ÏVance begint eis in Cairo Zuid-Afrika wil eigen regeling voor Namibië zee Kleine Panamese boeren steeds verder in het nauw Bevredigend gesprek blank-zwart Rhodesië ^oning Hoessein optimistisch Internationaal overleg doelbewust ondermijnd Britse jurist: Biko gedood Oostduitse leider in Manila één dagloon voor de armst» in latijns-amerila ilfWoacatnederfani Woede-uitbarsting Kosygin HELP!!! President Torrijos heeft kanaalverdrag nodig voor eigen prestige ATERDAG 10 DECEMBER 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet ibl a !AIRO (UPI, Reuter, API De Amerikaanse minister van uitenlandse zaken Cyrus Vaice is gisteravond zijn rondreis lm oor het Midden-Oosten begonnen in Cairo. Daar zal hij van- oi vond een gesprek hebben m<t de Egyptische president Anwar iadat, de man die drie weken geleden bijna alle bestaande heorieen over de oplossing van het Israëlisch-Arabische conflict imver gooide door naar Israël te vliegen, ui i Ja het spektakel van de atgelofen raël aanmoedigen de rechtstreekse na reken lijkt in het Midden-Oosternu onderhandelingen tussen Egypte en iv, een periode te zijn aangebroten Israël die volgende week beginnen ie, raarin het geheime diplomaleke niet te laten mislukken. Dat bete- iverleg weer hoogtij viert. De kent dat de Israëli's concessies moe- door Hennie Serfontein PRETORIA De besprekingen tussen Zuid-AIrika en de vijf westerse leden van de Veiligheids raad van de Verenigde Naties en een internationaal aanvaardbare oplossing te vinden voor de problemen in Namibië, lijken uit te lopen op een mislukking. «Xnieuwsfeiten" van gisteren wiren: [Vance arriveert in Cairo, de Jordaan se koning Hoessein verlaat Caïo, de Syrische president Assad vlieft van Saoedi-Arabië naar Koeweit. Minister Vance zal de komeide da gen nagaan in hoeverre de Ve'enigde Staten in het Midden-Oostin weer jtals bemiddelaar kunnen gaai optre- Iriif den. Hij zal daarbij aan de ine kant president Sadat proberen Jf te hou- hf den van nieuwe dramatische stap- nci pen. Aan de andere kant^al hij Is- St? ten doen. Israël maakte "gisteren een verster king bekend van de delegatie die de onderhandelingen in Cairo moet voeen. Als derde man werd aan de delegatie toegevoegd generaal-ma- joor Avraham Tamir. Hij is .hoofd van de afdeling planning van het Israëlische leger. Ook de Egyptische delegatie telt een hoge militair. Optimistisch PRETORIA (UPI) - Een Britse ju- rist. sir David Napey, heeft in een rapport over het otderzoek naar de dood van de zwate Zuidafrikaanse activist Steven Bko, verklaard dat de veiligheidspoltie Biko dodelijk letsel heeft toegebracht. Later heeft zij deelgenomen aan een „samen zwering" om «percussies te ver mijden. Sir David heelt op vereoek van,de J'® Zuidafrikaanse vereniging van juris te* ten het 15-dagen durende gerechte lijke onderzoek naar de dood van Biko, bijgewqond. De activist over leed in september in een gevange niscel. l I Rechter Martin Prins, die het oider- zoek naar Biko's dood leidde, lwam ije, tot de conclusie dat niemani als Paiestijnen het verantwoordelijk voor de dool van J )or. de activist kon worden aangewezen. ijg \o\gens de jurist heeft de.politie nagelaten een grondig onderoek in d, testellen, wat „alleen kan worden geweten aan een duidelijk,weerzin w tegen het naar boven halej van de èi waarheid". De reisen van koning Hoessein en president Assad houden vooral ver band met de scheuring in het Arabi sche kamp die ontstond na Sadats reis naar Israël. Hoessein heeft zich in Cairo nogal optimistisch uitgela ten over de kansen op een duurzame vredesregeling in het Midden-Oos ten. Hij zei dat zo'n regeling binnen bereik is. De Jordaanse koning heeft zich ook. zij het