Moskou last toepsraak Santiago Carrillo af Nederland moet zich meer inzetten voor Uruguay Spaanse gevangenen blijven in opstand Zuid-Afrika past 'pasjeswet' aan Arbeidsonrust in Israël neemt toe Engeland belijdt trouw aan Europa Festiviteiten verjaardag Sowjet-revolutie voorbij Natuurramp in Athene PLO vormt nog geen regering in ballingschap EG-partners gerust gesteld Frankrijk biedt Quebec alleen morele steun Prinsjesdag niet op tv Ex-senator Enrique Rodriguez ziet toekomst voor zijn land VRIJDAG 4 NOVEMBER 1977 Trouw/Kwartet MOSKOU (UPI, AFP, Reuter, AP) De rede die de leider van de Spaanse communistische partij Santiago Carrillo zou houden op de zestigste verjaardag van de communistische partij van de Sowjet-Unle is gisteren zonder officiële verklaring afgelast. Santiago Carrillo, die bekend staat „Ik heb niet de kans gekregen om te wegens 2l]n kritiek op de Sowjet- spreken en mil Is ook niet verteld Unie verklaarde gisteren in Moskou: waarom niet, maar u kunt de reden MADRID (UPI, Reuter, AP) Bi] ongeregeldheden ln gevange nissen in het zuiden van Spanje zijn gisteren achttien mensen gewond geraakt. De onlusten vinden hun ooizaak in de onvrede onder de criminele gevangenen over de amnestie van de politie ke gevangenen. Officieel werden alleen ongeregeld- I heden gemeld ln de gevangenissen van Jaen en Huelva. Volgens andere berichten zouden er ook moeilijkhe den zijn geweest In Cadiz en Puerto. In Jaen en Huelva maakte de politie gebruik van rubber kogels en traan gas om een einde te maken aan de onlusten. BIJ de acties ln deze twee zuidelijke Spaanse steden werden elf gevangenen en zeven politiemensen gewond. Delen van belde gevange nissen werden door brand verwoest. De Spaanse gevangenen zijn al enige maanden onrustig. ZIJ eisen dezelfde gratieregeling als die welke voor po litieke gevangenen geldt. Het afgelo pen weekeinde kwamen enkele hon derden gedetineerden in Barcelona in opstand. Toen vielen er twaalf gewonden bij acties van de politie. De Spaanse kranten publiceerden gisteren een rapport van het interna tionale Rode Kruis waarin de leef omstandigheden ln de Spaanse ge- vangenlssen als bevredigend worden omschreven. Een team van het Rode Kruis heeft bezoeken gebracht aan 24 gevangenissen. De socialistische partij PSOE omschreef de Spaanse gevangenissen als een hel van homo seksualiteit, verslaving, rancune en zeer slechte hygiënische omstandig heden. Suarez wel raden". Hij zei dat hij de aard van de Spaanse communistische partij uiteen had willen zetten, maar dat dat niet mogelijk was gebleken. „Het ls hun huis en zij kunnen luiste ren naar wie ze willen. De tijd en de ervaring zullen uitmaken wie het bij het rechte eind heeft," zei hij. Carrillo kon niet nalaten enigszins ironisch op te merken dat men in Moskou wel vertegenwoordigers aan het woord had laten komen van com munistische partijen die nauwelijks bestaan. Onder de vertegenwoordi gers van communistische partijen die het woord mochten voeren, wa ren die van Italië, Israël, Zuid-Afrika, Argentinië, Groot-Brittannlë, Grie kenland en Portugal. Spreker na spreker putte zich in toespraken van tien minuten uit in lof voor de Sow- Jet-Unie. Men noemde de revolutie van 1917 een ommekeer ln de ge schiedenis van de mensheid. ai De Spaanse premier Adolfo Suarez, is gisteren in de Westdultse hoofd stad besprekingen begonnen met de Westduitse bondskanselier Schmidt. De bondskanselier verklaarde zich nog eens uitdrukkelijk voorstander van toetreding van Spanje tot de Europese Gemeenschap. Wel moe ten de structurele problemen van de Spaanse economie voor de toetre ding opgelost worden. Daartoe zal WestrDultsland Spanje financieel steun verlenen. Bonn ls vooral bang voor