Meningsverschil
over Wiersinga
Paus openhartig
tegen bisschoppen
Ontmoeting met het Jodendom
Een bloem en een
rol pepermunt van
Youth for Christ
Uit brieven van lezers
VANDAAG
Voorbijganger
KERK
Trouw/Kwartet
Van een onzer verslaggevers
LUNTEREN Het meningsverschil tussen de gereformeerde
synode en de kerkeraad van Amsterdam naar aanleiding van de
zaak-Wiersinga is uit de weg geruimd. Met grote opluchting werd
dit woensdagavond door de synode vastgesteld.
Dtt meningsverschil ontstond na de
slotuitspraak die de synode 3 maart
1976 deed in de discussie over de
opvattingen van de Amsterdamse
studentenpredikant dr H. Wiersinga.
De synode sprak toen uit dat het in
het meningsverschil met dr Wiersin
ga gaat om „een bestanddeel van het
belijden der kerk van zó wezenlijke
aard. dat een tekort doen daaraan en
een weerspreken daarvan voor haar
niet toelaatbaar is. ook omdat daar
door de eenheid des geloofs en de
eenheid van de kerk in gevaar wordt
gebracht. De synode verwacht van
de kerkeraad van Amsterdam dat
deze erop toeziet, dat zulk een tekort
doen daaraan en een weerspreken
daarvan niet plaatsvindt, c.q. wordt
tegengegaan, gelijk zij dit verwacht
van alle andere kerkelijke vergade
ringen."
De kerkeraad van Amsterdam las
hierin dat nu van de kerkeraad
maatregelen tegen dr Wiersinga wer
den verwacht, althans dat zulks
daaruit logischer wijze voortvloeide.
Daarom reageerde de kerkeraad in
het najaar met twee vinnige brieven
aan de synode, waarin de kerkeraad
stelde dat het hun onmogelijk was
het „niet toelaatbaar" van de synode
over te nemen, „gezien de overeen
stemming van gevoelen, die wij met
ds Wiersinga hebben in ons gemeen
schappelijk geloof, gezien voorts de
wijze, waarop ds Wiersinga met ze
gen zijn ambtelijk werk doet en ge
zien overigens de wijze waarop hij in
ons midden verkeert".
uit hun rapport te citeren: „De syno
de heeft geen tuchtmaatregelen te
gen dr Wiersinga gesuffereerd of be
volen. Het ging wel om een duidelij
ke afwijzing van een opvatting, die
naar het oordeel van de synode in
strijd was met het belijden van de
kerk. De kerkeraad van Amsterdam
heeft, evenals alle andere kerkera
den en classes, erop toe te zien dat
die opvatting niet geleerd wordt.
Hoe de kerkeraad daarbij te werk
gaat. is in eerste instantie een zaak
van de kerkeraad zelf".
De kerkeraad van Amsterdam vatte
daarop zijn standpunt in een brief
aan de synode aldus samen: „1. De
kerk van Amsterdam staat niet ach
ter alle opvattingen van dr Wiersin
ga (zoals reeds eerder werd gesteld).
Wat de synode belijdt, is ook haar
belijden. 2. Daar waar dr Wiersinga
een andere opvatting heeft, spreekt
de synode van „niet toelaatbaar".
Wanneer wij daar ondr verstaan
„zich niet verantwoordelijk stellen
voor", hebben wij met de uitdruk
king geen problemen. 3. De kerk van
Amsterdam zal uiteraard in pastora
le zin blijven spreken met dr Wiersin
ga. waarbij het belijden een rol zal
blijven spelen. Wij zullen het erop
aan houden dat dr Wiersinga de zaak
niet „drijft".
ROME (ANP) De Paus heeft de Nederlandse bisschoppen
gisteren in een openhartige toespraak gewezen op de „pijnlijke
uittredingen van priesters, die niet trouw aan hun beloften
vermochten te blijven" en de verwachting uitgesproken dat de
toekomst van de Nederlandse kerk „weer zal worden geken
merkt door een prachtige bloei van kerkelijk leven, activiteiten
ten dienste van het hele volk, als ook priester-, religieuze en
missieroepingen, waar de hele katholieke kerk getuige van
geweest is en van heeft geprofiteerd".
