'oging tot verdoezeling doodsoorzaak Steve Biko Fachmi's trouw aan Sadat werd te zwaar beproefd ^inkse unie in Frankrijk vrijwel van de baan Soares dreigt met aftreden Congres SPD laat Schmidt handenvrij merikaanse delegatie bezoek in Somalië Vietnamese kapers zullen in Singapore berecht worden Een sportieve man die goed gekleed wil gaan let op het Sturka-etiket. Hij vindt het in blazers, kolberts en vlotte kostuums. Inder daad: sportieve mannenmode met- allure. sportieve Ijmpagne moet Marchais tonen of er nog weg terug is BUITENLAND T rouw/Kwartet7 iBON (UPI, Reuter) igese premier Mario heeft gisteren ge- zijn ontslag te zullen als de oppositiepartij- r-j beleid van zijn minder- j ^„jring niet steunen. gemier zei gisteren in een iakt parlement dat de j momenteel niet be- over voldoende steun volksvertegenwoordi- slen de penibele eco- nomische situatie waarin het land verkeert, acht de pre mier van de socialistische minderheidsregering het meer dan ooit noodzakelijk dat de oppositie van commu nisten, sociaal-democraten en centrum-democraten zich achter de economische nood maatregelen schaart die de regering moet nemen om de steun van het Internationale Monetaire Fonds te behou den. De Portugese premier heeft de drie partijen voorge steld onderhandelingen te beginnen over een pact tus sen alle partijen om er econo misch boven op te komen, naar Spaans voorbeeld. De kansen op een dergelijk ak koord worden door politieke waarnemers niet hoog aange slagen. Mario Soares verklaarde te zullen aftreden en nieuwe verkiezingen te zullen uit schrijven als de onderhande lingen over een politiek ak koord zouden mislukken. Het zou vier tot zes maanden du ren voordat er dergelijke ver kiezingen gehouden zouden kunnen worden. Al die tijd zou er geen verantwoord eco nomisch beleid gevoerd kun nen worden en zouden de laatste restanten goud en de viezen van Portugal geheel opraken, aldus de premier. Eerder deze week trad de mi nister van voorlichting Jose Roque Lino af, nadat een van diens naaste medewerkers gearresteerd was op beschul diging van misdadige activi teiten. Het ontslag van de minister, afgelopen woens dagavond, viel samen met een toespraak van president Eanes. waarin deze fulmi neerde tegen de voortduren de demonstraties die een emotioneel klimaat veroorza ken in het land, dat ten goede komt aan de mensen die een autoritaire oplossing van de Portugese problemen voor staan. commentaar op pagina S door J. den Boef HAMBURG Kanselier Helmut Schmidt kan met de gisteren op het partijcongres van de Westdultse sociaal-democratische partij genomen besluiten over kernenergie en neutronenbom alle kanten uit. De inhoud van de genomen beslissing Is namelijk voor tweérlei uitleg vatbaar. aat tijdens onderzoek naar dood zwarte leider UilTORIA (Reuter, UPI, AP) - De Zuidafrikaanse veiligheidspolitie heeft geprobeerd minister lustitie Jimmy Kruger om de tuin te leiden met het verhaal dat de zwarte leider Steve Biko Ie dagen voor zijn dood in hongerstaking was gegaan. Dit heeft gisteren de door de familie van aangestelde advocaat Sydney Kentridge op de vierde dag van het onderzoek naar de ïoorzaak van de zwarte leider gezegd. Kentridge achtte het wenselijk minister Kruger zelf rer aan de tand te voelen om te weten te komen hoe ver en tot op welk niveau deze teling van de feiten gegaan was. eg tidjerhaal van de hongerstaking ?elreerlegd, aldus Kentridge, door van de chef van de brfceidspolitie in Port Elizabeth, öoosen en een van zijn onderge- erien, majoor Harold Snyman, lid or het ondervragingsteam. Ken- Ie 1 zei dat cipiers bevestigd had dat Biko wel soep weigerde, brood, koffie en water accep- Een van de cipiers had zelfs d dat hij Biko een vitamine lg ije en twee koppen water had '"^en. Daarna had Biko gezegd te^j deze bewaker wilde omhelzen