Sadat wil vrede maar niet tot elke prijs Betoging Basken verloopt rustig Amnesty wil versterking in Derde Wereld Ontevredenheid in Indonesië groeit Portugal •g Massale steunbetoging in Cairo Malaga wil 'rampgebied' zijn Studenten demonstreren Weer bom ontploft in Johannesburg SPREEK VOOR HEN DIE MOETEN ZWIJGEN Amnesty International tel. 020-847905. Moegabe en Nkomo niet naar Londen Mensenrechten-organisatie krijgt morgen Nobel-vredesprijs 'Spreek voor hen die zwijgen moeten' IUDAG 9 DECEMBER 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet /au IAIRO, BEIROET, JERUZA LEM (AP, UPI, Reuter) In *n toespraak tot ongeveer een ailjoen mensen in de Egypti- iche hoofdstad Cairo heeft pre- jdent Sadat gezegd dat zijn and geen vrede met Israël „te len elke prijs wil". Vlak na zijn oespraak waarin hij zijn Ara- lische tegenstanders „bedrie- ;ers en pygmeeën" noemde, laaide Sadat de Jordaanse ko ning Hoessein op het vliegveld ran Cairo af. Samen met de iaoedi's speelt Hoessein een «langrijke bemiddelende rol nssen Cairo en Damascus. Wij vochten in 1973, wonnen en ;aven de overwinning aan de Vere- ïigde Arabische wereld," aldus Sa dat vanaf het balkon van het presi- 't jentiêle paleis. „Nu zullen wij vrede Boeken en opnieuw een victorie Khenken aan de Arabische natie. Ik lou willen dat die bedriegers en pyg meeën gehoord en gelezen hadden wat ik voor de Knesseth heb ge legd." Man van vrede Het plein voor het paleis in Cairo was zwart van de mensen. Zij waren via de radio opgeroepen. Politie agenten verklaarden sinds de begra- ienis van oud-president Nasser in ge" 1970 geen dergelijke menigte meer ■zt op de benen te hebben gezien. De la* betogers droegen borden mee waar- ge- op de foto van Sadat was geplakt en leuzen te lezen vielen zoals. „Lang leve de man van vrede, Sadat man van vrede" en „Sadat wij steunen U". Andere waren tegen de vijanden van Sadat gericht zoals de Libische lei der: „Kaddaffi. hoerenjongen. Sadat is in onze harten" en „Vervloek de Sowjets". Tijdens zijn toespraak be nadrukte zijn voorwaarden voor vre de met Israël: volledige Israëlische terugtrekking uit de bezette gebie den en een „oplossing van het Pales tijnse vraagstuk". Vlak na zijn toespraak haalde Sadat Hoessein op het vliegveld op. Tegen over verslaggevers verklaarde de Jordaanse koning „zeer blij" te zijn dat hij in Egypte was om „alle aspec ten van het probleem" met Sadat te bespreken. Hoessein herhaalde dat hij van mening is dat Sadats reis naar Israël „moed" liet zien. Ge vraagd naar zijn beoordeling van de anti-Sadat top die onlangs in Tripoli werd gehouden kwam Sadat er tus sen met de woorden: „Laten wij de koning niet in verlegenheid brengen." Hoessein vliegt vandaag naar Saoe- di-Arabië, waar momenteel de Syri sche president Assad verblijft. In Damascus verklaarden Syrische functionarissen gisteren dat Hoes sein Assad tijdens hun gesprek woensdag niet tot andere gedachten kon brengen over het diplomatieke offensief van Sadat. Niet duidelijk is of Assad in Riad op de komst van Hoessein zal wachten. Verschillende PAMPLONA (UPI, Reuter) Enkele tienduizenden Basken demonstreerden gisteren in de stad Pamplona om uiting te geven aan hun wens de provincie Navarra te laten opgaan in een Baskenland met zelfbestuur. De massale demonstratie, die ille gaal was, verliep zonder incidenten. De oproerpolitie in Pamplona had versterking gekregen uit andere ste den, maar trad niet op. De demon stranten op hun beurt gingen na hun mars vreedzaam uit elkaar. Zij droe gen spandoeken met de leuze „Na varra is Baskisch". De Baskische be volking van Navarra wil dat hun provincie straks deel zal uitmaken, samen met de drie naburige provin