etsontwerp Boersma
een klap in het gezicht'
Regeer-program volgende week klaar
U
u
olarisatie valt mee
n arbeidsverhoudingen
Voorlichting recreatie schiet tekort
Mogelijke verplichte
keuze nationaliteit
Kalma
MMDmZÏ
Rij 25 km méér per volle tank.
MobilQ de olie
die benzine bespaart.
ïïafijnjiafijn
eenborrel
™ïïoryiL
Middelbaar en Hoger Personeel:
Beraad over emigranten Zuid-Afrika
Verwachting politiek Den Haag;
Mobil
■n"|Ubeda: Matigende invloed overheid
Liever minder
stank en herrie
dan meer loon
Centraal Planbureau
.METZLER
tijdloze
tafelcultuur
Bordjes 'verboden toegang' en uitzetten wandelroutes niet voldoende
Ook taak voor
het onderwijs
[jDAG 18 NOVEMBER 1977
BINNENLAND
i Trouw/Kwartet
in onze soc.-economische redactie
[STERDAM De Raad voor overleg van Middelbaar en Hoger Personeel heeft verontwaardigd
■eageerd op de poging van minister Boersma van sociale zaken om een greep te krijgen op de
;omens van de werknemers die niet onder een cao vallen. Het wetsontwerp over de matiging van
»t-cao-inkomens heeft de raad ervaren „als een klap in het gezicht".
V en CNV hebben instemmend gingen die aan het wetsontwerp ten den voor een belangrijk deel worden
grondslag liggen. Een woordvoerder
van het CNV noemde het volkomen
terecht dat het lager en hoger perso
neel. dat niet onder een cao valt
dezelfde behandeling krijgt als dege
nen, die wel onder een cao vallen.
Wanneer werkgevers en vakbewe
ging loonmatiging of een verder
gaande nivellering overeenkomen
dan zal die afspraak moeten gelden
voor alle werknemers en niet alleen
voor de cao-trekkers", aldus de CNV-
woordvoerder.
!enfreageerd op de mogelijkheid, die
ering zich wil verschaffen om in
de hogere inkomens te koppe-
aan de ontwikkeling van de cao-
lomens.
en verkleining van inkomensver-
lillen, die in het cao-overleg wordt
eikt, kan daarmee ook doorwer-
bij de niet-cao-inkomens", zei
FNV-woordvoerder. De FNV
idt het tijdelijk karakter van de
eling twee jaar in verband met
ietf demissionaire status van het ka-
edfiet- een nadeel.
FNV wil dat zo snel mogelijk
jf ttelijke voorzieningen worden ge
ranten voor een algemeen en alle
ik, tegorieën omvattend inkomensbe-
vo i De federatie blijft er ook voor
rei, !iten dat voor a^e werknemers van
Eei og tot laag één cao kan worden
,p gesloten,
g
bepaald door andere vakorganisa
ties dan die waarbij zij in groten
getale zijn aangesloten", aldus de
raad.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De minister
raad zal zich vandaag naar ver
wachting beraden over de
vraag of Nederlandse emigran
ten die in Zuidafrikaanse over
heidsdienst treden niet hun Ne
derlandse nationaliteit moeten
verkiezen.
Momenteel behouden Nederlandse
emigranten naar Zuld-Afrika ge
woon hun Nederlandse nationaliteit
als zij daar prijs op stellen. Sinds de
jaren vijftig behoeven deze emigran
ten zelfs geen verzoek om toestem
ming tot toetreding in Zuidafrikaan
se overheidsdienst te doen. Zij zijn
daar collectief van vrijgesteld.
De verwachting is dat het afschaffen
van deze regeling een rem zal beteke
nen op de emigTatie naar Zuld-Afri-
ka, die jaarlijks ruim 300 mensen
omvat. Juist nu de spanningen in
Zuid-Afrika stijgen, is het voor emi
granten aantrekkelijk de eigen iden
titeit te behouden om later eventu
eel naar het moederland te kunnen
terugkeren.