it deze hem wat te drinken had enren. „Lijkt dat veel op een man een hongerstaking doet?" zo e Kentridge. a%idge verwees naar een verkla- a%an de pers van het ministerie Justitie na de dood van Biko In tot in bijzonderheden inge- was op de toestand van Biko an 12 september (de dag van flood). Daarin werd de honger- ng breed uitgemeten. Maar in deze verklaring had niets gestaan van het gevecht van Biko met de vijf ondervragers, waarbij Biko „met zijn hoofd tegen de muur gevallen zou zijn". De informatie die de veilig heidspolitie aan Kruger gaf klopte al eerder niet met de feiten, aldus Ken tridge. Zo had de politie de dag voor de dood van Biko nog geen hoofd wond gezien, terwijl die wond vol gens artsen al vier dagen aanwezig was. Gisteren verklaarde kolonel Goosen, die opnieuw door Kentridge in een kruisverhoor ondervraagd werd, dat Steve Biko „in een gemoedstoestand van zelfvernietiging was". De kolo nel vertelde dat Biko twee dagen na de ondervraging (drie dagen voor zijn dood) gevonden werd in het bad van de gevangenis, met zijn broek nog aan. „Klaarblijkelijk in een po ging tot zelfmoord", zo meende Goo sen. „Misschien is hij toen met zijn hoofd op de badkuip gevallen", al dus de kolonel. Advocaat Kentridge dacht er anders over, omdat sectie rwijl Russische adviseurs vertrekken had uitgewezen dat Biko al veel eer der hersenletsel had opgelopen en zwaar ziek was. Naar zijn mening was het geen poging tot zelfmoord, maar vertoonde Biko typisch de ver schijnselen van iemand die al aan hersenletsel leed. „Heeft u er nooit aan gedacht dat het mogelijk was dat Biko door uw mannen tijdens de ondervraging mishandeld werd?" zo vroeg de advocaat. „Dan zou dat wei duidelijk gebleken zijn", antwoord de kolonel Plet Goosen. SINGAPORE (Reuter. UPI, AP) De regering van Singapore heeft be kendgemaakt dat de vier Vietname- zen, die op 29 oktober een Vietna mees passagierstoestel op een bin nenlandse lljnvlucht kaapten en dwongen in Singapore te landen, in dit land terecht zullen moeten staan op beschuldiging van gewapende overval, onwettige vrijheidsbero ving en onwettig wapenbezit. Hier mee is afwijzend gereageerd op het Vietnamese verzoek tot uitlevering van de kapers. Singapore heeft geen uitleveringsverdrag met Vietnam en verder heeft Vietnam geen van de drie internationale verdragen over kaperij ondertekend. PARIJS (Reuter, UPI) De sjah van Iran is gisteren uit de Verenigde Staten, waar hij onder meer sprak met president Carter en vice-presi dent Mondalc (foto), in de Franse hoofdstad Parijs aangekomen voor besprekingen met president Giscard d'Estaing. De sjah en de Franse pre sident zullen onder meer spreken over economische samenwerking tus sen beide landen. Frankrijk zou be reid zijn Iran wapens te leveren als de Verenigde Staten onverhoopt geen wapentuig «ouden willen leveren. Terwijl de sjah in Parijs aankwam, demonstreerden gisteren enkele hon derden studenten in Teheran tegen de vriendschappelijke politiek van het Iraanse staatshoofd tegenover het westen. De voorstanders van kernenergie kunnen het besluit beschouwen als het groene licht voor het gebruik ervan. De tegenstanders zullen op hun beurt beweren dat de definitieve beslissing alleen maar is uitgesteld. De tijd zal leren wie er gelijke krijgt. Veel zal afhangen van de vorderin gen die in de eerstkomende jaren gemaakt worden op het gebied van beveiliging en milieu-bescherming en vooral wat betreft de bouw van een centrum, waar gebruikte kern brandstof kan worden opgewerkt en radioactief afval definitief kan wor de opgeborgen. Het is duidelijk dat de argumenten van de tegenstanders minder indruk zullen maken, naarmate technologi sche ontwikkelingen de veiligheids- en milieu-aspecten hun dreigende karakter ontnemen. En het lijdt evenmin twijfel dat de argumenten van