*lan: centrum voor kunst van blinden
i
Een professor
die uit de
Kamer moest
'Pillen moeten
meer kunnen'
A/ij moeten met onze produkten durven komen'
Wetenschap en techniek
Trou w/K wartet
35
n relief van Piet Dekker, ontleend aan het boek Openbaringen.
Een collage (om te zien en te voelen) gemaakt naar aanleiding van het thema „techniek en
materiaal".
ei v,
noc
M.j>r Bert de Jong
eidq
kan veel meer aan de
ativiteit van blinden
den gedaan. Daarom
3et ergens in het cen-
m van het land een
traal atelier met expo-
.focBruimte worden geves-
e vd voor beeldende kunst
blinden. Aan dat ate-
zou tevens een oplei-
g verbonden kunnen
79fden.
is in grote lijnen het ideaal
Piet Dekker, de enige blin-
professionele beeldende
stenaar in ons land. Hij
sinds kort een atelier ge-
aan de Soesterweg 179
ersfoort. Zijn pottenbak-
levert hem een redelijk
n op. Wat hij nu wil is.
ijn blinde lotgenoten ook
ans krijgen zich in de rich-
van deze creativiteit te
ikkelen. De werkloosheid
t vooral onder de blinden
toegeslagen. Bij gebrek
werk vallen immers de ge-
dicapten af. In zijn bran-
ziet Piet Dekker een nieu-
beroepsmogelijkheid voor
izwaren
>rd(| plan van Piet Dekker ont-
,ceJU sympathie in de wereld
de blinden. Iedereen is het
er eens. dat de sociaal-cul-
■n 1 le vorming van de blinde
eterd moet worden. Daar-
zal de uitvoering van Dek-
plan kunnen bijdragen,
•lopig echter ziet men on-
komelijke praktische be
ren. Jan Huyers, die direc-
is van de Vereniging het
erlandse Blindenwezen
overkoepelend orgaan van
organisaties van en voor
den) meent dat het plan
omgeven is met te veel
igtekens om te kunnen
Iepen uitgevoerd. Huyers ge
niet dat een normale
merciële opzet mogelijk
*°4ijn Een andere manier zou
aldus de directeur van het
denwezen, een stichting in
leven te roepen. Het be-
r van deze stichting moet
zien aan de benodigde
Jsen te komen. Ook als
Aff fondsen er zouden zijn.
blijven de bezwaren. Een pro
bleem zal vooral zijn de bereik
baarheid van het centrum uit
alle delen van het land. De
mpbiliteit van de blinde is im
mers beperkt.
Vormen volgen.
Piet Dekker ontmoet in de om
geving van zijn lotgenoten
naast begrip en waardering
ook kritiek, omdat men onvol
doende mogelijkheden ziet.
Maar Piet Dekker weet. waar
over hij praat en wat zijn plan
betekent.
Hij legt uit. dat de handicap
van het blind zijn ook positief
werkt. Je gaat als blinde inten
ser leven; je kunt je meer con
centreren. Door het ontbreken
van het gezichtsvermogen wor
den andere zintuigen sterker
ontwikkeld. Een gevolg van
deze positieve werking: blin
den kunnen muzikaal zeer be
gaafd zijn door het fijner afge
stelde gehoor. Ook de tastzin
kan scherper worden ontwik
keld.
„Het is waar. dat een blinde
niet kan zien." zegt Piet Dek
ker, „maar dat je met je han
den iets schept, bewijst, dat je
een goede voorstelling van de
beelden hebt en de beelden
goed kunt volgen. We worden
gedwongen door te denken in
vonhen."
Verder wijst hij op de bijzonde
re handvaardigheid van blin
den en hun vermogen met ma
teriaal om te gaan. Wat er in
het atelier aan de Soesterweg
is te zien. onderstreept zijn be
toog. Hij beperkt zich in zijn
ceramiek niet tot de gebruiks
voorwerpen (hoewel de vaasjes
ep koppen „in" zijn), maar
maakt ook wanddecoraties in
reliëf. Het zijn fantastische
voorstellingen, soms ontleend
aan het Bijbelboek Openba
ringen.
