Honger in Sahel
deels mensenwerk
/Villen de militairen van Ecuador nu echt verkiezingen?
KAAP VERDISCHE
El LANDE!V
t Athintiscbe
Oaaan
TE r
Verdeelde
vakbeweging
>ociale onrust groeit nu democratie dichterbij komt
Kaapverdische eilanden getroffen door nieuwe droogte
BUITENLAND
AFRIKA
ZUID
AMERIKA
■EROAG 19 NOVEMBER 1977
ruador heeft drie grote vakbonden
r met elkaar samenwerken in een
crkoepclendc organisatie in hun
rijd tegen de onderdrukkende
aatregclcn van de militaire rege-
ng en tegen de grootgrondbezit-
Ecuadoriaanse Federatie van
rije Vakverenigingen (CEOSL) is
a de overkoepelende Latijnsameri-
aansc vakcentrale ORIT aangeslo-
bij het Internationaal Verbond
Vrije Vakverenigingen. Van
i uit heeft de CEOSL een anti-
rmmunistisch karakter.
ie CTE, de communistische vakbe-
icging van Ecuador, is officieel op
loskou georiënteerd, maar volgt in
e praktijk een tamelijk onafhanke-
jke koers.
Ie derde vakcentrale is de CEDOC.
en oorspronkelijke katholieke vak-
rganisatic die tot voor kort in zijn
cheel was aangesloten bij de La-
jnsamcrikaanse Arbcidersccntrale
LAT. De CEDOC is in de jaren
cstig ontstaan in de strijd van klei-
e boeren en landarbeiders tegen de
iatholieke grootgrondbezitters van
iet Ecuatoriaanse hoogland. Aan-
ankelijk was de CEDOC sterk ka-
holiek. Omdat de gehele kerk vroe-
er in der politieke praktijk aan de
ant van de grootgrondbezitters
leek te staan, is de vakbond volle-
lig ontkerkelijkt.
)or de samenwerking in de CLAT is
tussen de leiding van de CEDOC
>n de basis een toenemende verwij-
lering ontstaan. De leiders van de
:EDOC kregen hun opleiding in het
loofdkwarticr van de CLAT in Cara-
as en bij hun terugkeer bleken zij
;aak vervreemd van de eigenlijke
iroblematiek van de Ecuadoriaanse
boeren en landarbeiders. In plaats
van werkelijke actie te voeren ging
de vakbondsleiding maar al te vaak
met de grootgrondbezitters en de
ondernemers om de tafel zitten zon
der kennis te hebben van de echte
problemen van hun leden.
Deze ontwikkeling leidde ertoe dat
zich in 1976 een scheuring voltrok in
de gelederen van de CEDOC. Onge
veer twintig procent van de leden
van de bij de CEDOC aangesloten
bonden bleef achter de door de offi
ciële, door CLAT gesteunde CEDOC
geformuleerde lijn. Dit deel staat
onder leiding van Jorge Cuisana, die
de steun geniet van Emilio Maspero,
de secretaris-generaal van CLAT.
Hij beschuldigt de uitgetreden leden
ervan dat zij zich hebben laten beïn
vloeden door het marxistisch leni
nisme.
De uitgetreden CEDOC leden heb
ben zich opnieuw georganiseerd en
staan onder leiding van Emilio Ve-
lasco. Zij beschouwen zich nu als de
officiële CEDOC en hebben als zo
danig ook de erkenning van de rege
ring Rodriguez Lara gekregen. Dit
gebeurde omdat deze de steun van
de volksmassa nodig had. wilde hij
er ooit in slagen de grootgrondbezit
ters en de traditionele industriëlen
uit het machtsspectrum te verdrin
gen.Van de boerenbeweging FE-
NOC, die voor de scheuring 612 orga-
nisatiestelde, hebben zich maar
liefst 602 bij Velasco aangesloten.
Verwijten als zouden de bij Velasco
aangesloten groepen marxistisch-le-
ninistisch zijn, worden door deze
groepen van de hand gewezen met
het argument dat zij van het marxis-
me-leninisme niets weten en dat zij
alleen opkomen voor hun eigen be
langen. Een aantal kerkelijke lei
ders heeft zich inmiddels solidair
verklaard met CEDOC-Velasco van
wege de harde vervolging waaraan
de leden van deze bond blootstaan.
Ook de twee andere grote vakcentra
les, de CTE en de CEOSL. erkennen
de groep Velasco als de enige echte
CEDOC. De samenwerking bleek
duidelijk op één mei, toen de drie
bonden gezamenlijk demonstreer
den voor de rechten van boeren en
arbeiders, terwijl de groepering van
Jorge Cuisana een aparte demon
stratie belegde waaraan slechts een
klein aantal mensen meedeed.