cies, van het Baskenland dat een grote mate van zelfbestuur zal krij gen. De demonstratie in Pamplona was met veel spanning tegemoet ge zien omdat het in deze stad herhaal delijk tot botsingen is gekomen tus sen Baskische nationalisten en rechtse groeperingen die aanhangers zijn van de Spaanse eenheidsstaat. Afgelopen weekeinde nog vielen er twintig gewonden bij vechtpartijen na afloop van een betoging tegen inlijving bij Baskenland. Het stadsbestuur van Malaga vroeg de Spaanse minister van binnen landse zaken gisteren deze stad aan te wijzen als rampgebied. Het be langrijkste gevolg daarvan zou zijn dat de nationale regering de schade betaalt die de afgelopen dagen bij ongeregeldheden in Malaga is aange richt Het is sinds zondag erg onrus tig geweest in deze Zuldspaanse stad. De moeilijkheden begonnen zondag toen er een negentien-jarige jongen om het leven kwam bij een demonstratie voor zelfbestuur in An- dalusië, het gebied waar Malaga ligt De totale schade als gevolg van de onlusten wordt geschat op ruim veertig miljoen gulden. Minister van binnenlandse zaken Rodolfo Martin Villa bracht gisteren een bezoek aan Arabische kranten sluiten de moge lijkheid echter niet uit dat er binnen kort een Arabische mini-top In Riad zal worden gehouden. Aan deze top zouden Saoedi-Arable, Syrië, Jorda nië. Egypte en de PLO moeten deel nemen. Hij verklaarde het vredesinitiatief van Sadat met het besef dat een volledige oorlog tot het gebruik van atoomwapens zou kunnen leiden. De opmerkingen van deze functio naris, aan de vooravond van de con ferentie van Cairo, doen denken aan het beruchte Interview van de staf chef van de Israëlische strijdkrach ten, Goer, aan de vooravond van Sadats bezoek aan Israël. Goer ver klaarde toen dat Sadats aankondi ging een dekmantel voor oorlogs voorbereidingen was. Waarnemers menen dat Saoedl-Ara- bië de reis van Sadat naar Israël als een „grote fout" zien maar dat men in Riad eveneens gefrustreerd raakt door de reactie van de radicalere Arabieren. Het Libanese weekblad Al Hawadess citeert een Saoedische prins die zegt: „Jan, wij zijn het eens met de Syriërs en de Palestljnen die geloven dat Sadat een fatale beslis sing heeft genomen zonder met ie mand te overleggen. Wij geloven ook dat het bezoek een grote fout is." Maar „wij zijn het niet met de manier eens waarop zij op Sadats fout reageren. De campagne tegen Sadat zou de Arabische solidariteit kunnen ondermijnen en grotere schade kunnen veroorzaken dan de fout zelf." In een vraaggesprek met Al Hawa dess verklaarde de Saoedische kroonprins Fach, „nooit Israël te zullen erkennen. „Wij hoeven geen land te erkennen dat wij niet willen erkennen. Dit ls het souvereine recht van alle landen ter wereld. Tot dusver, hebben wij ook niet de Volksrepubliek China erkend en on derhouden wij geen betrekkingen met de Sowjet-Unie. In Jeruzalem houdt men met de mogelijkheid rekening dat de ge sprekken met Cairo al gauw tot het niveau van ministers van buiten landse zaken wordt verhoogd. „Wij kunnen de mogelijkheid van ont moetingen op een hoge niveau naast die de volgende week in Cairo zullen plaatsvinden niet uitsluiten" aldus een woordvoerder van het Israëli sche ministerie van buitenlandse za ken. De woordvoerder ontkende gis teren dat er geheime bijeenkomsten tussen Isaëli's en Egyptenaren wa ren gehouden na het bezoek van Sadat aan Jeruzalem. De socialistische leden van het Portu gese parlement tijdens de stemming die besliste over het lot van de rege ring van hun partijgenoot Soares. JAKARTA (AP, AFP) In Indonesië hebben studenten deze week op verschillende plaatsen betogingen gehouden tegen de regering. Zij richtten zich vooral tegen het