het vrije verkeer van werkne mers tussen Spanje en West-Duits- land, wanneer het eerste land tot de Gemeenschap zal zijn toegetreden. Meer 'status' voor thuislanden PRETORIA (Reuter) De Zuidafrikaanse regering heeft donderdag besloten dat de „pasjes" voor zwarten in „blank" gebied zullen worden vervangen door identiteitspapieren die zijn afgegeven door de thuislanden waarvan die zwarten althans volgens Pretoria burgers en ingezetenen zijn. Met die maatregel heeft het Vor- ster-regime weliswaar een streep gehaald door een van de meest gehate symbolen van de apart heid, maar diezelfde apartheid te gelijk verder geformaliseerd. De apartheidspolitiek, gericht op wat Pretoria aanduidt als de „geschei den ontwikkeling van de rassen", gaat ervan uit dat er in Zuid- Afrika „blanke" en .zwarte" ge bieden zijn. Die laatste er zijn er acht geprojecteerd moeten volgens dit beleid „onafhanke lijk" worden. Een ervan, Trans kei, is dat eerder dit Jaar gewor den. Dit beleid maakt de zwarten in de „blanke" rest van de repu bliek ln feite tot „buitenlandse arbeiders". Juist tegen deze opde ling van de natie verzet zich de politiek bewuste generatie zwarte Jongeren. Tot dusver moesten zwarte arbeiders ln de stedelijke gebieden (allemaal „blank") te al len tijde hun „pasje" bij zich dra gen. Konden ze dat niet aan de politie tonen, dan volgde vaak een geldboete of opsluiting. De afschaffing van de pasjes ten gun ste van „thuisland-documenten" werd donderdag geregeld in een vergadering van premier John Vorster met de leiders van zeven thuislanden. De chef van het grootste geprojecteerde thuisland Kwazoeloe, Gatsa Buthelezl, boy cotte de vergadering omdat hij, naar hij woensdag meedeelde, geen enkel heil verwacht van „veranderingen ln de facade". Kernwapens De Oriekse hoofdstad Athene werd gisternacht getroffen door ernstige overstromingen als gevolg van onge kende regenval. Het water richtte ware verwoestingen aan. Gisteren waren reddingsploegen de hele dag bezig wat orde op zaken te stellen. Bij de ramp zijn tenminste 26 doden gevallen. Op de foto: door de waterstroom op elkaar gestapelde auto's. PARIJS (Reuter, UPI, AFP) - De bureaus van de Palestijnse Bevrij dingsorganisatie PLO in Moskou en Parijs hebben laten weten dat er zeker niet op korte termijn een Pa lestijnse regering in ballingschap zal worden gevormd. De Franstalige ln Beiroet verschijnende krant L'O- rient-le-Jour meldde gisteren dat het in de bedoeling had gelegen afgelo pen maandag al de vorming van een regering ln ballingschap aan te kon digen. Deze aankondiging zou voor korte tijd zijn uitgesteld. Eurocommunisme Namens de eveneens Eurocommu- nistische Italiaanse communisti sche partij voerde secretaris-gene raal Berllnguer het woord. Hij ver klaarde afgelopen woensdag al dat ieder land een communisme op ei gen maat moet hebben. Carrillo had in dezelfde geest willen spreken. Hij had erop willen wijzen dat het niet genoeg ls om het kapitalisme te be strijden, maar dat men er ook voor moet zorgen dat ieder mens zich vrij voelt en zijn mening kan geven. De tweedaagse viering van de okto berrevolutie ls gisteren geëindigd met een oproep aan de volkeren, parlementen en regeringen van alle landen te streven naar vrede en ont wapening. In een tweede oproep tot het volk van de SowJetrUnie worden de successen geprezen die sedert de revolutie ln het land bereikt zijn. In totaal waren 123 delegaties uit 104 landen bij de zestigste verjaardag van de Sowjet-revolutie aanwezig. TEL AVIV (AP, Reuter, UPI) - Duizenden Israëlische arbei ders hebben gisteren de auto weg van Tel Aviv naar Haifa geblokkeerd uit protest tegen de jongste economische maat regelen van de regering. Nadat zij een