Jeugd in de schaduw
van concentratiekamp
P
i
Encyclopedie van Suriname:
wat verlaat afscheidsgeschenk
3
BIJVERDIENSTE
Twee nieuwe boeken van Joodse origine
Nieuwe
boeken
Over boeken die alles met
zeilen te maken hebben
Nieuwe
boeken
Haarden
WOO-PING
G. MEES
PAAGMAN
ASSISTENT(E)
DELFT
akkurate bezorgers/sters
-LMSDAG 6 DECEMBER 1977
Door C. G. van Zweden
De Joodse schrijfster Clarisse
3 «tannhi heeft haar jeugd tussen
wereldoorlogen be-
In een glasheldere
Haar boek heet „De Wa-
iterlanders". Iedere lezer die
enig gevoel heeft voor kwali-
teit, zal dit boek niet alleen in
één adem uitlezen, maar het
ook herlezen.
Het verhaal is simpel. Het is de ge
schiedenis van een meisje, een kind,
dat buiten het model valt dat wij
hebben geijkt als het „gemiddelde".
Een kind dat uit de toon valt, niet
omdat het zo begaafd Is, maar omdat
ze mager en bleek is, veel huilt en
snottert, geplaagd wordt, haar som
metjes niet begrijpt en zelf niet be
grepen wordt, ofschoon ze maar een
simpele optelsom is van oh zo kin
derlijke emoties. Ze heeft een ge
zicht vol sproeten en ze heeft als
baby dauwworm gehad, waardoor ze
dun, piekerig haar heeft; ze heeft
weinig vriendinnen, is hyper ner
veus; ze leeft met haar poppen, haar
fantasie en haar boeken.
Maar ze is zo bang. Waar is ze eigen
lijk niet bang voor? Voor skeletten
omdat ze gehoord heeft dat mensen
wegrotten nadat ze zijn gestorven,
voor vergrootspiegels en verrekij
kers omdat de wereld in haar dage
lijkse proporties al angstaanjagend
genoeg is.
gint te huilen.
i zz wr*
KW ,X*<-
j!2r x
BINNENLAND
E.Troch (Luc Vandeweghe): „Vief
miljard gijzelaars" (Wereldpolitiek
van 1945 tot heden).
Uitg. Standaard, Antwerpen/Amster
dam. Omvang 388 pag. Paperback.
Prijs 29,90.
De Vlaamse Journalist Luc Vande-
weghe heeft onder het pseudoniem
E. Troch een groot aantal artikelen
over de wereldpolitiek na '45 gebun
deld. Deze artikelen zijn afkomstig
uit tijdschriften en (vooral) uit het
dagblad De Standaard. Lezers die
een aardig overzicht willen hebben
over de buitenlandse politiek sedert
'45 (met de komst van het nucleaire
arsenaal als belangrijkste kente-
ringspunt), kunnen in dit boek hun
hart ophalen, al is de schrijver de
eerste om toe te geven dat de keus
natuurlijk subjectief is.
In een woord vooraf filosofeert de
schrijver aan de hand van citaten
over de vraag of het grote publiek
(laten we zeggen de „massa") wel
geïnformeerd wénst te worden. Het
antwoord luidt zoals bekend
weinig opwekkend. Het grote pu
bliek is erop uit te horen wat het
graag wil horen: de bevestiging van
eigen vooroordelen. Vandeweghe ci
teert b.v. Friedrich Heer, die erop
heeft gewezen dat lezers (vaak) aan
hun krant de voorkeur geven boven
een andere, niet omdat zij erin vin
den wat ze niet weten, maar omdat
zij liefst de zaken lezen die hen in
hun eigen oordeel en vooroordeel
versterken. „Stoten ze al te vaak op
zaken die hun denkgewoonten sto
ren, dan luchten ze hun verontwaar
diging in brieven aan de hoofdredac
tie of zeggen gewoonweg hun krant
op. Er bestaat een soort angst voor
juiste informatie bij de „normale"
Trouw/Kwartet
13
lezer, die maling heeft aan kritisch
Inzicht dat zijn rust verstoort".
