ndustrie moet ruggegraat
blijven van onze economie
Grondprijs bereikt top
de amrobank
in lenden
4
Investeringscontrole gevaarlijk
Wonen economisch
(bezien verwaarloosd
Ontwikkelingshulp
rentegevend belegd
Lieftinck: Anders nationale verarming
Dollar kalft verder af
Banken maken krediet duurder
aJ'Economen lopen met bord voor de kop'
Geen devaluatie
aanbevolen
Hypotheekrente per 6 dec.
Opslag debetrente.
amrobank^
Landbouwvoorzitter: ,,hier en daar al enige daling"
li Centrale Bank Suriname
v i
«5
ik.
SB
Pre-adviezen Vereniging voor de Staathuishoudkunde (2)
Bouw komt
voor grote
problemen
FINANCIËN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet P 15 - RHS 17
'/i
n een onzer verslaggevers
gj (STERDAM Voor Nederland dient de industrie en de industriële export de ruggegraat te
45 jjven van de economie. Zo niet, dan dreigt een nationale verarming. Dit zei dr. P. Lieftinck, oud-
aJ.Jnister van financiën en oud-executieve director van het Internationale Monetaire Fonds in een
de voor het NIBE, het Nederlands Instituut voor het Bank- en Effectenbedrijf.
it toegeven aan de gedachte in ons
zó .pd om de kaarten in toenemende
«^ite op de dienstensector te zetten
jndat de vooruitzichten voor de
lustrie minder gunstig zouden
kwalificeerde Lieftinck als een
eilloze noodsprong". Dit wegens
dreiging van toenemende werk-
,'fcsheid. die zou ontstaan door:
het meer en meer invoeren van
pitaalintensieve werkmethoden
imputers e.d.) en
goedkoper diefstenaanbod uit het
itenland.
itdaging
aarom. aldus dr. Lieftinck, moet
nze industrie het doen. Dat bete
ent niet alleen een grote uitdaging
an de Nederlandse ondernemer,
laar houdt tevens de noodzaak in
in een verhoging van de bedrijfsef-
ciency teneinde zo de arbeidskos-
te drukken. Ook zal de kwaliteit
onze produkten moeten verbe-
iren (we zullen het van hoogwaar-
e moeten hebben). Voorts zal aan
verbetering van ons exportpak-
it de hoogste prioriteit gegeven
iten worden.
De Nederlandse economie, zo zei dr.
Lieftinck, is in hoge mate gevoelig
voor de wereldconjunctuur. In dat
licht is het te betreuren, dat het
relatief lage kostenpell dat wij had
den in het begin van de 70-er jaren
verloren is gegaan. Hij stelde vast,
dat het tot 1976 heeft geduurd alvo
rens er een kentering in het tot dan
gevoerde beleid kwam en maatrege
len werden genomen om de zorgelij
ke positie van het bedrijfsleven te
verbeteren. Een positie die niet al
leen door de stijging van de arbeids
kosten, maar ook door de waarde-
vermeerding van de gulden en de
druk van de belastingen voortdu
rend moeilijker was geworden. De
rendementen kwamen onder toene
mende druk te staan, waardoor ook
de investeringen terugliepen.
Investeringen
Maar, merkte Lieftinck op, er zijn
juist grote investeringen nodig voor
de zo noodzakelijke herstructure
ring van de Nederlandse industrie.
Helaas is het op het ogenblik zo, dat
de Nederlandse Industrie liever naar
het buitenland uitwijkt. Volgens dr.
Lieftinck moet aan de lasten, die op
de Nederlandse ondernemingen
drukken een grotere betekenis wor
den toegekend waar het betreft de
verzwakking van onze internationa
le positie dan aan de koersstijging
van de gulden.
Niet optimistisch
Wat 1978 aangaat was Lieftinck niet
erg optimistisch. Volgens de meest
gunstige voorspellingen, zo zei hij,
zal er sprake zijn van een kleine
stijging van de produktie in de we
reld en een kleine daling van de
inflatie. In het volume van de we
reldhandel zal echter geen sterkere
groei komen dan in 1977. Voor een
verbetering van de werkgelegenheid
in de industriële landen noemde hij
de vooruitzichten niet rooskleurig.
