'Zwakste groepen zijn de dupe'
Moord: Geen kleinere
erschillen in inkomen
fooral buitenlands beleid zal veranderen
Den Uyl:
Akkoord
zorgelijk
Gebaar van Van Agt
3t)A en VVD in akkoord minder hard tegenover Zuid-Afrika
Ontwerp-regeerakkoord valt slecht bij CNV en FNV
en VVD nemen sterkere ondernemingsraad over
Verontrusting
over onderwijs
BINNENLAND
,dSDAG 23 NOVEMBER 1977
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De vakbeweging vreest, dat de zwakste groepen
in de samenleving de dupe worden van bezuinigingen, als het
ontwerp-regeerakkoord wordt uitgevoerd.
Het CNV is bezorgd over de nadruk
die daarin wordt gelegd op beper
king van de zogeheten overdrachts
uitgaven, met name sociale uitkerin
gen. Het is voor het CNV „onaan
vaardbaar" als het regeringsbeleid
„de meest kwetsbare groepen
raakt".
Volgens FNV-bestuurder Frans
Drabbe wordt de collectieve sector
(overheidsuitgaven, sociale uitkerin
gen) ondergeschikt gemaakt aan het
herstel van winsten in de bedrijven.
Ook lijken VVD en CDA het belang
rijker te vinden om het financie
ringstekort van de overheid in de
toekomst te beperken, aldus Drab
be „Kennelijk staan het CDA en de
VVD veel grotere bezuinigingen voor
ogen, waarbij ook de uitkeringen aan
maatschappelijk kwetsbare mensen
niet ongemoeid worden gelaten". De
FNV is ervan overtuigd, dat waar
gesproken wordt over „enkele mil
jarden", extra bezuinigingen, die zal
uitdraaien op „vele miljarden", na
melijk als gevolg van onvoldoende
beperking van inkomensgroei bij
met name de hogere inkomens.
Naar de mening van zowel CNV als
FNV is er van de zogeheten hervor
mingsvoorstellen van het kabinet
Den Uyl weinig overgebleven.
De vermogensaanwasdeling wordt
op de lange baan geschoven, is de
mening van het CNV-bestuur. „Een
goede VAD-regehng, op korte ter
mijn, is juist noodzakelijk voor een
evenwichtig en doeltreffend loonbe-
leid", aldus het CNV. Volgens de
FNV dreigt de VAD te vervallen tot
een gewone regeling voor winstde
ling.
De wet op de investeringsrekening is
naar de mening van de FNV „nauwe
lijks meer te herkennen als een in
strument, waarmee investeringen
getoetst worden aan maatschappe
lijke doelstellingen". De speciale
toeslag voor een investering, die
nieuwe arbeidsplaatsen oplevert,
komt in het regeerakkoord niet voor.
De FNV noemt het ..zeer veelzeg
gend" dat dit bescheiden instrument
voor het scheppen van werkgelegen
heid onder de tafel is verdwenen.
'Dubbelzinnig'
ven nog lang op zich laat wachten.
De CNV noemt het ook teleurstel
lend. dat met geen woord gerept
wordt over samenstelling van de ra
den van commissarissen. De rege
ring moet ernaar streven, dat de
werknemers de helft van het aantal
commissarissen kunnen kiezen. Dat
moet blijken uit de adviesaanvraag
van de regering aan het Sociaal Eco
nomische Raad (SER).
Teleurstelling
De FNV vindt de passages over de
nieuwe ondernemingsraden „dub
belzinnig". De zelfstandigheid van
de ondernemingsraden ten opzichte
van de werkgever wordt uitgehold.
Het CNV is bang, dat uitbreiding
van de medezeggenschap in bedrij-
FNV en CNV zijn er zeer teleurge
steld over, dat er geen concrete
voorstellen worden gedaan voor een
rechtvaardiger inkomensverdeling.
Er wordt alleen over studies gespro
ken". stelt het CNV vast.
De beide vakcentrales vinden het
regeerakkoord op veel punten zeer
vaag. en daarom moeilijk te beoor
delen. Aan een oordeel wilden de
werkgeversorganisaties VNO en
NCW zich gisteren nog in het geheel
niet wagen. Zij zullen vandaag com
mentaar leveren
De vergadering van de CDA-fractie werd gistermiddag geschorst. Voorzitter Van Agt steekt
tegenover Kamerlid Andriessen (rechts) zijn armen uit. Wat hij daar mee wilde zeggen, vermelden
de notulen niet. In de WD-fractie ging het intussen (foto onder) wat plechtiger toe. Voorzitter
Wiegel kijkt nog even om naar de fotograaf.
