I
ranse filmer in
erland verdwaald
3illend over de schreef
Hors, de dood
n druk
i
FILM
25.jarig bestaan NBF
UNST
E PAARSE TAXJ
\E TEXAS CHAINSAW MASSACRE
Filmers vieren feest
Nieuwe
boeken
1JDAG 11 NOVEMBER 1977
FILM
Trouw/Kwartet PS 15 - H17
door W. Wielek-Berg
Franse filmer Yves Boisset, door ons grotelijks bewonderd als regisseur van politiek en sociaal
tigjngageerde films („R.A.S." over de smerige oorlog die de Fransen tegen Algerije voerden;
lel ttentat" over de affaire-Ben Barka en kortelings „Le Juge Fayard") is in zijn nieuwste film „Un
'n<*i Mauve" („Een paarse taxi") radicaal van koers veranderd. Hij hing de politiek aan de wilgen,
plaatste zijn werkterrein van Frankrijk naar Ierland en verdwaalde daar prompt.
i paarse taxi", melancholiek ge
en psychologisch versierd, gaat
een man van middelbare leef-
die een groot verlies heeft gele-
uit Frankrijk naar Ierland is
J ucht en zeer geprononceerd
meer van het leven verwacht,
eigenschap die hem zeer interes-
maakt voor in nesten en dwalin-
verzeilde mensen.
zijn: een Amerikaans miljar-
:oontje. dat in zijn vaderland
doms" heeft uitgehaald en nu
ieij schuld tracht te boeten door
k te leven; zijn fraaie zuster
•lotte Rampling, die een echte
emaal heeft gekocht doch rus-
door de wereld zwerft, en pas
op mannen jagende; een kleuri
ge oplichter met ondoorzichtige rela
ties en afkomst, steeds bereid om
iemand een loer te draaien en een
hak te zetten (Peter Ustinov); zijn
stomme dochter die voortdurend
paardrijdend wordt aangetroffen
(Agostina Belli) en een oude dokter
die zich voortbeweegt in een paarse
taxi en begiftigd is met een vleugje
tweede gezicht (Fred Astaire).
Al die mensen knopen banden aan
en verbreken ze weer, raken eikaars
bestaan en fladderen weer weg. Ze
zijn daarbij niet vies van een potje
filosoferen over het leven en zoal
meer en het juiste woord op de juiste
plaats wordt meestentijds gevonden.
Zo darren zij voort in een prachtig
gefotografeerd Iers luchtledig, tot de
oplichter in zijn oprechte smart om
het verlies van het inmiddels niet
meer stomme meisje een oud kasteel
in brand steekt. Dat werkt als een
catharsis: zij die niet in Ierland ho
ren vertrekken, zij die er wortelen of
goede kans maken om te aarden
blijven achter.
Een matte, ouderwetse indruk
maakt „Een paarse taxi" en dat is
toch niets voor Boisset zoals we hem
tot dusver kenden. Bovendien zijn
een paar acteurs verkeerd geplaatst:
Philippe Noiret weet kennelijk met
zijn rol geen raad. zodat hij in een
zeurderig toontje vervalt en het top
punt van miskleunen is wel de Ame-
Peter Ustinov en Fred Astaire in
„Een paarse taxi"
rikaanse showman Fred Astaire als
een Ierse „leprechaun", een kabou
ter die doet alsof hij dorpsdokter is.
Mooie plaatjes van Ierse landschap
pen maken het echec niet goed, het
is te hopen dat Boisset spoedig zijn
oude stiel weer opvat.
Amsterdam-City 2; Den Haag Odean
3, 16 jr.
.«a,,The Texas Chainsaw Massacre" („Het kettingzaagbloedbad
N (Texas") is het direct al raak; nog is de film niet begonnen, of de
touren van een halfvergaan lijk verrijzen dreigend uit de
bber.
