Hoe maken
we een krant
Wegwijs in de wereld
de
kleine
krant
De krant
als schoolboek
elke dag
4Il
Eindelijk proef met jeugdjournaal
Trouw
komt uit!
Stichting krant in de klas en de mondigheid van de toekomstige lezer
Tussen het vliegtuigongeluk 's avonds om acht uur en de
bezorging van het ochtendblad dat de volgende morgen ver
schijnt zit nog geen twaalf uur. In dat halve etmaal is er heel
wat gebeurd om het nieuws over de vliegramp gedrukt en wel
op de ontbijttafel van de krantelezer te krijgen.
Laten we het voorbeeld van die
vliegramp maar even aanhouden
Op een Engels vliegveld gaat er bij
de landing van een DC-10 iets mis.
het toestel raakt in brand en er
breekt paniek uit. Een kwartier la
ter melden de internationale pers
bureaus het nieuws op de telex.
Op de redactie van de krant begin
nen telex-berichten over de ramp
binnen te komen De buitenland-
redactie reserveert extra ruimte op
de voorpagina, om straks te kun
nen melden wat er precies is ge
beurd. Op dit tijdstip is nog niet
duidelijk of het gaat om wereld
nieuws of om een onbeduidend
technisch mankement zonder ern
stige gevolgen.
Ondertussen meldt de redactie in
Den Haag dat er nog vóór het slui
tingsuur van de krant nieuws uit de
Tweede Kamer te verwachten is.
Het debat in de Kamer kan tot diep
in de nacht duren, maar om een uur
of tien is wel duidelijk of de rege
ring een meerderheid in de Kamer
achter zich krijgt. Ook voor de
voorpagina, beslist de eindredac
teur.
Het nieuws over de vliegramp (om
tien uur 's avonds Is het dodencijfer
bekend) en het verslag van de
Tweede Kamer (om kwart over tien
belt de Haagse redacteur zijn eer
ste verslag door) zijn twee voor
beelden uit de gestage nleuws-
stroom die door de eindredactie
wordt gekanaliseerd.
Aan het eind van de avond, als de
krant bijna „dicht" zit. is de selec
tie van het nieuws het hardst. Dan
moet Je wel een heel belangrijk
bericht hebben, wil Je nog wat in de
krant krijgen. Maar ook overdag is
de redactie bezig met selectie. De
ene vergadering wordt wel versla
gen, de andere niet. Wel een foto
van president Carter die uitglijdt,
niet van een brand in een waren
huis in Brussel Wel een bericht
over de gedwongen verhuizing van
een groep zigeuners, niets over een
demonstratie van boze boeren in
Oroningen.
Wanneer de Journalisten hun werk
hebben gedaan, is de krant nog
maar halverwege. Al die honderden
slordig betlkte velletjes kopljpa-
pier kun Je niet als krant verkopen.
Het technisch bedrijf moet er voor
zorgen dat al die berichten en ver
halen samen met de advertenties
tenslotte één geheel vormen.
De kopy van de artikelen en de
advertenties wordt overgetikt op
ponsbanden die de computer in
gaan. Deze computer heeft een fe-
:ïiüsg..n 1
nomenaal „geheugen" en verza
melt in de loop van de dag alle
tekst die is voorbestemd voor de
krant van morgen. Op bevel braakt
de computer dan de tekst uit die er
in gestopt is: keurig gezet, in nette
kolommen, met koppen en al.
Deze fotografisch gezette tekst ver
schijnt op stroken mooi wit papier,
die door de opmaakredactie op pa
gina-grote vellen worden Ingeplakt.
Met kleine mesjes worden de be
richten passend gemaakt. Een lan
ge kolom wordt in drie stukjes ge
sneden. die precies een bepaald gat
opvullen. Past een stuk niet in de
pagina en is er nergens anders
ruimte, dan moet op het laatste
moment iets worden geschrapt.
