Modaliteitengesprek
in hervormde synode
Vl
Schepping als bevrijdend handelen?
x,
J
Van Praag naar Woudrichem
Plichten
Ook Kosygin
krijgt kerk
niet open
De nieuwe oorlog:
een analyse van
het terrorisme
Conferenties
100.000 bijbels voor
Roemeense kerken
Schetsenbundel
geref. mannenbond
VANDAAG
Voorbijgangers
DONDERDAG 27 OKTOBER 1977
KERK
Trouw/Kwarteti
DEN HAAG Tijdens de vergadering van de generale synode van de hervormde kerk, die 14,15 en
16 november te Driebergen zal worden gehouden, zal het rapport over het modaliteitengesprek,
dat gedurende de afgelopen winter ln drie groepen (Zwolle, Driebergen en Gouda) werd gevoerd,
op dinsdag 15 november aan de orde komen
JEFBEMOV - In de »Ud Jet-
remov, in het gebied van Toela
in de Sowjetunie proberen de
orthodoxe christenen al dertig
jaar lang een van de gesloten
kerken weer open te krijgen.
Ten einde raad schreven zij eni
ge tijd geleden een brief met
zeshonderd handtekeningen
aan minister-president Kosy
gin. Daarop reageerde Kosygin
met een schriftelijk antwoord,
dat hij tegen heropening van de
kerk geen enkel bezwaar had.
Maar hoewel de gelovigen de
brief van Kosygin insloten bij
hun nieuwe verzoek aan de
plaatselijke autoriteiten, kre
gen zij weer een weigering.
De reactie van Kosygin was te
opmerkelijker, omdat andere
klachten over kerksluitingen
voorzover bekend nooit door
hem beantwoord worden.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT ..121", het infor
matiebulletin van de r.k. kerk
provincie in Nederland, meldde
enige nummers geleden, dat het
Vaticaan geen bezwaren meer
heeft tegen het huwen van ge
steriliseerde mannen. De jong
ste uitgave van „121" geeft een
„nieuwe weergave" van het be
sluit van de Vaticaanse congre
gatie voor de geloofsleer, omdat
het eerdere bericht volgens de
redactie enige onduidelijkhe
den bevatte.
Vergelijking laat zien, dat het
verschil zit in één zin. „In het
verleden zijn huwelijken die ge*
sloten werden terwijl de man
niet kon voldoen aan zijn
rooms-katholieke plichten, al
tijd ongeldig verklaard door de
Heilige Stoel." Verbeterd be
richt: „In het verleden was een
dergelijk huwelijk voor de H.
Stoel ongeldig, omdat de man
niet in staat was om aan de
natuurlijke plichten te vol
doen."
AOVERTENTIE
Hervormd
Nederland
Verder deze week in HN
Gesprek met Beyers Naudé. een
verboden interview
Kamerlid Joop Voogd Ik sta met
boide benen in twee kampen
Jongeren aan wie de samenleving
geen boodschap heeft
De dood wordt steeds zakeli|ker
benaderd
Ik neem vri|bli|vend proefabonne
ment 2 maanden H.N, voor f 5 -
Straat:
Plaats
Tel nr
Ab pr»is I 31.- per ft
Zonder postzegel verzenden aan Ant
woordnummer 1776 Den Haaq
Bellen kan ook: 070-512111
HN Is ook In de losse verkoop
verkrijgbaar.
Onze adressen:
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9 Rotterdam
Tei. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22 Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
Met het modaliteitengesprek wordt
bedoeld het overleg tussen de groe
pen met onderscheidene geloofsop
vattingen binnen de Nederlandse
hervormde kerk.
Tot het voeren van deze gesprekken
werd indertijd besloten nadat de vi
sitatoren-generaal van de hervorm
de kerk in hun rapportage naar vo
ren hadden gebracht, dat het ge
sprek tussen de modaliteiten, en dan
vooral tussen de vertegenwoordigers
van de gereformeerde bond en de
overige modaliteiten was vastgelo
pen. De raad voor kerk en theologie
heeft deze gesprekken georganiseerd
en een rapport daarover samenges
teld. De synode zal moeten beslissen
of zij deze gesprekken wil zien voort
gezet en op welke wijze.