Om in deze situatie verbetering te
brengen zal het nodig zijn dat niet
alleen landen als Duitsland en Ja
pan een meer expansionistische po
litiek gaan voeren, maar ook de min
der sterke landen. Om de consump
tie te stimuleren en de marges van
de ondernemers te verbeteren, zodat
de investeringen worden aangemoe
digd, zal de belastingdruk moeten
verminderen. Verder Zal de monetai
re politiek erop gericht dienen te
zijn de inflatie terug te dringen en
dient de ontwikkelingshulp te wor
den opgevoerd.
AMSTERDAM Hoewel de dollar zich gisteren tegen het einde van de dag
iets herstelde, is de Amerikaanse munt per saldo op de Europese valutamark
ten toch weer iets lager uitgekomen dan dinsdag. Bij de aanvang van de handel
in Amsterdam was de dollar ten opzichte van dinsdagavond twee cent gezakt
naar 2,34, wat nog slechts een cent hoger was dan het absolute dieptepunt van
maart 1975. Gedurende de handel trok de koers echter wat aan tot iets boven de
2,35. De Nederlandsche Bank kocht geen dollars op om de koers te steunen.
In Frankfort deed de dollar DM 2,1720. Dat was 0,6 pfenning lager dan
dinsdagavond maar ruim anderhalve pfennig hoger dan de openingskoers op
woensdag. Dit dankzij steun van de nationale bank.
In West-Duitsland bestaat toenemende kritiek over de lage dollarkoers. Men
vreest schade voor de Duitse export. Bondskanselier Schmidt schreef de
zwakke dollar toe aan de nog steeds stijgende Amerikaanse olieimport.
«Van een onzer verslaggevers
3ELFT Omdat alle onbetaalde diensten die mensen voor
ichzelf, hun huisgenoten en hun vrienden doen gemakshalve
a torden beschouwd als „niet-produktief" en niet meetellen bij
le bepaling van het nationaal produkt wordt het wonen en de
J olkshuisvesting economisch gezien nog erg verwaarloosd.
ia
)it zei gisteren prof. dr ir H. Priemus
lij de aanvaarding van het ambt van
5 oogleraar volkshuisvesting aan de
w "H Delft. De heer Priemus is in ons
ind de eerste hoogleraar volkshuis
vesting sinds 1963.
voor kort was het zo. dat in de
ca'Yvuls'houdelijke sfeer de vrouw gratis
het werk deed en de man het geld
u inbracht. De heer Priemus zag ech
ter een ontwikkeling in de richting
van wat hij noemde „symmetrisch
huishouden". Dat betekent dat de
man meer huishoudelijk werk gaat
doen en de vrouw meer buitenshuis
M gaat werken, waardoor beiden zowel
kapitaal als arbeid in het huishou
den inbrengen.
Als de waarde van de huishoudelijke
produktie zou worden meegeteld,
9- dan zou volgens schattingen
het nationaal produkt nu al met zo'n
veertig procent verhoogd dienen te
worden.
Groei en werk
Ook het uitzicht op problemen als
e« economische groei en werkgelegen
heid verandert drastisch, als de huis
houdelijke sector volledig in de be
schouwingen wordt betrokken, al
dus de heer Priemus. Door de veran
dering in de rolverdeling tussen man
en vrouw, wordt de produktieve
functie van het gezin in de toekomst
alleen nog maar belangrijker.
Zijn conclusie is daarom, dat de eco
nomen hun kijk op de huishoudelij
ke sector nodig moeten herzien. Vol
gens hem lopen traditionele econo
men in hun benadering van de volks
huisvesting „met een bord voor de
kop."
