leidooi voor meer koophuizen
Veinig middelen werkloosheid
Westland Utrecht
jenedex: uitholling van
ümcurrentiepositie eist tol
Fabriekssoep is
niet veel soeps
I
Bedrijven te weinig
maatschappelijk bewust
Werkloosheid blijft
groot in Bondsrepubliek
dagteken bij prijsstijging woningen
lburgse econoom Schouten somber in analyse
Kinderen van de wereld
Kampeerbedrijven
vrezen sanering
'Denk ook aan
positie modale
onderneming'
Prognose van economische 'vijf wijzen'
Hypotheekbank nv
DAG 23 NOVEMBER 1977
FINANCIEN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet P15/RHS17
nd;
wijf<
taai
g k
jopen onzer verslaggevers
fcAAG Er zullen in ons land minder woningwetwoningen en meer koopwoningen moeten
•n gebouwd. Hiervoor pleitte voorzitter ir A. van der Kloos van de Nederlandse Vereniging
n déouwondernemers (NVB) gisteren in de ledenvergadering in Den Haag. Hij zag hierin twee
n anelen, namelijk
>ndzdoorstroming wordt aangemoedigd, waardoor meer betaalbare huizen voor de sociaal
!n ^eren vrijkomen;
l^e^ordt voorzien in de grote behoefte aan koopwoningen.
Van der Kloos signaleerde, het rijk zeer waardeerde, meende hij
„sinds begin 1970 een grote toch dat er (ook) in 1977 te weinig
sinds begin 1970 een grote
catiiaar koophuizen is ontstaan,
de centrale overheid zij
tre^k *aat *s Eaan inspelen,
beleidsombuiging werd behal-
jr de toegenomen vraag naar
Jroningen, wellicht ook ingege-
jjordat het in 1975 ingevoerde
J] subsidiesysteem voor huur-
en (op basis van de dynami-
Jostprijs) blijkt te mislukken,
voorzitter van de bouwon-
de beleidsombuiging van
/ries
larei
koopwoningen worden gebouwd.
„De switch van huur- naar koopwo
ningen zal voor 1978 dan ook aan
zienlijk groter moeten zijn."
Daarentegen achtte hij het aantal te
bouwen woningwetwoningen veel te
hoog, ook al omdat deze te duur
zouden zijn geworden voor de lagere
inkomens.
Meer kritiek had de heer Van der
Kloos op de gemeenten, die het be
leid van de centrale overheid moeten
uitvoeren. Hij meende dat veel ge
meenten ten aanzien van de bouw
van koopwoningen in het algemeen
niet op dezelfde golflengte als het
rijk zitten en onder de door het rijk
gehanteerde norm van 60 tot 65
procent eigen woningen blijven. Veel
gemeenten hebben nog niet de om
mezwaai gemaakt, die het rijk al
enige jaren aan het maken is.
Vooral in de vier grote steden blijkt
het „bedroevend" gesteld te zijn met
de bouw van koopwoningen. Als dat
ien onzer verslaggevers
ERDAM De erosie (uitholling) van de Nederlandse concurrentiepositie die al jaren aan de
is, gaat nu haar tol eisen. De ontwikkeling van onze export toont duidelijk aan, dat er iets mis
t schrijft de Fenedex (Federatie voor de Nederlandse Export, een zelfstandige particuliere
aisatie) in haar verslag over het verenigingjaar 1976/77).
I gemakkelijk dit toe te schrij-
an de ontwikkeling van de we-
andel, zo zegt de Fenedex, doch
•tuigt wel van gebrek aan reali-
in. De wereldhandel heeft zich
lijk in het verslagjaar toch nog
)eter gehouden dan de Neder-"
e uitvoer.