Het vraagstuk van de nationaliteit
komt aan de orde in de nota over
Zuid-Afrika. De nota heeft een over
zicht van het geheel aan betrekkin-,
gen tussen Nederland en Zuid-Afri
ka. met name ook op economische
terrein. Het standpunt van de Neder
landse regering, zoals al eerder door
mr. Van der Stoel uitgedragen is. dat
een economische boycot tegen Zuid-
Afrika op zichzelf wenselijk kan zijn,
maar dat Nederland daar niet op zijn
eentje aan kan beginnen. Dat is een
zaak van de Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties.
Vragen
Op schriftelijke vragen van het
Tweede Kamerlid Waltmans (PPR)
antwoordde minister Van der Stoel
gisteren dat tussen de Nederlandse
en Zuidafrikaanse krijgsmachten
geen enkele vorm van samenwerking
bestaat. Dit houdt onder meer in dat
Zuidafrikaanse militairen als zoda
nig geen bezoeken brengen aan Ne
derlandse defensie-instanties. De
vragen handelden over een bezoek,
in 1975, van een Zuidafrikaanse ma
rine-officier aan Nederland. Dat be
zoek, aldus de bewindsman, was een
gemotiveerd uitzonderingsgeval. De
Zuid-Afrikaan bracht met vier Britse
marine-officieren, allen kandidaatle
den van het Britse koninklijk korps
van scheepsconstructeurs. ter afslui
ting van de studie in Engeland, een
werkbezoek aan enkele scheepvaart
kundige instellingen in Nederland.
De excursie had in feite geen militair
karakter, aldus het antwoord en
daarom verleende de Nederlandsé
marine medewerking.
De Raad MHP is ook boos op Boers
ma, omdat de minister heeft toege
zegd dat de raad nauw bij de opstel- Onthoudin?
ling van de wet zou worden betrok- 6
ken. „Desondanks wordt de raad nu
gesteld voor het voldongen feit van
een wetsontwerp dat onder de vlag
van noodwetgeving in feite de vrij
heid van vakbeweging op losse
schroeven zet. Immers, voor boven-
cao werknemers zullen, indien dit
wetsontwerp wordt aanvaard, in de
Ook valt de raad over de aandrang
op uitbreiding van de werkingssfeer
van de cao's, over de aanbeveling om
maximeringsbepalingen in de cao's
op te nemen en over het buiten wer
king stellen van iedere salarisrege
ling zoals beoordelingsregelingen,
promoties etc. die niet schriftelijk
is vastgelegd.
olkomen terecht
it CNV is het eens met de oventfe- meeste gevallen de arbeidsvoorwaar- onthouden.
„Veel meer dan een wetsontwerp
voor het bereiken van matiging
waartoe de raad bereid is is dit een
poging om een fors stuk extra nivel
lering voor een reeks van jaren vast
te leggen", aldus de raad MHP, die er
vanuit gaat dat het parlement zijn
goedkeuring aan dit wetsontwerp zal
ADVERTENTIE
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG CDA-fractie-
voorzitter Van Agt en zijn
WD-collega Wiegel denken in
de loop van de volgende week
al gereed te zijn met een regeer
programma voor een confessio
neel-liberale coalitie.
Dat wordt in politiek Den Haag ver
wacht, nu de besprekingen tussen
CDA en WD onder leiding van infor
mateur Van der Grinten een vlot
verloop blijken te hebben. Complica
ties kunnen er zeker nog komen,
omdat de discussies tot nu toe nog
niet tot conclusies op programmati
sche punten hebben behoeven te lei
den. Van de zijde van de informateur
werden die discussies tussen Van
Agt en Wiegel gisteren als „diep
gaand" gekwalificeerd; in het CDA
noemde men ze ..Dittig".
Van Agt en Wiegel, die sinds begin
deze week met elkaar in gesprek zijn,
bereikten gisteren overeenstemming
over de lijst van te bespreken onder
werpen voor het regeerakkoord. Die
lijst lijkt zeer veel op de reeks van
punten uit het regeer-akkoord dat
het CDA deze zomer afsloot met de
PvdA, maar inhoudelijk kunnen die
punten stuk voor stuk nog best an
ders komen te luiden. Het gesloten
akkoord met de PvdA is voor CDA-
leider Van Agt namelijk geen uit
gangspunt voor zijn onderhandelin
gen met de WD. Het uitgangspunt
vormt het CDA-program en de CDA-
inbreng in het regeer-akkoord met
de PvdA.
