Een bejaarde wist Vorster te weerstaan
Bisschoppen vragen
inzet voor
vreemdelingen
Geen vreemdeling in Jeruzalem
Potter vraagt VS:
kom terug in ILO
VANDAAG
Voorbijgangers
VRUDAG 4 NOVEMBER 1977
KERK
T rouw/Kwartet2
Door Toine Eggenhuizen
Verzet tegen de apartheid bestaat niet slechts onder radicale jongeren. Een rechtbank in
Bloemfontein heeft zopas de 72-jarige Heien Joseph tot vier maanden veroordeeld omdat zij
zonder toestemming een bezoek heeft gebracht aan Winnie Mandela, de echtgenote van de leider
van het Afrikaans Nationaal Congres) (ANCl. die op Robben Eiland levenslang moet uitzitten.
Mevrouw Mandela is verbannen van Soweto naar het gehucht Brandfort in de buurt van
Bloemfontein.
Zi] mag geen bezoek ontvangen,
moet 's avonds thuis zijn en even
eens over het weekend, en zij mag
niet geciteerd worden Mevrouw Jo
seph. uil Engeland afkomstig, wei
gerde tijdens de rechtzitting vragen
te beantwoorden. Zij verklaarde al
leen ..Ik kan niet deelnemen aan de
meedogenloze vervolging van me
vrouw Mandela." Hangende een uit
spraak in hoger beroep is zij vrij op
borgtocht van ISO.
Ondanks haar hoge leeftijd is me
vrouw Joseph nog steeds een actief
tegenstandster van het regime. Zij is
een van de symbolen van moed en
protest tegen de apartheid. Een be
perking. haar opgelegd door de mi
nister van justitie, verbiedt haar om
mee te werken aan een publikatie of
interview Zuldafrikaanse kranten
mogen haar niet citeren.
Mevrouw Joseph werd geboren in
Engeland. Na een verblijf In India
bereikte ze Durban. Ze trouwde en
vestigde zich in Zuld-Afrlka. Veel
maatschappelijke problemen heb
ben vooral in Zuid-Afrika hun wortel
in het politiek systeem. Dit bracht
Helen ertoe om haar sociaal-maat
schappelijke inzet om te bulgen tot
een politieke Inzet Ze werd een van
dee leidsters van het vrouwenverzet
tegen apartheid. Bovendien werd ze
UTRECHT (ANP) - De bis
schoppen van Nederland roe
pen hun gelovigen op zich ln
hun eigen omgeving ln te zet
ten voor de vreemdelingen.
Kan iemand dit dankzij zlin
positie of werk groot aanpak
ken, des te beter. Maar er zijn
volgens de bisschoppen ook
veel kleine diensten te bewij
zen, die eenvoudig met gast
vrijheid te maken hebben.
De vreemdeling heeft niet alleen
recht op behoorlijke wettelijke voor
zieningen. doch ook op persoonlijke
aandacht en respect. In ieder geval
moeten christenen mensen van een
ander ras of land zonder vooroordeel
en zonder wantrouwen tegemoet tre
den. De bisschoppen doen hun appel
in een brief bij gelegenheid van de
..dag voor de vreemdeling" Deze
wordt ln de kerkprovincie gevierd op
zondag 20 november aanstaande. De
brief is bestemd om te worden voor
gelezen tijdens de eucharistievierin
gen van het weekeinde 19-20 no
vember
Aan het begin van hun brief herinne
ren de bisschoppen eraan dat op 20
november de kerk het feest viert van
Christus Koning. ..wiens rijk een rijk
is van liefde, van gerechtigheid en
vrede Het strekt zich uit tot alle
volken, tot alle rassen en Uien."
Vervolgens wijzen de bisschoppen
erop dat ln ons kleine land Europese
Nederlanders samenwonen met bij
na 200 000 buitenlandse arbeiders
met of zonder hun gezinnen, meer
dan 150 000 mensen uit Suriname, de
Nederlandse Antillen en Indonesia,
vluchtelingen, voornamelijk uit
Zuidamerikaanse landen, en nog an
deren. samen vier procent van de
Nederlandse bevolking.
