tol vrouw in fascisme van belang
yv
Moeilijk begin voor oppepper van economie
8DAGEN
MET KIM,
INCL. HOTEL
v.a.1316.-
You cantake
a White Horse
anywhere
Ie wiegjes kwamen vol, zowel in Italië als in Duitsland
Teleurstelling over houding regering
inzake Zuid-Afrika
Ambassadeur terug
naar Zuid-Afrika
-nvesteringsrekening - pronkstuk kabinet-Den Uyl - nog lang niet uitgewerkt
KLM
Thuis in de lucht.
DAG 11 NOVEMBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
ADVERTENTIE
11
Öoor Manneke Wijgh
«STERDAM Zonder
lun van miljoenen vrouwen
U het fascisme nooit een
issabeweging hebben kun-
n worden. Adolf Hitler en
mito Mussolini hebben als
en ander de invloed van de
>uw onderkend. Hitier
(ireef in een van zijn brieven:
j de politiek moet je de
lun van de vrouwen hebben,
mannen volgen dan van-
ir de samenhang tussen vrouwen
het fascisme sprak gisteren drs
»t Bleich (26). wetenschappelijk
Jeweker „vrouwenstudies" aan
Faculteit der Sociale Weten-
appen aan de Universiteit van
sterdam. De lezing vond plaats in
kader van de fascismeweek, die
tlopen maandag is gestart en die
avond met een forumdiscussie
dt beëindigd. Dit alles ter viering
het dertigjarig bestaan van de
julteit der Sociale Weten-
pppen.
i van de weinigen die zich met de
jtie vrouwen en fascisme heeft
Ig gehouden is de Italiaanse poli-
iloge dr Maria-Antonietta Macci-
bi. Zij schreef over dit onderwerp
boek „La donna nera". (De zwar-
rrouw), dat eind november in ver
lig zal verschijnen bij de feminis-
he uitgeverij Sara. Macciocchi
tijdens de fascismeweek even-
s een lezing houden, maar op het
Iste moment was zij door familie-
Itandigheden verhinderd.
udies
jr het fascisme zijn tientallen stu-
I geschreven, maar de rol van de
uw is daarin nimmer apart be
lt Toch is haar invloed van be-
l geweest. Macciocchi schrijft in
x boek: „Geen enkele reactionai-
oeweging heeft zich ooit kunnen
ïdhaven zonder de steun van
uwen. en omgekeerd is nog nooit
dictatuur ten val gekomen zon-
dat vrouwen zich ertegen hebben
iet."
lacune binnen de studie over
i fascisme is voor een deel te ver
ren uit de (mannelijke) veronder-
rig bij de theoretici dat vrouwen
b eigen beweegredenen of belan-
f hebben. Ze gaan geheel voorbij
l de invloed die de fascistische
nes op het leven van vrouwen
hben uitgeoefend.
!e laatste invloed is niet gering
reest. Direkt na de eerste wereld-
og werd een schuchter begin ge
kt met de emancipatie van vrou-
Het kiesrecht werd algemeen,
liversiteit ging open voor meis-
ftudenten en de mogelijkheden
r vrouwen om buitenshuis te wer-
1 werden vergroot.
||h hebben miljoenen vrouwen
pas verworven rechten laten
Een welhaast extatische overgave aan de Führer
vallen toen Mussolini, de leider van
de Italiaanse fascisten, hen dit
vroeg. Bovendien met een gretig
heid, die bijna niet te verklaren valt.
Want wat kregen de Italiaanse vrou
wen tot taak? Zij moesten kinderen
baren voor de duce, niet één, maar
minstens élk jaar een. Mussolini in
een van zijn vele toespraken vanaf
het balkon: „Ik heb baby's nodig,
veel baby's. Ik wil dat het land zich
ieder jaar verrijkt met nieuwe en
gezonde levens."
Overgave
De Italiaanse vrouw was bereid.
Vrijwillig liet zij zich terugdringen
tot deze puur biologische taak. Vrij
willig ging ze akkoord met de sterke
scheiding tussen mannen- en vrou-
wentaken. Vrijwillig ook liet ze stu
die en werk in de steek voor haar
plaats bij de huiselijke haard.
Ook Hitier wist de vrouwen tot on
gekende overgave te motiveren. De
Duitse jongens wenste hij toe „dat
ze lenig zouden worden als haze
windhonden,'taai als leer en hard als
het staal van Krupp." Zijn bood
schap aan de meisjes luidde: „Duits
meisje, denk eraan, dat het je be
stemming is een Duitse moeder te
worden! In mijn staat zal de moeder
de belangrijkste vrouwelijke burger
zijn!"