De sfeer in de gesprekken van Van
Agt en Wiegel werd gisteren door
waarnemers uitstekend genoemd.
Dat werd in het eerdere stadium van
de formatie ook altijd gezegd van de
besprekingen tussen PvdA en CDA.
maar nu wordt gemeend dat in te
genstelling tot eerder die sfeer niet
alleen persoonlijk maar ook zakelijk
zeer goed te noemen is. Van Agt ging
zowel gisteren als eergisteren dan
ook langdurig uit eten met zijn WD-
collega Wiegel, iets dat in de vorige
formatie-fase slechts zelden voor
kwam.
De informateur, Van Agt. en Wiegel
hullen zich overigens sinds het begin
van de gesprekken deze week in diep
stilzwijgen over het exact besproke
ne. Dat vormt een schrille tegenstel
ling met de openheid, die in de for
matiefase van PvdA-CDA gebezigd
werd. Gisteren werd slechts meege
deeld dat Van Agt en Wiegel over
„een aantal onderwerpen een diep
gaande discussie hebben gevoerd,
waarbij goede voortgang is ge
maakt."
In de PvdA, de tijdelijk stil gelegde
formatie-partner, houdt men zich
deze dagen opvallend rustig. In een
fractievergadering deze week, en in
een gisteren gehouden bespreking in
kleine kring werd afgesproken ui
terst terughoudend te zijn zolang het
CDA nog met de WD praat. Dit om
de weg terug voor het CDA naar de
PvdA niet onmogelijk te maken. Te
gelijkertijd krijgt in de PvdA de ge
dachte meer en meer gestalte dat
indien de CDA-WD-besprekingen
(voor de PvdA onverhoopt) mochten
slagen, er een keiharde oppositie te
gen het CDA-WD kabinet zal moe
ten worden gevoerd. Daartoe wil
men alle huidige ministers in de op-
positiebanken in de Tweede Kamer
laten plaatsnemen, als een soort
schaduwkabinet.
Mede door dit soort bewegingen in
de PvdA. die men overigens in socia
listische kring zoveel mogelijk stil
probeert te houden, neemt de bitter
heid bij de CDA-fractie gaande weg
toe. Al besloot de fractie dinsdag
onder druk van de linkervleugel van
de AR dat na eventuele mislukking
van de WD-gesprekken weer met de
PvdA onderhandeld kan worden;
toch vervreemden sommigen daar
van. Een voorbeeld vormde gisteren
het uit de CHU-hoek afkomstige
CDA-Kamerlid Tolman, die op een
spreekbeurt in Groningen zei dat de
onderhandelingen met de PvdA „nu
definitief achter ons liggen. Er komt
geen herkansing meer voor Den Uyl
na vijf mislukte formatiepogingen.''
JÏIN HAAG (ANP) Hoewel
I1 de laatste tien jaren in ons land
teer onderbrekingen van de
beidsvrede zijn voorgeko-
en, kan men toch niet zeggen,
at de arbeidsverhoudingen
Ier een polariserend karakter
sl ebben gekregen, aldus prol.
r. W. Albeda, hoogleraar inter-
j, ationale arbeidsverhoudin-
en aan de interuniversitaire
v iterfaculteit bedrijfskunde te
lelft, in een inleiding op de
ajaarsdag van het NTVE (Ne-
erlands instituut voor mana-
Vl ement).
v en vergelijking van ons tand met
i mden ais Frankrijk, Engeland en
r e Verenigde Staten laat dat duide-
Ik zi n. De ontwikkeling in de sfeer
t^an de overheid speelt daarbij een
«langrijke rol. In ons land kan im-
er ners een aantal conflictpunten zo-
h vel langs de weg der wetgeving als
angs de weg der collectieve onder-
n landelingen aan de orde worden
psteld.
aColang er het perspectief is van over-
leidsbeleid, dat aan de verlangens
er vakverenigingen tegemoet komt,
a cunnen de collectieve onderhande-
yjingen vreedzamer verlopen. Dit
"heeft vermoedelijk ook te maken
jennet het besef binnen de vakbewe-
[ingen, dat voor de meer wezenlijke
veranderingen in de samenleving
wetgeving grotere mogelijkheden
u )iedt dan onderhandelingen. Dit
geldt voor een zaak als inkomensbe
leid.