De opvatting dat bewoners niet al
leen consumeren maar ook produce
ren is ook, aldus de hoogleraar, van
belang voor de woningmarkt. Zowel
huurders als mensen met een eigen
huis produceren woondiensten, zoals
onderhoud en beheer. Het verschil is
dat de huurder ervoor betaalt, ter
wijl de bewoner-eigenaar deze dien
sten veelal produceert in de huishou
delijke sector, die economisch niet
meetelt. De vergelijking kopen-hu-
ren wordt hierdoor sterk beïnvloed.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM „Ik heb noch een
devaluatie (waardevermindering),
noch een „zweven" van de gulden
aanbevolen in het Interview, dat ik
enige tijd geleden aan een beleg
gingsblad heb toegestaan. Men
heeft mij verkeerd geïnterpreteerd."
Aldus dr. Lieftinck. die erop wees
dat hij zich wel heeft afgevraagd of
Nederland er goed aan doet met zijn
gulden de sterke appreciatie (waar
devermeerdering) van de Duitse
mark te blijven volgen. Iets, waarte
gen hij geen bezwaar zou hebben,
indien het kostenniveau in ons land
gelijke tred zou houden met het
Duitse. „Maar", zo zei dr. Lieftinck,
„als de strijd tegen de inflatie in
Nederland niet krachtiger ter hand
wordt genomen, dan zal een hand
haven van de bestaande wissel
koersverhouding van gulden en
Duitse mark steeds moeilijker
worden".
In dit verband wees hij erop, dat een
effectieve depreciatie (waardever
mindering) van de gulden zo zich
voor 80-90 procent zou weerspiege
len in stijgende lonen en prijzen.
Omgekeerd behoedt een waardever
meerdering van de gulden ons voor
een nóg grotere stijging van het kos-
tenpeiL
AMSTERDAM De banken heb
ben besloten gezien de stijging
van de tarieven op de geld- en kapi
taalmarkt de rentetarieven die zij
het bedrijfsleven in rekening bren
gen bij het verlenen van kredieten,
te verhogen. Zij doen dat door het
invoeren van een tijdelijke rente-op
slag van 1 procent per jaar voor in
rekening-courant verstrekte kredie
ten. Een en ander gaat op 9 decem
ber in.
De normale rente op in rekening
courant verstrekte kredieten aan
het bedrijfsleven is gekoppeld aan
het promessendiconto van De Ne
derlandsche Bank. Als gevolg van
het feit, dat dit promessendisconto
de laatste jaren in vrij sterke mate
ging afwijken van de tarieven op de
geldmarkt (waarop de banken ope
reren). besloot het bankwezen tot
het invoeren van zgn. opslagrente.
De laatste wijziging daarin vond
plaats op 21 december van het vori
ge jaar, toen als gevolg van ge
daalde geldmarkttarieven de ex
tra opslagrente werd teruggebracht
van 1 procent tot nihil. De banken
die thans hebben aangekondigd
weer een extra opslag te zullen bere
kenen voor debetsaldl in rekening
courant, zijn de Amrobank, ABN en
de Ned. Middenstandsbank.
Naam
bank
Rente vast
gedurende:
Afsluitprov.
(procenten)
Rentepercentages
met zonder
gemeentegarantie
ABN
5 jaar
1 jaar
1.5
1.5
8.75
8.5
8.75
8.5
AMRO-Bank
5 jaar
variabel
1.5/2.»
1.5/2.*
8.75
8.5
8.75
8.5
Bouwfonds
30 Jaar
5 jaar
2 jaar
1.5
1.5
1.5
Centraal Beheer
10 jaar
-
Ennia
10 jaar
-
Nat. Nederl.
10 jaar
5 jaar
Rabo Bank
adviesrente
variabel
1.25
8.75
8.75
Rabo-Hyp-Bank
5 jaar
1.5
RP8
5 jaar
1.-
8.5
8.5
Stad A'dam
5 jaar
Westland
Utrecht
standaard
no risk
budget
5/10 jaar
5/10 jaar
variabel
2.-
2-
2-
8.8
9.2
8.5
9.-
9.4
8.5
Oeldt voor alle levensverzekeringmaatschappijen die lid zijn van de
NVBL.