Ier beweegt hij zich langs klas-
e horrorlijnen. doch die zijn wel
dubbeldik met bloed getekend,
stelletje klamme jongelui is in
verloederd landschap, waarbo
de broeierige stank hangt van
oud abattoir, op weg naar een
ïten huis.
ikken een lugubere lifter op. die
len ophaalt over slachtersprak-
in de dagen van weleer en
irlijk doet met een mes. Alreeds
men hen het dringend advies
n geven om maar liever naar
te gaan. doch doch men weet
—\ze toch niet zullen luisteren. Nee.
als de benzine opraakt moeten
- nodig verder. Naar hun verderf.
schuld is dan ook het ongeluk
It eindigen onder de slachtersha-
in de vrieskist of aan de vlees-
in een hok vol veren en botten,
fakeld door een dikke kip in een
kanarie-kooitje. Slechts één over
leeft het spektakel, doch die gilt zo
ijselijk en langdurig, dat de wens
zich opdringt om haar eigenhandig
het zwijgen op te leggen. Jonge, jon
ge. wat kan die meid schreeuwen.
Alle gekheid op een sokje nu. „The
Texas heeft moeilijkheden ge
had met de filmkeuring toen die nog
bestond en dat niet ten onrechte.
Want zoals regisseur Tobe Hooper
omspringt met het ril- en huiver-
werk. dat is niet leuk meer. niet
gezellig.
Daarbij zit je ongemakkelijk te
schuiven op je stoel. Dat de film min
of meer is gebaseerd op een ware
gebeurtenis mag niet als alibi gelden
voor de wijze waarop hier de grenzen
tot de alleruiterste ontsmakelijkheid
zijn verschoven, noch is de spora
disch aanwezige zwarte humor een
verontschuldiging.
Beeld uit „The Texas chainsaw massacre"
Nee, als dit de richting is waarin de
griezelfilm gaat hoeft het niet meer.
Hen genre is dan hoogstens nog aan
trekkelijk voor mensen, die zouden
dringen om een plaatsje vooraan als
er iemand werd gevierendeeld op de
Dam. En die troep, dat stel, die ken
nen wel wel.
Amsterdam-Rembrandtp!.; Rotter
dam-Arena; Den Haag-Metropole 3 en
Cin. Buitenh.; Utrecht- Rembrandt;
Groningen-Grand; Hilversum-Chur-
chill; Alkmaar-Cinema; Leiden-Tria-
non; Nijmegen-Centrum; Emmen-Ci-
ty; Sneek-Amcitia; Delft-Delfia;
Maastricht-Royal 2; Heerlen-H5; Dor-
drecht-Luxor, 16 jr.
Omdat de Nederlandse Beroepsvereniging van Filmers (in 1972
omgedoopt tot Audiovisuele Beroepsvereniging NBF) 25 jaar
bestaat, wordt er feest gevierd. Verreweg het grootste stuk van
de verjaardagstaart bestaat uit de „Week van de Nederlandse
Film", die in Kriterion en Studio K. te Amsterdam reeds van
start is gegaan.
Een machtig aantal Nederlandse
films wordt vertoond, voornamelijk
uit de periode 1952-1977. Voor inha
lers van harte aanbevolen: het vleug
je tijdsklimaat dat je opsnuift uit
films als bijvoorbeeld Louis van Gas-
terens „Omdat mijn fiets daar
stond". Johan van der Keukens
„Beppie" en Jan Vrijmans „Op de
bodem van de hemel" is niet te ver
smaden.
De filmweek is wel veel. doch niet
alles. Voor veelvraten is er een ma
rathon, die zaterdagavond 12 novem
ber om 12 uur start in Kriterion: tien
films voor een tientje.
Eveneens op zaterdag 12 november
is er een symposium over filmdistri
butie in het gebouw van de universi
teit in de Roetersstraat, t.o. Kriteri
on. aanvang 10 uur 's morgens. Bui
tenlandse gastsprekers uit Canada.
Zwiterland en West-Duitsland zullen
hun zegje zeggen, de toegang is
gratis.
Eveneens gratis is een discussie mid
dag in datzelfde universiteitsgebouw
op 15 november, s middags. Ondei
het motto AV2002 zullen Peter Hof
stede. Bouke Poelstra en Chriet Tl-
tulaer daar hun visie geven op wat
met name film en televisie de ko
mende kwart-eeuw voor ons in petto
hebben.