bijeenkomst hadden gehouden in Tel Avlv braken onge veer 25.000 arbeiders door de politle- afzettingen heen en brachten het drukke verkeer op de weg tot stil stand. waardoor een enorme ver keerschaos ontstond. Ook in andere plaatsen deed zich arbeidsonrust voor. In Haifa kondig den 10.000 arbeiders een staking van 24 uur af uit protest tegen de econo mische maatregelen van de regering, van premier Menachem Begin. Deze maatregelen behelzen het laten zwe ven van het Israëlische pond. dat daardoor 45 procent in waarde daal de. en een sterke verhoging van prij zen. waardoor het leven gemiddeld tien procent duurder is geworden. Premier Begin sprak gisteren van „bolsjewistisch klinkende geluldep" in zijn veroordeling van de acties van de stakers. Hij sprak van een kuns tmatig door de vakbeweging Hlsta- droet op touw gezet protest. Overi gens zouden de stakingen niet alge meen zijn. Een deel van de arbeiders veroordeelde de stakingen als poli tieke taktlek van de oppositie van de Arbeiderspartij. De uitlatingen van de premier scho ten de leider van de Histadroet giste ren in het verkeerde keelgat. Jeroe- ham Mesjet zei. „Dit is een rood waarschuwingssignaal". Alles wijst op een harde confrontatie tussen de regering en de vakbeweging. Eerder had Breznjew in een feestre de al voorgesteld een overeenkomst te sluiten tussen alle landen Inzake het staken van de produktle van kernwapens en een stapsgewijs op heffen van de nucleaire voorraden. Overigens was het opmerkelijk dat deze passage uit de rede van Brezn jew wel aan de pers werd uitgedeeld maar niet door hem werd voorge lezen. Deze omissie van de Russische pre sident heeft volgens een woordvoer der van het Kremlin een simpele oorzaak. De tekst van de rede be sloeg 27 kantjes en men vermoedt dat twee velletjes wat dicht tegen elkaar geplakt hebben gezeten, waardoor Breznjew twee velletjes tegelijk omsloeg. De woordvoerder van het Kremlin zei dat deze wegla ting geen enkel gevolg had voor de onder de media verspreide Inhoud van Breznjews toespraak. Van verschillende kanten ls zeer po sitief gereageerd op de voorstellen van de Sowjet-presldent. Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken noemde de voorstellen volledig in overeenstemming met het Ameri kaanse beleid. LONDEN (Reuter, AP) En geland zal zijn best doen om iets moois te maken van de Europese Gemeenschappen. De Britse koningin zei gisteren in haar troonrede dat de Britse regering „volledig en coöpera tief" wil deelnemen aan de „ac tiviteiten, de ontwikkeling en de vergroting" van de EG. Met deze opmerking in de troonrede heeft de Britse regering waarschijn lijk ongerustheid bij de andere lan den van de EG willen wegnemen. In de andere EG-landen wordt Enge land er nog steeds van verdacht niet van harte mee te doen aan de Euro pese eenwording. Dat wantrouwen ls vooral gevoed door de Labour-partiJ, die zich destijds veizette tegen En- gelands toetreding tot de EG en daarna dat verzet nooit helemaal heeft opgegeven. De gereserveerde houding van Labour tegenover de EG kwam vorige maand nog tot ui ting ln een brief van premier James Callaghan, waarin deze aankondigde dat Engeland de Europese Gemeen schap drastisch moest hervormen. In de troonrede staat hu alleen maar dat de Europese visserijpolitiek moet worden veranderd. In Labour- kringen werd de brief van Callaghan over de EG gisteren verdedigd als een handige zet om te voorkomen dat de echte anti-EG-vleugel te op standig zou worden. Een andere opvallende aankondi ging uit de rede, waarmee de konin gin gisteren de zitting van het Britse parlement opende, betrof Schotland en Wales. De regering liet weten op nieuw te zullen komen met wets voorstellen die Schotland en Wales