de voorstanders minder bijval zullen krijgen, naarmate zou blijken dat het niet mogelijk is om betere veiligheidsgaranties te geven dan die er nu al zijn. Van beslissende betekenis zal in elk geval zijn het antwoord op de vraag of, na het nemen van allerlei energie besparende maatregelen en het be proeven van alternatieve energie bronnen, de uit kolen gewonnen energie op langere termijn voldoen de zal zijn om de dan nog bestaande energiebehoefte te dekken. Neutronenbom Ook het besluit met betrekking tot de neutronenbom getuigt van enige vindingrijkheid. Een voortijdig be sluit om wat de Bondsrepubliek be treft af te zien van dit nieuwe wapen, zou de regering in Bonn onnodig in moeilijkheden hebben gebracht bij internationale onderhandelingen. Dit is minder het geval met het thans aanvaarde voorstel, waarin deze regering wordt verzocht, alles te doen om te voorkomen dat neutro nenwapens op het grondgebied van de Bondsrepubliek worden opge steld. Aan dit verzoek kan zij op verschillende manieren voldoen. Zij kan zich te zijner tijd zonder meer tegen het Inzetten van het omstre den wapen uitspreken. Maar ook kan zij een dergelijke afwijzing afhanke lijk maken van versterking van de conventionele (nlet-nuclealre) bewa pening. Mocht de regering in Bonn het niet temin nodig oordelen om de neutro nenbom voor de verdediging van de Bondsrepubliek te aanvaarden, dan kan kanselier Schmidt op ernstige moeilijkheden met zijn partij rekenen. Van een onzer redacteuren AMSTERDAM Het bezoek dat de Egyptische president Anwar Sadat het komende weekeinde aan Israëi gaat brengen is voor de Egyptische minister van buitenlandse za ken Ismail Fachmi aanleiding geweest zijn ontslag in te die- ADISJOE (Reuter, UPI) 'ijl Sowjetrussische ad- irs in groten getale Soma- lajjverlieten, kwam gisteren H Amerikaanse Congres- is^missie in de hoofdstad Mo- aan. ge lieüt acht man bestaande commis- pnder leiding van Meivin Price,- L 'Democraat uit Illinois, begon gTt besprekingen met de Somali- president Siad Barre over de ire situatie in de Hoorn van De Somaliërs zouden de com- le verteld hebben grote behoefte "jnerikaanse wapens te hebben, volgens Price heeft Barre geen :hap meegestuurd voor presi- larter. rwfrassing 0pf zei dat de Somalische beslis- fovan afgelopen zondag de Russi- adviseurs en deskundigen het uit te zetten, voor de Amerika- een verrassing kwam. Price pgjerder dat de Amerikaanse rege- ^gjzich wel zorgen maakte over de Tische aanwezigheid in dit ge- de Indische Oceaan en de Rode Zee. Eerder deze week heeft de Ame rikaanse vertegenwoordiger bij de Verenigde Staten er geen enkele be hoefte aan hadden zich te mengen in het conflict in de Hoorn van Afrika. De Verenigde Staten zullen, aldus Young, ook geen wapens leveren aan Somalië. „Wij hebben van Vietnam geleerd dat je volkeren eerder voor je wint met economische dan met mili taire hulp." Cubanen Inmiddels is in de Verenigde Staten een geheim regeringsrapport uitge lekt waarin staat dat de Cubaanse aanwezigheid in Afrika aanzienlijk is versterkt. In het rapport wordt aan bevolen de geleidelijke verbetering van de betrekkingen tussen Cuba en de Verenigde Staten te vertragen. Naar schatting aldus het rapport, zijn er thans 23000 Cubanen van wie 19000 militairen, in Angola gestatio neerd, dat is 20 procent meer dan vorig jaar. Somalië heeft zijn banden met Cuba afgelopen zondag volledig verbroken en alle Cubaanse burgers in het land opdracht gegeven binnen 48 uur te vertrekken. Ruim binnen die limiet was er al geen Cubaan meer te vinden in Somalië. Informeer: tel. 020-176540: iii-iiimn mode nen. Dit ontslag is door presi dent Sadat aanvaard. Fachmi is de afgelopen jaren een van de naaste medewerkers geweest van Sadat. Sinds de oorlog van 1973 is hij de man geweest die Sadats strategie tegenover