Klassenstrijd
Er is volgens Albeda geen enkele
reden om bijzonder bezorgd te reage
ren op conflicten, tenzij die conflic
ten fundamentele trekken zouden
gaan aannemen. Wanneer bijvoor
beeld het conflict, zoals dat van tijd
tot tijd plaats vindt tussen werkge
vers en werknemers het karakter
aanneemt van een ouderwetse klas
senstrijd, is er wel reden tot zorg. De
ouderwetse klassenstrijd neemt na
melijk de voorwaarden voor een wer
kelijke maatschappijvernieuwing
weg. De echte klassenstrijd heeft
maar één logische afloop: het ver
dwijnen van de ondernemingsgewij
ze produktie zoals wij die thans ken
nen en daardoor verdwijnt ook de
veel interessantere mogelijkheid van
een betere besturing en een interne
democratisering van de onderne
mingsgewijze produktie.
De klassenstrijdbenadering sluit
deze ontwikkeling uit en leidt eerder
tot een geforceerde overgang naar
een ander systeem, met alle risico's
daaraan verbonden. Reeds nu blijkt
volgens prof. Albeda, dat hoewel
men zeker niet van een klassenstrijd
in de klassieke zin kan spreken, de
tegenstelling tussen werkgevers en
werknemers binnen het bedrijfsle
ven in ons land een te grote rol speelt
in de maatschappij als geheel.
Het conflict over machte- en inko
mensverhoudingen binnen het be
drijfsleven eist zoveel aandacht en
energie op, dat andere belangrijke
vragen (milieu, grondstoffen enz.)
daardoor verdrongen worden en ei
genlijk onvoldoende aan de orde
kunnen komen.
DEN HAAG (ANP) - Liever
minder stank dan meer loon.
Zo zou je de uitslag van het
onderzoek kunnen samenvat
ten dat het NIPO in opdracht
van het ministerie van sociale
zaken heeft ingesteld naar de
werkomstandigheden.
Van de 1323 ondervraagden wil
68 procent liever betere werk
omstandigheden in „bedrijven'
met onprettig werk" dan hoger
loon.
Van de vrouwen kiest 72 pro
cent voor verbetering van de
werkomstandigheden en zes
tien procent voor meer loon.
Bij de mannen liggen die per
centages op achtereenvolgens
63 en 24.
Van de ondervraagden werken
er 444 zelf; hun mening wijkt
nauwelijks af van die van alle
ondervraagden: 66 procent
kiest voor dingen als minder
lawaai, minder stank en vuil en
minder gevaarlijk werk; meer
geld in het loonzakje heeft de
voorkeur van 27 procent.
ADVERTENTIE
Vervolg van pagina 1
op dat mogelijk verschillende OE-
SO-landen na de vergadering in Pa
rijs zullen besluiten tot stimulering
van hun economie. Dat zou dan voor
Nederland toch weer kunnen leiden
tot een grotere groei van de wereld
handel. Door de zwakke internatio
nale economische situatie verwacht
het Planbureau nu minder sterke
inflatie in de wereld. Ook voor Ne
derland wordt mede daardoor nu
verminderde inflatie verwacht.
„Onderschatting"
De loonstijging zal ook minder zijn
dan in september werd verwacht.
Het Planbureau voorspelt nu 6.5 a 7
procent loonkostenstijging, tegen
een voorspelling van 7,5 procent in
september. Daarbij is uitgegaan van
handhaving van de prijscompensa
tie, maar geen verdere verhoging van
cao-lonen.
Aan „incidentele" loonsverhoging
(promoties en dergelijke) voorspelt
het Planbureau 1,5 procent. Het bu
reau waarschuwt hierbij echter met
een dat deze voorspelling „wellicht
ADVERTENTIE
een onderschatting inhoudt". De or
ganisaties van werkgevers voorzien
nu al twee procent incidentele loon
stijging.