gebrek aan democra tie en de grote corruptie in Indonesië. Dajan Israëlische kranten berichten echter vanuit Cairo dat de bijeenkomst volgende week in de Egyptische hoofdstad slechts als dekmantel dient voor besprekingen elders op hoger niveau. De Israëlische kran ten beroepen zich op hooggeplaat ste Egyptische en Israëlische functi onarissen. Het avondblad Ma'ariev meldt op gezag van de Israëlische minister voor religieuze zaken Aha- ran Aboe Hatzeira dat Israël en Egypte gedurende de vijf maanden voorafgaand aan het bezoek van Sa dat in het geheim besprekingen had den gevoerd. Er waren twee studentenmanifesta ties in Jogjakarta, terwijl er woens dag een bijeenkomst van ongeveer 200 leiders uit de jeugd- en studen tenbeweging in de hoofdstad Jakar ta was. In geen van deze drie geval len gTeep de politie in. De bijeen komst in Jakarta was belegd om „de beweging tegen de corruptie nieuw leven in te blazen." Fachmi Idrls, een voorman bij de studentenacties van 1966 tegen president Soekarno, zei dat de verwachtingen die de activis ten in 1966 hadden niet waren uitge komen. Hij zei dat ze teleurgesteld waren in het beleid van president Soeharto die in 1966 na een staats greep van het leger aan de macht kwam. De onrust onder de studenten speelde In 1966 een belangrijke rol bij de machtswisseling. De bijeenkomst in Jakarta duurde in totaal zes uur. Een vertegenwoordi ger uit Bogor riep op een massaal jeugdcongres te organiseren „opdat wij ons kunnen verenigen voor een gezamenlijke aanval." Een woord voerder uit Padang stelde voor het volk te mobiliseren tegen de rege ring. „Ik geloof In 'veranderingen via democratische weg. Maar als die weg tot niets leidt, dan worden wij ge dwongen het volk te laten delen ln onze ongedurigheid zodat de over heid zal begrijpen dat de toestand ernstig ls," aldus de man uit Padang. In Jogjakarta hadden de studenten als motto voor hun betoging: „De democratie is dood in Indonesië." Sinds de algemene verkiezingen in Indonesië van mei dit jaar is de kritiek op de regering-Soeharto ge leidelijk gegroeid. Veel onvrede ls gewekt door de tegenvallende rijst oogst waardoor Indonesië dit jaar aanzienlijk meer rijst moet invoeren dan voorafgaande Jaren. De tegen vallende oogst is voor een deel ver oorzaakt door droogte en een sprink hanenplaag. Er is echter veel kritiek op de slechte leiding en de grote corruptie in de landbouwsector. JOHANNESBURG (UPI, Reuter) - Op een parkeerterrein bij een stati on in Johannesburg ontplofte giste ren een bom. Er vielen daarbij geen doden of gewonden. De materiële schade bleef beperkt. In totaal wer den twaalf auto's beschadigd en van een flatgebouw ln de buurt spron gen de ruiten. Het was de vierde bomexplosie bin nen twee weken in Johannesburg en omgeving. Afgelopen dinsdag ont plofte een bom bij een politiebu reau, ongeveer zestien kilometer van het parkeerterrein dat gisteren werd getroffen. Ook daarbij vielen geen slachtoffers. Twee weken gele den werden zeventien mensen ge wond bij een explosie in een winkel centrum midden in Johannesburg. Een paar dagen later ontplofte een bom in een trein tussen Johannes burg en Pretoria. Daarbij viel maar één licht gewonde. Gevreesd wordt dat deze explosies de voorbode zijn van een guerrilla op grotere schaal in de verstedelijkte Zuidafrikaanse gebieden. ADVERTENTIE Amnesty-bijeenkomst in Amicitia, Westeinde 15 Den Haag van 10.00 tot 17.00 uur op 10 december: Dag van de Rechten van de Mens. Sprekers zijn o.a.: P. Dankert (PvdA), W. Kok (FNV), J. E. van Veen (Raad van Kerken). Voor de vrijlating van alle politieke gevangenen en m.n. voor de vervolgde voorvechters van mensenrechten: Kim Chl Ha (Zuid-Korea) Vladimir Lastuvka (Tsjecho-Slowakije) Julio Caatro (Uruquay) Nefolovhodwe (Zuid-Afrika) Wreksoatmodjo (Indonesië) Sergei Kovaljov (Sowjet-Unie) Adotfo Esquivel (Argentinië) steun AMNESTY utebxatiobal giro 454000 wordt een demonstratieve ambassadetocht gehouden van 12.00 tot 14.00 uur. Vertrek Amicitia. 