Als u belangstelling heeft voor deze
(en andere) activiteiten van de NBF
in de zilveren week moet u zich in het
bezit stellen van de gratis program
makrant. die een korte beschrijving
bevat van alle te vertonen films. Hij
is oa. verkrijgbaar bij Kriterion.
Studio K. De Uitkijk. Leidseplein-
theater. Calypso. Cisca ticketshop.
VVV-kantoren en het secretariaat
van de NBF. Keizersgracht 238, tel.
246633. Op dit laatste adres kunt u
alle inlichtingen krijgen die u wenst.
Er is een speciaal nummer versche
nen van het tijdschrift Film en TV-
maker met een bloemlezing uit oude
jaargangen van het NBF-bulletin.
Ook zal er een paperback verschij
nen met een herdruk van alle elf
afleveringen van het filmtijdschrift
Cinemagia. uit de periode 1950-1953.
Cultuurtechnische dienst Binnen
kort is de benoeming te verwachten
van prof. ir. W. A. Segeren tot in
specteur van het onderzoek bij de
cultuurtechnische dienst te Utrecht.
Hiermee zal worden voorzien in de
vacature ir. G A. Oosterbaan die
directeur wordt van het instituut
voor cultuurtechniek en waterhuis
houding te Wageningen.
Prolongaties
en reprises
Providence Geniale film van
Alain Resnais ovr creatieve ca
priolen van een oude. zieke
schrijver en de verwisselbaar
heid van menselijke relaties.
De gehele week in Tuschinski
2. Amsterdam en Scène 2.
Arnhem.
Padre Padrone Magistrale film
van de Italiaanse gebroeders
Taviani over de macht van het
woord dat een ongeletterde
herdersjongen van Sardinië uit
zijn isolement verloest. De ge
hele week in Cinetol. Amster
dam; Filmhuis 't Hoogt.
Utrecht en Filmhuis Rot
terdam.
L'Affiche Rouge Ontroerende
film van Frank Cassenti over
een verzetsgroep in de oorlog,
waarbij verleden en heden
vloeiend in elkaar overlopen.
12 f m 15 nov. Filmhuis Amers
foort; 11 nov. Kuipers-
poorttheater Middelburg. 12
nov. Cultur. Centr. de Villa.
Goes.
Le Juge Fayard dit „Le She
riff" Positieve, politieke poli-
cier van de zeer geëngageerde
Franse filmer Yves Boisset. De
gehele week in Calypsoclub
Amsterdam en Calypsoclub.
Rotterdam.
De Markiezin van O Exqui
se „morele komedie" van Eric
Rohmer naar de novelle van
Heinrich von Kleist. De gehele
week in Kriterion. Rotterdam.
Der Fangschuss Film vol sfeer
over de vergeten oorlog van de
(fascistoïde) Duitse vrijkorp
sen in 1919. van de Duitse cine
ast Volker Schlöndorff De ge
hele week in Scoop. Win
schoten.
Que la fête commence Zeer in
telligente. historische film met
dubbele bodem van Bertrand
Tavernier De gehele week in
De Uitkijk. Den Haag
La Dentellière Tedere liefdes
geschiedenis van de Zwitserse
regisseur Claude Goretta over
twee mensen die niet tezamen
kunnen komen omdat de woor
den hen scheiden De gehele
week in Alhambra 2 en The
Movies. Amsterdam en Studio.
Utrecht.
Three Women AJtman's laatste
psycho-surrealistische film
over drie vreemde vrouwen,
wier levens met elkaar verwe
ven raken. De gehele week in
Studio. Maastricht
The Treasure of the Sierra Ma-
dre Klassieke film van John
Huston naar het boek van Ben
Traven. 12 nov. Zienema Okto-
pus. Amsterdam.