De scheuring binnen de CEDOC
heeft ertoe geleid dat de groep van
Jorge Cuisana steun gezocht heeft
bij de grootgrondbezitters tegen het
vermeende communistische karak
ter van de groepering Velasco. Ook
in de zuidelijke provincie El Oro, dat
nog steeds een bolwerk van Cuisana
is. is het tot een scheuring gekomen.
Hier werden op een bepaald moment
zelfs twee CEDOC-congressen ge
houden. Aanhangers van Velasco
verklaarden hier dat hen geld was
geboden als ze zich zouden aanslui
ten bij Cuisana.
De CEDOC van Cuisana lijkt zich
steeds meer te ontwikkelen tot een
organisatie van middelgrote boeren
en kleine zelfstandige producenten
die aansluiting zoeken bij de de tra
ditionele grootgrondbezitters, ter
wijl de groep Velasco zich duidelijk
ontwikkelt tot een groepering die
opkomt voor de werkelijk arme boe
ren en landarbeiders.
T rouw/Kwartet23
gor Herman Amelink
cuador gaat op 15 januari naar de
embus, als de regerende militairen
nminste hun woord houden. Zij
ebben een terugkeer naar de demo-
atie aangekondigd op voorwaarde
at het in het land rustig blijft. Tege-
jkertijd zijn de militairen echter
ezig de sociale onrust in het land te
ergroten. Daardoor wekken ze de
idruk hun eigen plannen niet se-
ieus te nemen en te zoeken naar een
'oorwendsel om de macht ook na
eventuele verkiezingen in handen te
louden.
Dt meest recente golf van sociale
l'WNst dateert van medio oktober,
■ftrmhonderd werknemers van de
Jrtra suikerfabriek in La Troncal bij
ifluayaquil en hun familieleden he
etten toen de fabriek waar zij werk
en om kracht bij te zetten aan hun
is aan de regering om mee te mogen
rofiteren van de gestegen suiker-
rijzen.
)p 18 oktober verschenen 1500 poli-
iemensen voor de poort van de fa-
riek. Zij gaven de bezetters twee
ünuten de tijd om naar buiten te
omen. Omdat de hoofduitgang
oor de politie afgezet was. vertrok-
en de bezetters via een achteruit-
ang. Ondertussen viel de politie
lan met traangas en geweren. Vol
lens opgave van de regering kwa-
nen bij de actie van de politiemen-
en 25 bezetters om het leven. Vol
lens de vakbonden beliep het aantal
lachtoffers 120. Het merendeel van
hen werd dood teruggevonden in het
irrigatiekanaal achter de fabriek.
Er zijn twee lezingen van de slach
ting van Aztra. Volgens de regering
zijn de doden veroorzaakt doordat
de stakingsleiders leden waren van
een internatinale samenzwering te
gen de huidige regering. De stakings
leiders zouden de bezetters bewust
via de achteruitgang naar buiten ge
stuurd hebben om te zorgen dat er in
het gedrang slachtoffers zouden val
len. De dood van een aantal mensen
zou bedoeld zijn als- het zaad van
verder verzet.
De vakbonden namen met grote ver
ontwaardiging kennis van deze uit
leg van de autoriteiten. Zij beschul
digden de politie ervan de bezetters
in koelen bloede te hebben neerge
schoten. Getuigen verklaarden dan
de meeste uit het water opgehaalde
lichamen kogelwonden hadden. De
lijkschouwing werd in het hoogste
geheim verricht en familieleden kre
gen hun overleden verwanten niet
meer te zien.
Arrestaties
Ondanks verzoeken van vakbonden
en twaalf politieke partijen om een
onafhankelijk onderzoek naar de
gang van zaken, deelde de regering
mee dat het door de ministeries van
justitie en arbeid verrichte onder
zoek goed was. Omdat de protesten
doorgingen werden de leiders van de
staking en bezetting gearresteerd.
Ook de voorzitter van de Ecuatori
aanse Federatie van Vrije Vakvere
nigingen (CEOSL). Jose Chavez.
gesteld door de Concentrac(oh de
Fuerzas Populares (CFP) die wat
links van het midden staat. Buca-
ram zou het bij het volk over grote
aanhang beschikken, maar door de
militairen als een demagoog be
schouwd worden. Het brede front
van links (FADI) heeft bij de militai
ren al eens geïnformeerd wat ze van
Bucaram vinden, maar het antwoord
daarop is tot dusver uitgebleven. Da
FADI zelf heeft tot dusver geen ei
gen kandidaat genoëmd. Wel zou dit
front erover denken admiraal Gusta
vo Jarrin Ampudia naar voren te
schuiven, een vroegere minister van
natuurlijke hulpbronnen. Jarrin
heeft zich steeds beperkt in zijn kri
tiek op de oliepolitiek van de rege
ring en zou als militair enigermate
acceptabel zijn voor de legerleiding.