Israël trouw heeft uitgevoerd. Hij deelde de poli tiek van verwijdering van de Sowjet- Unie en toenadering tot de Verenig de Staten. Fachmi wordt beschouwd als een van de beste diplomaten die Egypte ooit gehad heeft. Hij werd op 31 oktober 1973 door Sadat benoemd tot minister van buitenlandse zaken. Op dat moment was hij in Washing ton waar hij besprekingen voerde met de toenmalige president Ri chard Nixon en diens minister van buitenlandse zaken Henry Kissin ger. Tijdens zijn ambtstermijn legde hij een solide basis voor de verbete ring van de Amerikaans-Egyptische betrekkingen. Hij ontwikkelde een zeer goede persoonlijke verhouding met Kissinger en deze heeft er mede toe bijgedragen dat de diplomatieke betrekkingen tussen Egypte en de Verenigde Staten in maart 1974 her steld werden. Deze betrekkingen wa ren verbroken geweest sedert 1967, toen Egypte uit woede over de Ame rikaanse wapenleveranties aan Is raël Washington de rug toekeerde. •Ismail Fachmi werd geboren op 2 oktober 1922 en ls afkomstig uit een rijke familie. Hij ging aanvankelijk de diplomatieke dienst in tot hij in de jaren zeventig door Sadat be noemd werd tot onder-minister van buitenlandse zaken. In juni 1972 werd hij door Sadat van deze functie ontheven omdat hij kritiek had uit geoefend op de Sowjet-Unie, die hij ervan beschuldigde meer aandacht te hebben voor Vietnam dan voor het Midden-Oosten. Die opvatting strookte toen niet met de politieke inzichten van president Sadat. In maart 1973 werd Fachmi de minis terraad weer binnengehaald. Hij werd minister van toerisme. In okto ber van dat jaar werd hij benoemd tot minister van buitenlandse zaken, twee weken na de oorlog met Israël. In april 1975 werd Fachmi benoemd tot plaatsvervangend premier, een belangrijke post in het kabinet. Deze benoeming werd beschouwd als hommage van president Sadat aan Fachmi voor het trouw uitvoeren van diens beleid. Fachmi kon over het algemeen goed opschieten met westelijke diploma ten, en vooral met de Amerikaanse ambassadeur in Cairo, Hermann Ellts. Het is echter bekend dat Fach mi het slecht kon vinden met de Russische minister van buitenland se zaken Gromiko. Gromiko en Fachmi hebben verschillende malen met elkaar geconfereerd in de perio de dat 8adat bezig was te voorko men dat de verslechtering van de betrekkingen met Moskou zou uitlo pen op een volledige breuk. Fachmi nam gisteren zijn ontslag door het sturen van een korte brief aan president Sadat waarin hij schreef: „Vanwege de fase waarin het land en de Arabische natie zich momenteel bevinden en vanwege nieuwe ontwikkelingen die deze situ atie hebben beïnvloed, dien ik bij Fachmi. dezen mijn ontslag bij u In. Ik ben van mening dat ik onder deze om standigheden niet langer mijn func tie kan blijven uitoefenen en niet langer verantwoordelijkheid kan blijven meedragen." In diplomatieke kringen in de Egyp tische hoofdstad wordt deze verkla ring uitgelegd als blijk van ernstige kritiek van Fachmi op Sadat. Hoe wel Fachmi voorstander was van nauwe samenwerking met de Vere nigde 8taten bij het oplossen van het conflict in het Midden-Oosten, beschouwde hij de reis van Sadat naar Israël als een te grote concessie. Bovendien zou hij zich gepasseerd hebben gevoeld omdat hij door de president niet van tevoren was ge consulteerd over diens plan om naar Israël te gaan. Het eerste teken van onenigheid tussen Sadat en Fachmi deed zich afgelopen woensdag voor, toen Fachmi de president niet verge zelde op zijn reis naar Damascus. Hoe sterk de onenigheid tussen Sa dat en het Egyptische ministerie van buitenlandse zaken ls. bleek gister avond. Sadat benoemde na het ont slag van Fachmi diens onderminis ter Mohammed Riad tot zijn opvol ger, maar deze diende onmiddellijk daarop zijn ontslag ln. Bert van Panhuis vr— Iten noch moeite