Als tenslotte alle pagina's klaar lig
gen, worden ze in hun geheel gefo
tografeerd. Van het negatief van
elke pagina wordt vervolgens een
plaat gemaakt van aluminium of
kunststof. Op deze plaat is een be
paalde stof aangebracht (polymeer
of kunsthars). Door het negatief op
deze plaat te projecteren verschij
nen de lettertekens op de plaat. De
sterk belichte delen (de letters)
worden hard, de niet belichte delen
(het wit) blijven zacht en kunnen
worden weggeslagen. Zo ontstaat
een „geëtste" plaat, die op de grote
drukpers gelegd kan worden. Die
persen zijn rond en de platen wor
den daaromheen gebogen.
Hoe een grote rotatiepers werkt
zullen we maar niet proberen uit te
leggen. Dat moet Je zien. Met duize
lingwekkende snelheid worden alle
pagina's (ook van de dikke zater
dagkrant) gelijktijdig gedrukt. In
ijltempo loopt het papier van grote
rollen door de persen heen. Gevou
wen en wel komen ze in stapeltjes
tevoorschijn, klaar voor de verzen
ding vla de nachttreinen en via het
eigen vervoer met vrachtauto's?
Als het nieuws de volgende och
tend op de deurmat valt, lijkt het
allemaal zo eenvoudig. Een gewone
krant. Maar er komt wel wat kijken
voor zo'n krant er is.
□n
n
Wie donderdagmiddag om
half drie toevallig de televisie
aan heeft staan, ziet acteur en
jeugdvriend Piet Ekel optre
den als nieuwslezer. Hij
spreekt een vereenvoudigde
tekst bij beelden uit het het
NOS-journaal en uit de actua
liteiten-rubrieken.
Je zou bijna denken dat het lang
verwachte jeugdjournaal (zie het
artikel hiernaast) een feit was
Maar zover is het nog niet Het
bulletin van Ekel is een onderdeel
van een pakket schoolprogram
ma s van de NCRV- en KRO-
schoolradio en de Nederlandse On
derwijs Televisie Dankzij deze sa
menwerking is het mogelijk de hele
week door Iels te doen aan informa
tie over actuele gebeurtenissen
Daarbij wordt vooral gedacht aan
de leerlingen van de hoogste klas
sen van de basisschool.
Maandagmiddag om twee uur be
gint de serie met het korte bulletin
van de radionleuwsdlenst op Hil
versum 2 Dat bulletin wordt ge
volgd door een kort commentaar
Onder de titel „Orasdulnen in de
actualiteit" worden dinsdagmid
dag. weer om twee uur op Hilver
sum 2. meer achtergronden gege
ven bij het nieuws van maandag.
Donderdagmiddag om half drie is
er dan op Nederland 1 een kort
televisiejournaal met beelden van
de belangrijke nieuwsfeiten van de
afgelopen week Vaak zijn die al In
de radio-uitzendingen van maan
dag en dinsdag aan de orde ge
weest Een paar onderwerpen van
de laatste UJd zijn: de verkiezingen
in Zuid-Afrika, de reis van de
Koningin en Prins naar Senegal en
het gegeven dat de overgang van
de basisschool naar de middelbare
school voor veel kinderen moeilijk
zou zijn. Er wordt gebruik gemaakt
van beeldbanden van het NOS-
Joumaal. en acutallteltenrubrieken
voor tv. waarbij Plet Ekel de ver
eenvoudigde tekst spreekt plus wat
commentaar
Volgens Bram Kruikemeljer van
NCRV-schoolradio verkeert dit
jeugdjournaal voor de scholen nog
in het experimenteerstadium. On
derzocht zal worden of het effect
heeft cn of de kinderen er ietj van
leren Er worden maar een paar
nieuwsfeiten genoemd omdat de
kinderen anders zouden worden
overladen De bedoeling is om kin
deren wegwijs te maken In de we
reld van de massa-communicatie
middelen. Ze moeten bezig zijn met
nieuws, leren waarnemen en goed
luisteren.
Tegen het einde van de week is dan
ook de Krant, van NCRV. KRO en
NOT bij de scholen die erop zijn
geabonneerd aangekomen. Daarin
staat het behandelde nieuws ge
drukt en de onderwijzer of onder
wijzeres kan dit dan met de klas
bespreken.
Ook AVRO en VARA werken sa
men bij het verzorgen van een actu
aliteitenrubriek voor schoolradio.
Eens in de drie maanden is er een
serie van drie programma's en wel
op woensdag, donderdag en vrij
dag. steeds om 9 40 uur op Hilver
sum 2. In de maand oktober was
het thema de Russische revolutie.