Trouw/Kwartet_P9/RHSV^
HILVERSUM „Ik denk dat. als
dit regeerakkoord basis zal worden
van een kabinet, het onvermijdelijk
is dat de PvdA daartegen heel dui
delijk oppositie zal voeren. Maar het
is zover nog niet. Ik heb altijd wel
begrepen en aanvaard dat een ak
koord tussen de CDA en VVD er heel
anders uit zou zien dan een regeer
akkoord waaraan ik de afgelopen
maanden heb mogen werken".
Dit zei de demissionaire minister
president drs. J. M. den Uyl gisteren
in het NOS-jornaal als eerste reactie
op het regeerakkoord van CDA en
VVD. „Ik aanvaard ook dat het CDA
dat akkoord uiteraard vanuit eigen
gezichtspunten zal willen toetsen,
maar als ik nu dat. wat op tafel ligt.
beoordeel vanuit de verantwoorde
lijkheid die ik de afgelopen jaren
heb gedragen, dan vind ik dat
hoogst zorgelijk. Het gaat natuur
lijk vooral om het sociaal-econo
misch beleid, in de eerste plaats
bestrijding van de werkloosheid.
Dan vind ik dat wat op tafel wordt
gelegd gewoon een root gat laat
zien. Het breekt met wat er tussen
PvdA. CDA en D'66 was overeenge
komen Dat stond in het teken van
beheersing van de verkleining van
inkomensverschillen. Het liet toch
enige groei ook nog toe van de ge
meenschapsvoorzieningen. Dat
wordt nu weggesneden", aldus Den
Uyl
DEN HAAG (ANP) De Nederland
se federatie van onderwijsvakorga
nisaties NFO heeft met grote ver
ontrusting kennis genomen van de
onderwijsparagraaf van het ontwer-
pregeerakkoord van CDA en VVD.
De NFO zegt uiterst verontwaar
digd te zijn door het kennelijke
voornemen in de komende periode
geen wet op het basisonderwijs tot
stand te laten komen. In plaats
daarvan zou slechts volstaan moe
ten worden met een bevordering van
de integratie van kleuter- en lager
onderwijs. De NFO is van mening
dat de totstandkoming van een wet
op het basisonderwijs niet langer
kan worden uitgesteld.
Merkwaardig acht de NFO de aan
kondiging dat een onderzoek zal
worden ingesteld naar een mini
mumpakket dat aan het einde van
het basisonderwijs behaald zal moe
ten worden. Dit lijkt in strijd met
het streven naar individualisering
van het onderwijs.
onze sociaal economische redactie
HAAG Het ontwerp-regeerakkoord van CDA en VVD maakt een eind aan het beleid tot
eining van verschillen in inkomens. Inzake de bezuinigingen bij overheid en sociale
ringen wordt echter voorlopig niet verder gegaan dan PvdA, CDA en D'66 al waren
•engekomen. Van de „hervormingsvoorstellen" van het kabinet-Den Uyl wordt alleen het
itel voor sterkere ondernemingsraden in hoofdlijnen overgenomen in het akkoord van Van
CDA) en Wiegel (VVD).
er heeft intussen het wetsontwerp
hiervoor al ingediend). Over dit soort
zaken bevat het akkoord met de
VVD niets. Wel wordt erin gepleit
voor verdeling van werkgelegenheid
over meer personen, middelen hier
toe, zoals verkorting van arbeidstijd
en vervroegde pensionering, zouden
moeten worden onderzocht.
Bij de bezuinigingen leggen biede
akkoorden de nadruk op de sociale
uitkeringen (overdrachtsuitgaven).
Het akkoord met de WD vindt ech
ter ook „verantwoorde" aantastin
gen van de hoogte van uitkeringen
mogelijk, als maar niet „de inko
menspositie van degenen die deze
voorzieningen werkelijk nodig heb
ben", wordt aangetast. Het akkoord
met de PvdA bevatte een bepaling
dat de „sociale minima" niet zouden
worden aangetast. Het akkoord met
de VVD zwijgt over een eventuele
volskverzekering tegen ziekte
kosten.