een grotere mate van zelfbestuur zul len geven. In belde gebieden ls het verlangen naar meer zelfstandigheid vrij sterk. Het verzet daartegen is echter minstens even geladen. De eerste poging van de regerlng-Cal- laghan om de kwestie via wetgeving te regelen strandde in het parlement. De regering „blijft zich echter ver plicht voelen" zo zei de koningin, „direct gekozen vertegenwoordigin gen in Schotland en Wales in te stellen." Zij kondigde daarvoor af zonderlijke wetsvoorstellen aan. Verder bevatte de troonrede niet veel nieuws. De Britse parlementsle den kregen geheel volgens verwach ting te horen dat hun regering voor stander is van de Verenigde Naties en de Navo, ontspanning in de rela tie met de Sowjet-Unie wil. op korte termijn vrede in het Midden-Oosten wil en verder van mening ls dat er voor Rhodesië een regeling moet worden getroffen. PARIJS (UPI) Frankrijk wil zich niet openlijk bemoeien met het con flict tussen Canada en de Canadese provincie Quebec. Wel heeft de Franse regering sympathie voor het streven naar onafhankelijkheid in het franstalige Quebec. Die sympathie is de afgelopen da gen gebleken uit de ontvangst die premier René Levesque van Quebec ln Frankrijk heeft gekregen. Hij is ontvangen met het eerbetoon dat een belangrijk buitenlands staats hoofd toekomt. Hij heeft in Parijs gesprekken gehad met premier Bar re en president Glscard d'Estalng. De president overhandigde Leves que gisteren een hoge onderschei ding, een gebaar waar de Quebecker zichtbaar van onder de Indruk was. Bij een lunch ter ere van Levesque verklaarde Glscard echter dat Frankrijk zich niet daadwerkelijk achter het streven naar onafhanke lijkheid van de regering in Quebec zal stellen. Hij zei dat een Franse inmenging ln dat Canadese conflict niet zou overeenkomen „met de wens en de waardigheid" van Leves que en de zijnen. LONDEN (Reuter) Oroot-Brtttannië heelt gisteren geen rechtstreek se televisie- en radiorepor tages van „prinsjesdag'' kunnen genieten. Vlak voordat de koningin het parlementsgebouw bin nen trad om daar de troonrede te houden en de zitting van het parlement plechtig te openen legden de radio- en televisietech nici het werk neer. Zij wil den met die actie hun eis voor meer loon kracht bij zetten. Met deze nogal spectaculaire staking de monstreerden de technici dat het op het sociaal-eco nomisch front ln Enge land nogal onrustig is. Hun looneisen gaan veruit boven de loonstijgingen die de regering toelaat baar acht met het oog op de lnflatie-bestrijding. door Herman Amelink De militaire dictatuur in Uruguay duurt nu al weer vijf jaar. Vijf jaar van onderdrukking en geweld. Daarvoor was het land lange jaren een lichtpuntje van democratie in een van gewelddadig heid overstromend Latijns-Amerika. De vijf Jaar militaire dicta tuur hebben het democratisch vuur echter niet gedoofd. Verdre ven of gevluchte Uruguayaanse politici houden het vuur bran dend. Een van die politici is Enrique Rodri guez. een rustige grijze man van 67 jaar. Vijfentwintig Jaar is hij lid van het parlement van Uruguay geweest, tien jaar was hij secretaris-generaal van de vakbond van schoenmakers. Later was hij directeur van het dag blad El Popular en algemeen secre taris van de vakbond UGT. Na de machtsovername ln 1972 lie ten de nieuwe regeerders aanvanke lijk het democratische staketsel van Uruguay overeind staan. Het duurde tot 27 juni 1973 voordat de werkelij ke greep naar de macht door de militairen een feit was. Enrique Rodriguez vertelt hierover. „Ik was aanwezig op de laatste zit ting van de senaat die tot drie uur 's morgens duurde. Om twee uur heb ik UJdens die vergadering meege deeld dat om zes uur een algemene staking van kracht zou worden