Voorts zijn nog enige belangrijke
kerkordelij ke wijzigingen aan de
orde. Die betreffende de deelge
meenten (nieuwe naam voor buiten
gewone wijkgemeenten) in tweede
lezing en die betreffende de aanpas
sing van de kerkorde aan het princi
pebesluit van de generale synode
over de toelating van de hulppredi
kers tot de sacramentsbediening in
eerste lezing
Dooprapport
Maandag 14 november zal de synode
het jaarverslag van de raad voor de
zending en dat van de gereformeerde
zendingsbond behandelen, 's Avonds
zal zij zich bezighouden met het oe
cumenisch dooprapport. gevolg van
de kerkenconferentie in Lunteren
1974, waar werd aangedrongen op
het tot stand komen van een oecu
menische catechese. Het oecume
nisch dooprapport. waarvan de au
teur dr E. Flesseman-van Leer is. is
een eerste proeve. De landelijke raad
van kerken heeft Indertijd met alge
mene stemmen het rapport aan
vaard en besloten het aan alle leden-
kerken aan te bieden als voortgaan
de bezinning op de doop in eigen
kerk en als grondslag voor oecume
nische catechese Dinsdag 15 novem
ber zullen ook een beleidsnota van
de generale diakonaie raad en de
resolutie over het martelen, die op de
vergadering van het centrale comité
van de wereldraad van kerken dit
jaar unaniem werd aangenomen, ter
sprake komen
LOS ANOELES De tot nu toe
alleen „ondergronds" werkende
Amerikaanse zendingsorganisatie
Underground Evangelism heeft in
officiële contacten met de Roe
meense ambassade in Washington
toestemming gekregen. 100.000 bij
bels naar Roemenië te sturen als
geschenk aan de kerken daar.
In Nederland staat deze organisatie
bekend onder de naam „Vervolgd
Christendom". In Roemenië is een
comité gevormd, waarin de belang
rijkste protestantse kerken verte
genwoordigd zijn. Dit comité zal
voor de verdeling van de bijbels
zorgen. Om Underground Evange
lism te waarborgen, dat de bijbels
goed terechtkomen, nodigde het co
mité de Amerikaan dr. C. Nims uit.
om naar Roemenië te komen en de
leiding van het comité op zich te
nemen.
Meer dan het gewone, werkconfe
rentie voor medewerksters van de
hervormde vrouwendienst, m.m.v.
dr F. Boerewinkel, 2-3 november op
Kerk en Wereld te Driebergen (tel.
03438-2241).
De Geest van God en de persoon
van de mens, theologenconferentie
charismatische werkgemeenschap,
spreker prof. dr P. J. Schoonenberg.
donderdag 3 november vanaf tien
uur. De Akker. Melkpad 14, Hilver
sum. Inl. en opg. tel. 010-181755.
AMSTERDAM „Spreek Heer. uw
gemeente hoort" is de titel van bun
del bijbelschetsen, uitgegeven door
de bond van gereformeerde man-
nenverenigingen, onder redactie
van dr. B. van Oeveren. Deze bundel
van 220 pagina's kost 7,50 voor
niet-bondsleden en 6,— voor leden.
Het boekje is uitsluitend verkrijg
baar door 7,50 (of 6.—) te storten
op postrekening 333.150 t.n.v. geref.
mannenbond te Rijnsburg.
De bundel is verdeeld in drie hoofd
stukken, resp. handelend over het
oude testament, het nieuwe testa
ment en de kerk en haar belijdenis.
De medewerkers komen uit de kring
van het gereformeerd confessioneel
beraad en het zijn: dr. B. van Oeve
ren, dr. J. Vlaardingerbroek, dr. B.
Wentsel, ds. K. J. Schaafsma, ds. M.