De bundel artikelen van Troch (Van
deweghe) mikt uiteraard niet op dat
brede, vooringenomen publiek dat
uit is op bevestiging van eigen (voor
oordeel. maar op de onafhankelijke
en kritische lezer, die er niet bang
voor is zijn gemoed eens te laten
storen en zijn wereldbeeld eens te
laten schokken. De titel van het
boek „Vier miljard gijzelaars" slaat
op het feit dat de supermachten met
hun kernwapens de hele wereldbe
volking in gijzeling hebben. De on
dertitel „Wereldpolitiek van „45 tot
heden" is niet zo handig, want hoe
lang blijft het heden nog heden?
C. G. van Zweden
David de Haan: Antieke huishoude
lijke apparaten. Vertaald uit het En
gels. Uitg. Moussault BV, Baarn. 177
hls. 28,50.
De titel van dit boekje is in zoverre
misleidend, dat de Inhoud in hoofd
zaak betrekking heeft op huishou
delijke apparaten die aan het eind
van de 19e eeuw in gebruik kwamen.
Stofzuigers, wasmachines, aardap
pelschilmachines, badkuipen, tele
foontoestellen, fonografen enzo
voorts. Daarbij is het heel erg op
Engelse toestanden ingesteld. Lo
gisch, want ondanks de Nederlandse
naam van de auteur is het een En
gelse publücatle, die goed werd ver
taald door J. de Looze. Er wordt
nogal eens slordig met de tijdsbepa
ling omgesprongen, maar aangezien
dit geschriftje geen enkele weten
schappelijke pretentie heeft leest
men daar graag overheen. Bijzonder
aardig zijn de veertig zwarte en de
279 gekleurde tekeningen van Mary
Camldge en Mary Sims.
Sytske Stratenus: FRIVOLITe
VROEGER EN NU. Uitg. Zomer
Keuning BV, Wagcningen. 96 blz.-,
prijs 20,50.
Na een leerzame inleiding, o.m. over
kantklos-tradities en historische we
tenswaardigheden, komen na het
bespreken van gereedschap en ma
teriaal de schrijvers tot de kern
van de zaak: de basis-technieken.
Hierbij worden „slagen" en „gron
den" en ongeveer alles wat met het
klossen van kant te maken heeft,
aan de hand van ontelbare foto's,
zeer uitgebreid behandeld.
Na het bespreken van enkele oefen
kanten komen moderne en ook meer
ingewikkelde zaken aan bod. Met
veel interessante voorbeelden, niet
zozeer om na te maken, maar vooral
ook om eigen ideeën los te weken.
Waarbij veel suggesties voor vrije
werkstukken met grof materiaal, zo
als touw, koord, wol of zelfs goud- en
metaaldraad.
In de Doe-boeken-reeks van Zomer
éi Keuning is dit werk zeker een
uitgebreide en leerzame aanwinst.
Wie naast deze goede gids naar meer
eigentijdse voorbeelden van deze
boeiende techniek verlangt, kan in
„Modern Kantklossen" van Malm-
berg en Thorlin, dat in 1974 bij de
zelfde uitgever verscheen, nog meer
verrassende toepassingen vinden.
Hoogtevrees
Het kind heeft hoogtevrees. Oh ze
ker. thuis gaat het wel, want ze
woont op een Amsterdams burger-
woninkje, waarin de trap zo smal is,
dat je als vijfjarige al beide leunin
gen kunt omklemmen. Maar op
school, ja, daar wordt de trap een
marmeren bordes met tweerichting-
verkeer en uitgesleten looppaden. Ze
klemt zich bovenaan de leuning vast
als aan een laatste strohalm, en be-
i
door J. Kuijk
f
De encyclopedie van Suriname is veel later verschenen dan de bedoeling was, maar het nadeel van
de uitgever is het voordeel van de gebruiker. Immers, door de vertraging was het mogelijk het werk
aan te passen aan de situatie, die is ontstaan n& 25 novmber 1975 de dag van Suriname's
onafhankelijkheid. Als het werk inderdaad volgens plan een jaar of vier eerder was verschenen,
was het een monument geworden voor de staatsrechtelijke verhoudingen tussen Nederland en
Suriname. Nu is het een wat verlaat cultureel afscheidscadeau van Nederland aan een onafhanke
lijk land.