voorzichtig, achter de Egyptische president geschaard. Hij heeft echter geen gevolg gege ven aan de uitnodiging van Sadat mee te doen aan de onderhandelin gen in Cairo. Assad laat bij zijn rondreis nog steeds het gerucht verspreiden dat hij bezig is steun te winnen voor het Arabische front tegen Sadat. Syrië heeft zich hard opgesteld tegenover Sadats initiatieven en volhardt voorlopig in die houding. President Assad is er echter de man niet naar deuren voor goed dicht te slaan en zijn reis langs gematigde Arabische landen als Saoedi-Arabië en Koe weit kan daarom net zo goed de inleiding zijn op een toekomstige toenadering tot Egypte. De Oostduitse partijleider Erich Honecker is momenteel bezig aan een rondreis door Azië en doet daarbij Vietnam, de Filippijnen en Noord-Korea aan. Op de foto Honecker (vierde van rechts) bij zijn afscheid in de Filippijnse hoofdstad Manila. Rechts president Marcos en zijn vrouw Imclda. SALISBURY (Reuter, UPI) De besprekingen tussen blanke en zwarte leiders in Rhodesië zijn bevredigend begonnen. Dat blijkt dingsbewegtng Swapo. De Swapo problemen met de Angolese MPLA ..:i. liI. nrnrnin>> Ton QmitVi on Ho n O ti r»n 01 i ctinmi(o Ha kacrrob-in- rppprinc dip rip fiwann steunt. uit het communiqué, dat premier Ian Smith en de nationalisti sche leiders bisschop Moezorewa. dominee Sithole en stamhoofd Chirau aan het slot van hun eerste gesprek van twee uur hebben uitgegeven. ADVERTENTIE Een groep van 28 Paiestijnen uit de door Israël bezette Gaza-strook be gon gisteren een reis naar Egypte. Vermoedelijk zullen ook zij presi dent Sadat ontmoeten. Deze Egyp- te-gangers hebben zich de woede op de hals gehaald van veel aanhangers .van de Palestijnse organisatie PLO. De PLO heeft Sadat juist volledig in de ban gedaan. De vier delegaties hebben afgespro ken dat ze komende maandag op nieuw bijeen zullen komen. Geen van de delegatieleiders was na af loop van de besprekingen bereid me dedelingen te doen, maar wel werd bekend dat over de principes van het algemeen kiesrecht voor blank en zwart en over de „veiligheidsvoor waarden", die de blanken stellen voor de overdracht van de macht aan een meerderheidsbewind is ge sproken. Het Patriottisch Front van Robert Moegabe en Joshua Nkomo is van de besprekingen uitgesloten. De leiding van het front is in zelfgekozen bal lingschap in Zambia en Mozambi que. Premier Smith heeft een dezer dagen in een vraaggesprek gezegd dat er een grote kans is dat Nkomo NEW YORK (Reuter) - Poul Hart- ling, de voormalige Deense eerste minister is gisteren door de algeme ne vergadering van de Verenigde Naties voor de periode van vijf jaar benoemd tot hoge commissaris voor de vluchtelingen. Hartling, een libe raal, zal op 1 januari zijn functie aanvaarden. naar Rhodesië terug zal keren, maar een woordvoerder van de Frontlei der zei dat dit niet zal gebeuren en dat Nkomo ook zeker niet aan de gesprekken zal deelnemen. Intussen is Zuid-Afrika zelf al enige tijd klaar met zijn alternatieve plan voor een interne regeling in het ge bied. De voorbereidingen voor het houden van vrije verkiezingen, die begin volgend jaar moeten plaats vinden en de eerste stap zijn naar zo'n interne regeling, zijn in een ver gevorderd stadium. Dirk Mudge, vi- ce-voorzitter van het zogenaamde Turnhalle-overleg, heeft deze week nog eens herhaald dat de besprekin gen met de vijf westerse mogendhe den niet veel langer door konden gaan en dat er zo spoedig mogelijk verkiezingen aangekondigd dienden te worden, zelfs als de Swapo weiger de hieraan mee te werken. Arrestatie (Het Turnhalle-overleg slaat op de besprekingen die al meer dan een jaar gevoerd worden in de „Turnhal- le" van de Namibische hoofdstad