heeft de Franse communistische partij gespaard bij het op touw zetten van de ipagne om de rol van de partij tijdens het conflict binnen de Unie van Links tegenover „het use volk" te verdedigen. Tussen nu en medio januari volgend jaar zullen 25.000 afdelingen 'lichtingsbijeenkomsten houden, zullen alle 600.000 partijleden het standpunt van de PCF aan niet-communisten trachten te verkopen en zullen ln heel Frankrijk twee miljoen exemplaren int de l'Humanité Dimanche, de zondagseditie van het partijblad met het standpunt van de unisten worden uitgedeeld. Kosten: ongeveer vijf miljoen gulden. een soort super Sint Nicolaas zou maken. it heel wat aan de hand zijn ln kse kamp om zo'n campagne grootst opgezette in het be ft van de PCF te rechtvaardi- De ruzie tussen communisten jjjds en socialisten en links-radi- anderzijds, die in de voorzomer eel weg had van het onbeteke- Je bekvechten van onderhande- is in de loop van de maanden Ie*ffroeid tot een soort echtschei- troces met als slotstuk de ont- van het bondgenootschap de linkse partijen. De unie is d als stuk ook al wordt een itief besluit ln Januari genomen s communisten de uitslag ken- van hun voorlichtingscampag- ds er nog een weg terug ls, een naar een vreugdeloos maar mis- door de achterban en „het gewenst samenwerken met de linkse partners, dan zal de fte daarover uitsluitsel moe- fen. Vandaar dat de PCF er liljoen tegenaan gooide, heeft het zover kunnen komen? 'iet oog op de parlementsverkie- 'n van volgend jaar maart in ids het optreden van president Giscard d'Estaing na-Gaullis- tijdperk door de Fransen als belangrijkste sinds 1958 be schouwd meenden de linkse par tijen dat het Gemeenschappelijk Programma van 1972 moest worden bijgesteld. Nu betekende bijstellen voor de communistische PCF iets anders dan voor de socialistische PS want waar de communisten een bij na complete herziening wilden maakten de socialisten zich sterk voor kleine wijzigingen. Dit leidde ln de voorzomer al tot problemen, met name over defensie en de nationalisatiepolitiek. Het was vooral de naasting, die bleef hangen, ook toen de drie partijlei ders Francois Mitterrand van de socialisten. Georges Marchais van de communisten en Robert Fabre van de linksradicalen (MRG) in sep tember weer bij elkaar kwamen. Na dat eerst Fabre voor een kleine re bellie had gezorgd gingen vervol gens Marchais en Mitterrand met elkaar in de slag. Officieel ging het hierbij over de mate van nationali satie. De communisten wilden aan merkelijk meer naasten dan de ne gen al in 1972 met name genoemde bedrijfstakken terwijl de socialisten zich wilden inhouden. Bovendien had de PCF een economisch pro gramma dat zelfs in de ogen van goedgeefse socialisten van de staat Machtspositie Hoe gewichtig dit ook was het mas keert slechts het werkelijke conflict tussen socialisten en communisten. Mitterrand, de socialistische leider, verdenkt zijn belangrijkste partners ervan simpelweg een machtspositie van belang in een eventuele linkse regering op te bouwen. Daar de PCF om redenen van internationaal be lang bij voorbaat wordt uitgesloten van de posten defensie en buiten landse zaken in een regering-Mitter- rand legt Marchais een forse claim op het sociaal-economische terrein en op d?t van het binnenlandse be stuur. De communisten maken zich sterk voor twee superdepartemen ten. die deze gebieden bestrijken. Beide ministeries zouden moeten worden bemand door communisten en hiermee zou voor de partij van Marchais enigszins moeten worden goedgemaakt wat men op het ge talsmatige vlak zou ontberen. De communisten zijn namelijk de laat ste Jaren in de stembusuitslagen door de socialisten overvleugeld. De drie linkse leiders Francois Mitterrand, Robert Fabre eft Georges Marchais (v.l.n.r.) in de voorzomer, toen men elkaar nog wilde groeten. De