„Juf, ze huilt weer! Straks piest ze
nog in d'r broek!" Het leven ls een
kleine hel. Ze eet niet, en verontrust
ouders en opvoeders door haar
schrielheid. Ze komt in aanmerking
om naar een kinderkolonie te gaan.
Als Amsterdams bleekneusje. Om
aan te sterken.
Tot zover lijkt alles heel normaal.
Een kind dat het moeilijk heeft, ach,
wie heeft het makkelijk gehad?
Maar Clarissa Jacobi is een Jodin
wier familie werd vernietigd, vergast,
industrieel verwerkt tot lampekap
pen. Geen skelet bleef over in de
aarde, maar een beetje bezwadde
rende rook in de dampkring, of een
j beetje as, dat wegstoof in de wind.
I Vandaar dat haar boek een onder-
I toon heeft van ingehouden cynisme,
een snuifje maar, net voldoende om
haar humor te kruiden met „water
landers".
Tastbaar
Het relaas over dit kind groeit
misschien niet eens met opzet uit
tot een grote roman met een duister
contrapunt. Dat contrapunt is de
voorafschaduwing van Sobibor, die
tastbaar in het kinderleed aanwezig
is. Soms is de slagschaduw van het
concentratiekamp zo angstaanja
gend scherp in de belevenissen van
het kind aanwezig (de school, de
kinderkolonie, de slagerij van haar
oom), dat de schrijfster de kernvraag
voor ons uitpelt: In hoeverre ligt de
gaskamer doodgewoon in het ver-
lengde van de maatschappij zoals
wij die hebben ingericht? En Claris-
sa Jacobi antwoordt: In zoverre u
gehóórzaam bent. of bent geweest!
Aan het „gezag" bijvoorbeeld!
Nu moet de lezer niet denken dat
hier het zoveelste oorlogsboek is ver
schenen. Dat is niet waar. Dit is een
boek vol humor. Berstensvol zelfs.
Maar hebt u wel eens op een brug
over stil water gelet op de weerspie
geling van hoge wolken, naar het
schijnt peilloos diep onder U?
Zo diep ligt 8obibor weerspiegeld in
deze roman. Niet op de manier van
de „opperealen, die Hij in de wateren
zoldert", maar op de manier van een
„wolkje als eens mans hand". Het
boek eindigt dan ook in feite met
„toen in een oogwenk, werd de hemel
zwart van wolken".
Zo eindigt dit boek niet letterlijk.
Maar zo, op die manier blijft de lezer
wel achter. Dat is het lot van elke
lezer: achterblijven, opgezadeld met
vragen en uitroeptekens.
Lezen, dit boek. En weggeven.
Een cadeau met persoonlijkheid.
Droomverslag
Een tweede pas verschenen boek
van Joodse origine is „Rabbijn in de
tropen" van Ischa Meijer. Ischa Meij
er is bekend geworden met het su
blieme boekje „Brief aan mijn moe
der" en met een serie (eveneens ge
bundelde) interviews. Maar „Rab
bijn in de tropen" is onleesbaar, al
thans voor de meeste afnemers.
Zoals een droom vaak doet denken
aan het door elkaar heen afdrukken
van drie of vier filmnegatieven, zo is
ook dit (nieuwe) boek een door el
kaar heen drukken van vier of vijf
beelden of belevingswerelden. Aan
de lezer de taak de code te ontcij
feren.
Misschien bent u op de hoogte van
die kenmerkende eigenaardigheid
I of ii-K-visö.puao t
xmrw lijr.tlrk
van droomverslagen. Een droom
verslag heeft maar één verklaring, en
de sleutel tot die verklaring kan
alle z.g. droomwoordenboeken -ten
spijt maar door één mens gegeven
worden: de dromer zelf. Wie wel eens
geëxperimenteerd heeft met eigen
dromen, weet dat het mechanisme
heel nauw luistert, inderdaad als de
cijfercombinatie van een kluis. Is die
cijfercombinatie eenmaal gevonden,
dan wordt de droom ineens tot in de
hoekdelen helder, alsof de deur van
de kluis wijd open zwaait.