uit protest tegen de greep naar de macht door de militairen. Om zeven uur was de staatsgreep een feit. Op dat moment verviel mijn parlemen taire onschendbaarheid. Als parle mentariër ging ik ondergronds. En kele dagen later werd ik gearres teerd. maar de militaire organisatie was nog niet zo hecht, zodat ik enke le dagen later weer vrijgelaten werd. In mijn eigen huis kon ik niet meer wonen, omdat daarop een aanslag gepleegd was met een bom." Enrique Rodriguez reisde enige tijd later naar Peru. Vlak voor zijn terug keer naar Montevideo kreeg hij van Uruguyaanse vrienden in de Argen tijnse hoofdstad Buenos Aires te ho ren, dat hij gezocht werd ln Uruguay en dat hij er beter aan deed ln het toen nog veilige Argentinië te blij ven. Na de val van Isabel Peron ln maart 1976 begon er een steeds gro tere samenwerking te komen tussen de politieke polities van Argentinië en Uruguay. Omdat zijn leven ge vaar liep, vluchtte Enrique Rodri guez naar Europa. Hoe staat het momenteel met het ver-, zet tegen de militaire regering van Uruguay? De laatste lijd hoor je daar veel minder over. Rodriguez: „Het verzet ln Uruguay trekt momenteel weinig aandacht omdat verzet veelal geïdentificeerd wordt met gewapend verzet. Gewa pend verzet vindt er sedert de vernie tiging van de veel aandacht trekken de Tupamaros niet meer plaats. Het verzet concentreert zich ln de acties van politieke organisaties, zoals de illegale partijen en de vakbeweging. Zeker in de eerste periode na de staatsgreep van 1973 was de activi teit van deze organisatie groot. Er brak onmiddellijk een algemene sta king uit, die vijftien dagen duurde, om steun te geven aan dat deel van het leger dat voor het behoud van de constitutionele verhoudingen was. Uiteindelijk won het reactionaire deel van het leger en moest de sta king beëindigd worden. Na die sta king werden de activiteiten van de massa-organisaties minder. Duizen den mensen werden ln die tijd werk loos. velen werden gearresteerd of vermoord. Toch Toch was er ln die tijd nog wel ruimte voor kleinschali ge politieke activiteiten. Zo probeer de de regering bij voorbeeld de CNT, de grootste vakbond van Uruguay bulten spel te zetten door het opzet ten van een nieuwe organisatie. Alle leden van de CNT schreven zich massaal ln bij de nieuwe vakbond, zodat de regering dit plan al gauw opgaf." Het verzet ln Uruguay nam allerlei vormen aan. Er werden leuzen op muren geschilderd. Er werden soms hele korte werkonderbrekingen in bedrijven gehouden, waarbij één van de vakbondsleiders een toe spraak hield. Er werd een staking gehouden ln de hydro-elektrtciteits- centrale van Salto Grande, waar door enkele gearresteerde vak bondsleiders weer vrijgelaten wer den. Als de druk van de regering groter werd, Uepen de oppositionele activiteiten terug. Zodra de regering iets minder hard optrad, leefde het verzet weer op. Op een bepaald moment zijn de mili tairen toch echt hard gaan optreden? Rodriguez. „Dat was ln oktober 1975. De dictatuur kreeg door dat ze op deze manier de situatie niet on der controle kon houden. Als laatste legale daad mochten arbeiders peti ties Indienen mits deze niet van poli tieke Inhoud waren. Toen arbeiders in vele bedrijven massaal een petitie ondertekenden waarin ze vroegen om een loonsverhoging van vijftig procent ln verband met de gestegen kosten van levensonderhoud en een voortdurende stroom delegaties het ministerie opzocht, maakten de mi litairen aan alles een einde. De rege ring beschuldigde een aantal men sen van samenzwering tegen de overheid en publiceerde een aantal foto's van wapens die gevonden zou den zijn. Deze uitlatingen en publi- katies waren het begin van de mar telingen, concentratiekampen, ver