I
Dr Jan Sloothaak
lEN Toen prins Frederik Hendrik stierf legde schilder
iaën van de Venne vast hoe belangrijk het moment werd
:ht waarop de prins zijn laatste adem uitblies. Hij penseelde
Ct hoe het er aan het sterfbed van Frederik Hendrik uitzag,
voorbeeld hoe de belangrijke personages rondom de sterven-
Itonden gegroepeerd. Ieder kreeg een nummer en onderaan
schilderij kwamen de daarmee corresponderende namen te
I'an de Venne's schilderij maak-
van Dale een gravure en dit is
an de vele „prenten" over de
die tot 11 december te zien zijn
;t Provinciaal Museum van
e te Assen De naam van de
instelling: „MORS. de dood in
jde begrafenis van prins Frede-
|endnk is geschilderd, precies
j uitvoerig en met genummerde
pages. Opmerkelijk is dat de
bag veertien maart 1647 was en
igrafenis op tien mei plaats had
Ig dus een periode tussen van
Imaanden en de kennelijke toe-
hg van balseming.
loesfeer
Ee cultuur is de dood altijd wat
n taboesfeer blijven hangen,
■eeuwenoud boekje toont aan
orstelen met vraagstukken als
hanasie niet iets van de laatste
•ities over de dood liggen niet
de hand. het bleef dan ook
achterwege en dat is nu juist
Ie educatieve dienst van het
nm er toe bewoog het eens wél
en. Dat kon. dank zij het feit
ill Tweehuyzen uit Leiden een
■ollectie prenten over dood en
'n heeft en deze ter beschik-
•telde Ook zijn er diverse lite-
werken over hetzelfde onder-
geleend van John Landwehr
rdt overigens niet op een mas-
ezoek gerekend „We rekenen
op fijnproevers." aldus Brakke. De
tentoonstelling laat de prenten voor
zich zelf spreken. Geen verklarende
teksten dus. maar wel een catalogus
die het ontbreken daarvan wat com
penseert. Men heeft nu eens simpel
willen laten zien wat anders in de
taboesfeer blijft.
Overigens is het maken van verkla
rende teksten vaak ook niet zo n
simpele zaak. Van sommige prenten
die indertijd een eigen algemene be
tekenis hebben gehad die klaarblij
kelijk iedereen begreep, ontgaat de
twintigste-eeuwse mens de beteke
nis. De symboliek van de dood in de
schilderkunst is voor het eerst be
schreven door Karei van Mander in
diens in 1604 gedrukte „schilder-
boeck." Veel betekenissen zijn ech
ter verloren gegaan In de middel
eeuwen was de dood meer aanvaard;
naarmate de tijd voortschreed werd
de dood afstandelijker afgebeeld,
vaak bijna verhuld achter ceremo
niën en uiterlijkheden.
Dodendans
In de veertiende eeuw deed de do
dendans in de westerse cultuur zijn
intrede in literatuur en beeldende
kunst, vooral ook in de vorm van
muurschilderingen in kerken. De
macht van de dood over de mens
werd uitgebeeld. Iedereen moest er
tenslotte toch aan geloven en eéns
onherroepelijk zich scharen in de
reidans van figuren die de dood ver
beeldden (vaak kadavers en geraam
ten. al dan niet met de zeis gewa
pend).
Dans van de uit hun graven opgestane doden.
Wel kon iemand soms tijdelijk „de
dans ontspringen". De dood is ech
ter democratisch: niemand ont
snapt er aan. De dodendans zou
wortelen in de grote sterfte in de
veertiende eeuw, gevolg van de hon
derdjarige oorlog en de pest. Frank
rijk is het stamland van de doden
dans, zij het dat de reidans der figu
ren zijn oorsprong vond in het oud-
germaanse volksgeloof dat de doden
op het kerkhof dansen en proberen
de levenden er in te betrekken. Ook
de Arabieren kenden hun tanz-d-
makabiri.
Eén van de literaire werken van de
tentoonstelling is „La grande dance
macabre des hommes et des fem-
mes" van Antoine Garnier (1728).
ontleend aan de danse macabre van
Guyot Marchant (I486), terwijl ook
een complete serie aqutinten naar
tekeningen van de Engelse penteke
naar, aquarellist. karikaturist en il
lustrator Thomas Rowlandson
(1757-1827) te zien is.
Ook na de middeleeuwen werden
nog diverse dodendansen geschre
ven en getekend en in sommige ge
vallen krijgen ze dan een politieke
actualiteit mee. Zoals in Alfred Re-
thel's „Totentanz". geïnspireerd op
de maartrevolutie in Berlijn (1848).
