De zeilende vissers van de Zuiderzee
a
«ii
Actie tegen bestuur
Tilburgse Hogeschool
Trou
4 OPEN DAGEN
NIC.SOSEF BV
WELKOM
OP
.STUUR DE VISSEN IN ONS NET, GELIJK IN 'T MEER GENESARET'
G. (Yl. de Jong
WOO-PJNG
Holverda
BROCANTE
Haarden
J
MET ZEER VEEL NIEUWS
veiling NOORD poeldijk
Conflict om katholieke karakter
OUDERE DAMES
DINSDAG 22 NOVEMBER 1977
TROUW/KWARTET I UW
voor:
JAPONNEN
DEUX-PIÈCES
MANTELS
REGENMANTELS
OVÉRGOOIERS
ROKKEN-BLOUSES
en onze specialiteit
DOORKNOOP JAPONNEN
in extra heupmaten 41 t/m 51
DEN HAAG
LAAN VAN MEERDERVOORT 555
TEL.: 39.13.22
ZAKENFLITSEN
Kredietbureau
Ton Postelmans
Persoonlijke lemngen tot elk be
drag, aflossing tot 15 jaar.
BEUKENRODE 26
LEIDEN. TEL. 071-131932
Cnmees-lndisch Restaurant
Diefsteeg 15. Leiden. te.
071-130373 Thans ook uitzending
van alle gerechten Alle gerechten
worden vanaf f 15.-, verhoogd met
2,50 bezorgioon, dagelijks van 1 -3
uur v m. en van 5-9 uur s avonds
thuisbezorgd
Niet te geloven
Weer uit voorraad leverbaar bu
taangas gasfornuis, groen of
brum met rurt en afdekplaat
398 Viervtams met deksel wit
t 159,50, in kleur bruin of groen
189,50 Butaangasgeisers
I 245
Speciaalzaak voor Leiden en
omgeving
BEATRIXSTRAAT 21-23
LEIOEN TEL 071-126534
Volglazen aquaria, 8 mm dik,
80x40x40. 90.—. 100x40X40
120,—
Glasindustrie
J. J. Poppink
Rep
kunstgebitten
vd Waalsstr 44, Leiden
telefoon 071-125566
GEOPEND VAN 8-17 UUR
OF VOLGENS AFSPRAAK
WINDJACKS
DATSUN DEALER
ANTIEK-CURIOSA.
NIEUWSTEEG 27.
Leiden, terug van inkoop, speci
aal ingekocht, leuke dingen voor
Sint en Kerst Geopend di t/m
za Donderdag koopavond
PETROLEUM
voor Uw oliehaard
Thuis bezorgd v a 100 liter
BOELEE. Morsweg 176A. Leiden
tel. 071-760772.
pamfletje nodig?
Oeitabach maakt er snel honderd of
duizend op «nt of gekleurd papier
In éen dag klaar' Dat is sneidruk'
DRUKKERIJ DELTABACH.
Oranjelaan 37. tel. 07t-899241
ZOETERWOUOE-RUNOUK.
Wat een leuk haarstuk en wal
een fantastisch moote kleur
zeg. waar heb je die vandaan?
Waar nou anders dan bi| da
meskapsalon
Freek Vermeer
c ja, ik ga er ook een bij hem
kopen Hij is de 1e prijswinnaar
v h college Coiffures Arlisque
t Is nogal wat Gedipl. haarspe-
cialist. Alleen Morsstraal 10.
Leiden.
Lvji\jK^ATweczijdig bedrukt,oil
uni, of bloemmotieC
fXvfly Da1 is hdk
signalement van dcz»^
yy( modieuze,gewatteerd*!
stof voor b.v. mouwlozJI
vesten, bolero's, rokken etcl
90Cm breed, van^-^-
18.95 nu voor y
maar 0
Dezelfde stoffen maar niet doorgestikt,
90 Cm breed, van 7.95 nu voor maar 6.50 p.m.
VROOMS DREESM ANN
kachels pijpen ellebogen, as-
bestkoord kil. glas. gloeiblokken
thermokoppels leidingen kranen
enz
W. P. Hartwijk
NIEUWE BEESTENMARKT 7-11
LEIDEN. TEL 071-126627
Te koop
bloembollen
goede kwaliteit Scherpe pn|zon.
bi[v 100 narcissen maat III voor
slechts 10 - 250 gem tulpen
10-11 voor 25.- Ook zater
dags geopend
VO ZON S BLOEMBOLLEN-
BEDRUF, S GRAVENDAMSE-
WEG 40, VOORHOUT, TEL.
02522-12967
Nette werkste
gevraagd in jong artseng
voor de vrijdagochtend
8 - per uur.