Windhoek. Aan dit zogeheten multi- raciaal overleg nemen blanken en afgevaardigden van de verschillende Namibische bevolkingsgroepen deel. maar niet de Namibische be vrij- doet niet mee omdat de besprekin gen uitgaan van het principe dat Namibië hoogstens een federatie van verschillende stamgebieden kan worden, waarbinnen de blanken een overheersende positie zullen inne men, en geen onafhankelijke een heidsstaat, hetgeen de Swapo wil. De Swapo is door de Verenigde Naties erkend als vertegenwoordiger van het Namibische volk». ADVERTENTIE De op handen zijnde mislukking van de negen maanden durende onder handelingen moet gezien worden te gen de achtergrond van een aantal ontwikkelingen van de afgelopen weken; Deze zijn: De onverwachte arrestatie van Da niel Tjongarere, één van de Swapo- leiders en een aantal van zijn mede werkers in Ovamboland, de geheim zinnige omstandigheden rond zijn veroordeling, zijn uittreding uit de Swapo toen hij eenzame opsluiting had en zijn openlijke terugkeer in de Swapo na zijn vrijlating. Het gebrek aan vooruitgang bij de vierde ronde van het overleg in Pre toria, waarin Zuid-Afrika enige mini male wijzigingen aanbracht in zijn standpunt, zonder overigens zijn mi litaire aanwezigheid in het gebied te verzwakken. Meningsverschillen binnen de „buitenlandse" vleugel van de Swa po over de westerse onderhandelin gen en enkele daaraan verbonden regering, die de Swapo steunt. De blijkbaar niet succesvolle af zonderlijke en geheime Zuidafri kaanse diplomatieke initiatieven in Loeanda om direct met de MPLA- regering en de Cubanen te praten over enige pressie op de Swapo. De onderhandelingen in Pretoria werden een zware slag toegebracht door de arrestatie van enkele Swapo- leiders vorige week vrijdag. Op zich zelf zou dit toch al ernstige gevolgen hebben gehad omdat de onderhan delingen er veel ingewikkelder door zouden zijn geworden. Zelfde dag voor de opbouw an hun demokratische vAbewe- ging: «voorvormmgéverk «voor het opzeBn coöperaties, berenbonden en vrouwencganisaties «voor het orgnisatiewerk indekrotteccijken zii verdienen *v solidariteit ^niéuwe racht 47 utrecht telefon 030-319675 HELSINKI (Reuter) De Sowjetrussische premier Alexej Kosygin is van de week tijdens een feest in de Finse hoofdstad Helsin ki zo boos geworden over de betrek kingen tussen Oost en West dat zijn Deense collega Anker Jörgen- sen hem haastig moest kalmeren. Kosygin en een aantal Noordse lei ders waren in Helsinki om de 60ste verjaardag van de Finse onafhan kelijkheid te vieren. „Wij hadden nauwelijks gerekend op dergelijke besprekingen tijdens de onafhankelijkheidsfcesten. Ko sygin zei dat de Noordelijke landen de omstreden neutronenbom zou den moeten veroordelen en sprak ook over de noodzaak van ontwape ning. Hij eiste op een gegeven ogenblik dat aan de defensiever dragen in Oost en West een einde zou worden gemaakt." Jörgensen, die voor de Deense radio uit de school klapte over de woordenwis seling, zei dat Kosygin er ook niet over te spreken was dat de Noren volgens hem te veel militaire oefe ningen houden. De Noorse premier Odvar Nordli 'heeft in Oslo Kosygins aanvallen op de buitenlandse en defensiepo litiek van zijn land verworpen. Te gen verslaggevers zei hij de Russi sche premier blijkbaar niet te heb ben kunnen overtuigen. In bet noorden van Europa heeft Finland een overeenkomst voor wederzijd se bijstand met de Sowjet-Unie, terwijl IJsland, Denemarken en Noorwegen lid zijn van de NAVO. Zweden is neutraal. Bootjes van vluchtelingen uit Vietnam in Thailand Aan de andere kant van de wereld wordt op U gerekend. U, die de ruime mogelijkheden heeft om naas tenliefde in de praktijk te brengen. De duizenden vluchtelingen uit VIETNAM LAOS - CAMBODJA in Thailand en Frankrijk zijn dankbaar voor alles wat U al gedaan hebt. Maar ze zijn er nog niet. Hun landgenoten die dagelijks Thailand bin nenkomen nog minder. HELP ons de grote nood daar te lenigen. DOE HET VANDAAG. Stort uw gift op gironr. 