De horigheid van de vrouwen aan de
twee dictators kende bijna geen
grenzen. De wiegjes kwamen vol,
zowel in Italië als in Duitsland. Met
dit verschil dat in Duitsland nog
speciaal werd gelet op de raszuiver
heid. Hitler en Mussolini wisten deze
prestatie naar waarde te schatten.
Zeer vruchtbare moeders werden in
het openbaar met een medaille be
loond. In Italië werd de 3de maart
uitgeroepen tot de dag van de altijd
zwangere vrouw.
Dit alles zonder enige vorm van pro
test. Integendeel. Tijdens hun hele
politieke carrière zijn Hitler en Mus
solini overstelpt geweest met brie
ven, cadeaus, zelf gebreide sokken,
geborduurde kussens met daarop de
woorden „Mein Lieber".
Toen de doktoren ontdekten dat ro
ken schadelijk was voor het ongebo
ren kind, staakten de zwangere
vrouwen onmiddellijk het roken.
Ritmische gymnastiek, jarenlang
een vast onderdeel van de fascisti
sche jeugdbeweging, werd plotse
ling taboe, toen opnieuw de medici
hadden geconstateerd dat deze acti
viteiten de baarmoeder en de eilei
ders van de toekomstige moeders
zouden kunnen beschadigen.
Onderdrukking
Een verklaring voor deze welhaast
extatische overgave aan de Duce en
de Führer is niet een. twee, drie te
geven. Maria Macciocchi zoekt in de
richting van de seksuele onderdruk
king. De vrouwen met name in Italië
en in Duitsland, waar de rooms-
katholieke en de Lutherse kerk gro
te invloed uitoefenden op het pa
triarchale denken, zouden de horig
heid van huis uit gewend zijn. Toen
ze in heviger mate nog aan de kerk
en de man werden onderworpen,
leidde dit nauwelijks tot protesten,
omdat hun gevoel van eigenwaarde
tot dan toe door de man en de man
nelijke maatschappij was bepaald.
Vanuit de vrouwenbeweging kwam
weinig steun. Toen de formele ge
lijkstelling tussen man en vrouw
was bereikt en zowel het kiesrecht
als het recht op arbeid was veilig
gesteld, dacht men de buit binnen te
hebben gehaald. Dat voor veel vrou
wen, met name de arbeidersvrou
wen de problemen nu pas begonnen,
werd niet ingezien door de strijd
sters voor vrouwenbelangen, die zelf
ui de elite voortkwamen. Maar de
dubbele taak, die de arbeidersvrou
wen kregen opgelegd, werken thuis
en in de fabriek, woog zwaar op de
gemoedsrust van de vrouwen. Toen
Hitler en Mussolini de vrouwen te
rugwezen naar de huiselijke haard,
betekende dat voor velen een ver
lichting van hun taak. In ruil voor
hun herkregen gemoedsrust schon
ken ze de Duce en de Führer hun
liefde.
Studiegroep
Toch is het laatste woord over deze
vrijwillige onderdrukking nog niet
geschreven. Op de Universiteit van
Amsterdam is binnen de Facultèit
der Sociale Wetenschappen een stu
diegroep gestart, die zich speciaal
met de relatie vrouwen en fascisme
bezighoudt. De studiegroep is een
Initiatief van de twee wetenschap
pelijk medewerkers voor „vrouwen
studies", de politicologe Anet Bleich
en de psychologe Petra de Vries, die
begin dit jaar door de universiteit
zijn aangesteld.
De studie van Maria Macciocchi is
startpunt geworden van een breed
ondeizoek naar de samenhang van
vrouwen en fascisme. In Italië, in
Duitsland, maar ook in Nederland,
waar in de jaren dertig, toen de
crisis hoogtij vierde, ook geluiden
werden gehoord, die zo uit de mond
van Mussolini hadden kunnen ko
men. In Nederland verbreidden met
name de confessionele vrouwenver
enigingen de traditionele denkbeel
den over mannen- en vrouwentaken.
Dit als reactie op de eerste feministi
sche golf die rond de jaren twintig
Nederland had beroerd.
De studiegroep „vrouwen en fascis
me" is niet de enige activiteit op het
gebied van vrouwenstudies. Anet
Bleich en Petra de Vries zijn speci
aal aangesteld om de studie over
vrouwen en de problemen waarmee
vrouwen te kampen hebben op het
gebied van arbeid, studie en ontwik
keling, binnen de faculteit te inte
greren. In een rapport, dat vorige
maand is gereed gekomen, belichten
zij de noodzaak van voortzetten van
vrouwenstudies, omdat tot nu toe
„de onzichtbaarheid van vrouwen in
de wetenschap opvallend is ge
bleken".