Mevr A Klaverwi|den, f
Hendrikplein 24. Den H
Tel 070-551648
Uw advertentie in
wordt door 355.
koopkrachtige
Nederlanders
gelezen.
ge I
23124125nov.14.00m22.00uur.
26nov.10.00-15.00uur.
door Jac. Lelsz
Er Is een tijd geweest dat men
voor het handzame bedrag van
vierhonderd gulden of wat
meer een botter kon kopen,
zo n schip dat eens met fiere
zeüen de Zuiderzee bevoer. Dat
was in de jaren vijftig toen per
seizoen tientallen botters uit
de visserij werden genomen.
Vele botters verhuisden in die
jaren naar de binnenwateren
om omgebouwd te worden als
woonschip. Vooral in de Am
sterdamse grachten kwamen
tal van botters terecht.
In 1968 wordt de Verenigde Botter-
behoud opgericht. Doel: „het behou
den en in originele staat terugbren
gen van botters en andere zeilende
houten vissersschepen, die gebouwd
zijn voor visserij op Zuiderzee, Wad
denzee en Zeeuwse stromen en daar
op zelfstandig het bedrijf hebben
uitgeoefend". Anno 1977 kan gecon
stateerd worden dat het grootste
deel van de vloot, ten koste van grote
offers. in betere staat verkeert dan
de laatste vijftig jaar het geval was
Men was tot de conclusie gekomen
dat de botter, een snelverdwijnend
scheepstype. van groot cultuurhisto
risch belang ls. Behalve voor botters
gold dat ook voor pluten. aken en
kwakken. Wat de namen van
scheepstypen betreft, heeft er vroe
ger een Babylonische spreekverwar-
ring geheerst, die vaak geografisch
bepaald was.
We ontlenen deze gegevens aan het
boek ..Geen Moed vist ook" van Pe
ter Dorleljn, dat uitkwam bij Unie
boek N V. (De Boer Maritiem) te Bus-
sum. Dorleijn, die ook redacteur is
van het door de Vereniging Botter-
behoud uitgegeven blad „Tagrijn",
heeft voor een documentair werk
van betekenis gezorgd over de zei
lende beroepsvissers van de Zuider
zee. waarvan ongeveer tien jaar gele
den de laatsten van het toneel zijn
verdwenen. Bescheidenlijk want
hij wil niet pretenderen volledig te
zijn spreekt hij zelf van „fragmen
ten van de Zuiderzeevisserij". Met de
Zuiderzee, de stervende Zuiderzee,
zoals dikwijls met enig pathos wordt
gezegd, hebben ln de loop van de Ujd
velen zich ingelaten, ledereen op zij
ne wijs. Vpma schreef een veelom
vattend proefschrift over de Zuider
zeevisserij. Lussenburg. de pas gele
den gestorven Veluwse kunstschil
der. heeft met passie een uitgebreide
reeks olieverven van Zuiderzeesche
pen gemaakt en bovendien in een
boek een aantal sappige verhalen
over de vissers ten beste gegeven. En
lang vóór hem deed de Harderwijker
Den Herder van zich spreken, die
eigenzinnige vogel, die in woord en
geschrift fel ten strijde trok tegen de
plannen tot drooglegging van de Zui
derzee. En die later op een wat kin
derlijke men zou tegenwoordig
misschien zeggen naïeve manier
vele vissersschepen heeft geschil
derd.
Tekenaar
Peter Dorleijn heeft het boek „Geen
Moed vist ook" geschreven en geïllu
streerd. Van huis uit is hij tekenaar,
geen schrijver. Zijn platen, tekenin
gen en aquarellen, zijn een lust om te
bekijken. Hoewel ze in de eerste
plaats documentaire betekenis heb
ben, zijn ze ook in artistiek opzicht
niet weg te poetsen. Het ging hem
vooral om de periode 1850-1966, en
ook daarvan kende hij maar een deel
uit eigen ervaring. De gaten, die er in
zijn wetenschap ten aanzien van de
Zuiderzeevisserij zaten, vulde hij op
door jarenlang te zwerven met een
door hem zelf gerestaureerde botter,
het reconstrueren van oude visserij
technieken en hieruit voortvloeiende
contacten met oude-vissers.
De strijd om de kuil visserij, die eni
ge Jaren geleden verboden werd,
zeer tot ongenoegen van de Urkers,
heeft langer geduurd dan de tachtig
jarige oorlog. Er zijn talloze voor
beelden van onenigheid tussen de
zogenaamde sta and-want-vissers en
degenen die met gaand wand visten.