Tegenover verminderde afzetkansen
in het buitenland staat een „beschei
den verruiming" van de bestedingen
in Nederland zelf. Dat is het gevolg
van de 2,5 miljard gulden die de
regering onlangs uittrok om de eco
nomie te stimuleren.
Het overschot op de betalingsbalans
vertoont nu een forse daling. Over
1976 was dat overschot nog 6,7 mil
jard gulden. Aanvankelijk werd voor
het lopende jaar nog een oVerschot
van zes miljard voorspeld, bij een
groei van de Nederlandse export met
8,5 procent.
Dit voorjaar ging de export echter
plotseling stagneren. In september
dacht het Planbureau dat daardoor
de export dit jaar niet meer zou
groeien vergeleken met vorig jaar.
Maar ook dit cijfer is inmiddels ach
terhaald. In de nieuwe cijfers voor
ziet het Planbureau een exportda
ling van één procent in 1977.
Het overschot op de betalingsbalans
zal niet groter zijn dan twee miljard.
Voor volgend jaar voorspelt het
Planbureau een exportgroei van bij
na zes procent, en een overschot op
de betalingsbalans van 2,5 miljard
gulden.
PPR - Rotterdam In ons bericht
„Rotterdamse PPR-top over naar
PvdA" van donderdag is in de laat
ste alinea een feitelijke onjuistheid
geslopen. De ex-D'66 raadsleden mr.
J. H. Mentink en mevrouw mr. E. M.
A. Schmitz bleven na het opzeggen
van het lidmaatschap van D'66 geen
lid van de gemeenteraad. Zij stelden
hun zetels beschikbaar voor deze
partij. Wel was op dat moment be
kend dt zij op een verkiesbare plaats
op de PvdA-lijst voor de op 29 mei
van dat Jaar te houden raadsverkie
zingen stonden, achtereenvolgens
als nummer 9 en 12. Zoals bekend
keerde het tweetal in de raad terug
en werd PvdA-wethouder.
bril: ieders oogmerk!
Vervolg van pagina 1
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT In de voorlichting over openluchtrecreatie zitten nog te veel
hiaten. Bovendien is zij ook al doordat zoveel instanties zich ermee bezighou
den te onoverzichtelijk.
Dit is een van de voorlopige
conclusies uit een verken
nend onderzoek van het mi
nisterie van CRM, dat als
voorbereiding dient voor een
nieuw ministerieel voorlich
tingsbeleid. In de structuur
visie openlucht-recreatie, in
maart, is dit beleid aange
kondigd
De resultaten werden giste
ren op de vijftiende recrea
tiestudiedag van de ANWB
bekend gemaakt door drs A.
van Onzenoort, hoofd van de
afdeling behoefteraming en
programmering van CRM.
Niet alleen wordt nog onvol-
doende bekendgemaakt
waar men de recreatiegebie
den kan vinden, vooral ook
gaat de voorlichting mank
aan te weinig opvoedkundige
informatie over de natuurlij
ke en cultuurlijke waarden
van de gebieden. De mensen
krijgen nog te weinig voor
lichting over wat er valt te
zien en te beleven.
Behalve voor CRM zag de
heer Van Onzenoort hier een
taak voor de provincies en de
recreatieschappen. Volgens
hem moeten er over de voor
lichting tussen de verschil
lende overheden en particu
liere organisaties ook duide
lijke afspraken worden ge
maakt om tot een meer ge
coördineerd beleid te komen.
Opvoedkundig
Ir J. Bonjernoor. hoofd van
de afdeling recreatie van
Staatsbosbeheer. noemde
vooral de opvoedkundige
voorlichting van belang voor
het in goede staat houden
van onze recreatiegebieden.
Met bordjes „verboden toe
gang" en recreatiebegelei
ding door het uitzetten van
wandelroutes en het aan
brengen van (bijvoorbeeld)
picknickplaatsen alleen kan
degeneratie van de natuur
niet worden voorkomen
Dat verbetering van die op
voeding niet eenvoudig zal
zijn ontkent hij niet. Door de
toegenomen verstedelijking
hebben velen afgeleerd in de
natuur hun zintuigen te ge
bruiken en zijn zij nauwelijks
meer in staat de natuur te
beleven.