..Het kan niet met genoeg nadruk
gezegd worden: de vreemdeling
heeft tussen christenen een onaan-
GENEVE (ANP) De Wereldraad
van Kerken heeft woensdag een
dringen bereoep gedaan op de Vere
nigde Staten om terug te komen op
het besluit, het lidmaatschap van de
internationale arbeidsorganisatie
ILO te beëindigen. In een verklaring
schrijft de secretaris-generaal van
de wereldraad, dr. Philip Potter, te
meer verbaasd en teleurgesteld te
zijn over de Amerikaanse beslissing,
omdat president Carter en andere
leden van zijn regering Juist zo uit
stekend zijn opgekomen voor het
versterken van de Verenigde Naties
en voor het bevorderen van het eer
biedigen van de rechten van de
mens
Dr. Potter herinnert eraan dat de
ILO het oudste onderdeel is van de
Verenigde Naties en dat deze organi
satie zich altijd op doeltreffende wij
ze sterk heeft gemaakt voor de ver
dediging van de mensenrechten.
Onze adressen:
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERO AM/DORDRECHT
Postbus 948
Westblaak 9 Rotterdam
Tel. 010-115568
OEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Hatg
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
vechtbaar recht op een gelijkwaardi
ge plaats." aldus de bisschoppen. Zij
vermelden „met respect en dank
baarheid" het vele dat voor vreem
delingen ln ons midden gedaan
wordt, in het groot en het klein: door
de overheid, vakbeweging, massa
media, buren, kennissen, collega's op
het werk. pastores, medische en
sociale diensten. ZIJ memoreren ook
de goede initiatieven van het eerste
en tweede Landelijk Pastoraal Over
leg van de rk. kerkprovincie
Buitenstaanders
Maar, zo schrijven de bisschoppen,
er moet nog veel gebeuren, wil een
maatschappij tot stand komen waar
in ook vreemdelingen, met behoud
van hun eigen cultuur, deel kunnen
hebben. Om te beginnen moet onze
gemeenschap zich nog meer bewust
worden van het probleem. De meeste
vreemdelingen zijn in onze samenle
ving buitenstaanders. Zo vallen bui
tenlandse werknemers onder een
speciale wetgeving. ZIJ komen mees
tal slechts in aanmerking voor de
laagst betaalde banen. ZIJ leven ln
grote onzekerheid over hun werkge
legenheid. vaak ln slechte behuizin
gen en veelal lange tijd gescheiden
van hun gezinnen. Het feit dat zij een
andere taal en cultuur hebben, ver
groot nog de kloof tussen hen en
talrijke Nederlanders.
Maar. zo waarschuwen de bisschop
pen. het zijn niet alleen de mensen
van de kreet „Nederland voor de
Nederlanders" die de kloof gapend
houden. „Dat doen ook degenen die
bang zijn dat zij ten onrechte hun
arbeidsplaats verliezen aan iemand
die hier niet geboren is. Ook de men
sen die jaloers zijn op voorzieningen
voor bepaalde vreemdelingen, de ou
ders die bang zijn dat door buiten
landse kinderen „hun" school
achteruit loopt, de buurt die niet wil
dat door vreemdelingen hun straat
ln waarde vermindert, houden de
vreemdelingen onder ons in een min
derwaardige positie."
nationaal vlce-presidente van het
South African Congress of Demo
crats leen groepering blanken die
zich aansloot bij het bevrijdings
front ANC Afrikaans Nationaal
Congres». Dit congress werd in 1962
verboden.
Thee en gebak
Haar bewegingsvrijheid werd be
perkt in 1957 voor een periode van
vijf jaar mocht zij het district Johan
nesburg niet verlaten, noch bijeen
komsten bijwonen. In die tijd heeft
ze veel thee en gebak klaar gemaakt,
omdat alle bijeenkomsten gingen
onder het mom van gezellig samen
zijn. Nu stipuleren huls-arrest en an
dere beperkingen dat men niet in
gezelschap mag zijn samen zijn
met één ander kan dus al gezelschap
zijn!
Van 1957 tot 1961 vond het beroemde
Treason Trial (het hoogverraad pro
ces) plaats. Helen voelde zich nauw
betrokken te zijn geweest bij de
zwarte en andere leiders. Er bestond
grote eensgezindheid en vriend
schap. Vijf maanden zat ze in de
gevangenis, waarvan drie weken on
der eenzame opsluiting. Tenslotte
werden allen vrijgesproken.