•ns de Fenedex gaat het opzet-
ran een nationaal exportplan
s meer dringen. Nu de Neder-
e export zich niet meer naar
ren kan ontwikkelen. Een der-
i plan. soortgelijk als het Cen-
Planbureau, blijft echter een
in de lucht, zo waarschuwt de
dex. als het niet wordt inge-
rd in een organisatorisch kader
de algemene bedrijfsvoorlich-
kan nu eenmaal de export niet
eren als men geen aandacht
Hkt aan de innovatie (vernieu-
aan het speurwerk binnen de
jven, de ontwikkeling van nieu-
produkten e.d. Het is daarom
feakelijk, dat er in de bedrijfs-
Ichting samenhang komt tus-
Fe technische en technologische,
ommerciële en de procesmatige
en van het ondernemingsge-
•en.
mis markten
'enedex acht het voor elke on-
•ming van het grootste belang
e kennis te hebben van de
eten waarop zij actief is of waar-
j zich wil „wagen". Ondanks alle
aardige inspanningen van diver-
istellingen die op dit terrein ac-
zijn, meent de Fenedex echter,
de manier waarop marktkennis
iederland wordt verzameld te
ïientarisch is, te weinig gestruc-
>rd en te algemeen om doelma-
e kunnen zijn.
ixportorganisatie vindt, dat het
ïrlandse bedrijfsleven vooral be
te heeft aan speurwerk. Doelge-
op continuïteit gebaseerd com-
feieel speurwerk, gebaseerd op
een beleid op langere termijn. Dit sterker groei voordoen dan in de
klemt te meer omdat het bedrijfsle- traditionele industrielanden. Zeker
ven in de komende jaren nieuwe het dubbele, zo niet meer.
markten zal moeten zoeken.
Ook in de toekomst zullen de indu
strielanden van West-Europa welis
waar de belangrijkste afzetmarkt
blijven, dat neemt niet weg dat ons
bedrijfsleven meer dan voorheen
moet deelnemen in de verderaf gele
gen markten. Zo zal zich in de ont
wikkelingslanden, die halverwege
zijn met hun industriële ontwikke
ling, in de komende jaren een veel
In het bijzonder voor het kleinere en
het middelgrote bedrijf is het zaak
om op een of andere wijze deel te Xe WClIUg
nemen aan deze ontwikkelingen. Het
bedrijfsleven mag dit niet passief
aanzien temeer niet omdat het be
drijfsleven in de ons omringende lan
den, met name in West-Duitsland,
zijn weg naar deze gebieden al ge
vonden lijkt te hebben.
niet ingrijpend verbetert, zo waar
schuwde de heer Van der Kloos, dan
Zal de uittocht van meer draagkrach-
tigen uit de grote steden nog groter
worden en zal de bevolkingsopbouw
vooral in de oude binnensteden
nog eenzijdiger worden.
Aangezien de bouw van koopwonin
gen in de vier grote steden op een
zeer laag peil staat, zou de produktie
van eigen woningen in de groeiker
nen naar zijn mening boven de lan
delijke norm moeten liggen. Maar hij
moest vaststellen, dat de groeiker
nen zelfs de landelijke norm niet
halen.
Exorbitant
Doordat men onvoldoende in de
nieuwbouw aan zijn trekken kan ko
men, ontstaat er, aldus de voorzitter,
een druk op de bestaande eigen wo
ningen. In de afgelopen paar jaar
hebben zich al exorbitante prijsver
hogingen voorgedaan, die veel hoger
liggen dan de stijging van de bouw
kosten in de afgelopen jaren.
Hoewel er de laatste tijd stemmen
opgaan dat het einde van de enorme
prijsstijgingen in zicht zou zijn (de
heer Van der Kloos doelde kennelijk
op de makelaars, die dat zeggen
red.) zette hij daar in deze situatie
een vraagteken bij.
Wil er werkelijk sprake zijn van een
beleid, waarin knelpunten op de wo
ningmarkt worden opgeheven, dan
zullen er naar zijn mening maatrege
len moeten worden genomen. De
heer Van der Kloos dacht hierbij aan
een ingrijpen van het rijk om het
beleid van de gemeenten af te stem
men op het hare. En wel in die zin
dat gemeenten voor elke woningwet
woning twee koopwoningen moeten
bouwen. Daarbij zou de bouwonder
nemer van groot nut zijn.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Het Nederlandse bedrijfsleven moet zich poli
tiek en maatschappelijk bewuster opstellen, zo meent de Fene
dex. Vooral tegen de achtergrond van de grote veranderingen die
zich in het produktieproces en het afzetpatroon afspelen, is het
noodzakelijk dat het Nederlandse volk meer inzicht krijgt in de
dagelijkse gang van zaken in-het bedrijfsleven.