Dubbele bodem
Aan een dergelijk mechanisme
moest ik denken bij het lezen van
Meijers boek. Ik had het idee dat er
een verborgen cijfercombinatie
moest zijn die ineens de hele brand
kast moest openen; ik heb alleen die
combinatie niet gevonden. Ik heb
even gedraald voor m'n boekenkast,
omdat ik het gevoel had dat ik „Brief
aan mijn moeder" moest herlezen
om het raadsel van dit nieuwe boek
te kunnen ontcijferen. Maar ik heb
de moed niet gehad en ook de tijd
niet kunnen vinden.
„Een rabbijn in de tropen" is voor
mij een raadsel gebleven. Soms
kwam ik passages tegen die boeiden
door een dubbele bodem, of door een
paradox, maar dat ls niet voldoende.
Als de lezer geen vat krijgt op de
vorm waarin het werk gegoten is,
wordt het lezen vervreemdend en
vermoeiend. Ik begon terug te blade
ren, te herlezen, aantekeningen te
maken en geïrriteerd te raken. Als je
daarenboven van tijd tot tijd door
geforceerd harde sex-scènes heen
moet, sla je het boek met een zucht
dicht. Voor de meeste lezers zal dit
werk van Ischa Meijer een gesloten
boek blijven, al wordt het honderd
keer geopend.
Clarissa Jacobi: „De Waterlanders"
Uitg. De Boekerij, Baarn. Gebonden,
met erg fraaie omslag. Omvang 200
pag. Prijs 24,90.
Ischa Meijer: „Een rabbijn in de
tropen"
Uitg. Bert Bakker, A'dam. Paper
back. Omvang 174 pag. Prijs 19,50.
Want al ls de Encyclopedie van Suri
name opgezet als een gezamenlijk
Nederlands-Surinaams project; de
uitgever (Elsevier) en de samenstel
ler (drs. W. Gordijn) zijn Nederlan
ders en iets meer dan de helft van de
medewerkers is in Nederland woon
achtig of uit Nederland afkomstig.
Dat bewijst, dat het grootste deel
van de know-how over Suriname nog
steeds niet het eigendom van het
land zelf is, iets wat kenmerkend is
voor de koloniale verhouding. Ook
ruim twintig jaar zelfbestuur heeft
daarin niets veranderd.
Er bestond ook vrees, dat het in feite
niet verantwoord was om tot een
encyclopedische samenvatting van
de kennis over Suriname te komen,
gezien de lacunes die er nog steeds in
die kennis zitten. Er bestaat bij voor
beeld nog steeds geen opvolger voor
het samenvattende boek dat Wol-
bers over de geschiedenis van Suri
name schreef een werk, dat in 1861
in Amsterdam is verschenen en zijn
eigen plaats heeft in de geschiedenis
van de emancipatie van de neger
slaven.
Maar ook de kennis van meer voor
de hand liggende dingen is onvol
doende. Zo is er op het ogenblik
niemand, die nauwkeurig weet hoe
veel mensen in Suriname wonen, uit
welke ethnische groepen de bevol
king is samengesteld, hoe de leef
tijdsopbouw is en hoeveel Surina-
mers op het ogenblik in Nederland
verblijven. Daar worden wel regel
matig cijfers over gepubliceerd,
maar meer dan schattingen (en soms
even zovele slagen in de lucht) zijn
dat niet.
De laatste volkstelling is in Surina
me gehouden in 1971, vlak voor de
grote emigratiestroom naar Neder
land op gang kwam, zodat de gege
vens daarvan volstrekt onbruikbaar
zijn voor de kennis van het heden.
Een moeilijkheid bij het samenstel
len van de encyclopedie ia verder dat
sommige onderwerpen in Suriname
een beetje in de taboesfeer liggen.