29.14.600. STICHTING COMITÉ HULPVERLENING ZUIDOOST-AZIÈ Postbus 1527 Groningen Maar het 'feit dat de arrestaties plaats vonden op dezelfde dag dat de vertegenwoordigers van de vijf westerse landen (Canada, Frankrijk, Groot-Brittannië, de Verenigde Sta ten en West-Dultsland) een ontmoe ting hadden met de Zuidafrikaanse regering in Pretoria en daar waar schijnlijk in de belangrijkste fase van de onderhandelingen zaten, houdt zeer waarschijnlijk in dat de onderhandelingen afgebroken zul len worden. Dit speelt de Swapo in de kaart. Onder normale omstandigheden zou het al moeilijk zijn geweest ver dere concessies van de Swapo te verkrijgen wat betreft de aanvaar ding van een Zuidafrikaanse militai re aanwezigheid in Namibië. Maar deze arrestaties hebben er voor ge zorgd dat zo'n aanvaarding nu vrij wel zeker niet meer mogelijk is. Bovendien toonden zich de westerse delegaties, die het nieuws van de arrestaties zondagmorgen hoorden, „woedend en geschokt". Zij werden er weer eens van overtuigd dat het duidelijk werd dat Zuid-Afrika zijn eigen gang ging en bleef aansturen op zijn eigen interne oplossing. De gebeurtenissen geven de subtiele strategie Zuid-Afrika tegenover Na mibië weer. Het doel is een uiteinde lijke breuk ln de onderhandelingen, waarbij dan de Swapo als de „schul dige partij" naar voren moet komen, terwijl Zuid-Afrika toch maar steeds bereid bleek tot het doen van con cessies". Ik had al lang de overtuiging dat Zuid-Afrika bezig was met zijn eigen interne regeling, terwijl het een tweeledige strategie volgde. En de westerse waarnemers zijn het nu met me eens. Het uiteindelijke doel was een inter nationaal aanvaardbare oplossing, maar 'dat niet tot elke prijs. Geen enkele van de Zuidafrikaanse con cessie, waarvan sommige funda menteel leken te zijn, verzwakten de militaire, politieke en bestuurlijke greep van Pretoria op het gebied. En ook verzwakte geen van deze con cessies het andere doel, dat van een interne regeling dat dan op een dus danige manier gepresenteerd moest worden, dat het de sympathie, zo niet de erkenning van het Westen en sommige Afrikaanse staten zou krij gen. Recente verklaringen van gene raal Magnus Malan, het hoofd van de strijdkrachten, over Zuid-Afri ka's „totale oorlog" zijn ln dit op zicht van groot belang omdat een „totale oorlog" inhoudt dat de slag om Windhoek in feite de eerste fase is in de slag om Pretoria. Bovendien zal het „opgeven" van Namibië Zuid-Afrika geen dag res pijt opleveren. Daarom ziet Zuid- Afrika een voortdurend achterhoe degevecht en uiterste pogingen een Swapo-regering in Namibië te voor komen of in ieder geval zo lang mogelijk uit te stellen, als bittere noodzaak. De arrestatie van Tjongarere werd de afgelopen week gevolgd door een vreemd schouwspel. De veiligheids politie bracht na zijn vrijlating, een document ln de openbaarheid waar in hij de Swapo afviel en zich eruit terugtrekt nadat hij de lichamen gezien had van twee mensen die door een landmijn gedood werden. Het hoofd van de Namibische veilig heidspolitie legde er de nadruk op dat dit een vrijwillige verklaring van de Swapo-leider was. De politie heeft echter nooit duidelijk ge maakt waarom Tjongarere en de anderen werden gearresteerd.Tjon- garere ontkende de verklaring en zei dat hij geïsoleerd was, dat hij gedu rende 14 uur ondervraagd was en op een subtiele manier bedreigd, hoe wel hij niet lichamelijk