Helaas, zo merkte hij op, wordt ech
ter door veel gemeenten te weinig
grond aan bouwondernemers uitge
geven, of komen zij zelfs in het ge
heel niet aan bod. Mocht er geen
verandering komen in dat gemeente
lijk gronduitgifte-beleid, dan komt
de bouwondernemer straks bij de
invoering van het wetsontwerp voor
keursrecht gemeenten en de daar
mee samenhangende wijziging van
de onteigeningswet moeilijker te zit
ten. Voorts vreesde hij dat het pro
ces, dat voorafgaat aan het bouwen
zoals grondverwerving en vaststel
ling van bestemmingsplannen, veel
al trager gaan verlopen.
Hoge winst
Ondernemers zijn huiverig zich bui
ten de kring van het eigenlijke on
dernemen te begeven. Of dit verstan
dig is, is echter de vraag, aldus de
Fenedex. Maatschappelijke veran
deringen hebben grote invloed op
het ondernemingsgebeuren en het
zou wenselijk zijn, dat het bedrijfsle
ven in het debat aanwezig is.
Ondernemers beschouwen zich nog
te veel als beheerders van instellin
gen, in casu hun bedrijf, als een
lichaam dat los staat van de rest van
de samenleving. Ook als men zich
realiseert dat dit een onjuiste opstel
ling is, dan beschikt men meestal
niet over de tijd om dat te veran
deren.
Een ander gevaar, zo merkt de Fene
dex op, is dat de politieke en maat
schappelijke stellingname teveel
aan organisaties van ondernemers
wordt overgelaten. Hierdoor dreigt
er een te abstracte opstelling te ont
staan, te ver af van het dagelijkse
ondernemingsgebeuren.
Als het bedrijfsleven terecht van me
ning is, dat zijn belangen bijvoor
beeld in het parlement niet op de
juiste wijze worden behartigd, of dat
er vanuit de samenleving teveel ont
erechte kritiek op het bedrijfsleven
komt, dan ligt dat in hoofdzaak aan
het bedrijfsleven zelf. Dat het be
drijfsleven ermee gediend is als ie
mand. die het klappen van de zweep
uit eigen ervaring kent, zijn stem in
de vertegenwoordigende lichamen
laat horen, komt in de meeste geval
len niet naar voren.
De huidige praktijk van gronduitgif-
ten door gemeenten toont, zo zei hij,
aan dat veel gemeenten bij de ver
koop van grond voor de bouw van
premie- en vrije-sectorwoningen
veelal een hoge tot zeer hoge winst
maken. Zo golden in 1975 voor de
premie- en vrije-sectorbouw per vier
kante meter dikwijls prijzen, die vier
keer zo hoog waren als de vierkante-
meterprijs voor de woningwetbouw.
Voorts uitte de voorzitter van de
bouwondernemers nog kritiek op de
onbevredigende regeling omtrent
het uitgeven van grond in erfpacht.
Zo zijn regelingen bekend, waarin
viermaal een vergoeding voor infla
tie is opgenomen. Hij bepleitte zo
doende maatregelen om de burger te
„beschermen" tegen de monopolie
positie van de gemeentelijke over
heid op de grondmarkt. Daarnaast
wilde hij stappen ondernemen om te
voorkomen, dat het beleid van de
centrale overheid wordt doorkruist
door gemeenten.
i een onzer verslaggevers
RECHT Of we nu de lo-
i matigen, met de gulden op
internationale geldmarkt
ven of als.overheid geldin-
ies in de economie pompen,
blijven zitten met een hoge
kloosheid.
sombere analyse heeft de Til-
;se econoom prof. dr. D. B. J.
outen gepubliceerd in het no-
bernummer van „Rabobank",
maandblad van de gelijknamige
elling. Volgens Schouten hebben
omstreeks 1964 verzuimd in de
te lopen met onze buitenlandse
leurrenten. Tussen 1961 en 1973 is
Nederlandse concurrentiepositie
t ongeveer 35 procent verslech
i: we hebben te lang als koploper
lingeerd. zodat we ons uit de we-
jmarkt hebben geprijsd.
