Vance reist naar
Midden-Oosten
Zwak begin van
Europese top
Raadsels rondom ramp
met Maleisische Boeing
Portugese regering
over de economie
Kabinetsformatie
Suriname bijna rond
Weer rust
op Bermuda
Geen werkelijke voorstellen
Vier doden bij' brand Engeland
Minderheidsregering van Mario Soares in gevaar
DINSDAG 6 DECEMBER 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
WASHINGTON (UPI, Reuter) De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Cyrus Vance
zal van 9 tot 15 december een reis door het Midden-Oosten maken, ter ondersteuning van de
vredesinitiatieven van de Egyptische president Sadat. Dit heeft het State Department in
Washington meegedeeld.
Vance bezoekt Israël, Egypte. Jorda
nië, Libanon en Saoedi-Arabië. Hij
zou ook graag naar Syrië gaan, maar
uit Damascus is nog geen antwoord
ontvangen.
De Amerikaanse minister vertrekt 9
december uit Brussel, waar hij deze
week zal deelnemen aan de NAVO-
conferentie van ministers van bui
tenlandse zaken. Egypte en Israël
steunen de reis van Vance, aldus
zegslieden van het Amerikaanse mi
nisterie van buitenlandse zaken. De
Verenigde Staten hopen een brug te
kunnen slaan tussen Egypte en de
andere Arabische landen, die scherp
gereageerd hebben op de reis van
president Sadat naar Israël. Vance
zou de andere Arabische landen wil
len verzekeren dat Israël en Egypte
LONDEN (AFP) Een rechter in
Bristol heeft gisteren een verzoek tot
aanhouding van premier Menachem
Begin afgewezen. Het verzoek was
afkomstig van James Sawyer, lid van
het uiterst rechtse „nationale Front",
die indertijd in het toenmalige man
daatgebied Palestina bij de Britse po
litie werkte.
Als grond voor zijn actie had Sawyer
aangevoerd de moord op twee Britse
politiemannen in Palestina in 1947 die
was toegeschreven aan de illegale
joodse militaire organisatie Irgoen
Zwai Leoemi, waarvan Begin des
tijds de leider was. Sawyer zei nu pas
tot actie te zijn overgegaan, omdat dit
de eerste maal was dat Begin Groot-
Brittannië bezoekt. Over de afwijzing
van zijn verzoek verklaarde hij, te
leurgesteld" te zijn. Hij gaf te kennen
dat hij mogelijk vandaag in beroep
zou gaan.
Zondagmiddag hadden in Londen on
geveer 100 aanhangers van het „Nati
onale Front" een betoging tegen de
komst van de Israëlische eerste-mi-
nister.
niet streven naar een afzonderlijk
vredesakkoord. Syrië, Libanon en
Jordanië en de Sowjet-Unie hebben
afwijzend gereageerd op Sadats uit-
Van een onzer verslaggevers
BRUSSEL De Europese Raad, het tweedaagse topoverleg van
de regeringsleiders van de negen EG-landen leek gisteravond
weer aan te stevenen op een teleurstellend resultaat. Verder dan
een algemene discussie over de economische situatie zat er niet
in en er was geen enkel voorstel op dit terrein.
De voorstellen voor het voortbouwen werkt Schmidt viel een enkele keer
Maleisische militairen dragen overblijfselen weg van de verongelukte Boeing 737.
aan de economische en monetaire
eenheid een idee van de huidige
Europese commissie werden snel
en vriendelijk uit de gesprekssfeer
gehaald. De meeste EG-leiders pre
zen het werk van de commissie maar
lieten het stuk verder zoals het was.
De discussie over de economische
problematiek bracht, zo stelde de
demissionaire Nederlandse premier
Joop den Uyl gisteravond, voor het
eerst aan het licht dat men unaniem
van mening is dat de effectieve vraag
te kort schiet en centraal stond daar
bij hoe die vraag kan worden ver
groot zonder de inflatie weer aan te
wakkeren. Geredeneerd werd dat
sinds de energiecrisis van 1973 de
werking van de geldontwaarding on
voldoende is opgevangen. Boven
dien speelt daar nog mee dat door de
afnemende bevolkingsgroei er een
vermindering komt van de consump
tie, terwijl de beroepsbevolking nog
steeds toeneemt.