Bidden
Helen Joseph kan vertellen hoe ze
na veertig Jaar zonder God geleefd
te hebben in de gevangenis opnieuw
haar geloof terug vond. Als gevange
ne wordt men een nlet-persoon, vol
komen „ontkleed" en ontdaan van
alles. Ze kon zwarte vrouwen in an
dere cellen horen bidden en zingen.
Ze werd opnieuw een gelovige, lid
van de anglikaanse kerk.
Haar eerste vrijheidsbeperking liep
ln 1962 ten einde. Onmiddellijk ver
liet ze haar huls en begon aan een
13.000 km lange reis om ge„ban"de
zwarten op te zoeken. Na terug
komst. 13-10-1962, werd zij als eerste
onder een nieuwe wet voor vijf jaar
Rijke cultuur
onder huls-arrest geplaatst, zonder
enige vorm van gerechtelijke proce
dure. Alleen wonend sinds 1948 in
een klein drie-kamerhulsje met tuin.
meent ze dat ze er beter aan toe was
dan vele zwarte medestrijders. Tus
sen zes uur in de morgen en 6 uur in
de avond mocht ze haar huis verla
ten. mocht dan één persoon tegelijk
ontmoeten, 's avonds mocht ze geen
bezoek ontvangen. Ze mocht haar
baan als secretaresse van het Me
disch Fonds van een Textiel Vak
bond behouden. Tijdens het week- Ifowakin?
einde moest ze thuis zijn. DCWdtung
hekje de bom zou zijn afgegaan. Een
van hen was zo vriendelijk om te
zeggen dat het geen krachtige bom
was. Ze zou „hoogstens" een been of
arm hebben verloren. Later werd er
nog een halve baksteen naar haar
huis gegooid die net een ruit miste.
Wat haar werkelijk heeft geraakt is
dat ze volkomen werd afgesneden
van vele vrienden. Contact met an
dere ge„ban"de personen was ver
boden.
CONFERENTIES
De bisschoppen constateren dat ook
veel vreemdelingen die niet tot de
buitenlandse werknemers behoren,
buiten de Nederlandse samenleving
vallen. Dezen leven nog te dikwijls ln
Isolement en gaan soms gebukt on
der discriminatie
De bisschoppen betreuren dat de
meeste Nederlanders geen idee heb
ben van wat vreemdelingen door
hun rijke cultuur, godsdienstige be
leving en goede manier van omgaan
met elkaar voor onze maatschappij
zouden kunnen betekenen. De bis
schoppen noemen in dit verband de
aandacht van veel vreemdelingen
onder ons voor de waarde van het
individu, dat zij een hecht gezinsle
ven. nauwe banden met verre fami
lieleden. eerbied voor ouden van da
gen en liefde voor kleine, alledaagse
dingen hebben.
Christenen hebben de plicht meer
belangstelling te tonen voor de toe
stand van de vreemdelingen in onze
gemeenschap. Niet om hen te betut
telen. maar om hun als volwaardige
mensen een plaats ln onze maat
schappij toe te kennen. „Die bereid
heid hun een plaats in onze samenle
ving te geven, betekent dan ook dat
wij bereid zijn voor hen plaats te
maken. Door gemeenschappelijke
inzet moeten de lacunes in de sa
menleving opgevuld worden," aldus
de bisschoppen.
De bisschoppen wijzen de gelovigen
op het voorbeeld van Jezus: „een van
de boeiendste kanten van Jezus' le
ven is het feit dat hij het opnam voor
de mensen die door de maatschappij
waren afgewezen de lammen, tolle
naars. melaatsen, blinden, vreemde
lingen Dat Jezus door zijn optreden
in conflict kwam met de joodse ge
bruiken ten op2ichte van de Samari
taan. was voor hem geen overweging
waard: hij volgde de normen van het
rijk van Ood Door onze mentali
teitsverandering en onze inzet voor
de minderheden onder ons maken
we de vreemde tot onze naaste en
brengen we een samenleving tot
stand waar ieder dezelfde taal van
liefde spreekt en Christus heerst
voor eeuwig." zo schrijven de bis
schoppen.