tijd had Nederland vaste wis-
:oersen. Maar zelfs nu de gulden
of meer zweeft (alleen met een
r Europese landen is de koersre-
e vast), is de zonde uit het verle-
niet meer uit te wissen door
iter te gaan lopen, vindt prof.
louten. Zijns inziens blijft er daar-
een grote zichtbare en onzichtba-
verkloosheid.
lernatieven
Tilburgse hoogleraar (en lid van
SERi ondersteunt zijn bewering
r de gevolgen van verschillende
tidsveranderingen naast elkaar
■etten en dan steeds te conclude-
dat de grote werkloosheid niet
Ide wereld wordt geholpen.
laaide hij cijfers van het Centraal
ibureau aan volgens welke de
ilandse afzet in 1978 sterk zou
men door de veronderstelde
rke loonmatiging. Weliswaar zou
daardoor de export volgend jaar
weer harder kunnen groeien dan de
omvang van de wereldhandel (7,5
tegen 6 procent) maar de totale ople
ving van de bedrijfsactiviteit zou
even matig blijven; nu, in 1977 door
de teleurstellende export, volgend
jaar door de verzwakte binnenlandse
afzet.
Prof. Schouten vraagt zich met
vele andere economen af of in zo'n
omstandigheid geen bestedingsin
jecties door de overheid gewenst
zijn. Zonder die injectie zou het reële
inkomen van de modale werknemer
met 2 procent dalen. Het Planbureau
heeft in zijn Macro-economische
Verkenningen uitgelegd hoe dat te
verhelpen is: door één miljard bij de
indirecte belastingen en bovendien
nog eens driekwart miljard door ver
mindering van de sociale premies die
de werknemers moeten betalen.
Inderdaad blijft het reële inkomen
dan gelijk, stelt prof. Schouten vast.
Voor de werkgelegenheid scheelt het
echter erg weinig: hooguit 6.000
manjaren. Bovendien komt het fi
nancieringstekort van de overheid
boven de norm. Dat tekort van over-
heidsontvangsten tegenover uitga
ven mag hooguit 5 procent van het
nationaal inkomen zijn en zou in het
voorstel van het Planbureau ruim 6
procent worden. De overheid kan
dat voorkomen door minder aan
WW, WAO en andere uitkeringen uit
te betalen maar dat zou opnieuw de
koopkracht verminderen. Geldinjec
ties zijn zegt Schouten, alleen
nuttig ais ze in staat zijn vakbonds-
eisen te reduceren.
Dure gulden
Loonmatiging vermindert de werk
loosheid eveneens niet als deze ge
paard gaat met een waardevermeer
dering van de gulden, zoals de laat
ste jaren gebeurd is. Een sterke gul
den is nu eenmaal slecht voor de
werkgelegenheid, aldus Schouten.
Uiteraard staat de gulden mede zo
hoog door onze aardgasverkopen
naar het buitenland én (Schouten
zegt dat met nadruk) alweer die
loonmatiging. Maar de zwevende
koers van de gulden is niet meer in
staat ons van de problemen af te
helpen die in feite ontstaan zijn in de
tijd van de vaste wisselkoersen. Wel
wordt door een beperking van de
loonstijging, gepaard gaande aan
een politiek van voorzichtige uitbrei
ding van de geldhoeveelheid de in
flatie teruggedrongen en dat is zo
zegt Schouten troostend mis
schien wel meer dan we in de tijd van
de vaste wisselkoersen durfden
hopen.
Daarom deugt in de visie van de
hoogleraar ook het laatste alterna
tief een hogere nominale loonont
wikkeling niet. Dat kan wel tot
een betere bezetting van de machi
neparken leiden en daarmee tot een
toenemende investeringsactiviteit,
voor de werkloosheidsbestrijding
helpt het allemaal niet veel. Wat we
er aan arbeidsplaatsen bijkrijgen,
gaat door de dan weer sterk opleven
de inflatie, op andere plaatsen weer
verloren.
Onder het motto „kinderen van de wereld", wordt een serie van zes (misschien zelfs twaalf) wandborden uitgebracht.
Deze borden worden door het keramiekconcern Villeroy Si Boch vervaardigd in overleg met het Unicef, het kinderfonds
van de Verenigde Naties.