Naast het betoog van commissie
voorzitter Roy Jenkins dat de eco
nomische problematiek meer in on
derlinge samenhang moet worden
aangepakt vielen de uitlatingen van
de Westduitse bondskanselier Hel
mut Schmidt op. Deze waarschuwde
ervoor de economische problemen
te bestrijden door het geven van
grote financiële injecties, een maat
regel die de inflatie in de hand
fel uit zoals bij de Ierse opmerking
dat er de laatste vier jaar nauwelijks
voortgang zat in de economische
eenwording. „Waar zouden Ierland
en Engeland zijn zonder de EEG",
zo sneerde Schmidt, wiens woorden
bij Dublin en Londen helemaal niet
in goede aarde vielen. Schmidt zei
overigens de Europese integratie
niet te willen frustreren maar meen
de wel dat Ierse kwesties als de
bijdrage aan de EEG-begroting en
het gemeenschappelijke landbouw
beleid goed moeten worden geregeld
voor nieuwe doelen worden gesteld.
Opmerkelijk was ook de kritiek van
Schmidt op de Verenigde Staten die
hij verweet hun problemn met de
dollar op West-Europa af te wen
telen.
Verbazing was er in het Nederlandse
kamp over een mededeling van de
Fransen dat hun president Valery
Giscard d'Estaing een voorstel zou
doen over een Europese aanpak van
de misdaad en dan vooral van het
terrorisme met inbegrip van het in
stellen van de doodsstraf voor ern
stige delicten. De president zou dit
al tijdens de lunch aan de orde heb
ben gesteld, waarbij de Nederlan
ders zich tegen zouden hebben ver
klaard. „Dat is allemaal volledig
verzonnen. Er is in het geheel niet
gesproken over misdaadbestrij
ding," aldus de Nederlandse
premier.
nodiging voor de bijeenkomst in Cai
ro, zodat er alleen vertegenwoordi
gers van Egypte, Israël, de Verenigde
Staten en de Verenigde Naties zullen
deelnemen.
De Israëlische premier Begin, die
momenteel in Lmden verblijft toon- KOeaLA LOEMPOER (AFP) De ramp met de Boeing 737 van de Maleisische luchtvaartmaat-
van Vance Hi) sprak de hoop uit dat schappij MAS, die zondagavond neer stortte in het zuiden van Maleisië, bleef gisteren een raadsel,
de Amerikaanse minister de andere Waarschijnlijk zullen veel vragen nooit worden opgelost,
buurlanden van Israël zou overreden
om alsnog naar de conferentie ln
Cairo te komen. Eerder verklaarde
Begin in een vraaggesprek op de
Engelse televisie dat Israël „natuur
lijk" de Palestijnse Arabieren er
kend en na een „eervolle oplossing"
van hun probleem zoekt. „Natuurlijk
erkennen wij de Palestijnse Arabie
ren als een natie, net als de Israëli
sche Arabieren. Volgens de wet heb
ben wij twee naties. Natuurlijk, wij
erkennen de Arabische natie en res
pecteren de Arabische natie. Ons
beleid is geheel gericht op het vinden
van een positieve oplossing. Geef
ons tijd".
Begin bracht gisteren de dag in Lon
den door met besprekingen met
Joodse leiders. In een toespraak in
een synagoge gisteravond ter begin
van het joodse Chanoeka-feest
waarschuwde hij dat Israël niet zal
rusten tot dat elke Jood in de Sow-
jet-Unie die naar Israël wil emigre
ren de kans daartoe heeft gekregen.
Volgens de onderzoekers bestaat er
op twee punten zekerheid. Vast staat
dat het toestel tijdens de vlucht van
Penang naar Singapore via Koeala
Loempoer van zijn koers is afgewe
ken. Zeker is ook dat het in de lucht
is ontploft voordat het neerstortte.
De piloot heeft de verkeerstoren in
Koeala Loempoer gemeld dat zijn
vliegtuig was gekaapt. Maar hij heeft
geen enkele aanwijzing gegeven wie
de kapers waren. Eerst werd aange
nomen dat het zogenaamde Japanse
Rode Leger er achter zou zitten,
maar iedere duidelijke aanwijzing
daarvoor ontbreekt.
De wrakstukken van de Boeing, die
93 passagiers en zeven bemannings
leden vervoerde, liggen over een
groot gebied verspreid. Dat bemoei
lijkt het vinden van materiaal dat
meer zou kunnen zeggen over de
oorzaak van de ramp. De zogenaam
de „zwarte doos" met de belangrijk
ste vluchtgegevens was gisteren nog
niet gevonden. Niemand van de in- er zich nu precies in het toestel heeft
zittenden heeft de ramp overleefd, afgespeeld voor de fatale ontplof-
zodat nooit duidelijk zal worden wat fing.
