed en uiteindelijk |e iemand dood schoot. Die [u achtergrond is intussen natuurlijk |is niet verdwenen en het is naïef om tr" veronderstellen dat die achtergronf vandaag of morgen niet heel duidelijk om gehoor en aandacht zi vragen. Waarbij wel meteen opgemerkt mag worden dat het protest tegen onze samenleving nooit gediend is met het rondlopen met wapenen en daar van tijd tot tijd gebruik van maken. Terecht is er dan sprake van onverschilligheit tegenover anders leven. Albert Schweitzer sprak van eerbied voor het leven. Een gedachte die hem leidde bij zijn keuze in belangrijke vragen. Karl Barth nam dit sprekei over bij zijn behandeling van het zesde gebod. Ik denk dat dit een grondregel is. Folkerts trok zich val die regel niets aan. Hij bestreed terecht wat Dorothé Sölle noemt „de dood door brood alleen", maar door de wijze van bestrijding werd hij aan die dood op een uiterst bewuste wijze medeplichtig. Wij zitten met de vraag hoe dit bestraft moet worden. Het is nog al wat: „onverschilligheid tegenover ander leven". Bewijs ik die onverschilligheid niet als ik met te grote snelheid over de weg rijd? Sommigen stellen mij die vraag reeds bij het gebruik van de auto op zichzelf. Ik ben van mening dat die uitdrukking „onverschilligheid tegenover anders leven" de grote aanklacht is die onze samenleving raakt en niet alleen Folkerts. Onze beslissingen ten aanzien va dezg. hongerlanden bewijzen althans nt niet het tegendeel. Beroepingswerk NED. HERV. KERK Bedankt voor Den Haag: J .van Gij kei te Bennekom; voor Delft: Juckema te Scheveningen. GEREF. KERKEN Beroepen: te Banc en Ruttenf (N.O.P.), kand. H. Henstra te Kam pen, die dit beroep aannam. Aangenomen naar Wateringen: dr F. L. Bakker, kand. aldaar. Bedankt voor Wolvega: J. G. J. vai Echten te Bunschoten-Spakenburg GEREF. KERKE (VRIJG) Beroepen te Haulerwijk: H. de Vriej te Drogeham; te Rotterdam ost: W, Triemstra te Utrecht. (Can.). khuizen: J. vai e; voor Boskoof risen: drs. A. Vei*- Homoseksualiteit en de kerken, 14-15 januari te Zeist. Inf. en opg. COC (Kees Roza), tel. 020-231192. Waar een wil is, is Gods weg, Jeugdconferentie 6-8 januari, De He- zenberg te Hattem (tel. 05206-1648. LONDEN (ANP) De r.k. bisschop pen van Engeland en Wales hebben de principiële voorstellen voor here niging van de belangrijkste christe lijke kerken en kerkgemeenschap pen in deze delen van Groot-Brit- tannië van de hand gewezen. Een speciale commissie, waarin de acht belangrijkste christelijke ker ken en kerkgemeenschappen verte genwoordigd zijn, heeft sinds 1974 deze voorstellen ter bevordering van de oecumenische betrekkingen uit gewerkt. GEREF. GEMEENTEN Beroepen te Apeldoorn: A. W. Veil hoef te Chilliwack (Can.). Bedankt voor Enkhuizen: Vliet te Aagtekerke; en Tricht-Geldermalsen: gunst te Veen. BAPT. GEMEENTEN Aangenomen naar Rotterdam-Ce trum: A. v.d. Berg. kand. te Gou naar Workum-Makkum: Y. Horj kand. te Ameide (verb.ber.). Th. A. Delleman kerkleden hun handtekening onder kunnen plaatsen en waarin rassen waan wordt veroordeeld. De eerste die zijn naam onder de verklaring plaatste was aartsbisschop Donald Coggan, de anglicaanse leider. De methodistische vice-vooreltter van de raad van kerken dr. Kenneth Greet zei dat het tijd is voor een beslissing. In de leiding van zijn kerk is men het er over eens dat de activi teiten van het Nationaal Front „een duistere stroom" vormt, „die wate ren opneemt uit vergiftigde bronnen en het leven van onze natie vervuilt". In de verklaring wordt onder meer gezegd dat mensen met een andere huidskleur ten onrechte de schuld krijgen van de economische achter uitgang ln Groot-Brittannië. De 41-jarige Haarlemmer Th. A. Del leman (foto) is directeur van dl scholengemeenschap „Ds. W. J. vai Elden" te Haarlem en bovendier sinds 1969 rondleider in de Grote o Bavokerk in zijn woonplaats. Behal ve door die rondleidingen is de hee Delleman ook bekend door lezingen met dia's en zijn artikelen over dé befaamde Haarlemse kerk. Van zijd boek „Een rondleiding door de Gro te of St. Bavokerk in Haarlem" tuit gegeven door Interland te Aalten) ii nu een herdruk verschenen. DU boektje) telt 159 pagina's en de helf daarvan wordt in beslag genomei door foto's. De prijs is twintig gul den. Behalve in de boekhandel ii deze „Rondleiding" ook verkrijg baar bij de kosterij van de GroW Kerk te Haarlem.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 2