Hegering wilde (in 1848) emeenten in de hand houden KbterUêi S-Sorprif' jn [dichtbij uerdes Privatweg] Uniek boek voor nieuwe Amro spaarders. amro bank tekening van een lezer Het benoemen van burgemeesters (I) 12 Verkenningen van Nederlandse natuurgebieden. 1 eerst m'n §mU&cü§e opeten Hoe krijgt u dit Logboek Natuur? Ook hof wijst eis Menten af u qtliodesie Satellietfoto's vogels en andere beroepen prins/jongeling wandelaars kusje SDAG 29 NOVEMBER 1977 BINNENLAND Trouw/Kwartet hoe^°atvlVir' \ogb°.-^ jjior dr Sytze Faber 35» Hf it wekt meestal geen verbazing als een burgemeester eens een esmuilende opmerking maakt over de overdadige inspraak tegenwoordig. De burgemeesters kunnen er echter zelf ook It van! Onlangs is van de kant van het Nederlands Genoot- iap van Burgemeesters een lijvig rapport (120 pagina's) ver enen over het functioneren van het burgemeerstersambt. De enstellers Derksen en Roelfsema hoefden bij hun arbeid niet 1 /.'er één nacht ijs te gaan. Integendeel! It blijkt, dat er al sinds 1974 door burgemeesters intensief gediscus- ;rd wordt over het burgemees- lambt. Naast een aantal inleiders bijbehorende studiebijeenkom- zijn er niet minder dan 67 burge- isterskringen en 5 werkgroepen te pas gekomen. ^t rapport van Derksen en Roelfse- -l vormt een weergave van de ge erde discussies en van de ingeno- en standpunten. De bedoeling van t alles was, zo kan men lezen, dat burgemeesters de meningsvor- Ing over hun ambt niet passief jer zich heen wilden laten gaan, 'iar dat zij daar zelf ook een actieve drage aan wilden leveren. En dat Jt alleen maar toe te juichen. it spreekt vanzelf, dat de kwestie benoemen of kiezen van de bur- leester een erg centrale plaats teemt in het rapport. Er is immers nauw verband tussen het functi- :ren van het burgemeesterschap de manier waarop men burge- ichieester wordt, sto dil een tweetal artikelen willen we abler nader op ingaan. Vandaag ma- hepn we een paar kanttekeningen bij arP vraag hoe de bestaande procedu- er destijds is gekomen en hoe ze tand des tijds heeft kunnen weer- lan. In het tweede artikel hopen een enkele opmerking te maken par aanleiding van de actuele situa- met betrekking tot het benoe- ingsbeleid. Eenheidsstaat 1848 staat in de grondwet, dat e burgemeester door de Koning jordt benoemd. Het is niet precies _iiidelijk hoe dat tijdens de „demo- ratiseringsgolven" van die tijd ieeft kunnen gebeuren. Prof. Belin- ftnte meent, dat er sprake is geweest an een achterhoedegevecht. Toen ast stond dat men op landelijk ni- eau niet zou kunnen ontkomen aan le invoering van de ministeriële ver- itwoordelijkheid, heeft men gepro- Dr. Faber is lid van de Tweede Ka mer voor het CDA; ook is hij lid van de gemeenteraad van Tietjerkstera- deel. In 1974 promoveerde hij op het proefschrift Burgemeester en demo cratie" (Samsom). beerd op gemeentelijk niveau nog zoveel mogelijk van het oude sys teem te redden. Hoe het ook zij, de toelichting van de regering op het voorstel om de bur gemeestersbenoemingen in „eigen" hand te houden, is glashelder. „De keuze van de voorzitter van den ge meenteraad is aan de Koning opge dragen, omdat de zuiverheid en vol ledigheid van het stelsel vorderen, dat aan het hoofd van dit college (mede uitmakende eene schakel van den keten der uitvoerende magt) een commissaris des konings zij ge plaatst". Door rtiddel van burgemeester wilde de regering de gemeenten in de hand houden. Vandaar dat de Kroon de benoeming van de burgemeesters moest verzorgen. In deze