Arie Spijkerboer schrijft
een brief aan Maarten Luther
Zingen in de Dominicus
zee
A
Boeddhis
me in de
praktijk
VANDAAG
Voorbijganger
In de tang?
U KEEK NAAR ME OM!!
HELP HEN EEN
KANS GEVEN-NUÜ
n
ZATERDAG 29 OKTOBER 1977
KERK
Trouw/Kwartet
=5
e=
=5Z
Hooggeachte broeder Maarten
Er zijn maar weinig mensen in de
kerkgeschiedenis, van wie we ons
zo'n levendige voorstelling kunnen
maken als van jou. Want wanneer je
schreef, dan wrong Je niet. onmach
tig. langzaam de ene zin na de ande
re uit Je pen. nee. dan vloog je ganze-
veer over het papier. Je zit met Je
hele hart in Je woorden, en wanneer
ik Je lees. hoor ik je sonore stem.
Zo doe je nog helemaal mee in de
kerk, maar nu is het gekke, dat er in
de ene periode van de kerkgeschie
denis veel beter naar je geluisterd
wordt dan in de andere. We hebben
natuurlijk altijd wel geweten, dat Jij
er ook nog bent en de mensen heb
ben zich ook altijd wel voor iets op
Jou beroepen (het is nu eenmaal niet
te versmaden om Jou ..mee" te heb
ben! i. maar dat betekende nog niet.
dat ze echt naar Je luisterden. Ik heb
de tijd nog meegemaakt, waarin
mensen zoals Iwand, Wolf en Miskot-
te en tot op grote hoogte toch ook
Karl Barth. in jouw geest leerden,
maar deze leraren van de kerk zijn
nu gestorven en het ziet er naar uit.
dat Je naar de achtergrond ver
dwijnt. Vandaar dat ik je schrijf om
afscheid van Je te nemen en Je te
groeten. Dat ik je" tegen je zeg. zul
Je me niet kwalijk nemen: tenslotte
zeggen jullie Duitsers ook Je" tegen
God. en dan hoef ik geen ,.U" tegen
Luther te zeggen.
We hebben natuurlijk altijd wel ge
weten. dat Je de plank wel eens mis
hebt geslagen, maar daarop wordt de
laatste tijd zoveel nadruk gelegd, dat
ik voor mij daar de conclusie uit
trek. dat ..men" Je helemaal niet
meer moet. Daar is dan in de eerste
plaats je boekje tegen de opstandige
boeren: daarin heb je Jezelf als een
..contra-revolutionair" ontmaskerd,
en dat is natuurlijk niet zo best! Nu
kan ik wel met je meevoelen, wan
neer Je in je tafelgesprekken zegt.
dat Je Thomas Müntzer. de profeet
van de opstandige boeren, met Je
pen hebt neergestoken omdat hij
Christus wilde doden, en ik geloof
ook niet, dat de mensheid van jouw
tijd meer heil van Müntzer en de
zijnen te verwachten hadden, dan
wij in onze tijd van de Rote Armee
Fraktion te verwachten hebben,
maar ik vraag me toch af. of het echt
nodig was dat je de vorsten aan
spoorde om de opstandige boeren te
vernietigen. Zulke heren plegen dat
uit zichzelf wel te doen en dan slaan
ze eerder te hard dan te zacht. Je
hebt trouwens zeil na het eind van
de boerenopstand geschreven, dat er
onder hen ..woedende, razende en
waanzinnige tyrannen zijn. die ook
na de slag maar niet genoeg van het
bloed krijgen".
In de tweede plaats zijn daar dan je
uitvallen tegen de Joden aan het
eind van je leven. In je Jonge Jaren
heb Je wel geschreven over Gods
trouw aan het volk van het oude
verbond, en je begreep, dat het on
der het pausdom voor een Jood aan
trekkelijker was „zich in een varken
te laten veranderen dan Christen te
worden". Je wist ook, dat veel Joden
in de geldhandel zaten, omdat ze
andere beroepen niet uit mochten
oefenen. Maar later ben je kwaad
geworden omdat de Joden zich niet
tot het evangelie bekeerden. Was
dat niet eigenmachtig? Waarom heb
Je het geding tussen God en het
Joodse volk over Jezus Christus niet
aan God overgelaten? Waarom heb
je je op je oude dag, toen je het toch
ook in jouw tijd al uiterst onwaar
schijnlijke gerucht hoorde, dat Jo
den in Bohemen Christenen ge
dwongen hadden zich te laten be
snijden. op de Joden gescholden op
een manier, waarmee de Nazi's nog
hun voordeel hebben kunnen doen?