'Drijven'
Wijze mannen
De synode wees toen enkele wijze
mannen aan die in een gesprek met
de kerkeraad de bedoeling van het
„niet toelaatbaar" toelichtten. Om
Zoals gezegd de synode toonde zich
met deze afloop zeer content. Alleen
ds. D. H. Borgers uit Den Ham was
nog niet tevreden. Wat bedoelt de
kerkeraad met dat „drijven"?, vroeg
hij. Kan van iemand die in boekjes
en anderzins zijn opvatting in kwes
tie blijft uitdragen gezegd worden,
dat hij „de zaak niet drijft"?
Deputaat ouderling M. H. L. West-
Dr H. Wiersinga
strate omschreef „drijven" met be
hulp van artikel 33 van de kerkorde.
Volgens hem is er sprake van „drij
ven" als de goede kerkelijke ge
meenschap er door bedreigd wordt.
Een commissie-rapporteur dr H. J.
Kouwenhoven vond dat in „drijven"
iets onwelwillends en onhebbelijks
zit. En niemand kan zeggen dat
daarvan bij dr Wiersinga ook maar
enig symptoom is. De synode had er
echter geen behoefte aan een om
schrijving van wat „drijven" is vast
te leggen in de acte (handelingen)
van de synode, zoals ds. Borgers
wilde, en daarom stemde deze als
enige tegen.
Les
Wel merkte ds. A. Corporaal uit
Zeist op dat in dit alles een les voor
de synode ligt om haar besluiten
voortaan duidelijker te formuleren.
Want het misverstand in Amster
dam speelde ook elders in het land.
Althans de kerkeraad van Zeist had
De hoofdthema's van de pauselijke
toespraak tot de gezamenlijke Ne
derlandse bisschoppen waren het ge
loof. de catechese, de liturgie en de
roepingen. De bisschoppen kwamen
bij de paus op bezoek bij gelegen
heid van de „visitation ad ümina",
de pelgrimage naar de graven der
apostelen. Voor het eerst brachten
de Nederlandse bisschoppen dit be
zoek samen. Voor de audiëntie vier
den de bisschoppen de mis in de
crypte van de Sint-Pieter, waar het
graf van Petrus is.
(maar nu blijkt geheel ten onrechte) De Paus sPrak de bisschoppen in het
op grond van het synodebesluit van
3 maart 1976 besloten dr Wiersinga
niet meer toe te laten op de kansel.
Maar hoe zit het nu met de klacht
van dr Wiersinga dat hem geen recht
is gedaan in het herderlijk schrijven
van de synode over de verzoening,
vroeg ds. P. Verschoor uit Oss. Hoe
denkt de synode dit recht te zetten?
Maar dat was nu niet aan de orde.
Over dit herderlijk schrijven zal de
synode later nog spreken.
Ds. D. van der Meulen uit Wasse
naar deelde nog mee dat in de verga
dering van de classis Leiden vorige
week duidelijk is geworden dat de
grote meerderheid van deze classis
bereid is met dr Wiersinga een open
begin te maken. De kerkeraad van
Leiden heeft gesteld, dat men van
deze kerkeraad niet minder loyali
teit mag verwachten tegenover het
kerkverband dan van Amsterdam.
Dr Wiersinga wordt namelijk bin
nenkort studentenpredikant in
Leiden.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op m deze krant gelezen
benchten, artikelen en commentaren, en niet voor gedichten, open boeven, oproepen
ol reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te worden) De
inzendingen voor deze rubriek dienen zo beknopt mogek|k te zijn. De redactie behoudt
zich het recht van bekorting voor Het is ons helaas niet mogeli|k over elk geval
van bekorting of nietplaatsing (doorgaans een gevolg van een te groot aanbod) te
corresponderen Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw,
Postbus. 859. Amsterdam. Bij publicatie worden naam en woonplaats van de
schrijver vermeld
Weer mislukt (slot)
Zouden de „spelers" op het Haagse
schouwtoneel zich wel realiseren dat
achter hen de zaal vrijwel leeg gelo
pen is? Van ergernis of van verve
ling? En: komen deze teleurgestelde
bezoekers ooit nog terug?