In Januari zal het onderwerp Rho-
desië zijn.
De krant is een dagelijkse
bron van nieuws. De kabi
netsformatie, de aarzelingen
van de heer Van Agt, de voor
gestelde ontkoppeling van so
ciale uitkeringen los van het
minimumloon, de verkie
zingsoverwinning van Vorster
in Zuid-Afrika, de brand in
het zwembad van Egmond,
het bezoek van Koningin en
Prins aan Senegal, een brug
wachter die zich verslaapt, de
operatie van voetbaltrainer
Cor van der Hart. Dit alles is
nieuws.
Niet iedereen zal alle berichten in
de krant lezen. De een heeft voor
keur voor politiek nieuws, een
tweede zweert bij de sportpagina's,
een volgende spelt het weerbericht
en daarna de kookrubriek. Dat
mag allemaal. Het aanbod van in
formatie is dermate groot dat ie
dereen aan zijn trek kan komen.
Voor iemand die niet elke dag het
nieuws op de voet volgt, is het vaak
moeilijk om alles te begrijpen. Wie
twee weken op vakantie in het bui
tenland is geweest, mist bij zijn
terugkomst een hoop kennis om
direkt weer alle zinnen te begrij
pen, die de journalist voor hem op
papier heeft gezet.
Maar ook mensen die dagelijks de
krant lezen, naar de radionieuws
dienst luisteren en 's avonds het tv-
joumaal bekijken, schudden wel
eens het hoofd, omdat ze bepaalde
onderwerpen niet snappen. Dat
komt omdat de problemen soms zo
ingewikkeld zijn. dat ze niet in twee
zinnen goed z(]n uit te leggen.
Vaak ook worden te moeilijke
woorden gebruikt. Politici met
name hebben er een handje van
telkens nieuwe woorden te verzin
nen: „ophoesten" als ze „toegeven"
bedoelen. Iemand die de fijne nu
ance er niet van begrijpt, kan hele
stukken nieuws niet volgen.
Als het voor de volwassen lezer al
een opgave is om alles wat er in de
krant staat te begrijpen, dan is dit
voor kinderen bijna onmogelijk. Ze
grijpen naar de strip, ze lezen de
koppen, een enkele keer over een
moord of een ongeluk. Maar daar
mee houdt het op. Een enkel leer
gierig kind niet te na gesproken.
Maar zonder de hulp van vader of
moeder lukt het niet om zelfstan
dig de krant te lezen.
Dat is een handicap. Ook voor de
leerkrachten die op de lagere
school en in het voortgezet onder
wijs met de krant werken. De krant
is namelijk bij heel wat lessen een
goede hulpbron. Ze geeft actuele
informatie over onderwerpen, die
net in de klas worden behandeld.
Een aardrijkskundeleraar. die
Amerika behandelt, grijpt gretig
naar de artikelen over de Ameri
kaanse presidentsverkiezingen als
die aan de orde zijn. De docent
geschiedenis, die het koloniale ver
leden van Nederland gaat onder
wijzen. zal zijn leerlingen wijzen op
de artikelen over Surinamers en
Zuidmolukkers. Actuele zaken die
de doortrek van het verleden naar
het heden mogelijk maken.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden.
Nog niet eens is op de mogelijkheid
gewezen, die de handenarbeid-leer-
kracht heeft om met de krant aan
de slag te gaan.
De krant is een leermiddel gewor
den. Net als de wereldbol, de onder-
wijsfilms, de rekenlineaal, heeft de
krant een functie gekregen als bron
van kennis. De krant als school
boek. Om de krant nog meer in
gang te geven in het onderwijs,
werkt sinds 1 Januari 1975 de Stich-
ting Krant in de Klas. In het be
stuur van de stichting zitten verte
genwoordigers van de Nederlandse
Dagblad Pers, hoofdredacteuren,
journalisten en docenten.
De stichting Krant in de Klas ge
bruikt de krant op twee manieren
Allereerst is er ruime informatie
over de krant zélf. Hoe wordt die
gemaakt? Wat is een Journalist?
Wat doet een hoofdredacteur? Hoe
wordt de krant gezet en gedrukt?