In dit verband pleitte de heer
H. Wals, directeur van de
Haagse school- en-kindertui
nen, voor het treffen van
meer opvoedkundige voorzie
ningen in en om de steden.
Hij denkt nierbij onder meer
aan meer schooltuinen, kin
derboerderijen, landschaps
parken, tuinen en plant
soenen.
Natuur en beton
Bovendien zal. vindt hij, bij
stadsontwikkeling meer aan
dacht moeten worden be
steed aan het brengen van
meer natuur tussen de beton
blokken
Gebrek aan besef, dat dc na
tuur ook in de steden een
plaats moet hebben en ook
daar een kringlooprol speelt,
noemde hij een van de grote
fouten die in de afgelopen
decennia zijn gemaakt
Ook zag hij een taak voor het
onderwijs. Hij wil een gericht
programma zoals dat In der
tig steden nu al is opgezet
door de „schoolbiologendien-
sten", maar dan zullen deze
initiatieven niet langer alleen
door de gemeente moeten
worden betaald. Onbegrijpe
lijk noemde hij het dat het
rijk tot nu toe steeds heeft
nagelaten activiteiten van de
gemeenten om de stedeling
in contact te brengen met de
natuur te subsidiëren.
Met het besluit Kalma „slechts" te
berispen riskeert Van der Louw, dat
de procureur-generaal hem alsnog
opdracht zal geven de hoofdinspec
teur te schorsen of te ontslaan. De
Rotterdamse burgemeester zei vori
ge week al. dat een burgemeester
tegen een dergelijke opdracht niets
kan doen.
Hoofdinspecteur Kalma liet in een
eerste reactie gisteren weten iedere
maatregel tegen hem ook de beris
ping in verband met het deelne
men aan de demonstratie te be
schouwen als een ernstige aantas
ting van de vrije meningsuiting. Hij
heeft steeds verklaard in zijn vrije
tijd als privé-persoon te hebben deel
genomen aan de omstreden demon
stratie op donderdagavond 27
oktober.
In zijn „berispingsbrief" schrijft de
heer Van der Louw, dat hij zich door
de laatste brief van mr. Van der Feltz
nogal onder druk gezet voelt. „Dit is
niet de meest ideale situatie om een
objectief oordeel te vellen." De bur
gemeester zegt te denken er nu het
beste aan te doen geheel op eigen
verantwoordelijkheid een beslissing
te nemen en af te zien van het voor
nemen tot schorsing, omdat dat on
der sterke invloed stond van de eer
ste brief van de procureur-generaal.
Hij verklaart verder tot de conclusie
te zijn gekomen, dat de heer Kalma
op enkele punten inderdaad onjuist
heeft gehandeld. Die punten zijn het
zich niet uit de demonstratie verwij
deren, toen een aantal demonstran
ten de politie ging uitschelden en het
uitroepen door Kalma van de leus
„Hun strijd, onze strijd, internatio
nale solidariteit"
Dat laatste had volgens de burge
meester de indruk kunnen wekken
van solidariteit van de politiefuncti
onaris met de doelstellingen van de
Rote Armee Fraktion. De heer Kal
ma heeft zich overigens meermalen
in het openbaar van deze doelstellin
gen gedistantieerd en er zijn afkeu
ring over uitgesproken.
Het gewest Rotterdam van de PvdA
heeft zich in een motie achter de
heer Kalma gesteld. Het beschouwt
het functioneren van hem als hoofd
inspecteur binnen het Rotterdamse
politiekorps als een graadmeter voor
de democratische gezindheid binnen
dit korps. Het statenlid A. P van
Hoek (PSP) heeft de commissaris
van de Koningin in Zuid-Holland,
mr. M. Vrolijk, gevraagd een onder
zoek in te stellen naar de mentaliteit
binnen het Rotterdamse politie
korps en zonodig sanering te bevor
deren.