Doetinchem G. Blankestcijn
Protest
Het stelt ons teleur dat onze predi
kant. drs B. Boelens Czn, op de
vergadering van het gereformeerd
confessioneel beraad In het open
baar. zonder nadere motivering, een
etiket wordt opgeplakt van iemand,
die het Schriftgezag problematisch
stelt. Onze dominee hebben wij, zo
wel op de kansel als persoonlijk in
onze gespreksgroep, leren kennen
als iemand, die worstelt om de pro
blemen van vandaag te bezien in het
licht van het Evangelie en die niet
moe wordt om ons Jezus de Messias
te verkondigen. Naar onze overtui
ging zijn bij ons de woorden van
prof. Runia van toepassing, dat ver-
scheldenheid gepaard gaat met een
innerlijke verbondenheid en een el
kaar herkennen als discipelen van
de ene Heer. Uit onze gesprekken
met onze predikant weten wij, dat
bij het schrijven van dit boek de
Bijbel open heeft gelegen en daarom
protesteren wij, wanneer het op een
massale vergadering met slechts en
kele negatief geladen Woorden
wordt afgedaan.
Castrkum Joop en Frits Hutter,
Joke en Loek de Lange,
Riftje en Henk Leenstra,
Agnita en Bart Ockhuyaen,
Ella en Frank v.d. Plassche,
Regina Vrenegoor,
Sabina en Dick Ysinga
Vakbondsvriend
Onze minister van sociale zaken
Boersroa heeft weer eens duidelijk
laten blijken, dat hij In zijn hart nog
vakbondsbestuurder Is en geen mi
nister De groepsbelangen prevale
ren dan ook boven de landsbelangen
en de enorme werkloosheid speelt
daarbij kennelijk geen enkele roL
De minimumlonen moeten per 1 Ja
nuari maar weer met ruim vijf pro
cent omhoog, op dringend of drei
gend verzoek van de FNV. Dat vele
werkgevers dit niet kunnen betalen,
met als gevolg nog meer werk
loosheid. doet niets ter zake. Je
moet je vrienden tot vriend houden
en voor de rest, basta.
Het Is dan ook geen wonder, dat
v.m. premier Den Uyl met alle ge
weld deze minister wil handhaven.
Zo'n medewerker in het CDA-kamp
is nooit meer te vinden.
Enfin, de tijd is niet ver meer. dat
vele loontrekkenden zich zullen rea
liseren. dat het prettiger is te wer
ken voor een iets minder verhoogd
inkomen, dan werkloos te zijn voor
nog Iets minder.
Th. Balsma Bleiswijk
Diefstal
Het „plan-Duisenberg" om teveel In
gehouden premies of loonbelasting
tot een bedrag van 150 gulden niet
terug te betalen, heeft moreel ten
minste twee zeer gelijke kanten. A:
Het plan-Duisenberg is openlijke
diefstal. B: Wanneer de regering zo
handelt, of een minister zulke plan
nen smeedt, ontstaat gemakkelijk
de gedachte én de daad: „Als de
minister steelt, steel Ik zoveel moge
lijk terug". Door deze onbedoelde
oproep tot belastingontduiking,
snijdt de minister heel diep in eigen
vlees. Dat wil hij toch niet?
Doorn W. Anker
Van een onzer verslaggevers
LUNTEREN Er lagen gisteren een bloem en een rol peper
munt op de tafeltjes van de leden van de gereformeerde synode.
Een vriendelijke groet (plus wat informatie materiaal) van de
jongerenorganisatie Youth for Christ.
Of het daaraan lag is niet te zeggen
maar feit is dat de discussie over het
jeugd- en jongerenpastoraat waar
voor de synode een halve dag had
uitgetrokken grotendeels ging over
Youth for Christ. Over het eigen ge
reformeerde jeugdwerk (de LCGJ)
werd nauwelijks een woord gezegd,
waarderend niet en kritisch ook niet.
Dat zat hem eigenlijk In de aloude
suggestie van de kerkeraad van Har-
denberg of de synode geen waarne
mers konden noemen ln de Stichting
Youth for Christ. Men zou zeggen dat
deze vraag achterhaald was nu deze
organisatie sinds enkele maanden de
gereformeerde dominee Pieter
Boomsma als directeur heeft.