mishandeld werd. De verklaring had tot doel zijn vrij lating te bewerkstelligen en hij had zijn politieke ideeën niet veranderd. Het incident ondersteunt de visie dat de an-estaties zorgvuldig werden voorbereid. Feit is dat noch het Wes ten, noch de Swapo. noch de Afri kaanse staten noch de zwarten in het gebied een verklaring van een man na drie dagen gevangenschap, ondervraging en eenzame opsluiting betrouwbaar vinden. Tjongarere heeft dan ook persoon lijke boodschappen waarin hem steun wordt betuigd ontvangen van enige westerse ambassadeurs. ADVERTENTIEI MEDISCH COMITÉ NEDERLAND—VIETNAM UW GELD BLIJFT DRINGEND NO DIG voor de bestrijding van tubercu lose en malaria en voor het neder- lands ziekenhuis in dong ha. STORT UW BIJDRAGE - liefst maandelijks - OP GIRO 1090400 van MCNV-AMSTERDAM ow med. hulp-tk. BLIJF VIETNAM HELPEN: 10 90 400 fï door Krman Amelink ja PANAf A-STAD De president van Panama, Omar Torrijos. heeft de Amerikaanse Senaat zes dtj maanen de tijd gegeven om een beslissing te nemen over het verdrag dat in september gesloten werd lissen de Amerikaanse president Carter en diens Panamese ambtgenoot om het Panama Kanal in het jaar 2000 over te dragen aan de Panamezen. „De machine van het geduld van Panjna heeft slechts brandstof voor zes »aanden", aldus Torrijos in een teletsieinterview. Deze verklaring vanTorrijos was een reactie op het bezek dat de Amerikaanse senator Ealeton van Missouri en senator Steens van Alaska vorige week aan P?iama brachten. De twee senato- re verklaarden hier voor hun ver tik dat het kanaalverdrag gewijzigd Zi moeten worden voor het de in- s»mming van de Amerikaanse se- nat kan krijgen. 'anama wordt momenteel over- troomd door Amerikanen die op ién of andere manier betrokken zijn 1 'oij het kanaalverdrag. Dezer dagen "brengt de vroegere democratische presidentskandidaat, senator Geor- >ge McGovern een bezoek aan dit land om zich op de hoogte te stellen tvan de situatie hier. Ook een com- nissie van de organisatie van Ameri- :aanse staten (OAS) verblijft mo- nenteel in Panama voor een onder oek naar de naleving van de rechten lan de mens. Presdient Torrijos kan het zich niet veroorloven, gezien het enorme pres tige dat hij geïnvesteerd heeft in de slag om het kanaal, de zaak op zijn beloop te laten. Hij investeert daar om enerzijds veel energie in het ont vangen van Amerikanen om hen te verzekeren van de goede bedoelin gen van Panama, maar tegelijkertijd vindt hij het nodig zich flink tegen over de Amerikanen op te stellen. Zo heeft hij al gedreigd van de door Amerikanen bewoonde kanaalzone een tweede Vietnam te maken. Deze tweeslachtige houding ken merkt het gehele beleid van Torrijos. Als echte populist moet hij voortdu rend spelen op de emoties van de massa. In het kanaalverdrag is na melijk een garantie opgenomen voor een hervatting van het normale poli tieke leven in Panama. Dat betekent dat Torrijos op niet al te lange ter mijn verkiezingen zal moeten uit schrijven voor het presidentschap. Dat hijzelf daarvoor de voornaamste kandidaat zal zijn, lijdt weinig of geen twijfel. Aanvaarding van het verdrag door de Amerikaanse senaat zou de president een goede startposi tie voor zijn campagne geven. Torrij os probeert vooral ook een stevige greep op het platteland te krijgen door aanleg van wegen, waarlangs agro-industriële projecten moeten worden opgezet, waar de boeren in loondienst bij de regering kunnen komen werken. Daarnaast zijn tal van zogenaamde asentiamlentos op gezet: stukken grond die worden uit gegeven aan boeren die deze tegen een vast salaris mogen bewerken en waarvan de opbrengst geheel voor de regering is. Voor een bezoek dat wij aan één van deze