Maar over je wandaden denk ik net
zo als Sem en Jaleth over die van
hun vader Noach. Toen die dronken
en naakt in zijn tent lag, namen ze
een mantel, legden die op hun
schouders, liepen achterwaarts naar
hun vader toe. en bedekten hem. Zo
doe je wanneer je de zonde van je
vader ziet! Maarzoon Cham stond te
kraaien van de pret toen hij vader
Noach dronken en naakt zag liggen,
en het is slecht met hem algelopen.
Je hebt zelf eens geschreven, dat het
uitermate moeilijk is om goed te
spreken over de verhouding tussen
de wet, die ons veroordeelt, en het
evangelie, dat ons vrij spreekt, en Je
voegde daaraan toe. dat je die kunst
niet helemaal meester was. Als Je
ergens aan kunt zien. dat jij op het
ogenblik buiten spel gezet bent, dan
is het, dat wet en evangelie voor ons
geen probleeem meer zijn: voor de
een is de wet oudergewoonte een
hek rondom het evangelie, waar
nauwelijks een mens overheen
komt. en de ander verklaart, dat de
wet zelf „bevrijdend" is, en dus ei
'DlZcuocfvtesn JjuMjuk. op
&JXjLq OLOJy\
genlijk „gewoon" het evangelie. Zo
is het besef, dat God toornig kan
zijn, juist omdat Hij liefheeft ons
volkomen vreemd geworden.
Je hebt zelf eens gezegd: „De wet
zegt: je moet Christus hebben!, en
het evangelie zegt: hier zijn Christus
en zijn Geest!" Ik vind dat prachtig,
want hoe zouden wij naar het evan
gelie kunnen verlangen, als de wet
dat verlangen niet in ons opriep, en
Christus en zijn Geest slaan als tang
op varken, wanneer ze niet antwoor
den op de vraag die de wet oproept.
Duister is mij ook hoe je het Oude
Testament kunt lezen, zonder óf
naar de rabbi te gaan om hem te
vragen om toelating tot het Joodse
volk (en daar piekert niemand
over!), óf bij de prediking van Pau-
lus terecht te komen (en die apostel
is al evenmin in trek als jij!).
Bij Iwand, leerling van jou en van
Barth, las ik het zo: „Het gebod lief
te hebben dwingt ons ertoe naar het
geloof te vragen, omdat het geloof
de bron, de wortel van de liefde is.
Het gebod lief te hebben wordt niet
vervuld door goede werken te doen,
maar door het geloof in Christus,
door A. J. Klei
Op het secretariaat van onze
redactie zit een aardige jonge man.
die van gereformeerde komaf is
maar zich sinds jaar en dag
genesteld heeft inde
Dominlcus-gemeente, met als
onvermijdelijk gevolg dat hij beter
op de hoogte is van het doen en
laten der bastsgroep-achtige
dominicanen in Amsterdam dan
met de hoedanigheden van het
hoofdstedelijke
gereformeerdendom. Teneinde
hierin enige verandering te
brengen, moedigde ik hem aan. de
gereformeerde Keizersgrachtkerk
eens te bezoeken. Daar zingen ze
dezelfde versjes als bij jou in de
Dominicus. sprak ik animerend
Onlangs heeft hij aan mijn wenk
gevolg gegeven (ik zei al dat 't een
aardig jongmens is) en de maandag
na zijn gereformeerde kerkgang
rapporteerde hij. dat hij in de
Keizersgrachtkerk Inderdaad de
snit van de diensten in de
Dominicus had herkend en
luidkeels de hem vertrouwde
liederen van Huub Oosterhuis en
Bernard Huijbers mee had kunnen
zingen.
Ik verhaal dit niet om de indruk te
wekken dat ik het als mijn taak
beschouw. Jongelieden van roomse
dwaalwegen af te houden, al zou
dat met hervormingsdag voor de
deur natuurlijk wel een mooie
gedachte wezen Eerlijk gezegd is
er niet zo bar veel verschil tussen
de jongens van de Dominicuskerk
en de werkgroep van de
Keizersgrachtkerk. De afstand
tussen de mensen die de dienst
uitmaken in de Dominicus en de
man die dat doet in het bisdom
Roermond is aanzienlijk groter, net
zoals de kloof die gaapt tussen de
Keizersgrachtkerkgangers en de
kerkeraad van Genemuiden
aanzienlijk wijder is. Vandaar dat
(en nu kom ik waar lk zijn wil) de
pas verschenen dubbel-elpee „Tijd
van leven" (ondertitel: 18
gezangen, psalmen, liederen,
tafelgebeden, opgenomen in de
Dominicuskerk. Amsterdam) niet
alleen een aangelegenheid is van en
voor die katholieken, wier zaligheid
niet vastgebakken zit aan 't
kerklatijn met bijbehoren. maar
belangstelling mag hebben van
ieder die. in welke kerk ook, doende
is met een nieuw verstaan van wat
in de bijbel staat Kortom, echt iets
voor neo-christenen. zou bisschop
Gtjsen zeggen
Vrijwel alle teksten op deze platen
zijn van Huub Oosterhuis en voor
de muziek tekent ln de meeste
Dominicuskerk in Amsterdam.