Deputaten maakten in hun rapport
melding van hun gesprekken met
Youth for Christ, memoreerde op de
gebruikelijke wijze de goede kanten
(appèl aan menselijke basisbehoef
ten. bezield verband, kameraad
schap, duidelijke eenvoudige ant
woorden op de moeilijke vragen van
het leven, brug-functie naar de ker
ken toe. vrijmoedig getuigen van
persoonlijke geloofsbeleving) en de
„bedenkelijke" kanten (verslapping
van het evangelie, voorbijzien van
wat uit het evangelie voortvloeit op
politiek en maatschappelijk gebied
en met name: Youth for Christ richt
zich bijna uitsluitend op jongeren
van zestien tot twintig jaar en laat ze
daarna los in de veronderstelling dat
ze dan de weg naar de kerk gevonden
hebben). Omdat Youth for Christ
zelf in een proces van herbezinning
zit vonden deputaten blijvend con
tact wel wenselijk.
Geen waarnemer
Verschillende synode-leden bleven
aandringen op een waarnemer. An
dere wezen er echter op dat er nog
zoveel meer groepen zijn waaraan
gereformeerde Jongeren actief mee
doen zoals Amnesty International,
Taizé of basisgroepen, zodat de syno
de toch besloot: wel contact geen
waarnemer.
De eigenlijke teneur van de deputa-
ten-rapport, de vraag naar een ope
ner kerkelijk leven, kreeg hierdoor
minder aandacht dan het waard was.
Toch sprak de synode op voorstel
van dr. H. J. Kouwenhoven uit Vlaar-
dingen uit dat „uit het verslag blijkt
dat door de Jeugd gevraagd wordt
om een kerktype waarin de veelvor
migheid van denken en beleven ron
dom de Heer van de kerk alle kans
krijgt om zich te uiten." Dit zal on
der de bijzondere aandacht gebracht
worden van de voorlopige contact-
raad voor gemeenteopbouw.
Frans toe en kardinaal Willebrands,
de aartsbisschop van Utrecht, ant
woordde in dezelfde taal.
De paus begon zijn toespraak met
een bijzonder warme groet aan de
Nederlandse katholieken. Hij zei dat
hij elke dag de gebeurtenissen in de
Nederlandse kerkprovincie volgt en
dat hij zich nauw verbonden voelt
met het dagelijkse werk van de bis
schoppen.
De paus betuigde vreugde met het
gezamenlijk bezoek van de bis
schoppen. Hij zag hierin de wil van
de bisschoppen en van de hele kerk
in Nederland trouw te zijn aan de
apostolische stoel. De paus vervolg
de: „Ondanks de herhaalde aanwij
zingen van de heilige stoel heeft het
leven van de kerk in uw land zoals
bekend de laatste tijd diepe beroe
ring gekend op het gebied van het
geloof en de moraal alsook van de
literugische en kerkelijke discipline.
Dit ging gepaard met talrijke, pijn
lijke uittredingen van priesters die
niet trouw aan hun beloften veroch-
ten te blijven. Maar de plechtige en
gemeenschappelijke vorm die de
uitdrukking van uw trouw aan
neemt, vandaag, bij dit bezoek, is
voor ons een reden tot bijzonder
vast vertrouwen. Zij is voor ons het
bewijs dat de kerk in Nederland
gegrondvest wil en zal blijven op de
vastheid van de apostolische rots".
Eenheid
De paus zag in het gemeenschappe
lijk bezoek ook een uitdrukking van
de broederlijke banden tussen de
bisschoppen. „Eendracht tussen
broeders bouwt het huis. Wij sporen
u aan de broederlijke liefde te ver
diepen, want zij is de onmisbare
voorwaarde voor de opbouw van de
kerk", aldus Paulus.
Het eerste hoofdthema van zijn toe
spraak aansnijdend, stelde de paus
dat de Nederlandse kerkprovincie
haar katholieke identiteit zal weten
terug te vinden in het geloof, beleefd
in zijn volheid en zuiverheid. De
bisschoppen hebben op dit punt een
zware verantwoordelijkheid, die
niet mag worden gedelegeerd. De
paus deed in dit verband ook een
beroep op de theologen, de priesters
en de catecheten.