Hervormingen
De vermogensaanwasdeling
(VAD) raakt in het nieuwe akkoord
op de lange baan. Er staat wel dat er
een VAD zal moeten komen. Bij het
opzetten daarvan moet echter met
een aantal zaken rekening worden
gehouden, zoals het ondernemings
klimaat. Het ontwerp-akkoord
spreekt zich niet uit voor verdeling
van een deel van de VAD-opbrengst
over de collectiviteit van alle werk
nemers. Wel staat er dat een eventu
eel collectief deel zal moeten worden
gebruikt voor verbetering van pensi
oenen. Het akkoord met de PvdA
bevatte gedetailleerde bepalingen
over een VAD, die met terugwerken
de kracht tot 1977 zou worden inge
voerd.
De „investeringrekening" (WIR:
nieuw stelsel van subsidies voor in
vesteringen) zal niet worden inge
voerd zolang het dagelijks bestuur
van de EG in Brussel bezwaren
houdt. Intussen moeten de bestaan
de belastingfaciliteiten voor inves
teringen worden gehandhaafd en
uitgebouwd. Volgens het nieuwe ak
koord moeten er niet te veel varia
ties in de premies komen, namelijk
alleen voor bepaalde regio's en be
drijfstakken, voor het midden- en
kleinbedrijf, voor technologische
vernieuwingen („innovaties") en
voor milieu-investeringen.
Werkgemeenschap
Een CDA-VVD-kabinet zal het wets
ontwerp inzake nieuwe onderne
mingsraden. ingediend door het ka
binet-Den Uyl ,in hoofdlijn handha
ven. De onderneming als „werkge
meenschap" wordt nu echter meer
benadrukt. Het akkoord van CDA
en WD kondigt aan dat de be
voegdheden van de raden nog groter
moeten worden dan in het wetsont
werp is voorgesteld. De directeur zal
in de ondernemingsraad geen stem
recht meer hebben, want „het ver
dient de voorkeur dat de onderne
mingsraad alleen uit gekozen leden
bestaat".
De plannen voor rechtstreekse ver
kiezingen van de helft of eenderde
van raden van commissarissen door
de ondernemingsraad komen in het
akkoord van CDA en WD niet meer
voor. Er zal hierover slechts een
„open" adviesaanvrage naar de
SER worden gestuurd.
.ïtwerp-akkoord wil. net als het
im-linkse akkoord met de
de werkloosheid binnen vier
erugdringen tot 150.000. De in-
moet worden teruggedrongen
iminste het peil in West-Duits-
idhaafd is ook het voornemen
t centrum-linkse akkoord, om
»r geval vier miljard te bezuini-
d de uitgaven van overheid en
voorzieningen. Daarmee
uitgevoerd wat het kabinet-
(yl al op stapel had staan. Ver
is zegt het ontwerp-akkoord
tnkele miljarden" extra bezui-*
;en moeten worden „voorbe-
Die moeten worden uitgevoerd
late er minder matiging van
tens zou ontstaan.
ïntrum-linkse akkoord bevatte
vergelijkbare bepaling. Daar
gesproken over drie miljard
lining, maar eventueel ook ver
lig van de collectieve uitgaven,
ir gelang de economische situa-
u gebieden. Bovendien sprak
ïntrum-linkse akkoord nadruk-
de voorkeur uit voor matiging
ïkomens, zodat de extra bezui-
;en achterwege zouden kunnen
n. Het ontwerpakkoord van
kgt en Wiegel spreekt geen en-
/oorkeur uit, maar zegt alleen
dat meer matiging van het een
inkomens hetzij collectieve uitgaven
veroorzaakt dat met minder mati
ging van het ander kan worden vol
staan.
Handhaving koopkracht
Net als het centrum-linkse akkoord
wenst ook het akkoord met de WD
dat de koopkracht gehandhaafd
blijft. Het akkoord met de PvdA
wilde handhaving tot inkomens van
bruto rond 28.000 gulden (het moda
le loon). Inkomens vanaf 45 a 50
mille zouden dan „een reëel offer"
moeten brengen. Het akkoord met
de WD hanteert echter een grens
van tegen de 60.000 gulden tot welke
de koopkracht gehandhaafd moet
worden. Over extra matiging van
hogere inkomens wordt met geen
woord meer gerept. Integendeel, het
akkoord met de WD zegt dat inko
mensmatiging „alle inkomens dient
te betreffen."