Aan de wand hangt ook een
collage, waarin allerlei materi
aal is verwerkt. Het is gemaakt
niet alleen om te zien. maar
ook om te betasten. Het werk
stuk is gemaakt voor de Neder
landse Kunststichting volgens
het opgegeven thema „tech
niek en materiaal"
Opmerkelijk is. dat Piet Dek
ker ook met kleuren werkt.
Het geheim is. dat hij de kleur-
werking van de materialen
goed kent. Verder ziet hij met
de ogen van zijn vrouw, de
pottenbakster Wil van Hout.
Hoe dan ook, Plet Dekker
heeft naam gemaakt met zijn
kunst. Hij kan er van bestaan.
Niet uit medelijden
Het is niet waar, dat Piet Dek
ker zijn slagen als kunstenaar
te danken heeft aan het blind
zijn. Een koop uit medelijden
voor de blinde is niet uitgeslo
ten, maar bij Dekker wordt
vooral gekocht, omdat men
waardering heeft voor het
werk. „Als ik niet in de winkel
sta, wordt er net zo verkocht,"
zegt hij.
Dat valse element van medelij
den mag ook beslist niet mee
spelen als ooit het centrum
eens een feit wordt. Een col
portage van een soort veredeld
mattenvlechten zal uit den
boze zijn. In de blindenwereld
verafschuwt men medelijden-
wekkende colportage.
In de zaak in Amersfoort is ook
ceramiek te zien van de 51-
jarige Joop Heijboer uit Nieu-
werkerk aan den IJssel. Hij
werd een paar jaar geleden
blind. Het was een erfelijk
heidskwestie. Zijn werk (eerst
houtsnijkunst en later cera
miek) is een bewijs van Dek
kers stelling, dat er veel crea
tieve mogelijkheden zijn voor
blinden.
Tot aan zijn blindheid was
Joop Heijboer tegelzetter.
Over zijn creatieve arbeid zegt
hij nu: „Je leeft je intens in een
werkstuk in. Je ziet het hele
maal." En Joop Heijboer weet
het zichtbaar te maken. Zijn
werk is speels en treffend van
vorm. Dan staat er nog een
fijn-genuanceerd kinderkopje,
gemaakt door Gart de Kruyf,
die van de geboorte af blind is.
Dit werk weerlegt de bewering,
dat blinden in hun beeldende
kunst alleen maar primitief
kunnen zijn.
Aan de Soesterweg in Amers
foort is eigenlijk een begin
Piet Dekker (links) en Joop Heijboer bij de draaischijf
aanwezig van een tentoonstel
ling van creatief werk van blin
den. Zo'n expositie („Ik ken er
zo vijf, die mee kunnen doen
aan de tentoonstelling") is een
ander ideaal van Piet Dekker
Bewijzen
Piet Dekker werd blind als ge
volg van een ongeluk toen hij
twintig jaar was. Hij was toen
portrettekenaar en reclamete
kenaar. Het eerste gevqlg van
zijn blindheid was. dat hij niet
werd toegelaten tot de acade
mie voor beeldende kunst. In
het revalidatiecentrum voelde
Plet Dekker er niet veel voor
opgeleid te worden tot bijvoor
beeld telefonist. Het werd een
taalopleiding MO-Frans. Maar
op geen enkele school was er
werk voor hem. Na deze teleur
stellingen ging hij zijn eigen
weg en werd zelfstandig kun
stenaar. Jaren woonde hij met
zijn gezin op een boerderij bij
Middelburg. „Ik was daar bij
na de stadspottenbakker."
Nu zit hij midden in Amers
foort. Het ideaal van het cen
trum voor zijn lotgenoten laat
hem niet los. Het gaat niet
alleen om meer vrijetijdsbeste
ding voor blinden, maar ook
om meer beroepsmogelijkhe
den. Piet kent de kritiek en
reserves in de blindenwereld.
„Ze geloven er niet zo in," is
zijn verklaring.