9 Vervolg van pagina 1 Verwacht wordt dat president Ea- nes voor aanstaande maandag een nieuwe minister-president zal be noemen. Maandag begint Eanes aan een statlebezoek van vijf dagen aan West-Duitsland. Alles of niets De socialistische partij heeft alles of niets gespeeld. Of wel zij heeft zich ernstig vergist in de houding van de communistische partij, of wel er is doelbewust voor de oppositie gekozen. Dat laatste lijkt weinig waarschijn lijk De nederlaag die de socialisten geleden hebben had moeilijk groter kunnen zijn. Voor de verkiezingen die voor de deur staan hebben zij een slecht uitgangspunt. De balans van zestien maanden socialistische regering is op dit moment zonder meer negatief. De resultaten van het regeringsbeleid zouden pas in de toekomst kunnen worden verwacht Geen volksfront Na het aannemen van de nieuwe wet op de landhervorming door socialis ten en sociaal-democraten heeft Ma rio Soares gestreefd naar een breed sociaal democratisch centrum. Deze politiek ls mislukt door de zwaai naar rechts die de sociaal-democra tische partij maakte onder druk van haar noordelijke afdelingen na het aftreden van partijvoorzitter Sa Carneiro, nu een maand geleden. Het alternatief, een linkse meerder heid van socialisten en communis ten bleek voor Mario Soares niet acceptabel. Liever dan dat liet hij zijn regering vallen. Een dergelijk volksfront zou grote beroering te- weeg hebben gebracht, niet alleen in Portugal maar ook bij de Europese zusterpartijen van de Socialistische Internationale waar Mario Soares vice-vooreitter van is en binnen de NAVO. De Portugese communisti sche partij wordt geacht onder ster ke invloed van Moskou te staan. MAPOETO (AP. Reuter) De Rho- deslsche leiders Robert Moegabe en Joshua Nkomo gaan volgende week niet naar Londen. Zij waren door de Britse minister van buitenlandse za ken David Owen uitgenodigd voor onderhandelingen. Gisteren lieten zij weten dat ze op die uitnodiging niet zullen ingaan. De twee radicale leiders, die het zogenaamde Patriottische Front van Zimbabwe aanvoerden, gaven gisteren een persconferentie in de Mozambikaanse hoofdstad Mapoe- to. Daar hebben ze de afgelopen dagen vergaderd met hun medewer kers. Als motief voor hun weigering naar Londen te gaan noemden zij 'enorm verlies aan belangstelling' voor het Brits-Amerikaanse plan voor een regering ln Rhodesië. Op de achtergrond speelt dat Owen en diens Amerikaanse collega Vance wel Iets zien ln de onderhandelingen die binnen Rhodesië door de blanke leider Ian Smith op gang zijn ge bracht. Gisteren kregen deze onder handelingen weer wat meer Inhoud door een verklaring van bisschop Moezorewa, de wat minder radicale zwarte leider. door Kees de Leeuw Amnesty International krijgt morgen in Oslo de Nobelprijs voor de Vrede voor 1977 uitgereikt, omdat ze zich heeft ingezet „voor de bescherming van de waarde van de mens in een tijd van toenemende verruwing en internationale groei van geweld, terreur en martelingen". De prijs, groot ongeveer 350.000 gulden, zal met name worden bestemd voor versterking van Amnesty in de Derde Wereld, zo heeft de Zweedse voorzitter van het hoofdbestuur van deze organisatie, Thomas Hammerberg, al bekend gemaakt. De uitreiking van de Vredesprijs morgen valt in een week, waarin de 29ste verjaardag van de universele verklaring van de Rechten van de Mens wordt herdacht met