P. van Dijk en dr. H. B. Weijland.
Pastoor Cas Holhuizen (O.F.M.) zingt in z'n kerk te Woudrichem een gregoriaanse hymne bij
orgelspel van Jac. B. Looijen.
door Jac. B. Looijen
De fraaie stad Praag in Tsjechoslo-
wakije en ons Brabantse stadje
Woudrichem hebben iets met el
kaar te maken. Wat dan wel? Nu
het is dit. In Praag gooiden ze in
1393 een priester in de rivier de
Moldau en de man verdronk. Wat
was de kwestie? Hij was de biecht
vader van de koningin van Bohe-
men en zij vertelde hem alles. De
koning, hij heette Wenzel de Eer
ste, was erg nieuwsgierig naar wat
de koningin allemaal opbiechtte en
hij wilde dat weten van de priester,
maar die weigerde om iets te zeg
gen. Dat kostte hem z'n leven. De
koning liet hem in de Moldau ver
drinken.
De naam van de priester was Jo
hannes van Nepomuk. Hij is later
heilig verklaard, omdat hij het
biechtgeheim niet wilde verraden.
Nu komt Woudrichem in het vizier,-
want het rooms-katholieke kerkje
in die gemeente is gewijd aan de
nagedachtenis van Johannes van
Nepomuk. Het is een zogenaamd
waterstaats-kerkje. In de vorige
eeuw hadden we hier in ons land
namelijk nog een minister voor de
Eredienst. Die had ook te maken-
met roomskatholieken, die dakloos
waren geworden, omdar de oude
kerken in beslag waren genomen
door de hervormden. Daarom
vroeg hij aan de architecten van de
rijkswaterstaat ontwerpen te ma
ken voor katholieke bedehuizen,
waar dat gewenst werd geacht. Zo
kwam in 1838 de waterstaatskerk
in Woudrichem tot stand. In klas
sieke stijl.
Feest
In die kerk zat ik dezer dagen te
kijken naar een mooie houtsculp
tuur, voorstellende de heilige Jo
hannes van Nepomuk. We waren in
die kerk bijeen voor een feest met
vrienden uit Amerika, die hier op
bezoek waren. Die vrienden, Joan
en Glenn Herzier zijn methodisten
en we leerde© ze kennen in Israël.
Ter ere van dat feest liet de pastoor
van Woudrichem alle kaarsen bran
den op een grote zevenarmige kan
delaar, vlak voor het altaar. Ik
moet er even bij zeggen, dat z'n
kerk een jaar of vijf geleden hele
maal is gerestaureerd en dat er
geen banken meer in staan, maar
stoelen. Die had de pastoor samen
met z'n huishoudster laten groepe
ren rondom tafeltjes zodat je gezel
lig kon zitten. De kerk was versierd
met boeketten rozen en in de voor
hal was een rijk voorziene dis. Ie
dereen kon er aan z'n trekken ko
men. Drankjes waren er ook bij.
Pijpjes pils, flessen wijn en fris
drank.
Kan dat?
Kan dat wel in een kerkgebouw?
Eten en drinken en vrolijk zijn met
elkaar? Blijkbaar wel, want het ge
beurde in Woudrichem. Op het al
taar lieten we kaarsen branden en
daar werd uit de bijbel gelezen.
Door de pastoor, door een joods
meisje uit Israël en door een gere
formeerde jonge vrouw. Dat ge
beurde in het Nederlands, in het
Hebreeuws en in het Engels. Toen
begonnen de muzikanten te spelen.
Aan de piano zat een kunstenaar
die het helemaal in z'n vingers had.
Er werd op de fluit gespeeld en op
een viool en op de hobo. Tussen de
muzikale bedrijvigheid door liepen
we naar het buffet achter in de
kerk, waar pannen met soep en
ragout plus stokbrood en schalen
met salades waren klaargemaakt.
Ook was er kaas uit Frankrijk. De
Hollandse kadetjes stonden op ta
fel, goed beboterd en belegd. Het
was de ervaring van een zuiver
stukje oecumenische beweging op
wat je noemt „het grondvlak".
Midden in de kerk zag ik de pastoor
genieten van de muziek en van een
geurige wilde havanna-sigaar. Ik
vroeg hem, pastoor kan dat nou
allemaal maar zo in je kerk? Hij zei
waarom niet? Hij zei nog iets: deze
kerk is met subsidie van Monumen
tenzorg gerestaureerd. Dat wil zeg
gen, met ons aller belastinggeld.