Zuid-Afrika. Spreker prof. dr. B.
Goudzwaard. Zaterdag 5 november.
L'Abri. Eek en Wiel (tel. 03449-1659).
Samen leren geloven, weekend
over godsdienstige opvoeding
m.m.v. Hanna Lam. voor leid(st)ers
van Jeugdclubs en klndemevendien-
sten, 11-12 november. De Olde Vech-
te. Ommen (tel. 05291-1963).
De ontwikkeling binnen de
wereldraad van kerken. Spreker prof.
Peter Beyerhaus uit Tübingen.
Maandag 7 november 20 uur ln de
Noorderkerk te Drachten. Inl. tel.
05905-1204.
Het kerkgebouw en de toerist Stu
diedag van het Interkerkelijk werk
verband voor de rekreatle, donder
dag 10 november half elf tot half vier
ln het Dienstencentrum te Leusden
(inl. en opg. tel. 02158-1302).
Provinciaal beraad van kerken in
Zuid-Holland, woensdagavond 9 no
vember 19.30 uur, Stationssingel 80,
Rotterdam over nieuwe levensstijl
en kerkenconferentle 1979. Inl. tel.
010-362888.
In 1963 publiceerde Helen Joseph in
Engeland „If this be treason" (Als
dit hoogverraad is), het verhaal van
het Treason Trial. Mevrouw Joseph
mocht niet ln Zuid-Afrika geciteerd
worden of meewerken aan pubilka-
tles. De lange weekelndes en avon
den alleen thuis gaven haar een zee
van tijd om haar tweede boek voor
te bereiden. Haar ervaringen tijdens
de lange tocht van 13.000 km be
schreef ze per brief, gestuurd naar
vrienden in London.
Werkloos
In februari 1966 werd een voor-pu-
biikatie van „Tomorrow's Sun" (De
zon van morgen, in een vrij Zuid-
Afrika) vrijgegeven. Binnen een
week werd het bevel tot huls-arrest
verscherpt: ze mocht niet aan een
publikatie in of buiten Zuid-Afrika
meewerken. Dit kon echter de publi
katie van haar boek ln Londen niet
meer tegenhouden. De verscherping
hield ook ln dat ze geen vakbonds
gebouw meer mocht betreden. Ze
verloor dus haar baan.
De toen zestigjarige dame kreeg,
evenals nu, regelmatig obscene en
insinuerende telefoontjes. Ook brie
ven met bedreigingen werden be
zorgd. Op een avond blafte haar
hond. Dit moet iemand hebben afge
schrikt. De volgende dag zag ze een
pakje liggen bij het tuinhekje. Ze
zag batterijtjes en draadjes. Bom-
specialisten van de politie bevestig
den dat bij het openmaken van het
Vier dagen voor het verstrijken van
de eerste vijf jaar werd haar huis
arrest verlengd voor een tweede pe
riode van vijf jaar. Kort daarna
werd het buurhuis gekocht door een
politieman. Helen voelde zich inge
sloten door glurende ogen en perma
nente bewaking. Vrienden bouwden
in een mum van tijd een hoge stenen
muur om pottekijkers buiten te slui
ten. Kanker aan de borst bracht
haar in het ziekenhuis voor een ope
ratie. De minister van justitie hief
haar huis-arrest op, denkend dat ze
gauw zou sterven, met uitzondering
van de bepaling dat ze niet geciteerd
mag worden of meewerken aan een
publikatie. De ziekenhuis-behande
ling verliep goed. Ze was nauwelijks
thuis of ze werd weer opnieuw ge
vraagd als spreekster door
studentenorganisaties in het hele
land.
Ze heeft de Zuldafrikaanse nationa
liteit. Om te voorkomen dat het regi
me haar het land zou uitzetten heeft
ze haar Britse paspoort ingeleverd
bij de ambassade. Als blanke voelt
ze zich medeschuldig aan het sys
teem van apartheid. Daarom wil ze
het land niet verlaten om zo haar
bijdrage te kunnen leveren aan de
bevrijding van het land en zijn volk.
De meerderheid van de blanken is
niet in staat de realiteit te zien.