Een (aangekleed) skelet zo laat
één van de gravures van deze toten
tanz zien houdt een weegschaal in
de hand Aan de éne kant een kroon
en aan de andere kant een pijp (sym
bool van de gewone man). Naar wel
ke kant zal de weegschaal door
slaan. zegeviert de koning of de re
publiek?
De prenten dateren alle uit vorige
eeuwen. Soms vindt men er echter
„moderne" herkenningspunten tus
sen. Zo is er een achttiende-eeuwse
afbeelding die roken en dood met
elkaar in verband brengt. Voer voor
dr. Meinsma. Behalve verschillen in
tijd. is er ook nogal verscheidenheid
in onderwerpen. Die variëren van
ingekleurde kinderstrips (cents
prenten). bidprentjes, toverlan
taarnplaatjes en een kwartetspel
„De dood met de zeis", tot en met de
genezer/apotheker met zijn onver
mijdelijke vergif en de sentimentele
en romantische afbeeldingen, zoals
van een dochter met haar kind die
smachtend op het graf ligt van de
moeder die haar had verstoten. Ver
der was ook vroeger de één zijn dood
reeds de ander zijn brood. Gedetail
leerde afrekeningen van begrafenis
sen vertellen boekdelen. De dóód
mag m de dodendansen democra
tisch zijn. de begrafenissen getuigen
van standsverschillen.
Het gezin vandaag en morgen, bun
del opstellen over het gezinsleven
door scribenten uit de kringen van
de gereformeerde bond in de her
vormde kerk, de christelijk gerefor
meerde kerken en de gereformeerde
gemeenten. Prijs 24,90. Tot de me
dewerkers behoren: drs K. Exalto,
drs A. Vergunst, prof. dr W. H. Vele-
ma en ir J. van der Graaf.
Wonderen der schepping, is een uit
gave van Novapres te Laren onder
redactie van R. Paerman, M. Fergus
en P. Aleander. Het vele fotomateri
aal werd bijeengebracht door R. At-
will, de diagrammen zijn verzorgd
door T. Cantale en N. Rous en de
vertaling is van H. van Onck. 123
bladz., 24,90.
Zuid-Limburg in, 19e-eeuuse foto's.
159 pagina's, waarvan 155 gevuld
met zwart-wit foto's. Samengesteld
en vorgmgegeven door Kees Nieu-
wenhuijzen met een nawoord van
Jos Perry. Uitg. Van Gennep, Am
sterdam. Tot 1 januari 1978 is de
prijs 39,50, daarna 45.
Bij uitgeverij Elsevier te Amster
dam zijn uitgekomen: Langlauf door
P. Pauii (80 bladz., 9,90) en Beter
skiën door J. Kemmler (3e druk, 141
bladz.. 23,50) in de serie „Vakantie
en vrije tijd". Een andere kijk op
Londen, door A. Lawson. 128 bladz.,
met meer dan 260 kleurenfoto's.
Prijs 29,50.
Oliver's story, vervolg op Love story
van E. Segal uitg. Becht, Amster
dam. 240 bladz., 18,90. Bij dezelfe
uitgeverij verscheen: Ballen van
vuur, erotiek in de science fiction.
Schrijver: H. Harrison. Vertaling: M.
van Loggem. 116 bladz., 22,50.
Sociale indicatoren in beweging, nr
67 in de serie Nederlandse vereni
ging voor bedrijfspsychologie. Bij
dragen van prof. dr H. Thierry, dr H.
L. G. Zanders, drs E. Koopmans en
prof. dr C. J. de Wolff. Uitg. Kluwer.
Deventer. 91 bladz., 14,95.
Catch as catch can, de Amerikaanse
zakenman in Europa, geschreven
door L. Oundy. Uitg. Van Holkema
en Warendorf. Bussum. 253 bladz.,
24,50.
Uitg. Veen te Wageningen zond weer
twee herdrukken in de serie Amstel-
paperback: Drieëndertig beroemde
verhalen van Guy de Maupassant
(350 bladz., 15,-) en Vader Goriot,
van Honoré de Balzac (307 bladz.,
14,-). Een roman van R. Ludlum:
Het Hoover Archief, roman van een
misleidende intrige. 400 bladz..