De algemene tendens tot een lichte verhoging van de hypotheekrente
heeft zich deze week verder doorgezet. Twee grote banken (ABN en
AMRO) hebben hun hypotheekrente met een kwart procent verhoogd
tot 8,75%
Enkele grote banken zitten nog op 8.25
(Publlkatie samengesteld door de Vereniging Eigen Huis in Amers
foort)
Met ingang van 8 december zal de extra opslag
ad 0% voor debetstanden in rekening courant
met 1% verhoogd worden tot 1%.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Het ziet er naar uit, dat de grondprijzen zo langzamerhand de top hebben
bereikt. Hier en daar is sprake van enige daling. Maar er zal nog wel wat meer moeten gebeuren,
om tot een evenwichtiger toestand terug te keren.
men ten aanzien van grondstoffen-
en energievoorziening, zal de land
en tuinbouw een belangrijke taak
behouden.
Stap terug
Dit zei de scheidende voorzitter ir D.
S. Tuynman van de Hollandsche
Maatschappij van Landbouw, giste
ren in de algemene vergadering van
deze organisatie in Amsteram.
Hij waarschuwde tegen de gedachte,
dat alle grond in handen van de
staat dient te komen. Nog afgezien cratisch systeem terecht te komen."
van het feit dat er langs die weg geen
bunder land méér komt. zo zei de
heer Tuynman. zit er het grote be- Reserveren
zwaar aan vast dat een boer zelf ook
niet meer met zijn bedrijf kan doen.
„Er zit een elastiek meer in. Hij
dreigt onvermijdelijk in een bureau-
(Van onze correspondent
PARAMARIBO De Centrale Bank van Suriname gebruikte
k legoeden van de Nederlandse ontwikkelingshulp om die rentege-
fend in het buitenland te beleggen. De rente van deze gelden
wordt dan gebruikt om gewone lopende uitgaven van de Suri
naamse landsbegroting te kunnen doen.
jt president van de Centrale Bank.
DO
DO
Klopt. Dank zij onze eigen vestiging in de City van London.
Adres: 29/30 King Street, London EC2V 8EQ.
Telefoon: 01-606 8833.
Nadere informatie: Amro banken
of telefoon: 020 - 282679.
De voorzitter zag andere wegen. In
de eerste plaats noemde hij het re
serveren van grond voor land en
tuinbouw. Het moet mogelijk zijn
om hiermee, zo meende hij, de prijs
opdrijvende invloeden van buitenaf
buiten werking te stellen.
In de tweede plaats zou de overheid
zich, bij het onttrekken van grond
aan de landbouw of het beperken
van de gebruiksmogelijkheden van
landbouwgrond, beperkingen dienen
op te leggen.
Wat de positie van de Nederlandse
landbouw in wereldverband betreft
merkte hij op dat ondanks knel
punten en kortsluitingen tussen pro
duktie en afzetmogelijkheden on
verminderd moet worden voortge
gaan met het produceren voor een
wereld die om voedsel schreeuwt.
Iedere produktie die West-Europa of
Nederland minder levert, heeft ge
volgen voor diegenen die honger lij
den, zo voegde hij hieraan toe.
Voorts wees hij In dit verband op de
grote bijdrage die de Nederlandse
land- en tuinbouw levert tot het na
tionale produkt en de betalingsba
lans. Ondaks de toenemende proble-
Eerder in zijn (afscheids)rede had de
heer Tuynman zijn verontwaardi
ging uitgesproken over het feit. dat
een groep mensen „uit de eigen gele
deren van de landbouworganisatie"
het nodig oordeelde een afzonderlij
ke landbouworganisatie op te rich
ten. Het stelde hem „diep teleur",
dat een van de eigen leden van het
hoofdbestuur de heer Olieman
daarbij een centrale rol speelde.