Laten we er daarom samen plezier
aan beleven. Er zit verder niet te
zaniken. Onze heilige hier in Wou
drichem is Nepomuk en als ik naar
de Maas kijk, waaraan ons stadje
ligt, moet ik denken aan de Moldau
waarin Nepomuk werd verdronken.
Dit gezegd hebbende deed de pas-
'toor een forse trek aan z'n sigaar
Intussen stond er op het Woudri
chemse priesterkoor een uitne
mend vocaal ensemble. Het Sanc
tus werd aangeheven. Heilig, heilig
door prof. dr. A. S. van der Woude
Vele jaren geleden beklaagde een student zich bij een bekende
Nederlandse dogmaticus over de kloof die er in de theologische
opleiding bestond (en bestaat?) tussen bijbelse exegese en
dogmatiek. De jongeman kreeg daarop van de hooggeleerde te
horen dat „dat inderdaad een groot probleem" was. waama
laatstgenoemde schielijk een ander onderwerp aansneed.
Aan dit voorval moest ik denken,
toen ik de jongste publikatie van
prof. Beker en prof. Deurloo in han
den kreeg. Hun boekje is de vrucht
van een door hen gezamenlijk geleid
doctoraalcollege in de theologische
faculteit van de Universiteit van
Amsterdam. Deze collegae hebben
begrepen en metterdaad getoond
dat de tijd van een „compartimen-
ten-theologie" voorbij moet zijn en
ik aarzel niet hen te complimenteren
met hun initiatief.
Vol blijde verwachting begint men
daarom de lectuur van deze geza
menlijke studie, waarin „exegese,
cultuurgeschiedenis, kerkgeschiede
nis en kritische bezinning op het
geloof van de gemeente zo nauw
mogelijk op elkaar betrokken" zijn.
Dat is hoog gegrepen, maar het on
derwerp dat gekozen werd. is ook
omvangrijk, hoe spreekt de Bijbel
over de schepping?
In het Woord vooral vatten de au
teurs de inhoud en bedoeling vaa
hun geschrift bondig samen: „Wij
proberen niet „van buiten" Schep
per en schepping te vatten, noch het
verband aller dingea Wij doen
slechts een poging om enkele bijbel
gedeelten. waarin er van de schepper
en zijn scheppen sprake is, leesbaar
te maken en om zo nu en dan een
weg te wijzen, waarop wij zouden
kunnen leren te leven.
Wij bemerkten, dat Israels vertellers,
dichters en profeten spreken over
scheppen als over Oods bevrijdend
handelen en niet als over zijn aanleg
van een paradijselijke tuin. die er
wel was in het begin van alle dingen,
maar nu verdwenen is. Zij delen ons
niet mee. dat het geloof in God de
Schepper een verklaring biedt van
de oorsprong van onze wereld. Op
grond van een zorgvuldig naspeuren
van hun woorden willen wij laten
zien. dat het woord scheppen in de
bijbel geen aanleiding geeft om het
gegevene te bezingen, maar dat het
juist onze gegeven situatie open wil
breken tot de lof op het bestaan. Het
woord scheppen draagt in de bijbel
de feestelijke geur van de opening
van het nieuwe, dat bevrijdt en
rechtzet, maar tegelijk stelt het
daarmee oude en onrechtvaardige-
verhoudingen onder scherpe kri
tiek."
Uitspraken
In zes hoofdstukken wordt een en
ander nader uitgewerkt. Het is in dit
korte bestek niet mogelijk de lezer
van dit blad over de inhoud daarvan
samenvattend in te lichten. Daar
voor worden te veel themata aange
sneden. Wij moeten het laten bij een.
aantal opmerkelijke uitspraken.
De auteurs betogen dat de oude
godsbewijzen ons tegenwoordig wei
nig of niets meer doen. Het geloof in
God de schepper heeft niet van meet
aan uitdrukkelijk in de godsdienst
van Israël meegespeeld. De bijbel wil
ons weghouden van de poging onze
blik allereerst te richten naar het
eerste begin van de wereld en het al.
Hij wil onze blik vasthechten aan
Gods concrete bevrijdingsdaden
midden in Israël en voor Israël. Daar
blijkt zijn Scheppersmacht en ner
gens anders.