Het centrum-linkse akkoord spreekt
voorts over „rechtvaardig delen van
inkomens en werk". Als de economie
meevalt, zou extra ruimte voor inko
mens bij voorrang de laagsten ten
goede moeten komen. Ook bevatte
dit akkoord een afspraak over een
spoedige wet voor nie(-CAO-inko-
mens. (Minister Boersma, een CDA-
Wiegel van de WD en fractieleider Van Agt van het
geven elkaar de hand. Zij hebben een akkoord bereikt.
jonze Haagse redactie
j HAAG Het buitenlands beleid van Nederland, zoals dat de algelopen jaren in het kabinet
"Uyl is ontwikkeld, zal bij een CDA-WD-regeringscombinatie aanzienlijk veranderen. Dit
-t uit het gisteren gepubliceerde ontwerpregeerprogram waarover de fractieleiders Van Agt
Jl) en Wiegel (WD) maandagavond een akkoord bereikten.
4c
opvallend is de minder harde
,4ng die ten opzichte van Zuid-
a wordt ingenomen. Letterlijk
If daarover in het CDA-WD re-
'".koord: „De regering wijst de
leidspolitiek in zuidelijk Afri-
in de hand en verleent onver-
iteun aan de resoluties van de
leidsraad van de Verenigde
i. De regering voert ook in het
van de Europese Gemeen-
-? een actief beleid gericht op
3 diging van apartheid en onder-
-king. Zij doet alles wat in haar
4fgen ligt een oplossing langs
zame weg te bereiken. De
4 regelen die zij op basis van haar
verantwoordelijkheid neemt,
exi1 worden afgestemd op hun ef-
iteit bij het bevorderen van
dering van het systeem van
heid en op hun betekenis voor
—Welzijn van de zwarte bevol
en de CDA-fractie bestaat hevi-
Ptiek op deze paragraaf omdat
^Éwrdt aangegeven wat de rege-
■fcrecies wil doen tegen apartheid
en er in ieder geval niet meer gespro
ken wordt over economische dwang
maatregelen, en het weigeren van
kredietgaranties voor de handel met
Zuid-Afrika. Nederland volgt in het
CDA-WD program de besluiten van
de Veiligheidsraad, in plaats van zelf
duidelijke initiatieven te nemen, zo
werd opgemerkt.
Koerswijziging
Een duidelijke koerswijziging valt
ook te constateren bij de ontwikke
lingssamenwerking. De omvang van
de hulp (1,5 procent van het natio
naal inkomen), blijft hetzelfde, maar
de besteding van die hulp wordt
gebaseerd op een andere filosofie.
Hulp-criteria onder minister Pronk
zijn o.a.: behoefte aan hulp. mate
waarin die hulp aan de allerarmsten
ten goede kan komen. In het CDA-
WD program staat: „De hulp wordt
geconcentreerd op landen waar Ne
derland gezien kennis en ervaring de
beste bijdrage kan leveren aan een
evenwichtige ontwikkeling en ont
plooiing van de gehele bevolking."
„De behoefte aan hulp is wel iets
anders, dan de mate waarin het Ne
derlandse bedrijfsleven kan hel
pen", schamperde een CDA-fractie-
lid.
Defensie zal in de CDA-WD combi
natie meer geld gaan kosten. In het
program met de PvdA waren de
defensieuitgaven nogal vaag gehou
den. Uitgangspunt was de defensie
nota 1974, maar de nieuwe minister
van defensie moest aangeven waar
de knelpunten voor de uitvoering
ontstaan, als er niet meer geld voor
wordt uitgetrokken en hoe die op te
lossen zouden zijn. Het CDA-WD-
program zegt: „De defensieinspan
ning wordt kwalitatief op het peil
gebracht zoals voorzien in de defen
sie nota 1974". Bedragen worden
ook hier niet genoemd, maar vol
gens deskundigen gaat met om hon
derden miljoenen extra.
Ten aanzien van de binnenlandse
veiligheid leggen Van Agt en Wiegel
nadruk op de bestrijding van ge
welddadigheid, niet door hogere
straffen, wel door uitbreiding en be
tere bewapening van de politie. Mis
dragingen rond sportwedstrijden en
stropen van wild krijgen speciale
aandacht.
Abortus
De abortusparagraaf in het CDA-
WD akkoord is letterlijk uit het
akkoord met de PvdA overgeno
men. Het gaat alleen over de proce
dure. niet over de inhoud. Het kabi
net zal voor 1 januari 1978 zelf pro
beren een wetsontwerp op te stellen,
lukt dat niet dan worden initiatie
ven uit de Kamer afgewacht, de
bekrachtiging tot wet van zo'n inlti-
actlef is een zaak voor de minister
raad. In de coalitie met de PvdA was
het probleem dat,het CDA, met een
minderheid in het kabinet, een on
welgevallige abortuswet moeilijk
kon tegenhouden. Nu het CDA in
een kabinet met de WD de meer
derheid krijgt, vallen de CDA be
zwaren tegen de abortusparagraaf
uiteraard helemaal weg.