LONDEN (UPI, Reuter) Op de
Britse kolonie Bermuda was giste
ren de rust weer gekeerd na drie
dagen van ernstige ongeregeldhe
den. De winkels die de plunderingen
hadden doorstaan gingen maandag
weer open.
De onrust op Bermuda ontstond
vrijdag naar aanleiding van de exe
cutie van twee ter dood veroordeel
de zwarten. De moeilijkheden liepen
zo hoog dat de regering van Bermu
da de hulp moest inroepen van Brit
se troepen. De Britse minister van
buitenlandse zaken David Owen
moest gisteren in het parlement uit
leggen waarom zijn regering had
besloten dit weekeinde 200 man
naar Bermuda te sturen. Daarbij
moest hij ook ingaan op de oorzaak
van alle moeilijkheden: de uitvoe
ring van twee doodstraffen. Owen
legde uit dat de Britse regering daar
in feite niets aan kan doen sinds de
resterende kolonies zich zoveel mo
gelijk zelf besturen. Wel sprak hij
zijn eigen afkeuring uit over de
doodstraf. Hij riep de regeringen
van de kolonieën op te bekijken of
ook zij de doodstraf niet beter kun
nen afschaffen.
De Britse troepen bleven overigens
gisteren nagenoeg onzichtbaar op
Bermuda. Zij hoefden niet te wor
den ingezet bij de handhaving van
de orde in de straten van de hoofd
stad Hamilton maar konden in de
kazernes van Bermuda's politie
blijven.
Premier doet buitenlandse zaken
Van onze correspondent
PARAMARIBO De kabinetslormatle in Suriname is nage
noeg rond. Het tweede kabinet-Arron zal bestaan uit twaall
ministers, plus als nieuwtje voor Suriname twee staatsse
cretarissen.
LONDEN (UPI) - Bij een brand in
het Engelse Cambridgeshire zijn gis
teren een moeder en drie kinderen
om het leven gekomen. Bij hun red
dingspogingen kregen de militairen
hulp van brandweerlieden, die hun
staking even vergaten, maar het
mocht niet baten.
Na afloop van het drama legden
woordvoerders van de stakende
brandweerlieden uit dat ook onder
normale omstandigheden de levens
van de kinderen niet gered hadden
kunnen worden. Daarvoor greep het
vuur te snel om zich heen. De moe
der had zichzelf in veiligheid kun
nen stellen, maar zij weigerde het
huis met haar kinderen te verlaten.
Het aantal mensen dat bij branden
om het leven ls gekomen sinds Jiet
begin van de brandweerstaking is
nu opgelopen tot 67. De staking
duurt al vier weken.
WASHINGTON (UPI) - De Ameri
kaanse diplomaat David Bruce is
maandag na een hartaanval in Was
hington overleden. Hij is 79 jaar
geworden. Bruce was na 1949 am
bassadeur in achtereenvolgens Pa
rijs, Bonn en Londen. In 1970 en
1971 leidde hij de Amerikaanse dele
gatie die onderhandelde over Viet
nam in Parijs. In 1972 werd hij door
president Nixon aangewezen als de
eerste officiële Amerikaanse verte
genwoordiger in de volksrepubliek
China.
Twee netelige problemen zijn opge
lost door ze niet op te lossen. Er
komen geen nieuwe ministeries van
buitenlandse zaken en defensie. De
premier en minister van algemene
zaken zal de buitenlandse betrekkin
gen blijven behartigen en voor de
fensie komt er een speciale staatsse
cretaris, die wordt samengevoegd
met binnenlandse zaken. Dat ge
beurt mede om te demonstreren hoe
ernstig het Arron is met zijn belofte
iets te zullen doen aan de sanering
van het ambtenarenapparaat (nadat
er overigens vlak voor de verkiezin
gen nog een honderd nieuwe ambte
naren waren benoemd mensen,
die de plicht hebben om 's morgens
om zeven uur op het ministerie te
verschijnen en daarna de plicht heb
ben zo snel mogelijk te verdwijnen
omdat er voor hen niet eens een stoel
en een bureau is.
Er komt ook weer een echte minister
van financiën. In de afgelopen vier
Jaar heeft premier Arron waargeno
men op financiën (en na de onafhan
kelijkheid ook de buitenlandse za
ken op zijn schouders genomen),
maar nu komt er een full time-minis
ter om op de centen te letten.