Israël ontmoet zijn scheppergod als
bevrijdende Vader, exclusief, alleen,
in bepaalde daden en geschiedenis
sen, die zich in Israël voltrekken.
Wetenschappelijk kan duidelijk ge
maakt worden dat het scheppingsge-
loof van Israël gefundeerd ligt in
concrete bevrijdingsdaden. De dich
ter van Psalm 74 (vgl vers 12) ziet in
Gods strijd voor de verdrukten diens
scheppingsmacht oplichten. Schep
ping wordt in Israël geloofd midden
in de geschiedenis, die van meet af
aan bevrijding van de verdrukte in
de benauwdheid zal zijn. Ten on
rechte gaf de christelijke traditie
voorrang aan het vrijmachtige, onaf
hankelijke handelen van God vóór
en bij de schepping boven het bevrij
dende handelen van God ln het mid
den van zijn volk.
Dat komt ook daarin uit. dat Gods
bevrijdend handelen alleen van be
tekenis geacht werd voor de uitver
korenen. Daarbij beheerst niet de
naam van JHWH het absolute, maar
het absolute beheerst de naam. Het
eerste hoofdstuk van Genesis ver
telt ons dat de bevrijder van Israël
al aan het begin van alle dingen
Prof. dr. E. J. Beker
staat. Waar het ln Genesis mee be
gint gaat het om in de hele bijbel. De
scheppingsgeschiedenis is niet een
introductie, waarna het belangrijk
ste nog moet komen en het Oude
Testament (Tenach genoemd) is
niet een voorportaal van het evange
lie. Oude en Nieuwe Testament ver
kondigen op gelijkwaardige wijze
Jezus Messias. God wil geen godde
lijke aarde en geen goddelijke men
sen. maar een aarde vol begrenzin
gen en vol dreigingen met daarop en
daarin de bedreigde en begrensde
mens. In de onderling samenhan
gende verhalen van Genesis 2 tot 4
wordt niet verteld hoe de mens als
man en vrouw destijds in het para
dijs was, maar hoe hij in de wereld
want zo groot is het paradijs van
Genesis 2 is.
Doordat de christelijke traditie van
een natuurlijke Godskennis bij ie
der mens uitging, viel de solidariteit
met de niet-bezltters en atheïsten
weg. Zonde is niet het overtreden
van Gods geboden, maar „een niet
willen van zijn hoge en souvereine
bevrijdingswil". Bevrijding moet ge
zien worden „als ruimtescheppend
in de begrensdheden tot in alle eeu
wigheden toe". De christelijke tradi
tie heeft echter de neiging om de
definitieve bevrijding te zien als
ruimte-scheppend boven de be
grensdheden uit.
Ten slotte nog één citaat: „Wie
scnepping zegt, zegt in één adem:
herschepping".
De grote boosdoener die in dit boek
je steeds weer bestreden wordt, is de
religie, die los van bevrijdingshan-
delen over schepping Gods spreekt.
De christelijke traditie heeft zich op
allerlei wijze door de religie laten
inpakken en de Verlichting heeft
ons op het verkeerde pad gebracht.
Helaas blijft voor mijn gevoel veel
van de gevoerde polemiek onder de
maat: de godsbewijzen laten zich
niet zo eenvoudig afdoen als de
Prof. dr. K. A. Deurloo
schrijvers suggereren, en de weerga
ve van de christelijke traditie lijkt
meer op een beschrijving van popu-
lair-christelijke meningen dan op
een zorgvuldige afweging van de
vaak onder bloed en tranen gefor
muleerde leer der kerk. De exegeti
sche handstandjes die worden ver
richt om de schepping als bevrij
dend handelen inzichtelijk te ma
ken, zijn indrukwekkend, maar heb
ben doorgaans weinig te maken met
de resultaten van de moderene Bij
belwetenschap.