Grondpolitiek
Wat betreft de grondpolitiek het
struikelblok van het eerste kabinet
Den Uyl willen CDA en WD bij
onteigeningsvergoeding nu weer uit
gaan van de verkeerswaarde van de
grond. In het langdurig overleg met
de PvdA was uitiendelijk de ge
bruikswaarde als uitgangspunt ge
bruikt. In een uitleg in het CDA-
WD akkoord wordt echter gesteld
dat het uitgaan van de verkeers
waarde in de praktijk hetzelfde re
sultaat oplevert als de door de PvdA
gewenste gebruikswaarde. De ver
keerswaarde zal nu namelijk naar
beneden toe gecorrigeerd worden
voor bijvoorbeeld meerwaarde van
de grond door de werken die de
overheid wil gaan uitvoeren. In het
eerdere akkoord PvdA-CDA werd de
gebruikswaarde naar boven toe ge
corrigeerd met onder meer die
factor.
Politiek gezien is men echter nu
weer terug bij het amendement De
Bekker (KVP) (de naar beneden ge
corrigeerde verkeerswaarde), waaro
ver in feite de kabinetscrisis in
maart ontstond. Overigens is de te
rugkeer van de visie-De Bekker in
het regeerprogram onverwacht, om
dat CDA-voorman Aantjes zaterdag
bij de Arjos nog zei dat het amende
ment De Bekker niet de CDA-visie
inhield, maar slecht* uit tactische
overwegingen was Ingediend: de ei
sen hoog stellen, om dan tenslotte
op een gematigder compromis uit te
komen.
In een ander onderdeel van de
grondpolitiek, de matiging van de
prijzen van landbouwgronden, is nu
voorgesteld om slechts te matigen
door invoering van een landbouw
kundige toetsing, een beperking van
de koperskring tot agrariërs. Als
daardoor de prijzen niet voldoende
matigen, zal het nieuwe kabinet zich
„nader beraden". In het PvdA-ak-
koord stond dat in dat geval alle
landbouw-grond aan de grondbank
(overheid) moest worden verkocht,
waarna het voor gecontroleerde prij
zen zou worden doorverkocht.
Het PvdA-CDA-plan om een vermo
gens winstbelasting in te voeren is
teruggebracht tot de zinsnede dat
het nieuwe kabinet zo'n belasting op
speculatiewinsten zal overwegen.
In de paragraaf volkshuisvesting
van het CDA-VVD-akkoord wordt
aangekondigd dat het opnieuw voor
de belasting aftrekbaar maken van
onderhoudskosten voor eigen wo
ningen in studie komt. Het eigen
woningbezit zal krachtig worden be
vorderd, en de jaarlijkse huurverho
gingen zullen nauw aansluiten bij
het trendmatige verloop van bouw
kosten en exploitatielasten.
Energie
De beslissing tot uitvoering van het
besluit om drie nieuwe kernecentra
les te bouwen wordt in het energie
hoofdstuk net als in het vorige ak
koord afhankelijk gesteld van de
vraag of er een aanvaardbare oplos
sing kan worden gevonden voor de
berging van radioactief afval Het in
1974 genomen besluit tot de bouw
wil men nu echter niet. zoals in het
vorige akkoord, opschorten. Ook
wat betreft de omstreden uitbrei
ding van de ultra-centrifugefabriek
in Almelo is het nieuwe akkoord
terughoudend, maar lang niet zo als
het vorige. PvdA-CDA zeiden „nee,
tenzij", tegen de uitbreiding, in het
CDA-VVD-program is dat terugge
bracht tot „de integratie wordt met
ondersteuning van experimenten
bevorderd",
In de onderwijsparagraaf worden
twee onderdelen uit het PvdA-CDA-
akkoord aanzienlijk gematigd. De
voorrang voor de totstandkoming
van de middenschool in de ontwik
keling van het voorgezet onderwijs
lijkt wat teruggeschroefd te worden,
doordat ook op korte termijn alter
natieve experimenten in gang gezet
zullen worden. Het snel tot stant
brengen van de integratie van het
kleuter- en basisonderwijs wordt in
het CDA-VVD-program terugge
bracht tot „de integratie wordt met
ondersteuning van experimenten
bevorderd".