Volgens Helen Joseph speelt vrees
een rol. De indoctrinatie en propa
ganda heeft de blanke bang ge
maakt om te verliezen, wat hij heeft.
Er is een onderbewust, niet-erkend
schuldbewustzijn over de onrecht
vaardige situatie. Helen meent dat
eens de blanke regering de rekening
gepresenteerd krijgt van de schuld
die gemaakt is. Apartheid vreet het
individuele leven op, maakt het ge
zinsleven kapot, ontneemt de men
sen het gevoel mens te zijn, zorgt
dat hele landstreken alleen nog
maar de vrouwen en kinderen van
gastarbeiders herbergen enzovoorts.
De schuld voor dit alles vreet aan de
gewetens. Daarom krijgt het piëtis
tisch christendom zo'n nadruk.
Daarom lijkt Zuid-Afrika een erg
christelijk land. Helen Joseph is er
van overtuigd dat buitenlands kapi
taal de status quo versterkt. Betere
levensvoorwaarden en lonen, zoals
de gedragscode van de EEG-landen,
nemen de wortel van het kwaad
(apartheid) niet weg. Ze is zich ervan
bewust dat het misschien gemakke
lijker voor haar is om een dergelijke
overtuiging te hebben omdat zij op
haar leeftijd minder last van een
economische boycot zal hebben.
Synthese
door Jac. B. Looljen
Een luchtfoto van het oude Jeruza
lem afgedrukt op een wereldbol. Dat
is de voorplaat van de nieuwe kalen
der, die Ik onlangs kreeg van de
Israëlische luchtvaartmaatschap
pij, de El Al. Kun je dat zomaar
doen: Jeruzalem projecteren op een
globe? Jawel, dat kan en dat moet
want van Slon gaat de wet uit en het
Woord des Heren vanuit Jeruzalem,
zo zeggen de profeten en ze hebben
groot gelijk gekregen. Het psalm
boek in de bijbel bezingt de stad
dichterlijk: „O moederstad uit U is
elk geboren."Zouden de mensen van
El Al daaraan hebben gedacht toen
ze hun kalender maakten?
Vanuit de lucht, waarin El Al zorgt
voor onze verbindingen met Jeruza
lem nu snel naar de gewone platte
grond van die stad. De Kat! Meke
Bijbelstichting heeft daarvan een
zeer illustratief overzicht gepubli
ceerd met kaarten en andere a/beel
dingen onder de titel „Atlas van
Jeruzalem", prijs 14,90. Het gaat,
schrik niet, over een periode van
4000 jaar. Dat is nog wel wat anders
dan Amsterdam waar we goed ze
venhonderd jaar kunnen bekijken
en daar hebben toe ome handen al
vol aan. Maar ln die Jeruzalem-
atlas van de bijbelstichting zak je
wel even een eind verder weg in de
geschiedenis.
Stadsontwikkeling
Vierduizend jaar stadsontwikkeling
van Jeruzalem in kaart brengen, dat
doet deze atlas. Dat gebeurt met, zo
lijkt het, nogal simpele lijnen, die
voor ledereen duidelijk en begrijp
baar zijn. Maar je moet wel weten
waar je het over hebt. Het gaat over
periodes van Kanadnieten, Jebusie-
ten en Israëlieten. Over de tijd van
De Ecce Homo (zie de mens)-boog. Illustratie uit „Atlas van
Jeruzalem".
de tweede tempel en over Jeruzalem
in de tijd van Jezus. Dan komen de
tijden van de Byzantijnen, de mos
lims en de kruisvaarders in het vi
zier. Nu kan ik nog wel verder gaan
en vertellen over de perioden van de
Mamelukken alsmede de Turken en
over de stadsvernieuwing waar de
huidige burgemeester van Jeruza
lem, Teddy Koliek zoveel voor doet,
maar daar begin ik niet aan.
Shalom Ben Chorin, rabbijn te Jeru
salem zei eens tegen me: voor een
christen die bij de bijbel leeft, is
Israël het tweede vaderland. Ik was
het met zijn zienswijze roerend eens.