Daarom brandde niemand er liever
zijn handen aan. Dat had o.a. tot
gevolg dat heel wat schrijvers op hun
aanvankelijke toezegging tot mede
werking terugkwamen, wat weer
tijdverlies tot gevolg had. Kenmer
kend voor die taboesfeer is. dat tot
grote vreugde van alle betrokkenen
een Amerikaan (prof. E. Dew uit
Connecticut) een beschouwing toe
zegde over de politieke geschiedenis
na 7 december 1942, de dag dat ko
ningin Wilhelmina van uit Londen
nieuwe, na-oorlogse verhoudingen
tussen Nederland en zijn koloniën
beloofde. Dezelfde prof. Dew was
ook zo vriendelijk als onpartijdig
buitenstaander de beschrijving en
karakterisering van de politieke par
tijen van Suriname op zich te
nemen.
De encyclopedie bevat volgens een
mededeling van de samensteller (ik
heb het echt niet nageteld) 2.250
trefwoorden, plus nog eens een ver-
wljzlngsregister met 5.000 woorden,
zodat een zeer toegankelijk werk
ontstaan ls. Een verheugend feit is
dat bij de voorintekening het groot
ste deel van de oplage in Suriname
werd gereserveerd.
Encyclopedie van Suriname, Uitge
verij Elsevier 715 pagina's, gebonden
en geïllustreerd, prijs 85 gulden.
„Gastarbeiders, hun vrouwen, hun
kinderen", door Nelly W. Soetens, 72
blz. Uitg. Futile Press, Rotterdam.
Prij# 9.50.
Wat weet de gemiddelde Nederlan
der van de buitenlandse gastarbei
der, van zijn problemen hier en in
zijn vaderland, van zijn culturele
achtergrond, zijn religieuze denkpa
troon en de gespletenheid waarmee
de westerse wereld zijn gezin be
dreigt? Wij wagen het te stellen dat
hij daar niets van weet. Dat is hem
in eerste Instantie niet eens kwalijk
te nemen ook omdat er meestal in
welzljnsvaktaal over wordt geschre
ven. Hoeveel mensen zal bijvoor-,
beeld „het probleem van de tweede
generatie" iets zeggen? Nelly W.
Soetens schrijft daarover (en over
andere kortsluitingen In buitenland
se gezinnen) In haar eenvoudig uit
gevoerde maar waardevolle boek
„Gastarbeiders, hun vrouwen, hun
kinderen". En dan niet in de vorm
van verhandelingen maar in onthul- j
lende en vaak deerniswekkende j
schetsen. Wie dit boek leest wordt
met de neus op onvermoede feiten
gedrukt. Het gaat niet alleen om de
in vele opzichten zwakke positie van
de gastarbeiders, het gaat om men
sen die, levend in twee werelden,
zich zelf reddeloos aan het verliezen
zijn, En, aldus de strekking van dit
boek. wat doen wij daar nu meer aan
dan er onmachtig onze schouders
over ophalen?
Kaethe en Jules Kliot: HET KANT-
KLOSBOEK. Oorspr. titel ..Bobbin
Lace". Vert./bew. L. M. de Koning en
E. Behrens. Uitg. Zomer ét Keuning
BV., Wageningen. 252 blv; prijs 35.
In deze Jongste uitgave van Ariad
ne's Handwerkblbllotheek wordt al
lereerst getracht aan de beginneling
in de fivolité-kunst (een zo'n twee- d
driehonderd jaar oude kant-tech
niek), door middel van toelichtende
tekst en tekening, deze bezigheid
eigen te maken. Alle beste bedoelin
gen ten spijt komt het ons bijzonder
knap voor dit zonder hulp van een
geoefende hand klaar te spelen.
Maar goed, heeft men het tenslotte i
dóór, dan kan men dit sierlijke werk, I
behalve voor de traditionele kraag
jes, zakdoekjes of kleedjes, ook toe
passen voor meer moderne zaken
(broches, garnering voor kleding,
wandversiering).
Het ontstaan van dit boek is mede
te danken aan het vele nagelaten
werk van de in 1956 overleden me-
vro A. ten Oever-Tekke.