Bij het Blindenwezen ziet men
de mogelijkheden niet direct
„Maar," zo merkt directeur
Huyer op." de planned zijn
toch de moeite waard om ver
der te bekijken. Er moet over
leg komen met de blindenorga-
nisaties en opleidingen
Piet Dekker voelt zichzelf als
het springlevende bewijs, dat
het wèl kan. Acht jaar werkt
hij nu als zelfstandig kunste
naar. Bovendien, in het oude
pand aan de Soesterweg leven
Plet, Wil en de kindertjes tus
sen de creatieve bewijs
stukken.
Piet Dekker nog een keer over
hem en zijn lotgenoten. ..We
moeten durven met onze pro
dukten naar voren te komer,
en te verkopen. Dan is al veel
gewonnen."
In de zaak staat Wil tijdens om
gesprek twee schooljongens te
woord, die op deze vrije woens
dagmiddag zijn binnengelo
pen. Ze vragen hoeveel ..dat
beeld daar. dat ze zo mooi vin
den" kost. De durf van Piet en
Wil is al lang beloond.
iee anks het laat seizoen (waarin de
s(a en dorren, geheel volgens het re-
van Willem Kloos) belandde deze
i een verkiezingsbericht op ons
'au. Bijna honderdduizend Rot-
ammers konden woensdag naar
itembus om zich uit te spreken
de samenstelling van wijkraden
een deelgemeenteraad (lelijk
"d. maar een beter heb ik nog niet
^>ordi Die raden zijn weliswaar
wat minder „hoog" dan de Ka-
die we dit jaar kozen, en de
'inciale staten en dé gemeentera-
waarvoor we in het voorjaar naar
itembus zullen moeten, maar de
sen in die raden mogen toch maar
praten over zaken als het aanleg-
van speelplaatsen en bestratingen
et verlenen van bouw- en hinder-
'ergunmngen. En dat kunnen be-
njke dingen zijn: een hele wijk
er wel bij varen of kan er dagelijks
steen des aanstoots in zien.
izl het wei moeilijk zijn een vorm
politieke activiteit te bedenken
tbij de omgeving, waarin de men
ieven of geleefd hebben, geen en-
invloed heeft. Heel duidelijk was
nvloed er toen na de verkiezingen
918 een nieuwe Tweede Kamer
inkwam en de kersverse christe-
listorische afgevaardigde J. Weit-
)p. een zandboer uit Overijssel, in
eerste redevoering opzien baarde
de uitspraak dat iemand die twee
sprietjes doet groeien waar er nu
groeit beter werk doet dan „het
geslacht van politici tesamen".
door J. G. A. Thijs
De voorzitter van de Eerste Kamer. J
J. G. baron van Voorst tot Voorst, zal
met zijn gedachten wel vertoefd heb
ben bij de omgeving waarin hij de
beste jaren van zijn leven doorbracht
(hij had een officiersloopbaan achter
de rug en was nu al in de zeventig)
toen hij het omstreeks dezelfde tijd in
zijn toespraak bij het afscheid van een
griffier plotseling had over „onze fou-
rier". En een paar jaar eerder zal de
antirevolutionair dr E J Beumer ook
wel door zijn omgeving beïnvloed zijn
toen hij zijn eerste rede geheel wijdde
aan twee problemen het feit dat het
woord „saluut" bij de aanbieding van
wetten met twee u's gespeld werd.
terwijl het in de grondwet met één u
stond, en het feit dat de aanbieding
van de staatsbegroting nu gebeurde
door de minister inplaats van door een
..commissie vanwege de koning" Ge
lukkig heeft professor Oud in zijn par
lementaire geschiedschrijving naast
veel degelijke mededelingen ook der
gelijke feiten vastgelegd Een voor
beeld uit een andere bron de in 1915
overleden Kamper docent Maarten
Noordtzij was in zijn directe omgeving
volop politiek bezig: jarenlang was hij
M. Noordtzij
lid van de Kamper gemeenteraad en
van de provinciale staten. Noordtzij
hield ervan (vertelt dr. R. H. Bremmer
!n zijn boek over Herman Bavlnck) in
het publieke leven op te treden, maar
toen hij in 1891 ook nog in de Tweede
Kamer gekozen werd werd het curato
ren van de Kamper theologische
(hoge )school te dol: een jaar later
legde Noordtzij op hun aandringen
het Kamerlidmaatschap neer.