Over de catechese zei de paus onder
meer, te weten dat de bisschoppen
van Nederland zorg besteden aan de
catechese. Hij noemde hier het
hoofdstuk betreffende de catechese
in de brief van het Nederlands epis
copaat over de katholieke school.
Ook hier sprak hij zijn vertrouwen
uit. Hij gaf voorts uiting aan zijn
hoop dat de inspanningen van de
bisschoppen de catechese haar echt
katholiek gezicht terug te geven, zo
spoedig mogelijk worden bekroond
met succes. Hij hoopte ook dat de
Nederlandse kerkprovincie tot voor
beeld zal kunnen worden gesteld
van vernieuwing in trouw.
De liturgie in de Nederlandse kerk
provincie geeft de paus „een dubbe
le reden voor buitengewoon vertrou
wen". Op de eerste plaats noemde
door JAC. B. LOOIJEN
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 659
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
Westbiaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
Door de Jaffapoort reden we Jerusa
lem binnen en wie tref ik meteen al
aan? Willem Zuidema, medewerker
van de gereformeerde kerken in Ne
derland. Ik wist wel. dat hij ln de
heilige stad aan het studeren was.
Nee, studeren ls niet het Juiste
woord. Hij was daar bezig om te
leren. Het ging hem er om iets meer
te weten te komen van het Joden
dom, want hij had de indruk dat we
daar allemaal iets aan konden heb
ben. Niet ver van de Jaffapoort
woonde Zuidema ln een eenvoudig
woninkje in de Armeense wijk. Hij
zei. kom mee. dan drinken we een
kop koffie bij ons thuis. Dat bleek
Arabische koffie te zijn, gemaakt in
zo'n grote koperen kan en geser
veerd ln kleine kommetjes.
Van die koffie genoten we. want Wil
lem Zuidema's vrouw, ze heet Mari
na. weet wel wat koffie zetten is.
Maar niet minder genoten we van
ons gesprek. Van wat Zuidema in
Jerusalem ontdekte kunnen we nu
allemaal volop genieten via z'n bij
Ten Have in Baarn verschenen Boek
„Gods Partner", met als ondertitel:
ontmoeting met het Jodendom. Prijs
meerde kerk van Brussel. Want ook
daar bemoeide hij zich intensief met
Israël. Nu, Zuidema zwom daar in
België als een vis in het water. In
Antwerpen bijvoorbeeld, waar nog
altijd een typische Joodse gemeen
schap leeft en werkt. Ook ln Brussel,
waar hij doceerde aan de Protestant
se Theologische Faculteit en daar
bleef het niet bij. Zelfs de vermaarde
universiteit van Leuven vroeg z'n
medewerking en hij gaf die. Tussen
de bedrijven door vertoefde Zuide
ma ook geregeld ln leerhuizen van
Joden en christenen in Nederland.
Onderweg kwam hij wel eens bij me
langs voor een kop koffie. Dat moest
dan wel een café filtre zijn. want daar
was hij aan gewend ln België.
Stuk wijzer
Nu dat boek van hem. Daarin ver
werkt hij z'n kennis en z'n ervarin
gen. Dat is veel. Ik mag wel zeggen:
enorm veel. Hij schrijft zo dat ieder
een het kan snappen. Hij vertaalt
alles wat moeilijk is, en er is nogal
veel moeilijk voor ons in het Joden
dom. voor ja het kunt begrijpen. Ik
weet, Zuidema is bezig met een
f 29,50. Wat Zuidema in Jerusalem proefschrift. Wat mij betreft mag hij
leerde, staat er in. Maar ook wat hij
gewaar werd van het Joodse leven
tijdens z'n werk vanuit de gerefor-
met dat werk gerust ophouden. Dit
boek is z'n proefschrift. HIJ is al
geslaagd. Zuidema is studiesecreta-
Willem Zuidema
ris voor de Israël-zaken in de gerefor
meerde kerken van Nederland en die
kerken mogen zich wel gelukkig prij
zen met zo'n man. Hij maakt die
kerken namelijk een stuk wijzer.