manifes taties in New York, Londen, Stock holm, Oslo en Den Haag. In decem ber 1948 werd deze verklaring, waar op ook het uitgangspunt van Amnes- is gebaseerd, aangenomen. Bij de oprichting van Amnesty in 1961 een initiatief van de Britse jurist Peter Benenson werd vastgelegd, dat „ieder mens het recht heeft een eigen overtuiging te hebben en voor zijn overtuiging openlijk uit te ko men," waarbij werd verwezen naar de universele verklaring. Amnesty ziet de uitreiking van de Nobelprijs voor de vrede niet alleen sis een welkome erkenning van de onverbrekelijke band die bestaat tussen vrede en mensenrechten. Het is ook een terecht eerbewijs aan al die individuen, die zich in 1977 het Jaar van de politieke gevangenen hebben ingezet voor de mensenrech ten. Dit door met opzet de aandacht te vestigen op het lot van de hon derdduizend politieke gevangenen over de hele wereld. Echter ondanks de Nobelprijs en de 29ste verjaardag van de mensen rechtenverklaring is er weinig reden tot optimisme ten aanzien van het »erschijnsel mens, want het lijkt wel of die mensenrechten er zijn om ge schonden en politieke gevangenen om gemarteld te worden. Alleen het „de duimschroeven aan draaien" van weleer heeft in de loop der eeuwen plaatsgemaakt voor een wat „modernere" uitvoering, zoals het toedienen van elektrische schok ken en dan bij voorkeur op de ge slachtsdelen van man en vrouw. En nog geraffineerder is de toepassing van medische preparaten, bijvoor beeld een combinatie van twee bar bituraten, met als effect dat de ge vangene bij het ene middel in een toestand van euforie (welbehagen) geraakt en bij het tweede middel geen controle meer heeft over wat hij zegt. Op deze manier worden men sen psychisch murw gemaakt en li chamelijk een wrak. Verslechterd Het schenden van de mensenrechten neemt hand over hand toe, zo blijkt niet alleen uit de omvang (296 pagi na's en daarmee het dikste uit het 16-Jarige bestaan van de organisatie) van het jaarverslag van Amnesty over 1977, maar met name ook uit de inhoud. Meer dan tweederde van de landen, die lid zijn van de VN zijn hierbij betrokken, waaronder alle belangrijke regimes, poliUeke of Ide ologische blokken. Uit het jaarverslag komt weinig po sitiefs naar voren. In bepaalde lan den zijn wel belangrijke aantallen politieke gevangenen vrijgelaten, maar dit „gebaar" weegt niet op tegen de verslechterde situatie ln andere delen van de wereld. Het Jaarverslag beschrijft situaties van land tot land, omdat de onder drukkingstechnieken en de gevol gen daarvan nogal verschillend zijn. In sommige landen laten regeringen toe dat para-militaire groepen poli tieke activisten ontvoeren, martelen en vermoorden („verdwijnen" heet dat dan), terwijl ln andere landen politieke gevangenen Jarenlang ln voorarrest worden gehouden zonder in staat van beschuldiging te wor den gesteld. Positief is ln leder geval wel te noe men, dat het ledental ln dezelfde mate is gegroeid als de hoeveelheid werk, waarvoor de organisatie zich geplaatst ziet. Het afgelopen Jaar nam het aantal adoptlegroepen in 31 landen toe met 270 en ln Juni 1977 telde Amnesty 168.000 leden en do nateurs, verspreid over 107 landen. Vergeleken met de periode '75-'76 ls dit een toeneming van 71.000 leden en 29 landen. Voorarrest Eén van de grootste zorgen van Am nesty ten aanzien van Afrika ls het gebruik door regeringen van zeer lange perioden van voorarrest om politieke oppositie te onderdrukken en mensen die verdacht worden van een afwijkende mening te straffen. In Rhodesië en Guinea verkeren meer dan duizend gevangenen in een dergelijke situatie, maar ook Angola, Ethiopië en Zuid-Alrika be horen tot de landen met een groot Morgen, zaterdag 10 december, de dag voor de rechten van de mens, houdt Amnesty International in Amicitia in Den Haag een bijeen komst onder het motto „Spreek voor hen die zwijgen moeten." Die sprekers zijn mr. M. van der Stoel, prof. dr. C. Schuyt, hoogleraar rechts-sociologie in Nijmegen en dr. G. Huizer, directeur Derde We reld-centrum in Nijmegen. 