Vanaf begin volgende maand zal het eerste fraaie wandbord (zie foto) hier te koop zijn. In ons land bedraagt de
verkoopprijs 37.50, waarvan 7,50 ten goede komt aan het kinderfonds van de Verenigde Naties. De overige
wandborden, die alle betrekking hebben op het kind, zullen vóór 1982 worden uitgebracht.
In West-Duitsland, waar de actie in september is begonnen, zijn inmiddels zo'n 60.000 van deze wandborden verkocht.
Behalve in Nederland, komen zeer binnenkort deze wandborden ook in België en Oostenrijk aan de markt. De
verwachting is dat nog een zeer groot aantal landen zal volgen.
DEN HAAG Pakjes en blikken soep bevatten weinig
voedingsstoffen. Als meer dan een voorafje kunnen ze niet
gebruikt worden. Ook maaltijdsoepen hebben te weinig
voedingswaarde om als complete maaltijd te dienen. Behal
ve weinig voedingsstoffen, bevatten ze doorgaans weinig
calorieën.
Tot deze conclusie komt de Stich
ting Vergelijkend Warenonder
zoek (VWO) na een uitgebreide
test onder pakjes, blikjes en blik
ken soep.
Op fabriekssoep valt nogal wat
aan te merken, vindt het VWO.
Veelal bevat ze te veel zout, mees
tal bestaat het vlees van soepbal
letjes gedeeltelijk uit soja zonder
dat dit op de verpakking vermeld
staat. Het vet in de soepen is
doorgaans door de fabrikant toe
gevoegd, en de eiwitten en kool
hydraten zijn grotendeels van de
vermicelli en het bindmiddel af
komstig.
Aan fabriekssoepen mogen kleur
stoffen en bindmiddelen worden
toegevoegd. Geen enkele fabri
kant vermeldt dit echter op de
verpakking. In het algemeen is de
informatie op pakken en blikken
soep trouwens slecht, zo consta
teert het VWO. Niet één fabrikant
vermeldt een houdbaarheidsda
tum terwijl soep na verloop van
tijd wel degelijk aan kwaliteit
inboet.
Bijna de helft van de blikjes ge
concentreerde soep bevatte enke
le centiliters minder dan ze be
loofden. Ook de blikken maaltijd
soep voldeden lang niet altijd aan
de opgegeven inhoud.
BEEKBERGEN De recreatie-on
dernemers in ons land zijn bezorgd
over de steeds sterker wordende
aandrang die overheidsinstellingen
uitoefenen om tot een sanering te
komen van de verschillende vormen
van verblijfsrecreatie (campings,
bungalowparken). De ondernemers
in deze bedrijfstak willen meer dui
delijkheid over schadevergoedings-
regelingen bij sluiting van bedrijven
of overplaatsing.
Volgens de Recron, de vereniging
van recreatie-ondernemers Neder
land. op de nota landelijke gebie
den, lijkt verblijfsrecreatie bijna
staatsvijand nummer één te wor
den. Bij deze vereniging zijn 900
bedrijven aangesloten die samen
ongeveer tachtig procent van de
overnachtingen in de sector van de
verblijfsrecreatie te land en te water
in Nederland verzorgen.
Dit jaar besteedden tenminste vier
miljoen Nederlanders (en een half
miljoen buitenlanders) hun vakan
tie en weekends in de landelijke
gebieden van ons land Volgens de
Recron is het economische effect
hiervan een aandeel van globaal vier
miljard gulden in het nationaal in
komen en omvat de totale werkgele
genheid circa zestigduizend man
jaren.
DEN HAAG - Voorzitter A. Bosnak
van het Verbond van de Nederland
se Groothandel heeft dinsdag in de
jaarvergadering van zijn organisatie
ervoor gepleit ook eens te denken
aan de positie van de „modale" on
derneming. Hij doelde daarmee op
de kleine en middelgrote handelson
dernemingen, die fysiek niet in staat
zijn de lasten te dragen, die haar
worden opgelegd door de vele wette
lijke maatregelen, die in blauwdruk
gereed liggen.