communisten op hun beurt ver trouwen Mitterrand weer niet. Ze zijn er bijna van overtuigd dat hij hen als opstapje naar de kabinetsze tels gebruikt. Marchais en vooral de orthodoxe vleugel van de PCF on der leiding van tweede man Roland Leroy. die nimmer enthousiast is geweest over samenwerking met de socialisten roepen dat Mitterrand helemaal geen radicale wijziging van de Franse maatschappij voor staat maar slechts de economische crisis wil beheersen, dit ter meerdere glorie van „het kapitalisme" en de grote bedrijven. Mitterrand en zijn geestverwanten zijn voor hen niets anders dan verachtelijke sociaal-de mocraten van het soort Schmidt, Callaghan en Soares (respectievelijk regeringsleider in West-Duitsland, GrootrBrittannië en Portugal). „Geen dictaat" Nadat dit soort verwijten de vorige maanden publiekelijk te berde wer den gebracht waren de onderlinge verhouding en de sfeer danig ver ziekt. De linkervleugel van de socia listen, CERES geheten, wilde zich niet bij de feiten neerleggen en wist van Mitterrand gedaan te krijgen dat hij de communisten alsnog vroeg om een gesprek maar dan .zonder voorwaarden vooraf en me teen." Vorige maand kwamen de drie bij elkaar maar het was slechts voor één uur. Er is niets uitgekomen, was het enige wat de communisti sche woordvoerder Charles Fitter- man kwijt wilde. Een dag later, op de eerste, uit propagandistische mo tieven, openbare bijeenkomst van het centrale comité van de PCF bleek dat er weer een woordenwisse ling was geweest. Met een „we ac cepteren geen nieuw dictaat" had den de communisten hervatting van het gesprek van de hand gewezen en zo alles tot eind Januari ln de Ijskast gezet. Hoe zal het nu verder gaan? De meeste waarnemers kunnen er slechts naar raden. Als de voorlich tingscampagne van de communis ten als uitslag heeft dat „het volk" het niet met het PCF-standpunt eens is bestaat de kans dat Marchais met ferme tegenzin ln zee moet gaan met de socialisten en radicalen. Het is de vraag hoe geloofwaardig dit pact nog zal blijken te zijn en er zijn nog maar weinig politieke koffiedik kijkers, die geloven ln een herleving van de Unie van Links. Er begint zelfs al twijfel te rijzen over de vraag of PS en PCF nog wel bereid zijn tot een zogeheten kiesal- liantie. Dit houdt in dat ln de tweede ronde van de verkiezingen, Iedere linkse partij de overgebleven linkse kandidaat steunt communisten steunen socialist of radicaal en om gekeerd om zo toch zoveel moge lijk linkse parlementsleden uit deze laatste ronde te slepen. De praktijk heeft uitgewezen dat zo'n alliantie zeer voordelig kan uitvallen. Zou zo'n alliantie uitblijven dan zal het verkiezingsresultaat van zowel de socialisten als de communisten enorm tegenvallen. Inmiddels wordt ook al gegist naar mogelijke toe komstige samenwerkingsver banden. Samenwerking Zo zouden de communisten naar Italiaans voorbeeld een pact willen sluiten met de belangrijkste partij ter rechterzijde, de gaullisten, maar of dit gezien de anti-communisti sche koers van de gaullisten een haalbare kaart is valt te betwijfelen. Een andere mogelijkheid ls samen werking tussen de socialisten en het centrum. President Qlscard d'Es taing, die als de leider van dit cen trum kan worden gezien is daar een voorstander van maar Mitterrand heeft nog geen enkele positieve uit lating erover gedaan. Als het tot een pact komt zal dit ook zeker niet voor de verkiezingen ge beuren. Ten eerste wil de socialist!- i sche leider eerst eens kijken hoe sterk zijn PS uit die verkiezingen zal komen. Maar ten tweede ls hij bang dat een handreiking naar het cen trum een deel van zijn kiezers ln het communistische kamp zal Jagen En daar heeft hij bij al de tegenvallers van de afgelopen tijd helemaal geen behoefte aan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7