Die kalender van El Al heeft het wel
bij het rechte eind. Want in Jeruza
lem. die moederstad moeten we ons
allemaal thuis voelen. Dat is: we
moeten geen vreemdeling zijn in Je-
Mevrouw Joseph meent dat de
kracht van het nationalisme in Afri
ka sterk genoeg is dat het zich kan
veroorloven om zowel van het Wes
ten als van het Oosten te aanvaar
den wat het kan krijgen. Afrika
neemt het beste van de westerse
democratie en van het communisme
op. Dit zal leiden tot een synthese,
een vorm van socialisme. Maar Afri
ka zal Afrika blijven. Vandaar dat
opmerkingen over de zeeroutes rond
de Kaap, zo belangrijk voor het Wes
ten dat ze niet in handen van het
communisme mogen vallen, door
Helen Joseph als klinkklare onzin
van de hand gewezen worden.
Helen Joseph, een statige dame van
72, blijft een symbool van moed en
protest tegen apartheid, meewer
kend, hopend en biddend dat Zuid-
Afrika eens deel van Afrika zal
worden.
Toine Eygenhuizen, de auteur van
deze bijdrage, werkte enkele jaren als
katholiek priester in Zuid-Afrika.
ruzalem. Vandaar het belang van
die atlas. Die leert je de weg kennen
niet zozeer door de straten, maar wel
door de geschiedenis uan deze 4000
jaar oude stad.
Alles wat er in de loop der tijden
gebeurde in en om Jeruzalem is te
zien in de tekeningen van die atlas
van de katholieke bijbelstichting.
Die klopt precies met m'n plaat op
de kalender van El Al. Christelijke
reisgezelschappen in Israël zingen
als ze in hun comfortabele touring
cars opgaan naar Jeruzalem graag
uit psalm 122. Jeruzalem, dat ik be
min, wij treden uwe poorten in. Dit
mooie reislied beschouwt vervol
gens de stad als 's Bouwheers kunst
werk. Nu moeten we wel even oppas
sen. Want of het nu zo'n fraaie stad
is? Eerder moet je zeggen: Jeruza
lem is interessant, omdat er zoveel
sporen te zien zijn van een voor ons
ongrijpbaar ver verleden. Maar
mooie bouwkunst? Zeker er valt heel
wat te genieten, vooral nu de Israëli
sche monumentenzorg de laatste ja
ren zoveel restaureert. Maar als het
om oude architectuur gaat, kun je
net zo goed in Amsterdam gaan wan
delen langs de grachten.
Het gaat in Jeruzalem eerder om
wat ook in dat reislied staat: dat
vrede en aangename rust en milde
zegen U verblij. Daarover peinzen
en praten dagelijks de schriftgeleer
den en de politici van de stad. Zij
maken plannen voor de toekomst.
Wat zal die vreden en aangename
rust zijn? Hoe moet je daar naar toe
werken? Bij die vraag kan het verle
den niet vergeten worden. Voor ons
brengt de atlas van de Katholieke
Bijbelstichting de historie goed in
beeld. Want al kijkende zie je het:
uit elke hoek van de wereld waren er
mensen betrokken bij Jeruzalem.
Fungeerde zij daarom al een beetje
als moederstad?
POSTER
Van de week hadden we 't even over
die reclame op de nieuwe
haltepaaltjes van het Openbaar
Vervoer in Amsterdam. Daarna viel
mij op dat dit soort reclame meer
gebruikt wordt als het erop aan
komt het evangelie aan de man te
brengen. Veel van onze lezers zal die
laatste zaak ter harte gaan. Maar
moet dit via de reclame? Op allerlei
plaatsen zag ik een kleine poster
met de woorden: Ik ken God. Jij
ook? Met deze tekst wordt nog
dieper genesteld in het reclamevak.
Iedereen denkt onmiddellijk aan: Ik
heet meneer zus en zo. Ik drink
melk. U ook? Men kan bij zo'n
reclame toch zijn vragen hebben.
Reclame verkort. Dat moet. want de
tekst van de reclame moet inslaan
en blijven haken. Maar kan je dat
doen met de zaak van het kennen
van God? Wie is die ik? Wat bedoelt
.hij met God kenner.? Is dat een zaak
die voor iedereen meteen duidelijk
is? Dat suggereert de korte tekst
wel. Ik herinner me een oude
vragenlijst Dogmatiek. Zo stond 't
ongeveer onder elkaar. Kan een
mens God begrijpen? Het antwoord
was: neen. met een verwijzing naar
de woorden uit Job 26: God is groot
en wij begrijpen Öem (of het) niet.