gedachten- gang wordt de burgemeester dus vooral gezien als een instrument ten behoeve van de eenheidsstaat Dat is het kardinale punt. Het is nuttie om bij de huidige discussies over verkiezing/benoeming van de burge meester deze historische achter grond van de bestaande procedure in gedachten te houden. Decentralisatie Het is duidelijk, dat de in 1848 vast gelegde procedure moeilijk te rijmen is met allerlei opvattingen inzake gemeente-autonomle en decentrali satie. Er zijn in de loop der jaren dan ook heel wat pogingen ondernomen om de benoeming van de burgemees ter te democratiseren. Met het oog op de huidige stand van zaken is het aardig een initiatief wetsontwerp te memoreren, dat bij na een eeuw geleden (namelijk in 1879) werd ingediend door de libe raal Van Kerkwijk. Dit Tweede Kamerlid stelde voor de gemeentewet als volgt te wijzigen: „De burgemeester wordt door ons (dat wil zeggen de koning, S.F.) be noemd, nadat door de Raad eene aanbeveling van drie personen door tusschenkomst van Onzen Commis saris in de provincie aan Ons is ingediend. Indien de aanbeveling niet is ontvangen binnen de van Onzentwegen gestelde termijn, wordt tot de benoeming overgegaan zonder die aanbeveling". Het is op zichzelf curieus, dat dit voorstel van de liberaal Van Kerk wijk heel veel overeenkomsten ver toont met hetgeen recentelijk van socialistische kant is voorgesteld ADVERTENTIE het vers gebraden 10 minuten haantje van Herman Kramer, Joure 't ligt bij de vleeswaren (Horrevorts en Pans: De socialisti sche burgemeester). Wat wilde Van Kerkwijk met zijn initiatief-wetsontwerp bereiken? Hij is daar in zijn memorie van toelich ting erg duidelijk over. De burge meesters moeten zich naar zijn me ning meer met hun gemeente ver eenzelvigen; voor een burgemees terscarrière (van de ene gemeente naar een andere, grotere gemeente) schijnt Van Kerkwijk weinig te voe len. Hij is er op uit, zo schrijft hij zelf, om enige nuttige decentralisa tie te realiseren in een tijd van cen tralisatie. Het lijkt haast of de tijd heeft stil gestaan! Politieke meerderheden Het initiatief-ontwerp van Van Kerkwijk heeft het niet gehaald: het werd in de Tweede Kamer verwor pen met 27 stemmen voor en 44 tegen. Over de achtergrond van deze uitslag zegt de volgende uitspraak het nodige. Een uitspraak, die Van Kerkwijk volgens eigen zeggen bij een mede-liberaal had opgevangen. „Begrijpt die Van Kerkwijk niet, dat het een heel domme streek van hem is. Wij hebben die burgemeesters nodig bij de verkiezingen, anders geraakt de liberale partij er onder, en ook om de schoolwet te laten mousseren. Nu gaat die gekke vent maken, dat wij clericale burgemees ters zullen krijgen!" Met andere woorden: het liberale partijbelang keerde het decentrali satieschip. En hetzelfde gold in later jaren voor andere politieke partijen. Hierin ligt volgens prof. Brasz de oorzaak van het feit, dat ondanks herhaalde pogingen tot verandering de uit 1848 daterende benoemings procedure het tot vandaag heeft kunnen uithouden. „De sleutel ter verklaring van dit verschijnsel schijnt mij te zijn, dat de benoeming van de burgemeester in handen van de momentele politieke meerder heid steeds door deze politieke meerderheid zelf veilig werd ge acht". Later werd de bevoegdheid van de Kroon benut om „de burge meestersbenoemingen zo „eerlijk" mogelijk over de democratische par tijen, die stuk voor stuk landelijk een minderheid zijn, te verdelen". Kortom, er was altijd wel een poli tieke meerderheid, die er