„Zelden." aldus schrijven Anet
Bleich en Petra de Vries, „zijn de
problemen van vrouwen, economi
sche afhankelijkheid, discriminatie
op de arbeidsmarkt, zwangerschap,
seksuele onderdrukking enz., onder
werp van onderzoek. Kennelijk
wordt hun positie in de maatschap
pij niet als problematisch ervaren,
laat staan dat men hier verandering
in poogt te brengen."
Geen unicum
Het aanstellen van twee weten
schappelijk medewerkers speciaal
voor vrouwenstudies is geen unicum
voor de Universiteit van Amster
dam. Ook in Nijmegen, Utrecht en
Groningen is de belangstelling voor
vrouwenstudies omgezet in een hele
of halve taak voor een wetenschap
pelijk medewerker. Het begrip
„vrouwenstudies" is voor het eerst
gehanteerd in 1965 op de universi
teit van Seattle in Amerika. Sinds
dien zijn meerdere landen hiertoe
overgegaan, met name in Frankrijk
en in Scandinavië is de belangstel
ling voor vrouwenstudies groot.
In Nederland komt de discussie over
deze studierichting in 1974 op gang.
Andreas Bur nier lanceert tijdens
een studieweekend in Bunnik de
term ..vrouwenuniversiteit". Vooral
vanuit Amsterdam wordt kritiek op
de vrouwenuniversiteit geleverd,
omdat dit tot isolement zou kunnen
leiden van zowel de vrouw als de
vrouwenstudie. Anet Bleich: „De be
staande wetenschapsbeoefening
zou aldus buiten schot blijven. Bij
arbeidssociologie bijvoorbeeld waar
tot nu toe geen rekening wordt ge
houden met de economische waarde
van het huishoudelijk werk. is
slechts sprake van een halve ar
beidssociologie."
Op 16 november moet de faculteits
raad beslissen over verlenging vn
van de contracten van de twee we
tenschappelijk medewerkers en
daarmee van „vrouwenstudies" in
het geheel. Anet Bleich: „De gelui
den zijn positief. Ik hoop op voort
zetting, want er is nmog zoveel on
derzoek op dit gebied te verrichten."
FINE OLD SCOTCH WHISKY
ANDRÉ KERSTENS
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM In een gezamenlij
ke verklaring hebben de Boycot
Outspan Aktie, het Defence and Aid
Fund Nederland, het Komltee Zui
delijk Afrika en de Werkgroep Kai-
ros, hun teleurstelling uitgesproken
over het lange uitblijven van een
duidelijke reactie van de Nederland
se regering op de moord op Steve
Biko en op het verbod van de acht
tien anti-apartheidsorganisaties en
de drie bladen in Zuid-Afrika. Het
tijdelijk terugroepen van de Neder
landse ambassadeur voor overleg en
het opzeggen van het reeds bevroren
culturele verdrag met Zuid-Afrika
vormen naar de mening van de orga
nisaties volstrekt onvoldoende
gebaren.
De vier organisaties hebben in enke
le dagen tijd de steun van driedui
zend Nederlanders gekregen, die
vandaag in Trouw, de Volkskrant en
NRC-Handelsblad adverteren. De
organisaties vragen van de Neder
landse regering nu ook maatregelen
te nemen op economisch terrein.
„Want juist de vergaande westerse
samenwerking op economisch ge
bied is de belangrijkste kurk waarop
het minderheidsregime drijft. Zo
lang Nederland zijn economische
betrekkingen met Zuid-Afrika
handhaaft, zitten wij in het verkeer
de kamp, zijn wij bondgenoot van
de verkeerde partij."
„Daarnaast dient de Nederlandse
regering het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC) als eerste gespreks
partner inzake Zuid-Afrika te aan
vaarden. omdat deze bevrijdingsbe
weging het streven vertegenwoor
digt van de meerderheid van de be
volking naar een vrij Zuid-Afrika,
waar blank en zwart als gelijken
kunnen samenleven", aldus de ver
klaring.
DEN HAAG (ANP) De Nederland
se ambassadeur in Zuid-Afrika. mr.