Bezwaren
Uit het voorafgaande is reeds duide
lijk geworden dat ik tegen de door
de auteurs geformuleerde opvattin
gen ernstige bezwaren heb. Schep
ping en bevrijding vallen in het
Oude en Nieuwe Testament niet sa
men, zó dat scheppen Gods bevrij
dende handelen zou zijn, maar Gods
schepping en onderhouding der we
reld enerzijds en zijn verlossende
handelen ln Israël en ln Jezus Chris
tus anderzijds zijn aspecten van zijn
ene goddelijke handelen. De alle
daagse werkelijkheid van groeien en
gedijen, van leven en sterven, van
zegen en vloek komt niet aan bod
als schepping beperkt blijft tot be
vrijdend handelen.
Voor zover mij bekend wordt verlos
sing in het Oude en Nieuwe Testa
ment (wedergeboorte, nieuwe schep
ping enz.) wel met scheppingstermi
nologie, de schepping echter nooit
met verlossingsterminologie be
schreven. Het Oude en Nieuwe Tes
tament kent geen scheppingsgeloof,
omdat geloof in een scheppergod in
die tijd niet in het geding was. Ware
de schepping vanuit de verlossing te
verklaren, dan zouden wij in het
Oude Testament een uniforme
scheppingsbeschouwing moeten
vinden. Het spreken over de schep
ping is echter pluriform (scheppen
als maken, scheppen door het
TOEWIJDING
Zonder bepaalde opzet kwam nx
weer in handen de bundel „Feeste
van 't jaar" van W. A. P. Smit. D
bundel is een verzameling gedichte
die te maken hebben met wat wi
noemen de christelijke feestdagei
Het begint met twee gedichten
der de titel „Toewijding" Hier is he
eerste ervan:
„O God, o wij aanbidden U -
En zoeken het verborgen woord,
Dat onze liefde heeft voor U
in 't beven van ons hart gehoord
Het woord, dat van Uw majesteit
Zal stralen als het morgenlicht
En, als de zon op 't water, spreidt
Zijn afglans over ons gezicht -
Dat van Uw liefde draagt den geui
- Een overvloed van violet -
En heeft die diep-doorgloeide kleu
Van donk're rozen in een bed -
Het woord, dat alles vat te zaam
Wat in ons hart aan liefde is,
En schuchter van Uw grooten naam
Beroert het diep geheimenis."
Vanwege dit „wij" zou dit lied vai
de gemeente kunnen zijn. En eigen
lijk wel heel duidelijk een gemeenti
in deze tijd. Een gemeente die zich
zelf wat minder betrouwbaar voor
komt in het aanheffen van de oude
bekende strofen, die door het vele
zingen uitgesleten zijn. Niet vooi
iedereen, maar wel voor velen. Wi
zoeken naar het verborgen woori
dat onze liefde heeft voor U. En we
herkennen dat zoeken.
Woord, scheppen als strijd, niet en
kel het laatste!) en piaakt gebruik
van verschillende, doorgaans oud-
oosterse motieven.
Activisme
Het Oude Testament kent wel dege
lijk de lof der schepping als gege
venheid (Psalm 19; Psalm 8; Jesaja 6
vers 3 enz.). De verlossing is in het
Oude Testament niet primair bevrij
ding van onderdrukten, maar ver
lossing van een uitverkoren volk.
Omdat aan schepping en herschep
ping in dit boek geen eigen plaats
wordt toegekend, kan ook gezegd
worden dat wie schepping zegt, in
één adem herschepping zegt. Alles is
hier opgeslokt door een permanent
activisme, waardoor de geschapen
heid versmald wordt tot terrein van
Gods handelen en gezegd kan wor
den dat God de bedreigde mens wil
de. Waarin herschepping voor de
auteurs anders dan in de participa
tie aan bevrijdend handelen be
staat, is mij niet duidelijk geworden.
Het „is geschied" van Christus' ver-
lossingshandelen en Paulus' woor
den, dat wie in Christus is, een nieu
we schepping is, komen niet tot hun
recht.