Om tot de Rotterdamse stembussen
terug te keren: die hebben wellicht
een welkome afwisseling betekend
voor die mensen die de goede gewoon
te hebben het politieke nieuws zo goed
mogelijk te volgen. En zo'n afwisse
ling kon wel eens hard nodig zijn het
slepende, vaak stokkende, formatie-
overleg kon in veel gevallen de politie
ke belangstelling wel eens geen goed
gedaan hebben. Dat kan je de koude
rillingen bezorgen, bij voorbeeld als je
terugdenkt aan de jaren 40-'45. toen
we de mogelijkheid misten om zonder
belemmeringen van betekenis te over
leggen over de inrichting van de sa
menleving en dat overleg ook nog in
daden om te zetten Je moet er niet
aan denken wat er allemaal zou kun
nen gebeuren als een deuk in de poli
tieke belangstelling van wat langere
duur zou zijn. waardoor je voor een.
slordiger omspringen met onze demo
cratische instellingen zou moeten vre
zen. Zelfs verhaaltjes over in goede
sfeer confererende heren in Den Haag
zouden dan weinig effect meer sorte
ren. Zo'n verhaaltje vertelde Jan Ter
louw eind juli, toen (achteraf bekeken)
het formatiegesprek nog maar goed en
wel op gang was. in een „dagboek" dat
hij voor NRC-Handelsblad schreef.
„Hoe kwetsbaarder de situatie, des te
hartelijker wordt er ge-Joopt, -Driest.
Edt en -Jant'. aldus Terlouw toen Op
8 oktober zei van Agt in een van zijn
vele tv-optredens dat het woordge
bruik met de sfeer wisselde Werd de
sfeer moeilijk, dan werd het weer
plechtig „u" Je vraagt je nu wel al
hoe ver zouden Van Agt en Wiegel op
dit punt al zijn?
door Rob Fcppema
Wanneer je alle kwalen en kwaaltjes waar een mens
aan kan komen te lijden, met een pincet uit elkaar
peutert en onder elkaar opschrijft, kom je tot 30.000
mogelijkheden. Van alle ziekten kan (nog) maar een
derde met medicijnen worden behandeld, waarbij
maar in beperkt aantal gevallen van echte volledige
genezing mag worden gesproken Voor het onderzoek
naar nieuwe en betere geneesmiddelen bestaan wat dat
betreft nog alle ruimte.
Een gedachtengang die in ie
der geval de charme van de
eenvoud heeft, vorige week op
gevangen bij de Duitse che-
mie-gigant Hoechst. die in
Frankfort uitlegde hoe het nu
stond met zijn geneesmiddele
nonderzoek. Om een twee da
gen lang verhaal kort te ma
ken: verder is op dit gebied
helemaal niets eenvoudig
pverigens was het wel even
wennen aan dat bijna onbe
grensde perspectief. De publie
ke discussie over medicijnen
beweegt zich immers de laat
ste tijd om twee kernpunten
dat er te veel worden voorge
schreven en dat ze te duur zijn
Over het eerste punt werd in
Frankfort weinig vernomen.
Om het belang van de ontwik
keling van vaccins te illustre
ren 4<on zelfs uit de losse pols
het Amerikaanse gegeven wor
den aangehaald dat eèn kwart
van d» medische consulten
daar betrekking heeft op Infec
ties en „dan ook" een op de
drie recepten een antibioticum
voorschrijft. Daar zit een stuk
zinloze en zelfs schadelijke
overconsumptie in. Maar goed.
het ontwikkelen van vaccins is
inderdaad een vrij onberispe
lijke bezigheid.