De traditionele politieke partijen
zijn bezig met het vormen van allian
ties. Zo heeft de leider van de Radi
cale Liberale Partij, de partij van de
anti-clericale grootgrondbezitters
van de Ecuadoriaanse kuststreek,
Pedro José Artela, veertien rechtse
partijen en partijtjes opgeroepen
steun te bieden aan de formulering
van een electoraal statuut. Boze ton
gen fluisteren dat in dit statuut een
bepaling zou moeten worden opge
nomen dat buitenlanders geen kan
didaat kunnen zijn, waardoor de
kandidatuur van Bucaram op losse
schroeven zou komen te staan. Het is
niet mogelijk dat deze rechtse allian
tie de huidige burgemeester van Qui
to, Sixto Duran Ballen, naar voren
zal schuiven als hun kandidaat, een
man die in de gunst staat bij het
Witte Huis.
Wat het resultaat van het politieke
touwtrekken zal worden, hangt voor
het belangrijkste deel af van de hou
ding van de militairen. In het verle
den zijn zij vaak behendig van de
ene naar de andere maatschappelij
ke groepering overgewipt. Het be
leid van de begin 1976 afgezette re
gering van president Rodriguez
Lara leunde voor het eerst in de
geschiedenis niet meer op de afwis
selende steun van de liberale groot
grondbezitters aan de kust en de
conservatieve katholieke boeren
van het hoogland, maar op de ont
wikkeling van de oliewinning en de
industrie. Onder Rodriguez Lara
werd de economische en politieke
activiteit van het land gericht op
industriële expansie op basis van de
enige jaren daarvoor in het land
gevonden olie. Om voor deze poli
tiek steun te verwerven, kondigde
Rodriguez Lara uitgebreide land
hervormingen af die de twee tradi
tioneel rivaliserende machtsgroe
pen, (katholieke conservatieve
grootgrondbezitters en liberale anti-
clericale boeren), in het verkeerde
keelgat schoten.
Het huidige militaire driemanschap,
president admiraal Alfredo Poveda.
opperbevelhebber van het leger en
sterke man generaal Guillermo Du
ran Arcentales en generaal Luis Leo-
ro namen begin 1976 de macht van
Rodriguez Lara over, toen bleek dat
deze de tegenkrachten die hij had
opgeroepen niet meer kon beheer
sen. Het drietal stopte de plannen
van Rodriguez voor radicale land
hervormingen in het archief en ver
klaarde zich bereid de opbrengst
van de olie niet alleen te besteden
voor de ontwikkeling van de indu
strie. maar ook voor verbeteringen
in de positie van de grootgrondbe
itters. Daarmee zit de huidige mill
aire regering weer helemaal op het
spoort van de traditionele macht
hebbers in het land.
Bondgenoten
Het vermoeden van het linkse front
lijkt dan ook alleszins gerechtvaar
digd dat deze ontwikkeling erin zal
uitmonden dat de militairen voor de
komende periode een bondgenoot
schap zullen sluiten met de traditio
nele burgerlijke machthebbers. Dat
zal dan uitlopen op een gemengde
burgerlijk-militaire regering met
een schijn van democratie, terwijl
de militairen in feit de touwtjes in
handen houden.
Hoewel in juli van dit jaar alle poli
tieke partijen van uiterst rechts tot
uiterst links bij de militairen aan
drongen op het herstel van een bur
gerlijke regering, lijken alleen de
traditionele burgerlijke machtheb
bers garen te hebben gesponnen bij
dit tijdelijke monsterverbond Meer
dan een wens de militairen te doen
terugkeren naar de kazernes hadden
de partijen niet gemeen Het nade
rende bondgenootschap tussen bur
gers en militairep zal dit ogenschijn
lijk bewerkstelligen, maar in de
praktijk is er weinig veranderd. Het
profijt van de nieuw verworven olie
welvaart zal aan de neus van het
overgrote arme deel van de bevol
king voorbijgaan.
door Nico Kussendrager
In de Sahel de landen ten
zuiden van de Sahara
dreigt een nieuwe honger
snood. Net als een paar jaar
geleden zijn de regens wegge
bleven, waardoor er te weinig
wil groeien. Minstens zo be
langrijk echter is de plunde
ring van die landen door de
jaren heen, het slechte na
tuurbeheer en het ontwikke
lingsbeleid van de afgelopen
paar jaar, dat de Sahal-lan-
den van „de regen in de drup"
heeft gebracht.