Al ln de zestiende eeuw deden vis
sers van de Oostwal een beroep op
de overheid hen te beschermen te
gen de desastreuze visserijmetho
den van de Hollandse kuil vissers,
die geregeld de netten van de op
andere wijze vissende collega's ver
nielden. De problematiek is, zegt
Dorleijn, als een rode draad door de
visserijgeschiedenis van de Zuider
zee geweven.
Van onze onderwijsredactie
TILBURG Aan de vooravond van het vijftigjarig jubileum
van de Tilburgse Hogeschool hebben drie fracties binnen de
hogeschoolraad, Breed Front, PLM en Konstruktief, een brochu
re tegen het stichtingsbestuur uitgebracht. De brochure onder
de titel „Hoe lang nog, stichtingsbestuur?" is onder alle leden
van de hogeschool verspreid.
De klachten spitsen zich toe op drie
punten: het stichtingsbestuur stelt
zich ondemocratisch op door de be
sluiten van de hogeschoolraad te ne-
geren of zo nodig te vernietigen. Het otandpunt
stichtingsbestuur voert een strikt
katholieke koers, die niet ln overeen
stemming ls met de wens tot decon
fessionalisering van het merendeel
van de hogeschool. Het derde punt
van kritiek is de wijze van benoe
ming van de leden van het stich-
Ungsbestuur. Dit gebeurt uitslui
tend door coöptatie.
de ziekenhuizen, de scholen enzo
voorts".
Bij de Invoering van de Wet Univer
sitaire Bestuurshervormlng in 1970
werd het aloude curatorium afge
schaft. maar via een achterdeur wer
den de leden weer binnengelaten Nu
ln de vorm van een stichtingsbe
stuur De bestuursleden van de
SUchUng Katholieke Hogeschool
moesten hun bevoegdheden voor
een groot deel overdragen aan de
hogeschoolraad. waarin door middel
van verkiezingen alle gelederen van
de hogeschool zijn vertegenwoor
digd. Het sUchtlngsbestuur zou al
leen een „waakhond'-functle krij
gen Het sUchtlngsbestuur heeft ech
ter ln de korte jaren steeds meer
macht naar zich toe gehaald. Allerlei
besluiten van de hogeschoolraad
worden genegeerd en zelfs vernie-
ügd. Ook grijpt het sUchtlngsbe
stuur ln bij de vakgroepen als daar
het katholieke karakter van de hoge
school in gevaar dreigt te komen. De
benoeming van rector Je uk ens is
eveneens tegen de zin van de hoge
schoolraad in door het stichtingsbe
stuur doorgezet, aldus de brochure.
Ook over het behoud van de katho
lieke signatuuur wordt verschillend
gedacht De hogeschoolraad is vier
kant voor afschaffing. Uit een enquê
te onder alle leden van de hoge
school bleek circa zesUg procent
voor de oprichting van een rijksuni
versiteit. onder directe verantwoor
delijkheid van de minister van On
derwijs
Het sUchUngsbestuur zelf pleit voor
behoud van het katholieke karakter
Dr D O E Backx. voorzitter van het
sUchUngsbestuur. zei in een recent
'nterview ..Het ls een principieel ge
vecht Als de hogeschool in deze
kwesue omgaat dan zal dat zijn
weerslag hebben op de andere ka
tholieke Instellingen in de regio, op
Het tegenwoordige standpunt van
het sUchUngsbestuur zou moeilijk in
overeenstemming met de acUes die
üen en vijf jaar geleden werden on
dernomen. Bij de strijd om de medi
sche faculteit, die inmiddels door
Maastricht is gewonnen, was het
sUchUngsbestuur bereid de ka
tholieke signatuur te schrappen. Vijf
jaar terug nog stelde het bestuur
zich op hetzelfde standpunt, toen de
samenwerking met de Technische
Hogeschool in het geding was.
Universiteit
Het stichtingsbestuur houdt nu vast
aan het katholieke karakter. Een
van de argumenten daarbij ls de
toekomsUge incorporaüe van de
stichüng Theologische Faculteit. Op
korte termijn zal beslist worden of
deze stichting als vierde faculteit
aan de Hogeschool verbonden zal
worden. Op de theologische Facul
teit vindt de opleiding van de r.k.
priesters plaats. Tegenstanders zien
ln de toetreding van de Theologische
Faculteit een verlies van het open
karakter van de Hogeschool.
De uitbreiding van de Tilburgse Ho
geschool met een vierde faculteit
heeft in de Tweede Kamer geleld tot
een pleidooi voor een Tilburgse uni
versiteit. Zowel de PvdA- als de
CDA-fractie hebben in deze richUng
voorstellen gedaan. Als de Kamer
met dit wetsvoorstel Instemt zal met
de traditie gebroken worden dat uni
versiteiten zowel alfa- als béta-facul-
teiten onderdak moet geven.