Hoe doet hij dat? Nu is het verleide
lijk om te citeren. Maar daar begin ik
niet aan. Ik wil alleen iets uit de
•Inhoud vermelden en dan begrijpt
ledereen wel waar we over praten.
Het gaat over het wie, wat en hoe van
het Jodendom, over het verschil tus-
Audiëntie
sen wat Joden de tora noemen en de
christenen de wet, over het scheiden
der wegen tussen Joden en christe
nen, over de Joodse gemeenschap en
haar huls, dat is de synagoge. Wat
gebeurt er in dat huis? Zuidema ver
telt het allemaal.
Handboek
Veel aandacht wijdt hij aan de vie
ring van de sjabbat en aan de feesten
van Israël in het voorjaar en in het
najaar. Hij kan er levendig over ver
tellen want hij maakt zelf die feesten
mee en hij beleeft er veel plezier aan.
Verder gaat het over het leven naar
de tora, dat is de aanwijzing en de
onderwijzing voor het menselijk
doen en laten in de bijbel.
Aparte hoofdstukken zijn gewijd
aan het ontzettende lijden van de
Joden temidden van de christelijke
beschaving in ae loop der tijden; een
lijden dat voortduurt tot ln onze
dagen. Ten slotte vraagt Zuidema
zich af wat de ontmoeting van chris
tenen met Joden betekent. Herstel
en opbouw? Laten we dat hopen.
Zuidema's geschrift kun je zonder
meer een nieuw handboek noemen
voor christenen die kijk willen krij
gen op het Joodse leven, denken en
geloven. Zijn boek evenaart de kwa
liteit van de koffie die z'n vrouw
klaar maakte in Jerusalem. Voor
treffelijk.
hij het feit dat binnen afzienbare
tijd de Nederlandse vertaling van
het nieuwe Romeinse missaal zal
verschijnen.
Hij spoorde de bisschoppen aan te
zamen de priesters de beste pastora
le wegen te zoeken, opdat de gelovi
gen vanaf hun kinderjaren -gemak
kelijk de „vreugde, troost en verrij
king" van het biechtsacrament deel
achtig kunnen worden. Hierbij moe
ten „met zachte hand en geduld de
moeilijkheden worden overwonnen
die soms kunnen komen van de kant
van hen die de bedienaren van het
biechtsacrament zijn".
De paus zei er zeker van te zijn,
gezien de zorg en de pastorale wijs
heid van de Nederlandse bisschop
pen, dat zij op korte termijn aange
paste actie zullen ondernemen om
de priesterroepingen te stimuleren
en de priesterkandidaten te helpen
zich goed voor te bereiden op hun
taak.
Voor de audiëntie hadden de zeven
bisschoppen in concelebratie de eu
charistie gevierd met honderdvijftig
Nederlandse, in Rome woonachtige
katholieken.
De plechtigheid vond plaats ln een
kapel bij het graf van de apostel
Petrus, onder de basiliek van Sint
Pieter. In zijn openingswoord en
preek legde kardinaal Willebrands
vooral de nadruk op de verbonden
heid van de Nederlandse bisschop
pen met de paus, de opvolger van
Petrus, en de noodzaak van eenheid
onder de bisschoppen, de priesters
en andere gelovigen. Na de dienst
zongen de bisschoppen en de andere
aanwezigen in de kapel uit volle
borst een tekst uit het Wilhelmus:
„Mijn schild ende betrouwe".
In zijn toespraak zei kardinaal Wil
lebrands dat de oecumene in ons
land niet stagneert, maar dat de
kerken thans met elkaar spreken
over zaken die het hart van de ge
meenschap tussen de kerken
vormen.
In de geestdrift over de toenadering,
zei kardinaal Willebrands, hebben
sommigen de neiging de nog be
staande verdeeldheid en obstakels
over het hoofd te zien. Maar doen
alsof de breuk is hersteld en de een
heid gaan praktizeren ln intercom
munie is geen goede weg. Levens
groot ligt op die weg het gevaar dat
de ontwikkeling van de oecumene
afbreekt. De kardinaal maakte een
vergelijking met een zieke die aan de
beterende hand is, doch zich te hard
inspant, zodat zijn gezondheid weer
achteruit gaat.