's Middags wordt een forumdiscus sie gehouden met als deelnemers FNV-voorzitter Wim Kok, ds. J. van Veen (namens de Raad van Kerken) en de journalist Jan Rogier. Tevens zal er deze dag worden gedemonstreerd voor de ambassa des van Zuid-Korea, Tsjechoslowa- kije, Uruguay, Zuid-Afrika, Indo nesië, Sovjet-Unie en ArgentinI voor de vrijlating van Kim Chi-Ha, Wladimir Lastoefka, Julio Castro, Nefolovhodwe, Wreksoatmodjo, Sergej Kovaijow en Adolfo Es- quivel. De bijeenkomst begint om tien uur 's morgens. Inlichtingen verder bij Amnesty International (tel. 020-847905), 3e Hugo de Grootstraat 7, Amsterdam, waar men ook voor tien gulden het jaarverslag kan krijgen. illustratie uit het jaarverslag van Amnesty 1974/1975. aantal mensen ln voorarrest. In Ma rokko, Tunesië, Guinea, Soedan, Tanzania, Ghana en Ethiopië wor den gevangenen gemarteld en ten aanzien van de door een blanke min derheid geregeerde staten kan ge steld worden, dat het martelen on derdeel uitmaakt van het officiële beleid. Amnesty bespeurt weinig verbete ring in de situatie van de mensen rechten op het Amerikaanse conti nent, waaronder met name Latijns- Amerika. In Chili valt weliswaar in het afgelopen jaar een aanzienlijke afneming te constateren van het aantal erkende politieke gevange nen, maar aan de andere kant is er sprake van een vergelijkbaar toene men van „verdwijningen": mensen die onofficieel worden vastgehou den door de veiligheidspolitie. In Azië staat de vrijlating van tien duizenden politieke gevangenen in India in schril contrast met de voortdurende detentie van tussen de 55.000 en 100.000 gevangenen ln Indonesië, van wie velen nu al meer dan twaalf Jaar vastzitten. Uit China kwamen berichten over arrestaties op grote schaal, volgend op demon stratie? in april 1976, en veelvuldig werd melding gemaakt van vele doodstraffen. Amnesty toont zich verder bezorgd over massa-arrestaties in Thailand na de coup. de Internering van enke le honderdduizenden in „heropvoe dingskampen" ln Vietnam en be richten over standrechtelijke execu ties en mishandeling van gevange nen in Cambodja. Executies Ook in een aantal Europese landen worden de mensenrechten nog steeds geschonden. Mensen die ge weldloos hun recht op vrije me ningsuiting gebruikten werden in de 8ovjet-Unie. Polen, de DDR, Tsje- choslowakije en Joegoslavië gear resteerd. In het Midden-Oosten signaleert het Jaarverslag executies ln Libië, Bah rein en Syrië, mishandelingen van gevangenen ln Zuid-Jemen, Israël en Koeweit en sterfgevallen als ge volg van martelingen in Irak, Syrië en Bahrein. Toch zijn het allemaal mensen om wie het gaat, kan Je er aan toevoer gen en het feit dat er dank zij Am nesty van de 2285 gevangenen 1657 werden vrijgelaten ln de periode van 1 Juni 1976 tot 30 juni 1977 maakt duidelijk, dat dit werk niet helemaal voor niets wordt gedaan. De organisatie hoopt dan ook. dat de verschlUende manifestaties van deze week zullen resulteren in een groter begrip en verhoogde activi teit ten behoeve van bekende en onbekende slachtoffers. Immers, zo als Amnesty-voorzitter Thomas Hammerberg het uitdrukt: „Ten slotte telt slechta de pijn en het lijden van die ene mens op het poli tiebureau of ln de cel De intensiteit daarvan zal door buitenstaanders nooit gepeild kunnen worden."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7