belang bij had, dat de bestaande benoemings procedure in stand bleef. Tegen woordig gaat dit verhaal niet hele maal meer op. Daarover in een vol gend artikel. paarprcmie. UWJ Het boek Logboek Natuur is een initiatief van de Amro Bank. Het gidst u door 12 grandioze, puur Nederlandse natuurgebieden. Door bijvoorbeeld de Wadden en de Peel, door de Noordhollandse duinen en het Kampereiland. Een schitterende uitgave van 120 pagina's met o.a. spectaculaire luchtfoto's en levensechte tekeningen van flora en fauna. Nieuwe spaarders die in de actieperiode (1/11-6/12) een spaar rekening openen (minimale inleg f 15,-X kunnen dit natuurboek kopen voor slechts f 12,50. Bovendien ontvangen zij f7,50 spaarprcmic (deze premie is één maand niet opvraagbaar). Deze actie loopt tot Sint-Nicolaas. Maar wees er snel bi), want voor 't boek geldt: zolang de voorraad strekt. DEN HAAG (ANP) Mr L. van Heijningen uit Den Haag krijgt voor de verdediging van zijn van oorlogs misdaden verdachte cliënt Pieter Menten geen inzage in de interne nota's en rapporten van ambtena ren uit de jaren vijftig, die handelen over Mentens vroegere strafzaak. Het gerechtshof heeft maandag de vordering van Menten in hoger be roep afgewezen. Het bevestigde met dit arrest het vonnis van de Haagse rechtbank, die dezelfde vordering op 11 november afwees. Met name wenste mr Van Heijnin- gen inzage van de nota's en rappor ten van ambtenaren aan de toenma lige minister van justitie, mr L. A. Donker. Deze besloot op basis var deze rapporten in 1952 Pieter Men ten niet strafrechtelijk te vervolgen. Mr Van Heijningen zei voor het ge rechtshof het onzinnig te vinden dat hij deze adviezen niet mag in zien. Landsadvocaat, mr E Droogle ver Fortuyn antwoordde dat de ge vraagde stukken niet anders zijn dan voorbereidingsstukken voor d€ besluitvorming van de toenmalige minister Donker en buitenstaanders niet aangaan. Nota's en rapporten van deze ambtenaren aan hun mi nister zijn als het ware het denk werk van de minister, waarmee hij tot zijn besluit komt. Adviezen van ambtenaren kunnen in verschillen de richtingen gaan, onjuist blijken en voor de minister niet-aanvaard- baar blijken. Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw, jury politieke prent. Postbus 859. Amsterdam. Naam en adres aan achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. nr" HET WEER door Hans de Jong Weerrapporten Zoals bekend spelen de weersa- tellieten een belangrijke rol wat betreft het registreren van be paalde verschijnselen van bo venaf. Die formatie bestond en bestaat in hoofdzaak uit het fo tograferen van wolkenpartijen, het opsporen van „clusters" (trossen buienwolken), die even tueel de ontwikkeling van een tropische storing of cycloon in luiden. Amerikaanse satellieten, die over ons land passeren zen den twee maal per etmaal beel den uit die niet alleen professio neel maar ook door amateurs worden vastgelegd. Wie het boek „Weersatellieten" van Janssen en Schimmel leest komt onder de indruk van de resultaten die door niet-be- roepsmensen worden bereikt. Op gezette tijden wordt ook op de Nederlandse en Duitse tv een satelliet-foto getoond, meestal met toelichting betreffende de daarop zichtbare wolkensoort. Voor het goed „lezen" van zo'n satellietfoto is wel de nodige er varing vereist. Bijdragen met daarin typeringen van diverse wolkensoorten zijn te vinden in enkele jaargangen van „Hemel en Dampkring", ik meen uit de late jaren zestig van B. Zwart (KNMI). In het eerst genoemde boek