De laatste tijd is er veel
belangstelling geweest voor de
vragen rondom sterven en
stervensbegeleiding.
Boekhandelaars kunnen u zo eenCg,
serie publikaties op dit gebied
voorleggen. Het is meen ik
begonnen met een aantal radio
televisiegesprekken over deze
vragen. Ook de rouw heeft zich
hierbij gevoegd. Mensen die vanfcn
heengaan vragen ons om bij hen jül
zijn in hun sterven. Maar ook de
rouwenden zien naar werkelijke
mede-mensen om. Zij worden vai
vergeten. Mensen om hen heen
vinden al gauw dat er genoeg
gerouwd is. Het leven gaat verder
Dit laatste zinnetje zal wel bij iedf^l
begrafenis of crematie door iemi
gezegd worden. Het leven gaat
verder! Men kan zich afvragen of 'tt
soms niet wat al te snel verder ga
Ouderen kennen de rouwgebrulki tei
van vroeger nog wel. De lakens vo
de ramen, de omgekeerde spiegel,
zwarte kleren of de rouwband. Eei og
pit
begrafenis betekende vroeger op
dorp waar ik stond een volle dag
meeleven. Nu krijg je een
telefoontje van kinderen buiten d
stad: moeder is overleden, de
begrafenisondernemer zal nog
met u afspreken hoe laat u op het
kerkhof of bij de crematie verwaï
wordt. Ik denk even aan wat ik
een crematie meemaakte. Het
gebouw is een soort labyrint
bestaande uit koestallen
afgewisseld met fietsenhokken.
Eindelijk ben je waar je wezen n
Aan alles is duidelijk dat je hier
gauw mogelijk weer weg moet
wezen. De crematie zelf is voor
nog altijd een aangevochten zaal
Het verdwijnen van een kist, die
even siddert bij het eerste
elektrische contact, in een
marmeren vloer maakt op mij eei
uitgesproken vervreemdende
indruk. Nog even koffiedrinken in
een bijruimte en ieder gaat zijns
weegs. Vroeger brachten mensen
nog „de rouw in de kerk". Ook dal
vaak verdwenen. Hoe wil een mei)
die echt verdriet heeft door al dezi
toestanden heen kunnen komen?
Het zou best eens zo kunnen zijn,
dat we met dit gestroomlijnd
gebeuren niet op zo'n heel goede
weg zijn.
ge
Beroepingswerk
Kardinaal Willebrands sprak op
nieuw tijdens een audiëntie bij paus
Paulus. In Nederland zien wij, met
voldoening, een actieve groeiende
deelname van katholieke leken aan
het kerkelijk leven. Talrijke gelovi
gen bieden zich aan voor pastorale
taken als voorbereiding van de litur
gie, katechese, bezoek van zieken en
bejaarden en activiteiten op het vlak
van de kerkopbouw, zowel in de pa
rochies als regionaal en nationaal.
Dit geeft werkelijk bemoediging en
hoop voor de toekomst. Aldus de
kardinaal.
Kardinaal Willebrands wees er ver
volgens op dat de Nederlandse kerk
provincie in ruime mate haar voor
deel heeft weten te doen met de
vernieuwing van de liturgie. Het ligt
voor de hand dat een vernieuwing
van een dergelijk gewicht niet zon
der moeilijkheden verloopt. De bis
schoppen van Nederland hopen wel
dra alle officiële liturgische teksten
van de kerk ter beschikking van de
priesters en de andere gelovigen te
kunnen stellen.
De kardinaal constateerde dat de
laatste tijd het zondagse misbezoek
en het biechten zijn teruggelopen.
„Heeft het een met het ander te
maken?, is de oorzaak wellicht een
meer algemeen verschijnsel?, is het
geloof, zoals het tot uitdrukking
komt in de viering van de eucharistie
op de dag des Heren, verzwakt? Is
het begrip van wat zondig is, vermin
derd?" aldus de kardinaal. Aan de
andere kant echter mag worden ge
wezen op de verheugende toenemen
de deelname van de leken aan het
leven van de kerk.