„Juist in een tijd dat het er meer dan
ooit op aan komt elkaar als boeren
en tuinders vast te houden, kan ik
zo'n ontwikkeling slechts als een
stap terug zien," aldus de heer
Tuynman.
de heer Victor de Miranda heeft dit
iricht inmiddels bevestigd. Hij
»ees er echter op, dat er op deze
nanier toch geen stagnatie in de
uitvoering van de projecten ont-
itaat. Wij letten er op dat er steeds
eld beschikbaar is, aldus de heer De
tiranda.
Overigens ondervindt ook de Suri
naamse gulden de laatste maanden
de sterke druk, die er op de dollar
wordt uitgeoefend. De Surinaamse
gulden is aan de Amerikaanse dollar
gekoppeld (één dollar tegen 1,55 Su-
inaamse gulden). Als gevolg hiervan
s de Surinaamse gulden vooral in
waarde verminderd ten opzichte van
de Duitse mark, de Nederlandse gul
len en het Britse pond sterling, de
nunteenheden van drie traditionele
landelspartners van Suriname.
iet Surinaamse bedrijfsleven, zo is
de indruk in Paramaribo zal moeten
omzien naar andere markten om
produkten van gelijke kwaliteit
goedkoper te importeren.
Van onze soc.-economlsche redactie
AMSTERDAM Nederland koerst in de richting van een post-industriële samenleving, waarin de
werkgelegenheid in de industrie steeds minder belangrijk wordt. Subsidies voor arbeidsintensieve
investeringen kunnen daaraan niets veranderen. Het is wel belangrijk nu het produktie-apparaat
op te bouwen dat in de jaren tachtig onze export op peil moet houden; arbeidsintensief zal dat
apparaat niet zijn.
(ADVERTENTIE/
Méér verpakken met
MöOer
voor verpakken in folie
móier&co
Oude Boekeioseweg 31. Hengelo (O).
TeL 05400-15933* Postbus 10. Tele> «4310.
Tot deze conclusie komt mr drs H.
Langman, lid van de raad van be
stuur van de Algemene Bank Neder
land. in een preadvies voor de Vere
niging voor de Staathuishoudkunde.
De vereniging wijdt haar algemene
vergadering aanstaande zaterdag in
Utrecht aan het vraagstuk van de
economische orde.
Mr Langman minister van econo
mische zaken in het kabinet-Bies
heuvel acht voorzichtigheid gebo
den wanneer het gaat om het toetsen
van investeringen. „Een toetsing van
investeringen op gevaren voor het
milieu vindt hij in ons land onont
koombaar, maar een toetsing daar
naast op maatschappelijk nut is on
verstandig, omdat de opvattingen
daarover volstrekt subjectief zijn, en
afwijzing van investeringen een toch
al moeilijke werkgelegenheidssitua
tie alleen kan verslechteren."
Nuttig
Mr Langman wijst erop dat het qua
werkgelegenheid grootste bedrijf in
het noorden des lands elektrische
scheerapparaten produceert. Als in
de jaren dertig, zegt hij, toen de basis
voor de ontwikkeling daarvan werd
gelegd, de Tweede Kamer had moe
ten beslissen of dat maatschappelijk
nuttig was, was er ongetwijfeld, aan
gezien de Kamerleden zich toen met
het mes plachten te (laten) scheren
en mede op aandrang van de kap-
persbond en de werknemers in het
kappersbedrijf, een negatief oordeel
uit de bus gekomen."
Multinationale ondernemingen heb
ben volgens Langman dan nog de
troost, dat zij hier niet gedulde re
search elders kunnen laten uitvoe
ren en op den duur dan hun labora
toria kunnen overbrengen. Lokaal
gebonden ondernemingen zullen op
het ogenblik waarop zij het slachtof
fer van dergelijke verboden worden,
de ongelijke strijd met binnenlandse
concurrenten moeten staken. „Dat
er." aldus mr Langman. „geen objec
tieve toetsstenen zijn voor toetsing
op maatschappelijke nuttigheid,
maakt de zaak er niet beter op, maar
zet de deur alleen maar open voor
een het ondememerslnitiatief nog
meer ontmoedigende willekeur."