wordt uitsluitend gerept van Amerikaanse weersatellieten en niet van de Europese. Dat kon ook niet. Het boek is van 1973 en pas kortgeleden is onze bloedei gen satelliet de lucht inge stuurd. Hij geeft elk half uur opnamen van een gebied tussen Afrika en naar ik meen de Noordpool, belangrijk vanwege de vaak vrij gTote onzekerheden op dit traject bij zuidelijke cir culaties: Wij hebben het nadeel daarvan afgelopen zomer kun nen zien in meer dan één misluk te voorspelling. Als ik het goed heb, worden naar deze kant van het zogenaamde IJzeren Gordijn op de grond ontvangen satelliet-foto's, niet via facsimilé verder uitgezon den. Wel kaartjes, waarop de resultaten zijn ingetekend, on der meer een uitvoerige 's avonds rond zeven uur via Bracknell. De Russen doen dat wel. Zondagmiddag bijvoor beeld ontving ik op formaat van 45 keer 45 centimeter (90 om wentelingen per minuut), een kaart van het noordelijk en van het zuidelijk halfrond, waarop de ontvangen fotostroken waren opgeplakt. Deze foto's waren uitgezonden door de Meteor-sa- telliet. Gistermiddag deed Mos kou het even anders. Men had toen op diezelfde kaarten de wolkenformaties ingetekend. Het is wel even puzzelen boven welk gebied ze precies hangen, maar hier een paar resultaten van het onderzoek. Er was een wolkenzone over Egypte en Israël (niet erg sym bolisch dus), Turkije ging ver scholen onder een wolkendek, over Rusland hingen diverse storingen en een diepe depressie vlak bij Sachalin, waarvan de wolkenzone zich ver zuidelijk tot over geheel Japan uitstrekte. Verder waren er ongerechtighe den boven communistisch Chi na en eveneens ten noorden van Hawai. De wolkenformaties be sloegen nog juist Zweden en Finland, verder gingen de Rus sen niet en de hele Oceaan en de Verenigde Staten' lieten ze links liggen. Toch wel een boeiend iets: zo'n actueel kijkje op de wereldbevolking zomaar in je huiskamer Over het actuele weer is er wei nig nieuws. Een hogedrukgebied boven de Britse eilanden trekt langzaam in zuidelijke richting en breidt zich in de richting van zuidoost-Europa uit. Daardoor blijft het bij ons droog, vermoe delijk het grootste deel wel van deze week en zullen er naast wolkenvelden ook zonnige peri oden zijn. De kans op lichte vorst blijft het grootst in het midden en zuiden van het land, in het noorden vindt de instro ming van wat zachtere Noord zeelucht plaats en dat zal ook vermoedelijk in west-Nederland wel zo komen. Bij een dergelijk weertype is de positie van het maximum van grote betekenis voor het weertype dat heerst. tltlion weer neenlag 7-» uur temp. Amsterdam sneeuw 0 1 4 De Bilt licht bew. 0 2 Deelen licht bew 0 Eelde zwaar bew. 0 3 Eindhoven onbew 0 Den Helder zwaar bew. 0 Rotterdam zwaar bew. 0 2 Twente licht bew 0 Vlissingen half bew 0 2 Zd. Limburg licht bew. 0 -1 Aberdeen onbew 0 3 Athene half bew. 0 18 Barcelona regen 1 7 Berlijn zwaar bew. 0 3 Bordeaux onbew. 0 3 Brussel onbew 0 I Frankfort licht bew. 0 1 Geneve licht bew. 0 2 Helsinki zwaar bew. 0 -6 Innsbruck zwaar bew 0 -0 Klagenfurt sneeuwbui 0.1 2 Kopenhagen zwaar bew 0 2 Lissabon geheel bew. 0 11 Locarno onbew 0 4 Londen licht bew 0 6 Luxemburg geheel bew. 0 -1 Madrid half bew 0 8 Malaga zwaar bew. 7 13 Mallorca motregen 0.1 14 München sneeuw 04 •2 Nice onbew 0 13 Oslo licht bew. 0 2 Parijs onbew. 0 2 Rome half bew. 0 IS Split regen 03 11 Stockholm geheel bew. 02 3 Wenen onbew 0 3 Zarlch geheel bew. 02 0 Istanbul licht bew. 0 14 HOOOWATER woensdag 30 november Vllssingen 4.26-16 45, Harlngvllctsluizen 4.33-16 44. Rotterdam 6 17-18 38 Schcvenin- gen 5 33-17 45. IJmuiden 6 11-18 23. Den Hel der 10.16-22.12, Harllngen 002-12.42. Delfzijl 2 04-14.33. 