Deze laatste aflevering van Ariad- i
ne's Handwerk-bibliotheek komt
wat schraal uit de bus. Het ietwat
geforceerd brengen van nóg weer
een techniek kon o.i. wel eens af
breuk doen aan het gehalte van de
serie, waarin veel goede eerder ver
schenen deeltjes het bezitten zeker
waard zijn.
„Viool cn altviool"
door Yehudi Menuhin en William
Primrose. Uitg. A. J. G. Strengholt,
Naarden. Prijs 39,50.
Het tweede deel van de Yehudi Me
nuhin Reeks gaat over de viool en de
altviool. Yehudi Menuhin zelf be
handelt de viool en hij begint met de
nogal speculatieve opmerking, dat
de.|orm van de viool is geïnspireerd
door het vrouwelijk lichaam. Maar
is de z.g. taille er niet terwille van
het kunnen uitstrijken op de g- en
de e-snaar? Treedt de klank naar
buiten door de „gracieuze, langge
rekte vormen" van de f-gaten, of is
het vooral het bovenblad, dat de
versterkte trillingen van de snaren
overbrengt op de lucht? Zo is er heel
wat ln dit boek, dat meer op een
levenbeschouwing dan op de we
tenschap ls gegrond, wat Menuhins
goed recht ls als hij daar gelukkig
mee ls en nog mooi viool speelt ook,
maar toen ik de eerste vier hoofd
stukken gelezen had, dacht ik aan
de Jonge zanger, die vertelde, dat hij
voor zijn lerares bij het zingen aan
wel dertig dingen tegelijk moest
denken. Hij ls nooit verder gekomen
dan een schreeuwlelijk!
Als Yehudi Menuhin de strijkstok
vergelijkt met een boog om pijlen
mee te schieten, heeft hij gelijk,
maar dan moet ook de middellijn
van de haren zoveel mogelijk lood
recht onder de middellijn van de
stok blijven liggen, zodat het platte
vlak van de haren in volle breedte
over de snaren getrokken kan wor
den. waardoor volgens mechanische
wetten het grootste resultaat ver
kregen wordt. Dit nu ls met de gebo
gen pols onmogelijk, want dan kan
telt de stok bij de opstreek.
William Primrose behandelt de alt
viool en Denis Stevens de geschiede
nis van de viool, uiteraard heel ln
het kort.
Van de uitgeverij Hollandia BV in Baarn ontvingen wij een
viertal boeken, die menig watersportliefhebber in deze tijd, nu de
boten practlsch allen in de winterverblijven zijn ondergebracht,
zal willen lezen.
Allereerst is daar „Zeilen buiten
gaats" van Bobby Schenk, een
rijk geïllustreerd werk van 288
bladzijden. Kennis en ervaring
zijn onontbeerlijk Juist voor hen,
die de kust voor langere tijd aan
de einder zien verdwijnen. Op zee
varen is een bezigheid voor lieden
die niet alleen veel van navigeren
moeten weten, maar zich tevens
verdiepen in onder meer de weer
kunde en de kookkunst. Het boek
bevat een oefenkaart met tabel
len naast raadgevingen hoe de
motor moet worden behandeld.
De schrijver, een bekende zeezei
ler, is er in geslaagd op boeiende
en begrijpelijke wijze theorie en
praktijk van een geweldige sport,
die steeds meer wordt beoefend,
weer te geven. De prijs is 44,50.
Joachim Schuit verzorgde het
tweede deel van „De besluitvaar
dige zeiler", 176 blz.. prijs 19.50.
Tientallen praktijksituaties,
waarover men aan boord, als ze
zich hebben voorgedaan, nog lang
napraat, leveren hun bijdrage aan
wetenschap en ondervinding, die
men op een klein zeezeiljacht zo
nodig heeft.
Jeremy zhoward-Williams schreef
een standaardwerk over niet het,
maar de zeilen. Een zeer specialis
tisch boek dtt, na de vierde druk
in Engeland nu ook in het Neder
lands is verschenen. De auteur
heeft een leidende positie gehad
bij wereldberoemde zeilmakers.