19,90.
Beroepen-almanak, handleiding
voor school- en beroepskeuze. Uitg.
Elsevier, Amsterdam. 336 bladz.,
26,50.
Bij uitgeverij Bakker/Contact te
Amsterdam verschenen de volgende
boeken: De stille revolutie, van C. R.
Rogers (255 bladz., 27.90), Boekbin
den, een ambachtelijk instructie
boek. Geschreven door A. A. Watsch
(125 bladz., 14,50), Massage voor
iedereen, door G. Downing en teke
ningen van A. Kent Rush (96 bladz.,
19,50), Oepyr, vier vampierverha
len van Aleksej Tolstoj (176 bladz.,
17,50) en Aphrodite, door P. Louys
(211 bladza., 24,50).
Van uitgeverij De Toorts te Haar
lem: Crisiscounseling, in de serie
woord en weg. van H. W. Stone (80
bladz., 20,-) en Leren leven met de
leegte (zelfde serie; 96 bladz., 20.-)
van W. E. Oates.
Bij uitgeverij Hollandia te Baarn
kwamen de volgende boeken uit: De
tijd stond stil, 60 dagen en nachten
in de hel van Arnhem en het beslis
sende gevecht tijdens het
Ardennenoffensief, geschreven door
S. R. Knowles (208 blz 18,50); De
vreemde zeemeermin en andere ver
halen van de in 1892 in Amsterdam
geboren dr. D Burger (200 blz
22,50). Deel 16 in de serie lichame
lijke opvoeding en sport in de prak
tijk: Van kippen naar overslagen; van
zwaaien tot opzetten, door K. Wie-
mann (154 blz 19,50).
Appie Nijland. een verhaal dat
speelt in het begin van de 20ste
eeuw van P. Keuning. Uitg. Kok,
Kampen. De le druk verscheen in
1918; de 3e druk in 1977.
Jantien, boerenleven op Staphorst
geschreven door T. Mateboer. Uitg.
Voorhoeve, Den Haag. 160 blz.
J 14.75
De ketens van haar hart. roman van
W. Heinrich. Uitg. Boekerij. Baarn.
250 blz 24,90
Directieve therapie met bedragen
van R. v. Dijck, P. v.d. Hart, K.
Hoogduin, L. Joele A'Lange, D.
Oudshoorn. K. v.d. Velden (tevens
redactie), uitgegeven in de serie so
ciale bibliotheek (365 blz 39,50),
Psychiatrie en recht, hoofdstukken
uit de forensische psychiatrie onder
redactie van W. Goedsmit. N. Nie-
boer en J. W. Reicher (288 blz.
ƒ35,-) en Het gewone en het bijzonde
re van de homoseksuele leefsituatie,
door G. Sanders (230 blz 29,50)
Dit is een verslag van vergelijkend
onderzoek bij ruim 500 homo- en
heteroseksuele jongens en meisjes
Al deze boeken zijn van uitg. Van
Loghum-Slaterus. Deventer.
Drie salamander-pockets van uitge
verij Querido, Amsterdam. Dc man
met de twee levens, van T. de Vries
(3e druk; 128 blz); Niets gaat ten
onder, door L. P. Boon (3e druk) 124
blz); Hebt u mijn pop ook gezien, van
W. G. van Maanen (2e druk; 128 blz.)
Prijs per deeltje: 5.75.
Kunstzinning borduren. Uitg. Omni-
boek. Den Haag. 104 blz. 17.50
AO-boekje no 1687: Jacob Cats, be
schreven door J. H Kruizinga. Uitg.
Stichting IVIO, Lelystad. 20 blz
1.75
ADVERTENTIE
WETEN:
De Kleine Larousse. in één band verenigd:
a) een kompleet Nederlands woordenboek
b) een spreekwoordenboek c) de Nederlandse
versie van 's werelds meest verbreide encyclo
pedie. 1600 pagina's wereldkennis in woord en
beeld, 118.000 trefwoorden, 5.000 illustraties, 110
kaarten. Dit kapitale, kleurrijke naslagwerk is
zojuist verschenen. Prijs 125,- Maar rol I maan
1978 verkrijgbaar voor slechts f 99,50!