Froger, is gisteren naar Pretoria te
ruggekeerd. Mr Froger werd 24 okto
ber voor overleg naar Den Haag
teruggeroepen, nadat de Zuidafri-
kaanse regering een groot aantal
tegenstanders van de apartheidspo
litiek had laten arresteren en enige
kranten verbood. Ook de ambassa
deurs van de VS. West-Duitsland en
België werden naar hun land terug
geroepen. Zij zijn inmiddels allen op
hun standplaats weergekeerd.
ADVERTENTIE
>r Theo Koelé
N HAAG De wet investeringsberekening, een van de pronkstukken van het kabinet Den Uyl,
igt een zeer slechte start te maken. Het wetsontwerp is bedoeld voor het oppeppen van
esteringen, sommige meer dan andere. Zo wil de overheid extra premies neertellen als een
5 estering ten goede komt aan bijvoorbeeld werkgelegenheid, energiebesparing, een schoon
3 ieu en gebieden met hoge werkloosheidscijfers. Het ziet er echter naar uit, dat een wel zeer
.geklede" WIR op 1 januari van kracht wordt.
betrokken ministers overwegen
Irlopig slechts twee onderdelen
de ambitieuze plannen te lichten,
basispremie (een vast percenta-
r investering) en een algemene
jonale toeslag zouden als enige
In volgend jaar hun beslag kun-
krijgen. De bewindslieden willen
'komen, dat er een gat valt tus-
de bestaande (belasting)regelin-
voor investerende bedrijven en
uiteindelijke investeringsreke-
Volgens ingewijden blijven nu
vesteringen uit, omdat bedrij-
in het ongewisse verkeren over
eidsbijdragen.
regering zal binnen enkele weken
voorstellen naar de Kamer moe-
Mocht de Kamer besluiten de
iaande regelingen te verlengen,
'wachting van een meer „aange-
WIR, dan dreigt een belang-
B voordeel van de WIR verloren te
m. Met de WIR komen ook ver
gevende bedrijven in aanmer-
l voor overheidspremies.
issenstand
glans van de WIR verdwenen, dat
It vast. Een „tussenstand" geeft
taan:
wel de Tweede Kamer als de
tal Economische Raad worstelt
I de vraag hoe een investering
•ond kan worden naarmate er
arbeidsplaatsen geschapen
fden De ideeën, die de regering
/voor heeft aangedragen blijken
I grote bezwaren te stuiten. Het
|it in de discussie bovendien niet
ten om de vraag: Kan er een ver-
I gelegd worden tussen investe-
het aantal arbeidsplaatsen
i hoogte van een overheidspre-
maar ook: Moet er wel een dul-
Ijk verband gelegd worden?
Twee premies (toeslagen), die al in
het eerste deel van de WIR zouden
moeten zitten, hebben niet de in
stemming gekregen van de Europese
Commissie, het dagelijks bestuur
van de EG. „Brussel" buigt zich al
maandenlang over de vraag of die
toeslagen Nederlandse bedrijven
niet in een oneerlijke concurrentie
positie brengen.
De voornemens van de regering
met twee andere toeslagen (een voor
grote projecten, de andere voor in
vesteringen door kleinere bedrijven)
zijn door de Kamer met veel kritiek
onthaald. Er zal zeker aan gesleuteld
moeten worden, wil die kritiek ver
stommen.
die de regering zelf heeft geschetst,
kent meer haken en ogen dan toch
al voorzien was. Zo is het onmoge
lijk gebleken trucs uit te bannen,
waarmee bedrijven ten onrechte
de hoogste premies in de wacht
slepen. Het gaat om „geschuif" van
kapitaalgoederen en personeel over
verschillende BV's. Deskundigen in
de vakbeweging wijzen erop dat de
belastingdienst die de WIR goed
deels zal uitvoeren daar niets aan
kan doen.
Oplossingen
Zorgen
Het vraagstuk van de arbeidsplaat
sen baart de meeste zorgen. Het
heeft met name voor de vakbewe
ging altijd als een paal boven water
gestaan, dat de welgevulde WIR-pot
(dertien miljard tot 1980) vooral
nieuwe plaatsen moeten opleveren.
FNV-voorzitter Wim Kok zei nog on
langs, dat „via de investeringsreke
ning de particuliere bedrijvigheid zo
veel mogelijk gericht moet worden
op het behoud van werkgelegenheid
en op nieuwe arbeidsplaatsen". Ech
ter in brede kring in de vakbewe
ging zelf, onder werkgevers en in het
parlement dringt zich de vraag op:
„Is er wel een geschikte rechtvaardi
ge formule te vinden, die een rechtr
streekse relatie legt tussen een be
paalde investering in een bedrijf en
het aantal arbeidsplaatsen in het
zelfde bedrijf", zoals de PvdA deze
week zei.