1! TOMISHM "fonder redactie van Loes Smit Mussen kennen we allemaal: bruta le vogeltjes die je overal tegen komt. Zelfs op kantoren. Daar zien ze er uit als een gewoon mens, die iveral over weet mee te praten, loe minder hij ergens van op de -joogte is. des te meer gekwetter hij horen Een Engelsman heeft die vergelijking tussen vogels «en kantoormensen ontdekt en Co ol berco-Contact (personeelsblad van "de ook zo geheten melkindustrie) nam wat van zijn treffende typerin- gen over Op kantoren vindt je bij- voorbeeld ook de koekoek; die legt omzijn werk op de bureaus van ande ren. De leeuwerik komt het vroegst s van allemaal en laat dat goed aan h iedereen horen. De eendvogel ;rt knapt een ondergeschikte met een karweitje op en gaat er dan naast zitten schreeuwen. De leghorn zit iofde hele dag op zijn plek en vertoont geen enkele aanvechting die te ver- ai 'aten om eens te gaan kijken wat er 'elders te beleven valt. U Diezelfde types zullen, als je goed oplet, wel onder vrijwel alle be roepsgroepen te vinden zijn. Hoe wel, onder journalisten is dat lang niet zeker, in elk geval niet als we het boekje „De kleine journalist" als richtlijn nemen, een soort be- roepenvoorlichting voor kinderen, een paar jaar geleden al bij Belgi sche uitgever Casterman (die van Kuifje) verschenen. Deze kleine, uniek in zijn soort, heet Rob. Een ventje van een jaar of vijftien, dat alles kan. alles weet, alles hoort, alles ziet en met grote deskundig heid over alles schrijft. Zo stelt hij op een kunsttentoonstelling fieze intelligente vraag: „Zijn er leuke schilderijen bij?" Rob komt, aldus het boekje, overal. Hij spreekt En gels, Frans, Duits, Spaans en Itali aans (en vermoedelijk wel wat Vlaams ook). Zijn koffer zit natuur lijk vol etiketten van alle grote wereldsteden, die hij bezocht heeft. Hij schrijft over rampen, ongeluk ken. circus, wielrennen, voetballen, kunstmanifestaties en auto's. Als er ook maar iets in binnen- of bui tenland aan de hand is, de kleine Rob is er bij. Zelf schrijft hij niet alleen de krant in z'n eentje vol, maar ook maakt hij persoonlijk alle foto's en stelt de advertenties op, die hij bovendien zelf verkoopt. Een goedkope kracht voor de een mans-krant, die het ook nog zonder hoofdredacteur kan stellen. Want als het arme kind eindelijk een dagje vrij heeft om ten minste de poes te kunnen voederen en een tekcnfilmpje op de televisie te zien, belt zijn directeur op. Rob moet direct naar het station om een be roemde zanger te interviewen. En het uitgebuite slaafje rept zich al, fris en monter. Als alle kinderen zoiets lezen en geloven, zullen de kranten wel gauw zonder personeel komen te zitten. Over de kleine zeeman, de Indianen, de kleine Eskimo, de kleine vliegenier, de kleine inge nieur en de kleine garagehouder allemaal in dezelfde serie, maar na die paar jaar vermoedelijk wel uit verkocht zal de lezertjes wel ver gelijkbare nonsens voorgeschoteld zijn. Je moet er niet aan denken wat deze uitgever over een „sigaris- te" te vertellen zou hebben. Die komt weliswaar niet in de serie voor, maar ze bestaat echt, die siga- riste. Ze werd onlangs gezocht in een advertentie van een sigarenfa briek en daaruit hebben we niet meer kunnen halen dan dat ze moet meehelpen „onze beroemde sigaren" te maken. Maar dat is dan tenminste echt waar. 2; Eigen weg? Het kan