Verdeling
De twaalf ministerszetels zijn als
volgt over de in de NPK samenwer
kende partijen verdeeld: zes minis
ters plus een staatssecretaris voor de
NPS, twee ministers, plus één staats
secretaris voor de Javaanse partij
KTPI, twee ministers voor de rooms-
katholieke PSV en twee ministers
voor de Hernieuwde Progressieve
Partij van Hindorie
De KTPI behoudt het ministerie van
landbouw, maar er is afgesproken
dat de leider van de KTPI. Willy
Soemita geen minister zal worden
als hij in maart uit de gevangenis
.wordt ontslagen. Hij zit daar op het
ogenblik een straf vam één jaar uit
wegens het als minister aannemen
van smeergelden.
H. A. E. Arron
De Javaanse groep blijft overigens
de zwakke stee in de coalitie van
Arron. Er zijn nog heel wat KTPI-ers.
die Soemita weer terug willen heb
ben in de regering. Inmiddels heeft
de Javaanse Pendawa Lima van So-
mohardjo (die met vier zetels deel
uitmaakte van het oppositieblok
van Lachmond) zich zelfstandig in
het parlement opgesteld om daar
mee het oversteken naar de opposi
tie van de drie KTPI-ers in de rege
ringscoalitie van Arron wat gemak
kelijker te maken.
door Jan Halkes
Bedelaars heeft Lissabon altijd gehad, maar de mensen die
's avonds de vuilnisbakken doorzoeken leken sinds een tijdje uit
het straatbeeld te zijn verdwenen. Sinds een maand of wat zie je
i ze weer. Zorgvuldig worden plastic zakken opengemaakt en het
i zoeken naar bruikbare voorwerpen gebeurt grondig. Tegen mid-
dernacht, vlak voor dat de vuilniswagens langs komen, is er in
1 Lissabons binnenstad heel wat los vuil om in te snuffelen.
Het symboliseert de ernst van de
Portugese crisis. De staat kan de
■oii nood van de minst bedeelden niet
ids lenigen; de maatschappelijke onge-
etr lijkheid waarbij de één afdankt wat
H de ander zo graag wil hebben is blij-
i O ven bestaan.
:or De revolutie van 25 april 1974 heeft
EJ wel een einde gemaakt aan het kolo
nialisme maar de oplossing van het
economische probleem bleef in een
beginstadium steken. Portugal leek
in 1975 hard op weg het Cuba van
Europa te worden. Vooral in het zui
den en in het industriegebied rond
Lissabon werden boerderijen en be
drijven bezet. De ondernemers, die
al bij de eerste loonacties in 1974 de
schrik om het hart sloeg, waren naar
2 het buitenland uitgeweken. Om een
Di einde te maken aan de kapitaal-
aa vlucht en de economische boycot
vi werden de banken en de belangrijk-
vi ste industrieën genationaliseerd.
Onder de bescherming van de revo
lutionaire militairen radicaliseerde
het proces steeds verder in de rich
ting van een soort radencommu-
nisme.
Onder de leuze „socialisme in vrij
heid" begon de socialistische partij
van Mario Soares op dat moment
echter een kruistocht tegen dat com
munisme.
Door ingrijpen van de gematigde mi
litairen kregen de burgerpolitici na
25 november 1975 vrij baan met Ma
rio Soares en de socialisten als groot
ste partij. Het „socialisme in vrij
heid", uitgewerkt in een nieuwe
grondwet van april 1976 zou de te
genstellingen binnen de Portugese
maatschappij moeten verzoenen. De
genationaliseerde sector zou in
vreedzame concurrentie met de par
ticuliere ondernemers een economi
sche systeem vormen, uniek in de
wereld. Volgens de nieuwe grondwet
moeten de genationaliseerde banken
en zware industrie de motor zijn van
de economie. Gedreven door een gro
te medezeggenschap van de arbei
ders in deze sector en volgens de
lange termijn planning van de staat,
zou Portugal op die manier in staat
zijn de economische crisis te over
winnen en een minimum aan wel
vaart voor iedereen te garanderen.
De communisten, nog altijd sterk in
de vakbonden, waren bereid het ex
periment te steunen. De christen
democraten (CDS) niet. Zij stemden
als enige partij in de constitionele
vergadering tegen de nieuwe grond
wet. De liberale PPD bleek een tu-
pisch voorstander. Zij zouden zich
later sociaal-democraten gaan noe
men. Ook het Portugese volk zelf
leek wel voor het experiment te voe- Minderheid
len. De parlementsverkiezingen van
1976 gaven de socialisten en commu
nisten samen een ruime drie-vijfde
Lissabon is een arme stad. Vanuit dit soort wijken komen de mensen die 's nachts de
vuilnisbakken weer doorzoeken.
meerderheid,- waarvan een dikke
twee-vijfde voor de partij van Mario
Soares.