Orient Het Vooraziatisch-
Egypüsch genootschap „Ex Oriente
Lux" organiseert vanavond om 20
uur in de bovenzaak van DUigentia.
Lange Voorhout 5 te Den Haag een
lezing door prof dr F R Kraus uit
Leiden over „Springend over de ber
gen huppelend over de heuve
len". een nieuwe kijk op de veeteelt
in het oude Nabije Oosten.
HOOI KADE 43-46
DEN HAAG
In de loop van de negentiende eeuw
breidde de Zuiderzeevisserij zich
sterk uit. Dorleijn noemt verschil
lende oorzaken. Bijvoorbeeld ver
minderde werkgelegenheid elders,
die velen ertoe deden besluiten hun
geluk op de Zuiderzee te beproeven.
In 1905 werd de Zuiderzee liefst door
circa 1750 schepen bevaren. Vollen-
hove had er 180, Harderwijk 136,
Spakenburg 200, Marken 159, Volen-
dam 208, Urk 220. Urk had de groot
ste vissersbevolking: zo'n 700 kop
pen. De drooglegging, waarvoor de
watersnood van 1916 tenslotte het
pad effende, werd met gemengde
gevoelens tegemoet gezien. Sommi
ge groepen Zuiderzeevissers waren
fervente tegenstanders; andere rea
geerden op grond van godsdienstige
overtuiging meer gezagsgetrouw.
Dorleijn: „In elk geval breekt voor
de vissers een tijd vol onzekerheid
aan en de verzekering van minister
Lely met betrekking tot de schade
loosstelling van de vissers: „Er mag
geen smet aan 't werk kleven", is
voor velen een loze kreet gebleken".
De vloot begon in snel tempo te
minderen.
Het boek van Dorleijn bevat vele
technische uitdrukkingen. Voor
niet-lngewijden blijft dat een moei
lijke zaak. Ook al doet de schrijver
zijn best veel te verklaren. Buiten de
strikt documentaire gedeelten is er
ln dit boek echter nog genoeg dat
ook voor de op dit terrein ondeskun
dige lezer interessant is. Een van die
gedeelten betreft het hoofdstuk
over het weer. Dat het op de Zuider
zee lelijk kon spoken en zelfs nu
nog op wat er van overbleef is
algemeen bekend. De verhalen daar
over ln het boek zijn hoogst beel
dend. Een ervan gaat over een schip
uit Volendam dat augustus 1938 op
een nacht in een verschrikkelijke
storm veizeilde. Enkele regels uit
het verslag: daar waar wij de
donderlucht in gingen was er een
gordijn van windhozen. Ik telde er
wel vijf. De geluiden die deze dingen
maken zijn vreselijk angstaanja
gend. Als Je dit geluid 's nachts op
een begraafplaats zou horen, vielen
je tanden uit je mond van angst".
Versieringen
Een wat te kort hoofdstuk wijdt
Dorleijn aan de versieringen van de
schepen, ook al waren die veelal erg
sober. Over de teksten, veelal met
godsdienstige strekking, die op
deurtjes werden aangebracht, was
dachten we in elk geval meer te
zeggen geweest. Een van de rijmp
jes. die hij aanhaalt, luidt:
Wil o Heer aan ons gedenken
En wil ons Uw zegen schenken
Stuur de vissen in ons net
Oelijk in 't meer Genesaret
De merkwaardige titel van dit boek
(159 pagina's, prijs 49,50) is ont
leend aan een in de wereld van de
visserij bekend gezegde dat men in
de volgende dialoog terugvindt:
Remmelt Spit was aan 't ansjovis
sen. ze stonden met de netten binnen
Urk.
Toen ze geschoten hadden zei de
knecht:
,Jfou Remmelt, ik heb er niks geen
Moed op".
„Och" zei Remmelt „geen Moed vist
ook".
's Ochtends kwamen ze erbij en toen
hadden ze er 100 kilo in!
uw speciaalzaak
BEGRAFENIS-EN CREMATIEVERZORGING
alle formaliteiten
- verz. advertenties
- eigen rouwkamers
- eigen rouwdrukkerij
- eigen rouw/volgauto's
dag en nacht
Een van de illustraties uit
boek „Geen Moed vist
Een span Bunschoters
jotterkuul, zoals het on<fc>
schrift leert. Bunschoters
men vrijwel nooit het woi'„
botter in de mond, ze hadi rr
het over de jotter (ook wel o
de sjuut).