R.k. (zon)dag
voor de vreemdeling
DEN HAAG In het weekeinde van
19 en 20 november viert de r.k. kerk
in Nederland de dag voor de vreem
deling. Ter gelegenheid hiervan pu
bliceerden de bisschoppen enkele
weken geleden een brief, waarin zij
de gelovigen opriepen tot inzet voor
de vreemdelingen. Het nationaal
vreemdelingenpastoraat in Den
Bosch gaf een brochure uit onder de
titel „Welkom vreemdeling" met
o.m. enkele beschouwingen over de
vreemdeling in Nederland.
Het is de bedoeling dat de brief van
de bisschoppen tijdens de eucharis
tievieringen zaterdag en zondag
wordt voorgelezen. Op zondag zal
mgr Zwartkruis, r.k. bisschop van
Haarlem en bisschop-referent voor
de zielzorg onder de migranten, in
de Bint-Laurentiuskerk te Alkmaar
voorgaan in een eucharistieviering
Deze plechtigheid zal worden uitge
zonden door de KRO-televisie.
i
a
NED. HERV. KERK ie
Beroepen te Ouderkerk a.d. Amst g|
J. R. Smit, te Harlingen. -
Benoemd tot bijstand in het pasl
raat te Bleiswijk: G. van Noorde*13
nen em-pred. te Ridderkerk. e]
Afscheid op 20 november v lt
Nieuwland-Oosterwijk: R. A. Gr )e
nigt ber. te Bennekom. a
Bevestiging op 23 november te H g
Ambacht (zendingspred.): drs B. P
lisier, kand. te Utrecht, die in vce
band met zijn benoeming tot doce
aan de theol. opleidingsschool vi,ei
de Toradjakerk te Rante Pao
Celebes, die in dezelfde dienst np,
mens de geref. zendingsbond a J'
zendingspredikant zal worden uitf
zonden naar Indonesië.
Intrede op 25 november te Amet M
foort (geestelijk verzorger van h 'e
bejaardencentrum Nijenstede): w
M. Janssens uit Wilnis, aan wie m ia
ingang van 1 dec. 1977 om gezon lei
heidsredenen vervroegd emeritaiZo
zal worden verleend. he
GEREF. KERKEN
Aangenomen (tijdelijke dienst) na u
Asperen (per 1 jan. 1978): J. v.
Schaft as. em.pred. aldaar ®e
Intrede te Middelburg: A. C. Mot n'
man te Moordrecht.
GEREF. KERKEN VRIJG.
Intrede te Avereest-Dedemsvaai bi
kand. A. O. Reitsma te Leiden.
VRIJE EV. GEM.
Aangenomen naar Rotterdam Z.: B
de Jonge te Utrecht C.
OUD. GEREF. GEM.
Bedankt voor Rijssen: G. Overdui
te Werkendam (vrije herv. gem.).
Cliff Richard
De Britse pozanger Cliff Richar
heeft een toernee gemaakt door
Sowjet-Unie. In het officieel goedf
keurde programma warén twee bt
kende christelijke liederen opgenc
men: „Gebed" en „Als ik het wot
d're kruis aanschouw". Cliff Richai
leidde deze liederen op de volgend
wijze in: „Elf jaar geleden ben 8
christen geworden en sedert die tijd
neem ik in mijn repertoire altijd
twee liederen op, die uitdrukken w»
ik geloof." Dit weet het blad vand»
charismatische beweging in Nedei
land (Vuur) te melden. De concert*
.van Cliff Richard in verschillend
steden in de Sowjet-Unie kregfl
overal uitverkochte zalen. In Leni»
grad alleen al gaf hij tien concert!
met een totaal gehoor van cira
veertigduizend hoofzakelijk jon#
mensen.
Hulppredikers worden
predikant-vicaris
DRIEBERGEN - De hulpprtdiUJ
ln de hervormde kerk. die nu êH
zodanig werkzaam zijn, zullen dj
sacramentsbevoegheid ontvang»
en vanaf 1 januari 1978 predikt
vicaris zijn. Aangezien de kerkorde
lijke procedure op dat ogenblik ntf
niet afgesloten zal zijn, zal eerst i
de februarisynode van 1978 de Ujj
eindelijke beslissing kunnen valw