Een schoolvoorbeeld van plunde
ring en slecht beheer zijn de Kaap
verdische eilanden, voor de west
kust van Afrika, die ook tot de
Sahel-zone behoren. Op de eilan
den. waar 300.000 mensen wonen, is
voor nog maar twee maanden eten.
Daarna is het voedsel op en zal de
schaarste van het ogenblik om
slaan in pure honger.
Onlangs was de staatssecretaris
voor samenwerking en planning.
José Brito. in ons land. Hij vertelt
hoe de Portugezen in de loop der
jaren hebben huisgehouden op de
eilanden, die nu onafhankelijk zijn.
Ontbossing
„De koloniale heersers." zegt Brito.
„hebben niets voor ons gedaan. In
tegendeel: de bomen die eens op de
hellingen stonden en de grond vast
hielden zijn gekapt. De grond kan
het water niet meer vasthouden, en
als er al regen valt stroomt het
water direct weg naar zee. Beplan
ting om vocht uit de lucht vast te
houden is er niet." De Cabo Verde
(groene kaap) is, zo blijkt uit zijn
verhaal, een „kale kaap" geworden.
Bovendien is door het landbeheer
de grondwaterhuishouding ernstig
ontwricht, waardoor ook die eerst
verbeterd moet worden, wil er land
bouw van betekenis mogelijk zijn.
Op de eilanden ontstaat een
„kwaadaardige cirkel". Door de
ontbossing maar nu ook door de
droogte (die de planten doet ver
dorren) neemt de verwoestijning
steeds verder toe. verslechtert de
gezondheid van de mensen, ont
staat er een trek naar elders en zijn'
er nog minder Kaapverdianen om
de eilanden te ontwikkelen. (Alleen
al in Rotterdam wonen er een 5000).
Arbeidskracht
Brito maakt zich daar ongerust
over. „Onze belangrijkste „arbeids
kracht" zijn onze handen. Die zul
len we uit de mouwen moeten ste
ken, want kapitaal (geld) is er niet."
De arbeidsreserve is er groot ge
noeg: de werkloosheid in de vroege
re Portugese kolonie beloopt 50
procent.
Hoe dé ontwikkeling in zijn werk
zal moeten gaan staat niet op pa
pier. Daarvoor zijn er simpelweg te
weinig gegevens beschikbaar; een
immer opduikend probleem van
veel ontwikkelingslanden. Brito
noemt de visserij, scheepvaart, het
opzetten van kleine bedrijven,
maar duidelijk is dat vooral de ak
kerbouw ontwikkeld zal moeten
worden.
Daarvoor is nodig verbetering van
infra-structuur (dijken, bevloei-
ingsstelsels. wegen/opslagruimten)
maar ook het planten van gewas
sen die met weinig water een groot
wortelnet opbouwen en dus grond
kunnen vasthouden. Landbouw die
deels gericht zal moeten zijn op de
uitvoer om het land aan inkomsten
te helpen, maar vooral op eigen
voedselvoorziening.
Voedselhulp
Brito was in Nederland om te pra
ten over voedselhulp voor zijn land.
Nu al is er een „noodprogramma"
voor onder andere bejaarden en
zieken.
De Sahellanden als geheel hebben
een beroep op de wereld gedaan
500.000 ton graan te verschaffen.
Vóór januari is er 150.000 ton nodig.
De wereldvoedselvoorraad (160
miljoen ton) is er op het ogenblik
groot genoeg voor maar de moei
lijkheid is het vervoer en de opslag
en 't geld. Nederland heeft al beslo
ten 21.000 ton tarwe en mais (ter
waarde van 8.5 miljoen gulden) te
geven. Daarnaast is 6.2 miljoen uit
getrokken voor extra-steun aan
projecten die de kans op grote hon
gersnoden in de Sahel op den duur
moeten verkleinen.