gevallen de eveneens al eerder
genoemde Bernard Huijbers (die
ook bemoeienis heeft gehad met de
muziekgroep van de
Keizersgracntkerk. dus kun je
nagaan) Er zijn verrukkelijke
meezingers onder het prachtige
tafelgebed „GIJ die weet", het lied
„Die naar menselijke gewoonte
de canon „Die zal leven".Ik heb
even geaarzeld, of ik het woord
„meezinger" wel zou gebruiken. De
muziek van Huijbers is voor 't
merendeel gemakkelijk
toegankelijk, maar ik wil niet de
richting uit van een bekommerd
persoon, die beweerde dat er
commerciële kantjes aan zitten.
Dat is een misselijke opmerking.
getuigend van misplaatste
muzikale preutsheid. Laatst
hoorde ik iemand bij de kassa van
Albert Heijn het begin van het
vioolconcert in E van Bach fluiten.
dat is dan zeker ook een
commercieel stukje!
Laat overigens alsjeblieft niemand,
wanneer ik het heb over dié
aanstekelijkheid van Huijbers'
muziek, denken aan een vrome
meestamper. Trouwens, dan zou
Huijbers ook niet passen bij
Oosterhuis, wiens teksten oneindig
ver uit de buurt liggen van vlotte
stichtelijkheid. Hij, Oosterhuis,
brengt onder woorden wat er in een
modem mens leeft aan twijfel en
hoop, aan vragen en geloof, en hij
doet dat op een manier die me
soms bijzonder aanspreekt, maar
me ook wel eens boven m'n weinig
dichterlijke pet gaat. Als op dit
moment iemand uitroept: zie je
wel, allemaal élitair gedoe in de
Dominicus en in aanverwante
kerkdiensten, dan ga ik niet
gehaast uitleggen dat er toch
verschil mag zijn in
geloofsbeleving en zo, nee, ik
reageer kortweg met een woord dat
ik onlangs uit een professorale
mond opving: het is élitair om niet
élitair te willen zijn.
Om op „Tijd van leven" terug te
komen, het is jammer dat de
opnamen gemaakt zijn op een
korendag en niet tijdens de
kerkdiensten. Nu hoor je alleen het
koor, hetgeen vreemd is, want
Pieter van der Ven zegt in zijn
inleiding op de teksten dat een en
ander „het liefst met velen samen"
gezongen dient te worden.
Merkwaardig dat, nu de stevigheid
van een zingende gemeente
ontbreekt, de zaak zoeter.nee,
dat is het woord niet.dat 't
róómser klinkt dan in de bedoeling
kan liggen (ook al schaamt
Bernard Huijbers zich bijwijlen het
gregoriaans niet).
Beide platen zitten in een fraaie
doos. die een erg geflatteerde
indruk geeft van het exterieur van
de Dominicus. De afbeelding is
namelijk van een
ontwerp-tekening, compleet met
de toren die nooit voltooid is. Ook
ontvangt de argeloze koper de
indruk dat de kerk aan een ruime,
nette straat ligt, wat geenszins het
geval is. Dat de Dominicus een van
de mooiste kerken van de grote
Cuypers is met een waarlijk
meeslepend interieur, heb ik al
eens op deze plaats geestdriftig
verhaald Ik houd me thans in en
meld alleen nog dat „Tijd van
leven" op een dubbeltje na veertig
gulden kost en een uitgave is van
Gooi en Sticht te Hilversum.
want dit geloof heeft de liefde nodig
om geloof te kunnen zijn. Het
gebrek aan liefde is een gebrek aan
geloof.
Wat ons ontbreekt is ieder besef van
God, en ik denk, dat dat komt door
dat we teveel geld hebben. Geld,
waarvan jij bang was, en je hebt ook
nooit een cent voor je geschriften
willen hebben, omdat je vond, dat
een mens niet mocht verkopen wat
hij van God had geleerd.