Mede geïnspireerd door vele vra
gen op het gebied van vormge
ving, constructie en gebruik,
kwam hij tot het samenstellen
van deze zeilbijbel, die alleen al 13
bladzijden vol tabellen telt die de
maximale I.O.R. spinnakerlijk-
lengten helpen bepalen. Het
boek, met 133 figuren en 58 foto's,
kost 44,50.
Ulrich Mohr bepaalt zich bij de
electronica op het water in „Elec-
triciteit op jachten, „104 blz., met
foto's, tekeningen en schema's.
Wie precies wil weten wat er ge
beurt achter de schakelborden als
de knoppen worden Ingedrukt,
komt in dit boek achter tal van
zaken die hem niet alleen in staat
stellen de nodige controle uit te
oefenen, maar ook reparatiereke
ningen aanzienlijk te doen terug
lopen. De prijs 16,90.
Fouten bij kleurvergroten, door C.
Bockstart (128 blz - 18.90), Fotogra
feren bij bestaand licht, van P. Pet-
ZOld (184 blz - 32.50), Glamour foto
grafie. door P. Gowland (167 blz -
36.50), Op fotojacht in de natuur,
door J. Baufle en J. Varin (154 blz -
55.-). Al deze boeken komen van
uitgeverij Elsevier te Amsterdam.
Bij uitgeverij de Boekerij te Baarn
verschenen de volgende boeken:
Hondenachten, oorlogsroman van
K. Plöges (220 blz - 24.90) en Alt
het hart hunkert, rorrjan van C.
Cookson (221 blz - 24.90).
Uitgeverij Westfriesland te Hoorn,
zond een herdruk van Edgar Walla
ce's Het bock der duivelse machten
(142 blz - 6.50) en 2 romans: Mijn
dierbare gouden dag van L. Saris (153
blz - 15.90) en Alt ik de bloeiende
liguster ruik van B. Sleigh (162
blz - 16.90).
AO-boekje 1691: SPace shuttle - spa
ce lab. door Piet Smolders. Uitg.
Stichting IVIO. Lelystad. 20 blz -
1.75.
Bij de firma A. J. G. Strengholt te
Naarden zijn de eerste twee delen
van de Yehudi Menuhin-Reeks ver
schenen. welke reeks 15 delen zal
bevatten, waarin door Yehudi Me
nuhin uitgekozen deskundigen een
instrument zullen behandelen.
Het eerste deel is gewijd aan het
populairste instrument, de plano, en
geschreven door Louis Kentner, die
jaren lang begeleider van Menuhin
is geweest. In „Een brief als voor
woord" verontschuldigt de schrijver
zich over het weglaten van veel com
ponisten uit het derde gedeelte van
zijn boek, waarin hij werken van
Van Beethoven, Chopin en Liszt be
spreekt. Het doet wat wonderlijk
aan als hij van Schumanns composi
ties zegt, dat die de oudere pianisten
niet meer kunnen boeien. Myra Hess
en Clara Haskll waren daar dan de
grote uitzonderingen op! Na een be
spreking van de piano als instru
ment waarschuwt hij in het tweede
gedeelte van het boek, dat „Pianos
pelen" heet. er voor, dat hij voorna
melijk praktische adviezen en geen
methode zal geven. Over verschil
lende twistpunten zoals het hoog of
laag zitten, het houden van de ar
men tegen het lijf of er van af, met
losse pols of met stijve pols spelen,
laat hij zich niet of niet al te positief
uit, mede omdat dit persoonlijke
kwesties zijn. Interessant is zijn uit
spraak. dat het nutteloos is een be
paald lichaamsdeel afzonderlijk te
oefenen, maar op bladzij 69 wil hij
wel de ademhaling afzonderlijk la
ten oefenen, een fout. die ook bij het
zangonderwijs altijd nog wordt ge
maakt. Bijzonder lezenswaard zijn
het hoofdstuk over het pedaalge-
brulk en de analyses van werken
van de reeds genoemde compo
nisten.
„Piano"
door Louis Kentner. Uitg. A. J. G.
Strengholt, Naarden. Prijs 39,50.