Allemaal vragen, die gesteld moe
ten worden als een leerkracht over
de krant als nieuwsmedium praat.
Aan de andere kant probeert de
stichting Krant in de Klas iets te
doen aan de mondigheid van de
lezer, dus ook aan de mondigheid
van de toekomstige krantelezer.
De uitspraak: „Het stond in de
krant, düs is het waar" gaat niet in
alle gevallen op. De ene krant
blaast sommige feiten op tot een
halve pagina, een volgende krant
vindt het nieuws niet meer dan een
berichtje waard op pagina twee on
deraan. Het verschil tussen de
kranten, de mogelijkheid om met
nieuws te manipuleren, dié ontdek
king is het tweede uitgangspunt
van de stichting Krant in de Klas.
Het adres van Stichting Krant in de
Klas is Johannes Vermeerstraat 14,
Amsterdam. Telefoon 020-763366.
HILVERSUM Het journaal
van de NOS is voor veel vol
wassenen de belangrijkste
bron van informatie. Maar
voor kinderen is dat journaal
moeilijk te begrijpen. Er zou
een jeugdjournaal moeten ko
men, zoals Engeland zijn
„John Craven's newsround"
kent. Al Jaren bestaan er
plannen in die richting, maar
nu lijkt het er toch op, dat er
schot in de zaak zit.
BIJ de NOS is men bezig met de
voorbereiding van proef program
ma's Ze zullen echter niet worden
uitgezonden, maar worden ge
bruikt om te kijken of een jeugd
journaal haalbaar Is ..Een onder
zoek onder de Jeugdige kijkers
moet aantonen of de proefpro-
gramma's voldoen", aldus Ben
Klokman, chef van de afdeling
Jeugdzaken van NOS-tv
In maart wordt met de program
ma's begonnen Klokman maakt er
geen geheim van dat men sterk is
geïnspireerd door het Engelse
jeugdjournaal met de naam .John
Craven's newsround Die naam is
een woordspeling, want
round" is de benaming van de jon
gen die kranten rondbrengt De
presentator heet John Craven.
Klokman: ..Het programma zal een
duidelijke inbreng hebben van de
redactie van het gewone Journaal
In principe kan er alles in wat van
belang is. dus ook rampen of ander
hard nieuws. Voorwaarde is alleen
dat het begrijpelijk en aardig
wordt gebracht Een goede vormge
ving moet de Interesse van de Jeug
dige kijkers wekken
Waaraan moet een jeugdjournaal
eigenlijk voldoen? Wat is de func
tie? Uitgewerkte ideeën daarover
heeft de Werkgroep Educatief
Journaal, op Initiatief van de Ne
derlandse Onderwijs Televisie, in
een studierapport geuit
In tegenstelling tot de NOS ging
men ervan uit. dat de school nauw
moet zijn betrokken bij een jeugd
journaal. dat eigenlijk een educa
tief Journaal moet zijn. Het Ideaal
van de NOT-werkgroep is. dat het
Journaal zowel thuis als op school
:an worden gebruikt. Eerst zou het
's avonds moeten worden uitgezon
den en de andere dag onder school
tijd. De school krijgt dan de kans
om op het nieuws in te haken.
Dat betekent dat moet worden
aangesloten bij de doelstellingen
die vandaag in het onderwijs leven.
Tot de onderwijskundige ontwik
kelingen behoren wereldverken
ning of wereldoriëntatie Daartoe is
het nodig dat de kinderen al Jong in
aanraking worden gebracht met
nieuws dat ze kunnen begrijpen en
dat ze interesseert. Zo kan regelma
tige uitzending van een op kinde
ren afgestemde nieuwsrubriek er
toe bijdragen dat kinderen al Jong
een positieve houding ten opzichte
van nieuws en media ontwikkelen,
althans dat hoopt de Werkgroep
Educatief Journaal.
In het jeugdjournaal kan best een
opening van een speeltuin worden
opgenomen in het nieuwsaanbod,
maar ook de opening van een nieu
we weg Andere onderwerpen kun
nen zijn: dieren, spel en hobby-
informatie. maar ook een treinka
ping in ons land. want daarmee zijn
de kinderen ook bezig en thuis
vormt zoleta het gesprek van de
dag