Wij zijn allerbelabberdste, en in de
grond van de zaak zielige conformis
ten geworden. We huilen mee met de
wolven in het bos buiten de kerk.
Omdat we heel uitéénlopende voor
keuren hebben en die gaan van
John Vorster tot Fidel Castro
huilen we met heel verschillende
wolven mee, en schreeuwen dus te
gen elkaar in. Maar een echt kerke
lijk geluid? Ho maar! Dat krijg je
wanneer je je niet „loodrecht van
boven" door God laat aanspreken.
God, van Wie jij gezegd hebt: „In
Zijn barmhartigheid wil Hij alle
hoogmoedige mensen bij elkaar,
omdat ze leugenaars, onrechtvaar-
digen, dwazen en zondaars zijn, door
Zijn waarheid, gerechtigheid, wijs
heid, kracht en reinheid waarachtig,
rechtvaardig, wijs, sterk en rein ma
ken, en hen op zo een manier van de
leugen, de ongerechtigheid, de
dwaasheid, de zwakte en de zonde
vrijmaken, dat Zijn waarheid, ge
rechtigheid. wijsheid, kracht en
reinheid in hen en door hen verheer
lijkt worden."
Ik moet afscheid van je nemen. He
lemaal weg ga je natuurlijk niet,
want er zijn altijd wel een paar men
sen, die naar je luisteren. Maar veel
echte aandacht krijg je niet meer, en
daarom eindig ik met: „Vaarwel, tot
betere tijden!"
Als steeds met groot respect,
39'
.e<
S>°
,e<
ADVERTENTIE.
HANDBIJBEL MET
FLAP
Vorig jaar introduceerde het bijbelge
nootschap zijn eerste bijbel met opzoek-
(lap. een combinatie van een alfabeti
sche inhoudsopgave en bladwi)zer.
Daarom zijn zojuist twee nieuwe uitgaven
in de NBG-Vertaling-1951 verschenen.
Formaat 9,5 x 14,5 cm.
Omvang 1436 blz.
ƒ22,50 (exclusief verzend
kosten)
Luxe editie op dundrukpepter.
Pnjs f 42,50 (exclusief verzend
kosten)
ook verkrijgbaar bij de boekhandel.
Nederlands
Bijbelgenootschap
Postbus 620. Haarlem
Tel 023-259501
door dr R. Kranenborg
Het boedhisme is in Nederland rede
lijk goed bekend: er zijn verschillen
de groepen die zich toeleggen op de
bestudering van de leerstellingen
van Boeddha en ieder boek over de
wereldgodsdiensten geeft een
prachtig beeld van deze religie.
Wie nu het boekje Boeddhisme in
de praktijk" van B. J. Terwiel (uitg.
Van Gorcum, Assen. 119 pag., prijs
22,75) leest, beseft dat we in het
westen meestal maar één kant van
het boeddhisme kennen: de officië
le. theoretische en elitaire kant. Het
boeddhisme wordt namelijk afge
schilderd naar hoe het volgens de
leer van Boeddha moet zijn en hoe
het in enkele van de beste en meest
strenge kloosters beoefend wordt.
Veel minder weten we van het
boeddhisme in de dagelijkse prak
tijk.
Terwiel beschrijft in zijn boeiende
studie het volksboeddhisme van
Thailand; hij noemt het „het boedd
histische animisme" en laat zien
hoezeer de oude pre-boeddhistische
godsdienst overal aanwezig is en
hoe weinig de officiële leringen van
Boeddha's religie doorgedrongen
zijn en hoe deze beide religieuze
tradities vermengd zijn geraakt.
Bij het lezen van dit boekje komt de
volksreligie van Thailand met de
rituelen, de goden, het voortdurende
streven naar „goed karma", de grote
plaats van de monniken en het
klooster in het dorpsleven helder
naar voren. Het is goed dat iedereen
die zich met het boeddhisme bezig
houdt een boekje als dit leest. Daar
om, en ook vanwege de heldere stijl
en goede opzet, warm aanbevolen.
Een symbool van het boeddhis
me: het wiel der wet.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
Waar wij van leven
Hij stond op
en ging vandaar
naar de sterken van Tyrus.
Hij ging een huis binnen
met de bedoeling
dat niemand het zou weten,
en Hij kon niet verborgen blijven.