Die vraag klemt vooral voor de com
missie investeringsrekening uit de
sociaal economische raad. De opzet
Mogelijke oplossingen, ook voor an
dere complicaties, zijn nog niet uit
gewerkt. Er wordt vooral gedacht
aan een grotere bemoeienis van het
ministerie van economische zaken.
Echter, daar is de mankracht be
perkt. Ook de vakbeweging beseft
dat het ministerie „bij lange na niet
alle investeringsplannen kan beoor
delen".
Het SER-advies, waarop de Kamer
ongeduldig wacht, zal naar alle
waarschijnlijkheid verdeeld zijn, de
werkgevers hebben van meet al aan
grote bezwaren geuit tegen het „stu
ren" van investeringen via premies.
Inmiddels is de discussie aangewak
kerd door de Wetenschappelijke
Raad voor het Regeringsbeleid. De
raad 2iet geen heil in een politiek,
die erop gericht is met name de
industrie aan nieuwe arbeidsplaat
sen te helpen. Beter is het te bevor
deren dat de industrie moderniseert,
de produktiviteit opvoert, opdat de
internationale concurrentie volge
houden kan worden. „Een arbeids
plaatsencriterium mag niet te strak
toegepast worden." was de duidelij
ke waarschuwing van de raad. enke
le weken geleden.
Vlieg er eens uit deze winter en
ga met de KLM naar Amerika,voor'r
8-daagse vakantie naar:
De meest opwindende
stad ter wereld. V.a. 1318,-
CHICAGO
De op een na grootste
stad van de USA. Een bezoek dubbel
en dwars waard. V.a. 1757,-
De zonnigste staat in de
States. Voor'n strandvakantie op z'n
Amerikaans. V.a. 1850,-
NEWYORK
WIM KOKWIR voor behoud
werk en nieuwe arbeidsplaatsen
Al in de eerste reactie op het wets
ontwerp in februari van dit jaar,
vroeg het CDA-Kamerlid J. van Hu-
welingen voorzitter van de bijzon
dere Kamercommissie WIR zich
af of „de regering het arbeidsplaat
sencriterium niet te eenzijdig bena
drukt". Van Houwelingen: „De op
vattingen van de wetenschappelijke
raad komen hier met de CDA-ideeën
overeen. De industrie is niet zozeer
gebaat bij een snel zichtbare groei
van het aantal arbeidsplaatsen, op
gestuwd door premies, als wel bij
overheidssteun om te moderniseren
en winstgevend te kunnen zijn. De
industrie moet het geld opbrengen
waarmee in andere sectoren nieuwe
JAN VAN HOUWELINGEN
milieu en arbeidsverdeling in gevaar
arbeidsplaatsen geschapen kunnen
worden." Daarbij komt. meent Van
Houwelingen, dat teveel nadruk op
de werkgelegenheid andere doelstel
lingen van de WIR. zoals energiebes
paring. een schoner milieu, interna
tionals arbeidsverdeling en techni
sche vernieuwing in gevaar kan
brengen.
Het PvdA-voorstel om uit de WIR-
pot geld te halen voor zogeheten
arbeidsplaatsenoverenkomsten is
volgens Van Houwelingen in strijd
met afspraken die PvdA. CDA en
D'66 gedurende de kabinetsformatie
hebben gemaakt. Volgens de PvdA
hebben veel bedrijven onvoldoende
financiële armslag om met vakbon
den afspraken te maken over werk
gelegenheid in de toekomst. Daar
om zou de overheid bijvoorbeeld ex
tra werk voor zwakke groepen en
meer veiligheid in bedrijven moge
lijk moeten maken.
Ook de PvdA-wens om de overheid
zelf te laten investeren als het be
drijfsleven onvoldoende gebruik
maakt van de WIR zou in strijd zijn
met de formatie-afspraken. De
CDA-fractie meent, dat buiten de
WIR om. met een „aanvullend pak
ket", een directe groei van de werk
gelegenheid te bereiken is. Over fi
nanciering en samenstelling van
zo n pakket zal de CDA-fractie zich
nog beraden.
2 Bezienswaardige
tegenpolen die u niet koud zullen
laten. V.a. 1528.
Haal de folder 8-daagse reizen in de
VS, bij uw reisbureau of stuur een
briefkaartje aan: KLM Nederland,
Afd. Reclame, Postbus7700, Schiphol.