Toch kon en wilde minister-presi
dent Mario Soares met de commu
nisten geen coalitie vormen. Een
groot deel van zijn aanhang had Im
mers voor de socialisten gekozen uit
vrees voor een al te grote invloed van
Moskou. Andersom was een coalitie
met PPD of CDS uitgesloten, want
dat zou de socialisten ongetwijfeld
de steun van de arbeiders kosten.
Aldus kwam het socialistisch min
derheidskabinet tot stand. Parle
mentair gezien zat de regering op
rozen. Het leek uitgesloten dat de
oppositie een front zou kunnen ma
ken. Communisten links en PPD en
CDS rechts verdragen elkaar als
vuur en water. Maar het is de econo
mie die het socialistisch experiment
deed struikelen.
Achterstand
Door de koloniale politiek van de
vroegere dictatuur zit Portugal met
een ernstige achterstand op econo
misch gebied. Herstructurering en
sanering in vrijwel alle economische
sectoren is nodig om op de buiten
landse markt te kunnen concurre
ren. Portugals belangrijkste bron
van buitenlandse deviezen was tot
nog toe naast het toerisme de
export van werklozen; de spaarcen
ten van de Portugese emigranten.
Maar dat ls lang niet meer voldoende
om het tekort op het betalingsbalans
te dekken. Nu, twee jaar na de ge
denkwaardige 25ste november zijn
de reserves nagenoeg uitgeput en
lijkt het bankroet dichterbij dan
ooit.
Om de onontbeerlijke buitenlandse
leningen te verkrijgen moet de rege
ring het economische recept volgen
van het Internationale Monetaire
Fonds. In dat geval zijn de Verenig
de Staten, West-Duitsland en nog
een aantal Westerse landen, waaron
der Nederland bereid om op gunstige
voorwaarden een lening van zeven
honderdvijftig miljoen dollar te ver
strekken. Maar de monetaire maat
regelen die het IMF voorschrijft
doorkruisen de planmatige economi
sche aanpak die de socialisten voor
ogen stond.
De communistische partij voorziet
catastrofale gevolgen voor de arbei
dersklasse. Om de werkgelegenheid
en een acceptable levensstandaard
te garanderen willen zij de Portugese
economie zoveel mogelijk bescher
men; buitenlandes investeringen
moeten streng gecontroleerd worden
de import van overbodige luxe goe
deren moet worden verboden.
Met inzet van alle beschikbare ar
beidsmachten en het half miljoen
werklozen moet zoveel mogelijk zelf
geproduceerd worden om in de eigen
behoeften te vooralen. Dat betekent
een economische sanering onder
strenge controle van de staat, lang
zaamaan en de armoede gelijkelijk
verdeeld. Maar de rest van het parle
ment voelt daar niets voor. Het Lijkt
te veel op een terugkeer naar 1975.
Twee vuren
In zijn poging het socialisme met de
vrijheid van onderneming te verzoe
nen heeft Mario Soares zich zowel de
vijandschap van de arbeiders als van
de ondernemers op de hals gehaald.
De communisten hebben afgehaakt
toen de heraiertlng van de landher
vorming, de terugkeer van vroegere
eigenaars ln een groot aantal bedrij
ven en vooral de dalende levensstan
daard niet langer meer goed gepraat
kon worden. Binnen de vakbeweging
staan de communisten onder druk
van kleine maar actieve linkse groe
peringen die weinig boodschap heb
ben aan het particuliere initiatief.
Ook de liberalen en de christen-de
mocraten hebben hun aanvankelijk
milde houding laten varen. Met het
verslechteren van de financieel eco
nomische situatie eisten zij meter In
vloed ih het regeringsbeleid.
De regering staat ten slotte met de
rug tegen de müur. Niet omdat de
oppositie het eens geworden ls, maar
omdat het ofwel de richtlijnen van
het IMF moet volgen, ofwel het
bankroet van de Portugese staat on
der ogen moet zien.
En de belangrijkste „richtlijn" van
het IMF ls dat de regering het met de
oppositie eens moet worden over de
belangrijkste punten van de flnanci-
eel-economlsche politiek. Twee we
ken krijgt de oppositie de tijd om
daarover met de regering tot akkoor
den te komen. Maar de verschillende
partijen waren al te veel ln hun eigen
standpunten verstrikt geraakt. Ma
rio Soares heeft nu de vertrouwens
kwestie gesteld De uitkomst daar
van ls nauwelijks meer te voorspel
len. Dat wil zeggen: politiek gespro
ken. Economisch gezien zijn de keu
zemogelijkheden allang uitgeput.
Over .socialisme en vrijheid" maken
de Portugezen zich gèen illusies
meer.