(Markus 7,24)
De bedoeling van Jezus wordt niel -!
vervuld. Want onmiddellijk daaroi
lezen we van een Griekse vrouw di
met haar dochtertje bij Hem kwai
Een kind met een onreine geest, J
zoals het vol mildheid heet. De
vrouw spreekt later zelf blijkbaar
van een demon. En nog later zal
Jezus dat woord overnemen. Wat|
Heer wil lukt niet. Dat betekent ni
dat Hij op die manier geen rust in
anonimiteit mocht hebben. Hij
zocht die zelf meermalen en had dj
nodig om datgene te zijn wat Hij
onder ons van plan was. De stilte
de ontmoeting. Maar Markus is de
man die haast heeft. Dat kan O
eigenlijk niet, die rust. Er wacht nj va
zoveel. Hier, een vrouw met zo'n
kind. Dat is toch ondraaglijk. Dati
dreigt toch een leven te I
verscheuren. Het breekt in. in de V
plannen van Jezus. Hij wordt
opgezogen door onze nood. 't Is oa t
haast geen doen om hier te zijn. hi
te komen met die vreemde
verlossende macht. Er is een hele
wereld van leed die op Hem wacht
en de handen naar Hem uitstrekt.
Het is goed zo. Het kan op die
manier. Daarvoor is Hij gekomen
om tot een uiterste, om tot het ein 1
lief te hebben en te verlossen. Daa S
leven wij van.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Oude Tonge R. E. Ki!
te Putten.
Aangenomen naar Benthuizen: d
K. Exalto te Hasselt.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Rotterdam C: A. Vf
kind. te Rijswijk (ZH); te Heerd
Wapenveld: P. H. van der Li
kand. te Groningen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Zierikzee: J. Planti
'te Dronten.
Prof. Dr. H. Gollwitztr
OVER DE ZIN VAN HET LEVEN LJc
184 bit., 22,50 Va
Een venqkend boek dal laai zien hoe do Dgbei fjn
boodschap de kernvragen van hel leven raa
„Wie hel doorgenomen hee"
Q^j] boekennieuw
Dr. Rudolf Boon
ONTMOETING MET ISRAÉL
200 blz., geb. 27,75
Hel volk van de Thora „DM boek zouden 4
dominees moeten lezen' En allen die zich wh
verdiepen in Israels gedachlenwereldald'
Evangelie en Israel.
Prol. Dr. J. Verkuyl
INLEIDING IN DE NIEUWERE ZENDINGSWETB
572 blz gab. 69.'
Prol Verkuyl was de aangewezen man vc
schrqven van dit magistrale slandaardwe
beoogt een gedateerde inleiding m do m
zendingswetenschap Ie zijn
Prol. Dr. A. J. Rasker
DE NEDERLANDSE HERVORMDE KERK V
1795
456 blz., geb. 51,90
Haar geschiedenis en theologie in
hende een twintigste eeuw. Het is goed lui
naar onze geestelijke voorouders, omdat ort
overleggingen en beslissingen in verandeVaJl
omstandigheden een voortzetting zqn van t» tv*t
Kalk» h,in diVI
CNV-bonden zijn belangen-organi-
saties van werknemers. Ook nu
Nederland sleutelt aan z'n economie.
Wat doen we: regering en werkgevers
extra in de tang nemen en harde
noten kraken of ...juist: gemotiveerd
meebouwen aan werkgelegenheid en
welvaart voor allen. Uw idee - allicht!
Sta sterk met't CNV'
Bel 030-941041.
Chr. Nationaal Vakverbond.Utrecht, Ravellaan I, Postbus 2475.
ADVERTENTIE
Dankzij Uw hulp konden wij, de Stichting Comité Hulp
verlening ZUID-OOST-AZIE, helpen.
Duizenden vluchtelingen uit Vietnam - Laos - Cam
bodja in Thailand en Frankrijk kregen dankzij Uw giften
nieuwe levenskansen, materiële en geestelijke hulp. Ze
mochten horen van het verlossende Evangelie van onze
Here Jezus.
Maar
De hulp moet doorgaan, elke dag. De mensen die in de
vluchtelingenkampen wonen, mogen we niet in de steek
laten.
De honderden ontheemden, die dagelijks Thailand
binnenkomen evenmin.
Vietnamezen, Laotianen en Cambodjanen, ze blijven
nog steeds komen, op de vlucht voor het keiharde
communisme dat geen mededogen kent.
Stort Uw gift vandaag nog op gironummer
29.14.600 t.n.v. STICHTING COMITÉ HULPVERLE
NING ZUID-OOST-AZIE, Postbus 15Z7, Groningen.
an
iRNl
An
en I
esse;
;nde
jna 2
iekwi
orven
.stem
ankzi
■erst i
keld
ur: tn
3ge
eft s
plafi