ZAKENFLITSEN
Bronsglaisn tafelbladen
8 mm dik, 80 cm rond 65.—
90 cm 90.—. 100 cm 130,—,
110 cm 150,- Tifd»tyke aan
bieding
GLASINDUSTRIE
J. J. POPPINK
ROTTERDAMSEWEO 60
DELFT, TEL. 015-561500.
kachels, piipen. ellebogen, as-
bestkoord. kit. glas. gloeiblokken.'
thermokoppels, leidingen, kranen
ent
W. P. Hartwijk
NIEUWE BEESTENMARKT 7-11
LEIDEN, TEL 071-126627
Niet te geloven
Weer uit voorraad leverbaar bu
laangas gasfornuis, groen ot
brum met ruil en afdekplaai
I 398 Viervlam# met deksel wil
I 159.50, in kleur bruin ol groen
189.50. Bulaangasgetsers
I 245
Speciaalzaak voor Leiden en
omneving
Holverda
BEATRIXSTRAAT 2,1-23
LEIDEN TEL 071-126534
Chinees-Indisch Restaurant
Diefsteeg :5. Leiden. tel.
071-130373 Thans ook uitzending
van alle gerechten Alle gerechten
worden vanaf 15.-. verhoogd mei
I 2.50 bezorgtoon. dageit|ks van 1 -3
uur v m. en van 5-9 uur s avonds
thuisbezorgd.
Wat een leuk haarsluk en wat
een fantastisch mooie kleur
zeg. waar heb je die vandaan'-
Waar nou anders dan bi| da
meskapsalon
Freek Vermeer
o ia ik ga er ook een bt| hem
kopen Hi| is de 1e prijswinnaar
v h college Coiffures Artisque
11s nogal wat. Gedipf haarspe-
cialist Alleen Morsslraal 10.
Leiden
DATSUN DEALER
onsMTMH°30% korting.
RAPENBURG 18. LEIOEN.
TEL. 071-133103
BROCANTE
ANTIEK-CURIOSA.
NIEUWSTEEG 27.
Leiden, terug van inkoop, speciaal
ingekocht, leuke dingen voor Kersl.
Geopend di. l m, za. 20 t/m 23 dec.
koopavond tot 9 uur
Kredietbureau
Ton Postelmans
Persoonlijke leningen lot elk be
drag. aflossing tot 15 jaar
BEUKENRODE 26
LEIDEN. TEL. 071-131932
kunstgebitten
V d Waals«tr 44. Lelden
telefoon 071-125566
GEOPEND VAN 0-17 UUF.
OF VOLGENS AFSPRAAK
Bloembollen
Groie
i ui n verlichting
Welkom tui Garden Centre
Bloemendaal
Hoogmedeseweg 43. Leider
dorp. lel 071-121920. nabi| El-
sa be th-Ziekenhuis, prrve par
keerplaats Iedere dag geopend
PETROLEUM
Thuis bezorgd v a. 100 Mer
BOELEE. Mors weg 176A, Lei-
den, tol. 071-760772.
BOEK- EN KANTOORBOEKHANDEL
vraagt voor de afdeling kantoorboekhandel (een
eigen afdeling op de 1e etage) een
VOOR DE VERKOOP
leeftijd 19-24 jaar. Mavo of gelijkwaardige opleiding
gewenst, verkoopervaring is een pré, maar niet
vereist.
Voor iemand die aan een zelfstandige functie
denkt, zijn er goede toekomstmogelijkheden.
Heb je interesse? Kom dan even langs en vraag
naar de hr. A. v. d. Broek of bel 070-98.53.85 (ma
vr 8.30-17.00) hr. B. Schmltz.
BOEK- EN KANTOOR-
BOEKHANDEL
PAAGMAN
Kamperloelle 12-14,
Winkelcentrum Leldsenhage,
Leldschendam.
Voor de bezorging van ons
ochtendblad in
KUNNEN nog enkele
geplaatst worden
Met per dag aan uurtje kranten Deiorgen
kan aan aantrekkelijke aanvulling op het
zakgeld verdiend worden
Voor inlichtingen en/of aanmeldingen kan men
zich wenden lolde egenl ven Trouw féeuwtlreell
Ie Delft, telefoonnummer 015-1325IS