Droogte is niet te voorkomen en
feit is dat het in de Sahellanden te
weinig heeft geregend. De neerslag
is in zestig jaar niet zo laag ge
weest, en ook is de droogte verder
naar het zuiden (Noord-Ghana
zelfs) opgeschoven. Maar honger is
ook deels mensenwerk, zoals uit de
ontbossing op de Kaapverdische
eilanden (waardoor geen landbouw
meer mogelijk is) al bleek,
In andere Sahellanden moesten
voor de koloniale macht (Frank
rijk) vaak handelsgewassen wor
den gebouwd, in plaats van voed
sel. Grote stukken grond werden
gebruikt voor maar één gewas,
rondtrekkende nomaden verdwe
nen. Zij moesten met hun steeds
groeiende veestapel terecht op
steeds kleinere stukken kwetsbare
grond, die vertrapt werd en weg
woei waardoor de woestijn kon op
rukken. Om aan water te komen
werden steeds meer putten gesla
gen waaromheen het vee de grond
nog verder vernielde.
Meer putten lossen daarom de pro
blemen in de Sahel niet op. even
min als grootscheepse maar on
doordachte bevloeiïng. Daardoor
ontstaat niet zelden een heerlijke
leefomgeving voor sprinkhanen,
muizen, ratten en ander onge
dierte.
werd gearresteerd. Chavez is boven
dien voorzitter van het verenigd
front dat momenteel gevormd wordt
door de drie grote Ecuadoriaanse
vakbonden, de CEÖSL. de commu
nistisch georiënteerde CTE en de
onafhankelijke CEDOC. Daarmee
zitten alle vooraanstaande
vakbondsleiders van het land nu in
de gevangenis.
De maatregelen van de regering heb
ben geleid tot een groeiend protest
van de bevolking. Studenten gingen
de straat op in de hoofdstad Quito
en de havenstad Guayaquil. Politie
ke partijen en vakbonden drongen
aan op het aftreden vaii minister van
arbeid Jorge Salvador Chiriboga en
minister van binnenlandse zaken ko
lonel Bolivar Jarrin Cabuenas. Ar
beiders van verschillende suiker
plantages in de omgeving van de
Aztra suikerfabriek gingen in
staking.
Referendum
De sociale onrust zet vraagtekens bij
de democratiseringsplannen van de
regering. Op 15 januari kunnen de
Ecuadorianen naar de stembus om
hun mening te geven over een ont
werp van een grondwet. Als die
grondwet wordt aangenomen dan
zullen, als alles goed gaat. medio
volgend jaar verkiezingen worden
gehouden voor een president. De
partijen die aan die verkiezingen wil
len meedoen, zullen zich wel eerst
moeten laten registreren.
De regeling voor de registratie, ont-
worpen door Hurtado, de leider van
een kleine christen-democratische
groepering, bepaalt dat iedere partij
de namen, adressen en vingerafdruk
ken van 30.000 leden bij de regering
op tafel moet leggen om toestem
ming voor deelname te krijgen. Par
tijen die hieraan niet voldoen, mo
gen niet meedoen. Voor linkse partij
en is het een welhaast onaanvaard
bare eis de namen en adressen van
hun leden uit te moeten leveren aan
de regerende militairen. Het is dan
ook aan te nemen dat een deel van
deze partijen aan de zijlijn blijft
staan.
De eerste kandidaten voor het presi
dentschap hebben zich al aange
diend. De voornaamste kanshebber
lijkt momenteel de in Libanon gebo
ren Assad Bucaram. Hij is kandidaat
Ook sociaal had het ontwikkelings
beleid in de Sahel (behalve de
Kaapverdische eilanden Maureta-
nlë. Senegal. Mali. Boven-Volta, Ni
ger, Tsjaad en een deel van Ghana)
nadelen. Zelfstandige boeren moes
ten knecht worden (wat ze vertik
ten), vrouwen die altijd aan land
bouw hadden gedaan werden te
ruggedrongen in de hut. Hun
„waarde" verminderde
Met voedselhulp zijn de problemen
van de Sahel niet op te losren Zij
kan alleen de nood op korte ter
mijn lenigen. Wat nodig is, is een
goed doordacht ontwikkelingsplan
of nog veel beter plannen op kleine
schaal, die de boeren kunnen over
zien en begrijpen. Tot nu toe Is
daarvan weinig terecht gekomen
en daarom zal de Sahel opnieuw
met grote voedselzendingen gehol
pen moeten worden. Waarbij nu al
weer te voorzien is dat de kans
bestaat dat ze zullen wegrotten om
dat er te weinig opslagruimten en
te weinig vervoersmogelijkheden
zijn. Ook dat is onderontwikkeling
(In Nederland houden onder ande
re Mensen in nood (giro 11 11 222
de Mondlane-stlchting (18 84 800,
voor de Kaapverdische eilanden)
en de Novib (100 200» zich met
steun aan de Sahel bezig.)