Bosnak somde een aantal van deze
maatregelen op: het wetsontwerp
„openbaarheid van inkomens", het
jongerenreglement, de regeling
klachtrecht werknemers en de wet
ten en voorschriften inzake het me
dezeggenschap. „Deze en vele ande
re voorstellen nopen mij onze grote
bezorgdheid tot uitdrukking te
brengen, niet vanwege de politieke
consequenties, maar zuiver om de
concrete personele en financiële ge
volgen, die het uitvoeren van al deze
voorschriften zal hebben voor het
bedrijfsgebeuren van de kleine en
middelgrote onderneming", aldus
Bosnak.
Dit soort ondernemingen beschikt
niet over algemene concernbureaus,
over directiesecretariaten enz. Het
Is de vraag, hoe in deze organisaties
alles gerealiseerd kan worden, wat
straks wordt voorgeschreven. Het
zal blijken, dat deze eisen de krach
ten van het midden- en kleinbedrijf
te boven gaan.
BONN (Reuter) Hoewel het Westduitse ministerie van econo
mische zaken vermoedt dat de economische groei van de Bonds
republiek zal toenemen van 3 procent in dit Jaar tot vier procent
in 1978, zal het aantal werklozen niet noemenswaard beneden
het miljoen dalen. Tot die sombere conclusie over de werkgele
genheid komt de raad van onafhankelijke deskundigen (bekend
als de „vijf wijzen") in een advies aan de regering in Bonn.
De vijf hoogleraren voorzien geen
snelle successen bij de bestrijding
van de werkloosheid. Als voorwaar
de voor terugkeer naar volledige
werkgelegenheid noemen zij een
„koerscorrectie in het loonbeleid"
die verder dient te gaan dan alleen
het komende jaar. Om de economie
het volgend jaar aan het groeien te
houden, is een duidelijke opleving
van de vraag uit het buitenland
noodzakelijk. De raad heeft vertrou
wen In de ontwikkeling van de
wereldeconomie, maar waarschuwt
voor de gevaren die een nieuwe
koersval van de dollar of een sterke
verhoging van de olieprijzen zou in
houden.
Loonstop
Na de jongste belastingverlagingen
en andere maatregelen ter stimule
ring van de economie, heeft de
Bondsregering nog maar weinig
speelruimte om de economie aan te
moedigen, zeggen de vijf wijzen. Het
woord is nu aan de werkgevers en
werknemers in hun loononderhande
lingen. Die zouden zelfs moeten pra
ten over een tijdelijke loonstop.
De vijf wijzen gaan in hun prognose
voor 1978 uit van een stijging van de
uurlonen, inclusief vakantiegeld,
etc. van 5.5 procent. De groei en de
prijsstijging zullen dan belde op 3,6
procent uitkomen.
De onafhankelijke deskundigen
spreken echter een voorkeur uit voor
een loonstijging van 2,5 procent,
waardoor de groei zou uitkomen op
4,5 procent. Zelfs dan zouden de
reële inkomens van de werknemer»
toenemen als gevolg van de aange
kondigde belastingverlagingen en
verhogingen van de kinderbijslag.
Bij 3.5 procent hoger loon zou, aldus
de wijzen, de lnvesteringslust toene
men en door de geringe prijsstijging
zou ook het reële loon toenemen.
De deskundigen herinneren er aan
dat de Bondsrepubliek tot het begin
van de Jaren zeventig deze politiek
met succes heeft gevolgd. Als men er
dan ook na 1978 mee doorgaat kar
de economie jaarlijks met 5 procent
groeien en de werkloosheid tot en
met 1981 ieder Jaar met 200.000
afnemen.
(ADVERTENTIE)
In coupures van f 1.000,- a 99%
Bij aankoop dient opgelopen rente te worden bijbetaald
vanaf 15-8-77 op basis van 8% per jaar (rendement
8,18%). Spaarpandbrieven zijn aan toonder en ter
beurze genoteerd. Algehele aflossing ad f 1 600.- per
stuk op 22-9-"83, zijnde nominaal bedrag plus rente op
basis van samengestelde interest. Verkrijgbaar bij
handelsbanken, commissionairs en onze kantoren
Kantoren door het gehele land Hoofdkantoor
Amsterdam. Sarphatistraat 1,020 - 25 25 25, tst 41 en 42
In coupures van f 1.000,- a 99%