misten etc. In vrij korte tijd werden 70000 arrestaties verricht en dat op nog geen 3 miljoen inwoners. Gevolg van de harde maatregelen was dat de activiteit van de oppositie inzak te en deze „eb" duurde tot Juli 1976." Sedert juli vorig jaar vindt er een ware herleving van het verzet plaats. Waardoor is dit veroorzaakt? Rodriguez: „De twee partijen van de traditionele bourgeoisie begonnen ook oppositie te voeren tegen de militaire dictatuur. Aanvankelijk namen ze een neutrale positie in maar tijdens de verjaardag van de vroegere leider van de Coloradopar- tij, de overleden Luis Valle, hield diens zoons op zijn graf een rede tegen de dictatuur. Tegen ieders verwachting werd Valle jr niet gear resteerd. Op de verjaardag van de oprichter van de partij der Blanco's, Aparavlo Saravia, werd een soortge lijke rede gehouden. Het optreden van deze partijen in de oppositie hangt samen met de poli tiek van president Carter in de Ver enigde 8taten. Verklaarde de huidi ge president Aparacio Mendez in mei van dit Jaar nog dat er niet te denken viel aan het herstel van poli tieke partijen, vijftien dagen voor de komst van de Terence Todman, de Amerikaanse onderminister van buitenlandse zaken, naar Uruguay in juli. zei de president dat er moge lijk in 1981 algemene verkiezingen gehouden zouden kunnen worden. Deze soepelere houding van de rege ring is het gevolg van de oppositie van de traditionele burgerij, de in vloed van Carter en de economische crisis." Rodriguez: „De situatie is inder daad in beweging. Toen de presi dent 1981 had voorgesteld als datum, voor algemene verkiezingen, werd er van de kant van Blanco's en Colora do's op aangedrongen die verkiezin gen te vervroegen naar 1978. Vooral de voorzitter van de politieke com missie van de Uruguyaanse gene raals. Gregorio Alvarez voelt wel Iets voor een herstel van de demo cratie. De meest fascistische ele menten in het leger verzetten zich er echter tegen." Hoe staat de Frente Amplio tegeno ver deze ontwikkeling? Rodriguez: „Wij sturen aan op een tactisch bondgenootschap met de burgerlijke partijen. Van de kant van de burgerlijke partijen bestaat er belangstelling voor zo'n bondge nootschap. Wilson Ferrelra Alduna- te, een grootgrondbezitter en ooit eens als gekozen president aan de kant geschoven, heeft onlangs ln Londen over de verhouding tot het Frente Amplio gezegd: we mbeten apart blijven, maar gezamenlijk klappen geven. Een hechte band tussen Frente Amplio enerzijds en Colorado's en Blancos anderzijds zit er niet in. maar we kunnen wel gezamenlijk strijden voor het her stel van de democratie en de vrijla ting van alle gevangenen." Wat heeft u in Nederland gedaan? Rodriguez: „Ik heb gesproken met verschillende politieke partijen over de situatie ln Uruguay. Internatio nale steun is voor het verzet van zeer groot belang. In het Nederlandse parlement zouden eigenlijk vragen gesteld moeten worden over de Ne derlandse houding in internationale organen als de Commissie van de rechten van de mens in Genève en de Verenigde Naties tegenover de schending van de rechten van de mens in Uruguay. Over het alge meen staan de Nederlandse parle mentariërs goed bekend Maar re centelijk was hun houding ln het Europese parlement in Straatsburg toch zeer terughoudend met betrek king tot Uruguay, terwijl Italiaanse en Britse parlementariërs zich veel duidelijker uitspraken. Een ander probleem dat ik ln Nederland aan de orde stel is de hereniging van Urn- guayaanse gezinnen, waarvan de vrouw en de kinderen ln Nederland wonen en de man nog ln de gevange nis zit of in ballingschap ln Argenti nië woont. De Nederlandse regering zou druk moeten uitoefenen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7