Dan volgde de vraag: Kunnen wij
God kennen? En daarop het
antwoord: Ja. voorzover Hij zich in
zijn Woord geopenbaard heeft. Het
is duidelijk dat er met dat kennen
van God wat meer aan de hand is.
Misschien dat er mensen door zo'n
korte tekst aan 't denken gezet
worden, maar de kans is natuurlijk
even groot dat men er schamper
lachend aan voorbijgaat. En
misschien mompelt iemand dan
nog: Met God meer mans. Ik weet
niet of het zo moet. Ik denk toch dat
het overbrengen van het evangelie
meer een zaak van mond op mond
beademing is. Spandoeken op straat
en korte teksten kunnen dat niet
vervangen en m.i. ook moeilijk op
gang brengen.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Benoemd tot bedrijfspastor bij de
Stichting DISK (dienst in de indu
striële samenleving vanwege de ker
ken) te Nijmegen: P. B. W. Polvliet
te Zaandam.
Aangenomen naar Maasdijk (toez.):
M. J. Kalvenhaar te Nieuwleusen.
die bedankte voor Nieuw Am
sterdam.
Bedankt voor Delft: drs C. van Evert
te Steenbergen.
Afscheid op 6 nov. van Sint Philips-
land: H. Harkema ber. te Brakel;
van Westerlee (cl. WinschotenD.
Postma ber. te Nieuw-Weerdinge.
ALG. DOOPSGEZ. SOC.
Intrede te Sneek: G. G. Hoekem? uit
Bolsward; te Koog en Zaandijk: B.
Post uit Surhuisterveen.
GEREF. KERKEN
Bedankt voor Gerkesklooster en
voor Schoonhoven: A. Addis te
Oudega (Smallingerland).
Afscheid van Moordrecht: A. C.
Moerman ber. te Middelburg: van
Wolvega: A. Schweitzer wegens
emeritaat.
Intrede op II nov. te Dedemsvaart:
M. Oppenhuizen te Apeldoorn.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Bedankt voor Haulerwijk: A. P. van
Dijk te Tiel-Zaltbommel.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Leerdam: L. Vogelaar
te Elspeet.
Ds. L. P. Krijger
Te Zeist is overleden ds. L. P. Krij
ger. die vele jaren gereformeerd zen
dingspredikant op Soemba is ge
weest. Hij werd 93 jaar. Na een korte
periode als predikant te Oldemarkt
werd ds. Krijger in 1910 beroepen
om zendeling op Soemba te worden.
Daar werd hij na tien jaar pionier
zendeling te zijn geweest, in 1923
docent aan de toen opgerichte the
ologische opleidingsschool te Karu-
ni. In 1935 ging hij met emeritaat
naar Nederland terug, waar hij hulp
diensten verichtte in Amsterdam en
Amstelveen. Van 1946 tot 1949 was
hij nog een periode docent in Karu-
ni. Ds. Krijger schreef een handboek
voor de christelijke ethiek ten dien
ste van de kerken in Indonesië.
- 1
Ds. K. J. F. Keuning
Op 67-jarige leeftijd is te Haarlem
overleden ds. K J. F Keuning. In
1935 begon ds. Keuning zijn loop
baan in de evangelisch-lutherse
kerk. Hij was predikant in Woerden
en in Alkmaar. In 1944 ging hij over
naar de Nederlandse hervormde
kerk. In deze kerk stond hij in Don
kerbroek. Winschoten. Blijham.
Oostzaan en van 1966 tot zijn emeri
taat in 1975 in Santpoort, waar hij
speciaal belast was met het zieken
huispastoraat.
Hanna Hümmer
In onze gisteren gepubliceerde aan
kondiging van de bundel meditatie
ve rondzendbrieven van Hanna
Hümmer (uitg. Voorhoeve. Den
Haag) wordt de indruk gewekt dat
zij nog leeft. Mevrouw Hümmer is
echter op 19 oktober overleden.