Wat de prijsvorming betreft,
gingen Hoechst-directeuren
von Pölnitz en Gareis zwaar in
de verdediging. Zij konden op
dit punt dan ook redelijk scho
ne handen laten zien. Hoechst
heeft in geen enkele sector van
de geneesmiddelenmarkt het
soort monopoliepositie dat bij
voorbeeld Roche in staat stelt,
haar tranquillizers duur te
houden tot nationale overhe
den ingrijpen. En de winstcij
fers van de farmaceutische di
visie na belasting vijf tot
drie procent van de omzet
zijn ook allerminst schokkend
te noemen.
Ingewikkeld
Maar laten we teruggaan naar
de meer wetenschappelijke
kant van de zaak. De ruimte
voor het vinden van nieuwe
medicijnen mag dan haast on
beperkt lijken, de op te lossen
problemen worden steeds inge
wikkelder Gewoon omdat de
meer eenvoudige resultaten al
binnengehaald zijn Infectie
ziekten hebben elk één duide
lijke oorzaak, die je kunt voor
komen (leefwijze en vaccina
tie» of bestrijden (antibiotica)
Daar zijn we een heel eind mee
gekomen, hoewel tegen virus
sen op een aarzelende uitzon
dering na 'nog geen kruid ge
wassen is.
Wat je dan overhoudt, zijn de
moeilijke dingen met com
plexen van oorzaken Prof
Heiner Kief kan zonder moeite
negen factoren op een rijtje
zetten die de ontwikkeling van
aderverkalking (atherosclero
se) beïnvloeden, en daarmee de
aanloop naar een hartinfarct
„De invloed van één enkele
factor Is alleen in ee.i uitzon
derlljk geval herkenbaar"
Daar zit je dan als onderzoe
ker. wanneer je bovendien niet
de beschikking hebt over een
proefdiersoort waarin het ver
kalkmgsproces tot in details
lijkt op dat bij de mens. (Bij
welke mens? Ook daar zit nog
al wat verschil in. en er komt
overigens maar af en toe echte
kalkafzetting bij te pas
Een van die atherosclerose
factoren is op zich zelf al weer
een voorbeeld van ingewik
keldheid bloeddruk verhoging.
Dr Bernward Schwölkens kan
geen hormoonachtige stof in
de hersenen tegenkomen of de
hoeveelheid ervan heeft onder
andere invloed op de bloed
druk En dan heeft hij het over
een voorlopig lijstje van zo'n
twintig van zulke factoren.
Een leuke basis om uit te zoe
ken wat er hoe precies fout
gaat bij (welke vorm van) ho-
geblordriruk. en wat je daar
aan zou kunnen doen. Zeker
als je weet dat een aantal van
die hormonen ook deel uit
maakt van het regelsysteem
voor bloeddruk dat door de
nieren wordt verzorgd.
Stapjes
Gelukkig zijn behalve de pro
blemen ook de onderzoektech
nieken stevig gegroeid, zodat
dit biochemische oerwoud niet
volstrekt ondoordringbaar is
Maar het gaat wel met kleine
stapjes. Dat is trouwens het
beeld dat de hele geneesmid
delenonderzoek oproept klei
ne stapjes Voot een belangrijk
deel bestaat het uit het maken
en proberen van stoffen die op
details verschillen van be
staande medicijnen, in de
hoop dat ze beter eivol veiliger
zullen werken.
In het algemeen blijft die hoop
ijdel. Van de duizend probeer
sels moeten er in eerste instan
tie al 999 terzijde worden ge
legd. (Hoechst maakt ongeveei
6000 probeersels per jaar i
Maar af en toe is daar inder
daad de olijke verrassing die
het leven van de onderzoeker
zo aangenaam kan maken Zo
als de ontdekking dat een klei
ne verschuiving in de struc
tuur van Valium ide concur
rentie wordt degelijk in de ga
ten gehoudeni de tot dan toe
onafscheidelijke bijwerkingen
van deze groep tranquillizers
naar de achtergrond schoof
Sufheid en spierverslapping
bleken te scheiden van het op
heffen (maskeren?) van angst
gevoelens.