deie slak geen lor schelen. Al zou het een particuliere weg van bondskanselie Schmidt zelf zijn de foto is ergens in West- Duitsland genomen dan nog gaat de slak zijn eigen weg, op z'n eigen slakkengangetje. Het is een publiek geheim dat de heer P, Jongeling, de grijze eminen tie van het GPV, onder naam Piet Prins jeugdboeken schrijft, die blij kens de vele herdrukken goed gele zen worden ook (hetgeen tenslotte ook de bedoeling van schrijvers is). Bij de (vrijgemaakt-gereformeerde) uitgeverij De Vuurbaak verscheen de veertiende druk van „Snuf de hond" en de zevende van „Snuf en de verborgen schat". Prijs 12.50 per stuk. Piet Prins alias Jongeling, houdt van series, en in de serie waarin Daan en Sietze de hoofdrol len (zullen) spelen, is nu uit „Daan en Sietze helpen de verzetsgroep". Ook bij De Vuurbaak en vier dub beltjes duurder, nl. 12,90. 't Zijn degelijke, spannende boeken, ei genlijk onverwoestbaar in hun genre. „Het huis ligt midden in het bos. Ik woon er twee jaar. Ik kan de boom niet in vluchten, maar ik verschuil me achter heg of schuur, tot de verschrikkelijke wandelaars verder zijn getrokken." Schrijver/schaapherder Eelke de Jong is bepaald niet gelukkig als wandelaars zijn pad kruisen. In de VPRO-gids beschrijft hij. hoe ze opdringerig zijn huis binnengluren en de schapen opjagen. Want een alleenstaand huis in het bos. schrijft hij, hoe onaanzienlijk ook van bouw, blijft een bezienswaar digheid. Ze lopen er om heen, stap pen het erf op, loeren door de ra men en als hij ze dan wegstuurt, zijn ze boos en verontwaardigd: „Man. we doen je niks hoor. We kijken alleen maar." Een man vroeg of zijn vrouw even naar de w c. mocht („De keer dat ik het niet goed vond, stond er een paar dagen later een ingezonden brief in de krant"), dus het mocht. De vrouw rende zonder één woord het huis weer uit. Stank voor dank. En dan het echtpaar dat beweerde De Jong na vijf jaar zoeken gevonden te hebben Hoewel de schaapherder duidelijk liet merken geen tijd voor en geen zin in een kletspraatje te hebben, kwam het echtpaar de vol gende dag terug. Met een paar ken- nissi n uit het pension „Deden heel familiair, alsof ze zo'n beetje met me samenwerkten". De keren dat de kudde uit elkaar gejaagd wordt zijn al niet meer te tellen. Maar het ergst was die keer toen een paar wandelaars hun honden hadden losgelaten. De honden stoven op de schapen af en een paar vluchtten in doodsangst de heuvels over. de honden achter ze aan. De Jong vond ze allemaal terug, op één na Die stond de volgende ochtend stokstijf in de hoge hei, en zo bleef het zich gedragen, waar het ook neergezet werd. Tot het nog een dag later dood tegen een boom lag. als gevolg van stress. „Gelukkig maar," besluit De Jong, „dat het weer de mensen niet zo vaak tot een wandeling noodt." Op beschuldiging van vandalisme stond ze voor de rechtbank, de 43- jarige Amerikaanse mevrouw Ruth van Herpen. Haar vandalisme be stond uit het geven van een sponta ne kus op een tentoonstelling in het Amerikaanse Oxford. Had ze daar voor een heer uitgekozen, dan was de schade nog wel meegevallen, maar het voorwerp van haar liefde was een kunstwerk van de moderne schilder Jo Baer. Het verwijderen van de felrode lippenstift en het bijwerken van het schilderstuk zal zeker drieduizend gulden kosten. Toen de rechter vroeg wat haar bezield had, antwoordde mevrouw Van Herpen. „Ik wou het schilderij een beetje opvrolijken; het zag er zo koud uit".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 5