Bij de lezing van dit boekje heb ik
mij steeds weer moeten afvragen, of
de zorg om de verdrukten in deze
wereld de twee auteurs niet meer
verbonden heeft dan een integratie
van exegetische arbeid en dogma
tiek. Om geen misverstand te laten
ontstaan: die zorg om de verdrukten
deel ik, maar dat is geen thema van
scheppingstheologie, maar van wat
heiligmaking genoemd wordt. Gods
bevrijdend handelen in Christus be
looft mij niet verlossing uit de ver
drukking, maar stelt mij verdruk
king in deze wereld in het vooruit
zicht
Ik heb groot respect voor de auteurs
van dit boekje, een even groot res
pect voor hun poging exegese en
dogmatiek te verzoenen, maar ik
betreur oprecht dat hun onderne
ming op mij de indruk maakt meer
bepaald te zijn door impressionisti
sche Bijbeluitleg en bepaalde maat-
schappelijk-politieke drijfveren dan
door een kritisch luisteren naar
Schrift en traditie.
Prof. dr. A. S. van der Woude, als
oudtestamenticus verbonden aan de
theologische faculteit van de rijksuni
versiteit te Groningen, bespreekt:
E. J. Beker/K. A. Deurloo, Het begin
in ons midden. Aspecten van bijbels
scheppingsgeloof, Ten Have, Baarn
1977, prijs 13,50.
beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroeptn te Nieuw-Amsterdam: M
J. Kalvenhaar te Nieuwleusen; te
Veen: W. Roos, kand. te Leek; te
Wekerom: W. Verboom, kand. te
Nieuwerkerk a.d. IJsseL
Aangenomen de benoeming tot bij
stand in het pastoraat te Greven
bicht: C. J. Menken-Bekius (geest
verzorgster verpleeghuis De Prin
senhof te Leidschendam), wonende
te Leiden.
Bedankt voor Hagestein (toez.): C. J.
v.d. Broek te Vinkenveen.
Beroepbaar: C. Bouman, Godetia 1^
Dordrecht.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Goes: K. W. Kakcs U
Treebeek.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Dronten: J. Kruithof te
Hoek.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Almelo: B. Reinders te
Hardinxveld-Giessendam.
Pater Kotte
Kardinaal Willebrands heeft pu
bliek gemaakt, dat hij geen enkele
aanleiding heeft om terug te komen
op de besluiten van 1975 tegen pater
Kotte. In 1975 verbood kardinaal
Alfrink aan pater Kotte als priester
in het aartsbisdom Utrecht werk
zaam te blijven. Daarop volgde een
uitgebreide briefwisseling van kar
dinaal Alfrink en later kardinaal
Willebrands met pater Kotte. Ook
zijn er verschillende gesprekken ge
weest, het laatst op 15 september. In
een brief van 21 september aan kar
dinaal Willebrands weigerde pater
Kotte zich te onderwerpen. Deze
weigering was voor kardinaal Wille
brands aanleiding om overeenkom
stig het advies van de Romeins!
curie de maatregelen te handhaven
Pater Kotte verzet zich tegen wat
hij noemt het modernisme van de
Nederlandse bisschoppen. Andere
organisaties, die toch veel kritiek op
de ontwikkelingen in de r.k.kerk van
Nederland hebben, zoals de bewe
ging „Confrontatie" en de Limburg
se priestergroep „Waarheid en le
ven" willen niets met pater Kotte te
maken hebben.
Knottenbelt
De internationale pacifistische vere
niging IFOR heeft de aandacht ge
vestigd op de Rhodesische pacifist
Richard Knottenbelt, die deze
maand wegens dienstweigering ver
oordeeld werd tot vijf maanden ge
vangenis. Knottenbelt (35) verzet
zich als quaker op gewetensgronden
tegen de militaire dienst. Hij is le
raar wis- en natuurkunde. De IFOR
waarbij in Nederland de doopsgezin
de vredesgroep en Kerk en Vrede
zijn aangesloten, vraagt brieven te
sturen naar premier Ian Smith te
Salisbury. Gevraagd wordt in de
brief de naam van Richard te noe
men en te pleiten voor het aanvaar
den van gewetensbezwaren tegen
militaire dienst.
Dr. A. F. Meilink
Tot gewoon lector in de moderne
sociaal-religieuze geschiedenis aar.
de rijksuniversiteit te Groningen is
benoemd dr. A F. Meilink, thans
wetenschappelijk hoofdmedewer
ker aan deze universiteit. Dr. Me!
link (61) promoveerde in 1953 aand?
universiteit van Amsterdam op eer
proefschrift over de wederdopers ir
de noordelijke Nederlanden.