asentiamlentos zouden brengen kregen we van onze begeleider het uitdrukkelijke ver zoek geen vragen over de pdlltiek van de regering te stellen. Een ver zoek dat wel duidelijk maakt hoe huiverig de betrokken boeren zijn voor eventuele negatieve publiciteit, die hen wel eens hun baan zou kun nen kosten. Deze Indruk werd nog versterkt door het feit dat de boeren vlak voor de afgesproken tijd hun afspraak met ons afzegden. lijk steun aan Torrijos en stemt de communistische vakbeweging vrij wel geheel ln met de bedekte repres sie die zijn bewind eigen is. De wet van 31 december 1976. die voor twee jaar de afschuiving van nieuwe c.a.o.'s en stakingen verbood, onder vond vrijwel geen verzet van de communistische vakbeweging. De kleine zelfstandige boeren wor den door deze politiek steeds vaker in. het nauw gebracht. Zij krijgen geen enkele steun van de regering en ervaren het landbouwbeleid dat gericht is op economisch voordelige, grootschalige produktie als een be dreiging voor hun bestaan. Omdat ze vaak niet een Juridisch vastge legd eigendomsrecht op hun gTond hebben, worden ze dikwijls met een kleine vergoeding voor het geprodu ceerde gewas van hun grond gezet als de regering meent die grond voor andere doeleinden nodig te hebben. Schrijnend President Carter en zijn Panamese collega Torrijos vlogen elkaar enkele maanden geleden publiekelijk om de hals na ondertekening van het nieuwe Panama-kanaal-verdrag. De Amerikaanse Senaat vond het niet zo aardig en wil dat het verdrag gewijzigd wordt. De populist Torrijos krijgt voor deze politiek de steun van de communis tische partij van Panama die in deze programma's een goede stap ziet naar collectief beheer van de grond. Op het ontwikkelingsprogramma oefent deze partij grote invloed uit. De partij beschikt over een universi tair geschoold kader dat betrokken is bij de alfabetiserings- en ontwik kelingscampagnes op het platte land. Daarbij betuigt de partij open Amerikaanse ondernemingen blij ven echter de feitelijke basis van Panama. De grote hoeveelheid Ame rikaanse banken en bedrijven in Pa nama-stad en Colon, de tweede stad van het land aan de Atlantische kant van het kanaal, maakt dat wel duidelijk. Het bedrijfsleven krijgt alle ruimte en de beperking van de vakbondsvrijheden geeft de onder nemingen de mogelijkheid ondanks de economische crisis rustig door te gaan met ademhalen. Een gesprek met vakbondsleiders in Colon maakte het schrijnende karakter van dit beleid duidelijk. De werk loosheid onder de voor het meren deel zwarte bevolking bedraagt meer dan 30 procent. De behuizing van deze mensen is jammerlijk, maar mogelijkheden voor het voe ren van acties tegen de regeringspo- lltiek zijn er niet. De Panamese rege ring stuurt aan op het herstel van de economische groei en tot die tijd moet het werkende deel van het land de broekriem maar aanhalen. Het hoogtepunt van deze politiek te wel de vrije zone van Colon, die niet onder de economische regel van het land valt en die zich heeft ontwik keld tot een tweede Hongkong Ar beiders hebben tot deze zone alleen toegang op vertoon van een speciale kaart die bewijst dat ze daar wer ken. Alleen de ondernemers hebben er vrij toegang en kunnen zo profite ren van de daar bestaande belas tingvrijdom. Ondanks de radicale taal van Torrijos wordt de dienst ln Panama uitgemaakt door de ameri- kaanse dollar, die ledereen ln Pana ma op zak heeft. Panama heeft na melijk wel eigen munten, maar geen eigen papiergeld. Prijzen beneden de dollar betaal je met Panamese centavos. daar boven met Ameri kaanse dollarbiljetten. En waar koop Je in Panama nog iets dat minder dan een dollar kost?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7