Ontwikkeling
De ontdekking van een veelbe
lovende stof betekent het be
gin van een ontwikkelingspro
ces dat nog minstens zeven
jaar in beslag neemt voordat er
misschien een nieuw pre
paraat in de apotheek op de
plank ligt. De kans dat er tij
dens dat proces nog overwe
gende bezwaren tegen het mid
del naar voren komen, ligt tus
sen 80 en 90 procent De vraag
of het veilig gebruikt kan wor
den. moet eerst via uitgebreid
proefdieronderzoek worden
benaderd
Dat levert nooit waterdichte
antwoorden op. waarschuwt
prof Martin Kramer Een on
verwachte nevenwerking kan
in principe over het hoofd wor
den gezien, daar zijn histori
sche. voorbeelden van. Het is
ook mogelijk dat een schade
lijke nevenwerking bij de on
derzochte proefdiersoorten
niet voorkomt en later bij de
mens wel blijkt op te treden.
Het tragische voorbeeld hier
van is softenon. dat overigens
w«»l tot aanzienlijke verscher
ping van de onderzoekeisen
heeft geleid
Het is ook nog mogelijk dat
een stof bij proefdieren juist
wel schadelijk is en bij mensen
niet. De populaire pijnstiller
fenacetine en het opkomende
paracetamol zijn voor katten
in zeer kleine dosis af giftig
omdat zij niet beschikken over
een bepaalde reactiemogelijk
heid in hun stofwisseling, die
mensen wel hebben Toch zijn
ongunstige effecten bij welke
diersoort dan ook. in de regel
aanleiding om de ontwikkeling
zonder verder onderzoek te
staken In een enkel geval
wordt tot op de bodem uitge
zocht welke verschillen in de
details van de stofwisseling
het verschillend effect op ver
schillende proefdieren veroor
zaken Als dat duidelijk is.
kunnen ook de consequenties
voor de mogelijke menselijke
gebruiker worden overzien
Keuze
Dat over een juiste keuze van
proefdieren ook in vakkringen
nog wel wonderlijke ideeën be
staan. liet dr Peter Johnson
zien aan de hand van richtlij
nen die de Amerikaanse vere
niging van farmaceutische fa
brikanten in februari van dit
jaar vaststelden Voor langdu
rige toxiciteitsproeven. aldus
dit gezelschap, werden tot nog
toe knaagdieren gebruikt,
meestal ratten, en niet-knaag
dieren, gewoonlijk beagles
Een voordeel daarvan is. dat
over deze diersoorten voor ver
gelijkingsdoeleinden veel do
cumentatie beschikbaar is En
dan komt het „Als niet-knaag
dier kunnen apen soms beter
geschikt zijn als honden, wan
neer het gaat om een stof die
bij de hond tot permanent bra
ken lelden." Met andere woor
den. aldus Johnson, als hon
den er ziek van worden, neem
je maar apen. Het zou natuur
lijk op zijn minst boeiend zijn.
te weten waarom honden er
ziek van worden.
Als de dierexperimenten, al
dan niet op z n Amerikaans,
goed verlopen, volgt de eerste
voorzichtige toepassing bij
mensen, die later op groter
schaal in vaak internationaal
opgezette klinische proeven
worden voortgezet. Dan begint
duidelijk te worden of de mil
joeneninvestering in onder
zoek iets verkoopbaars gaat
opleveren, dat door de regis
iratiecommissles van diverse
landen zal worden toegelaten
De eisen die daarbij aan het
ontwikkelingsonderzoek wor
den gesteld, dreigen volgens de
mensen van Hoechst verder te
gaan dan nog zinvol is Deze
activiteiten slokten vorig jaar
meer dan de helft van het tota
le onderzoekbudget op. terwijl
dat In 1972 nog meer eenderde
was „Dat gaat ten koste van
onze mogelijkheden om echt
nieuwe dingen te ontdekken
zeggen ze in Frankfort Het be
tekent ook. dat nieuwe midde
len alleen in ontwikkeling wor
den genomen wanneer het er
in zit dal ze duidelijk beter zijn
dan bestaande En dat is mis
schien ook niet zo gek