Decreet
Het is, volgens mr Langman, zeker
voor een klein land als Nederland
niet goed mogelijk het produktiepa-
troon aan banden te leggen. „De
importen zijn aanzienlijk, en door de
export moeten de buitenlandse be
taalmiddelen daarvoor worden ver
diend. Maar als men de produktie
zich volgens decreet laat voltrekken,
is het maar de vraag of het buiten
land ook bereid is het geproduceerde
af te nemen. Ten aanzien van de
bediening van de buitenlandse
markten zal de overheid zich tegen
wil en dank wel volgens de regels van
de vrije verkeershuishouding moe
ten gedragen. Als men dat eenmaal
heeft erkend, moet de vraag onder
ogen worden gezien of dat niet veel
verder gaande consequenties heelt,"
aldus de preadviseur.
In het huidige economische klimaat
is volgens mr Langman overheids
steun aan ondernemingen in zwakke
sectoren onvermijdelijk. Daarbij
moet echter voor verstoring van de
concurrentieverhoudingen worden
gewaakt. „Nederland kan," aldus de
heer Langman, „alleen in goed over
leg tussen overheid en bedrijfsleven
er in slagen de knelpunten voor een
gezonde economische ontwikkeling
in de Jaren tachtig weg te nemen.
Vertrouwen over en weer is daarvoor
een onmisbare basis en het is vol
gens hem aanzienlijk nuttiger, na te
gaan hoe dat vertrouwen kan wor
den hersteld dan veranderingen in
de bestaande machtsverhoudingen
aan te brengen. In dit verband merkt
hij op dat het kabinet-Den Uyl be
wust keer op keer de ondernemers
heeft gebruskeerd. Indien dat beleid
wordt gecontinueerd heeft overleg
geen enkele zin. „De overheid heeft
tot taak de ondernemer ook op zijn
maatschappelijke verantwoordelijk
heid te wijzen, zo daar aanleiding toe
is, maar de beslissing blijft aan de
ondernemer," aldus mr Langman.
De preadviezen, die aanstaande za
terdag op de algemene vergadering
van de Vereniging voor de Staathuis
houdkunde in Utrecht aan de orde
komen, worden onder de titel „Eco
nomische orde" uitgegeven door
Stenlert Kroese te Leiden. Een eer
ste samenvattend artikel over dit
onderwerp verscheen in de krant van
woensdag 7 december.
Bij invoering
mini-provincies
Van een onzer verslaggevers
ENSCHEDE Een reorgani
satie van het binnenlands be
stuur en een wijziging van de
provinciale indeling (waarvoor
minister De Gaay Fortman
wetsontwerpen bij de Tweede
Kamer heeft Ingediend), zal in-
grijpende gevolgen voor de
bouw hebben.
Tot deze conclusie komen prof.
mr D. Ruiter en drs J. van
Zundert van de TH Twente in
een pre advies over schaalver
groting in de bouw. De bouw
zal worden geconfronteerd met
problemen van een „uiterst ge
differentieerde" bestuurlijke
omgeving.
Dat komt omdat de huidige
uniformiteit in bestemmings
plannen. bouwvergunningen,
vrijstellingen, bouw- en wo
ningtoezicht en welstandstoe
zicht bij de gemeente, dan ver
dwijnen. Afhankelijk van de
mate van maatschappelijke
schaalvergroting in een be
paalde regio zullen de voorge
stelde veranderingen (kleinere
provincies, grotere gemeenten,
meer zeggenschap voor de pro
vincies) het sterkst worden
doorgevoerd. Globaal gesteld
wordt verwacht, dat in de sterk
verstedelijkte gebieden, zoals
in de randstad, de Ingrijpend
ste veranderingen zullen ont
staan.
Van gebied tot gebied zal de
positie van de bouw in de ver
houding tot de overheid een
andere zijn, aldus het pre-ad-
vles, met alle gevolgen van
dien voor de manier waarop
van geval tot geval gehandeld
zal moeten worderi.
