Leider sociaal-christelijke
bond in Rusland in gevaar
Geef kinderen volledige
plaats in de kerkdienst
De gevolgen van perstafels ter synode
Bijbelvertaler Van
der Veen overleden
Kerken geschokt
door actie Pretoria
Giro 5261
VANDAAG
Voorbijganger*
li
VRUDAG 21 OKTOBER 1977
KERK
Trouw/Kwartet
stUC
door A. J. Klei
school, onverschrokken aanstaan
de domineesweduwen opbelde met
het verzoek, hem terstond in te
lichten als de slag gevallen was
Toen ik bij de krant kwam. dat was
een paar jaar na de oorlog, had je
een redactie voor kerk- en school-
nieuws Dat kon ook best de we
reld was nog erg overzichtelijk zé
ker voor een streng orthodox-pro
testantse krant «want dat waren
wij en dat wilden wij wetem De
werkzaamheden op het gebied van
de school waren goeddeels bekeken
met het jaarlijks in de week na
pasen beluisteren van professor
Dijk en prolessor Van Ittereon
twee welsprekende voorvechters
van het christelijk onderwijs, en
met het meemaken van de Vrije
Universiteitsdag waar ook tal van
..ome mensen" kwamen Wat het
kerknieuws betreft kon het ook
kalmpjes aan Alleen gereformeer
de synoden lieten krantemensen
toe daar konden we ons dus ten
volle aan geven Voorts hadden
overleden predikanten onze bijzon
dere aandacht Op dit punt werd
een hard soort journalistiek bedre
ven. Ik herinner me dat mijn oude.
van de vooroorlogse Standaard
overgekomen collega voor kerk-en-
Tegenwoordig hebben wij een af
zonderlijke onderwijsredactie. het
geen de oplettende lezer niet zal
zijn ontgaan En voor de kerk-
nieuwsredactie zim in de loop der
jaren steeds meer perstafels inge
ruimd. De hervormde synode werd
na enig getob in de hogere regionen
van deze kerk openbaar, de remon
stranten komen met uitnodigingen
voor hun algemene vergaderingen,
de doopsgezinden heten ons wel
kom op hun broederschapsbijeen
komsten. de lutheranen sturen hun
synodestukken en sinds het tweede
vatikaans concilie zitten we alsof t
maar niks is op pastorale concilies
oog in oog met een echte kardinaal
We kunnen dik tevreden zijn en dat
zijn we ook Zózeer zelfs dat we niet
eens verdrietig zijn nu de raad van
kerken in ons land besloot, zijn
vergaderingen voorlopig voor de
pers gesloten te houden Overigens
is uit de discussie hierover «we had
den er onlangs een bericht van op
deze pagina) duidelijk geworden,
dat niet ieder hooggeplaatst kerke
lijk persoon compleet gelukkig is
met onze aanwezigheid op synoda
le en aanverwante vergaderingen
De hervormde synodevoorzitter ds
O Spilt vindt het maar zo-zo en
nog niet zo lang geleden zei de
actuanus van de geretormeerde sy
node dr H B. Weijland enigszins
verdrietig tegen mij. dat de synode
vaak niet goed ..overkomt" in de
krant.
Dr Weijland gaf toen als voorbeeld
de manier waarop geschreven was
over de behandeling ter gerefor
meerde synode van een stuk der
classis Hoogeveen over het vloeken
voor radio en op de televisie: dat
was helemaal een zaak geworden
van discussie over het al dan niet te
vlot en dus ijdel gebruik van Gods
naam door de EO. en de classis
Hoogeveen was nergens meer. Ik
kon hem vertellen dat Juist op üe
avond van de dag. waarop deze
kwestie ter sprake was gekomen, er
iets mis was op onze steno-afdeling,
met als gevolg dat het synodever
slag van de eigen informatiedienst
der gereformeerde kerken eerder
binnenkwam (via het ANP) dan het
verslag van onze eigen Aldert
Schipper Het verslag van de infor
matiedienst is min of meer offici
eel. het gaat althans pas de deur uit
na goedkeuring van een lid van het
synodebestuur Welnu, de avondre
dactie binnenland, waarvan ik de
bemanning geen speciale aandacht
voor synodale verhalen toeschrijf,
kwam bij me met het bewuste
ANP-stuk en zei: de gereformeerde
synode heeft bezwaren tegen de
EO. heb jij daar al iets over?
Hiermee wil ik vaststellen dat.
wanneer een onderdeel van een sy
nodaal debat extra aandacht krijgt
en misschien een eigen leven gaat
leiden, dit niet louter een gevolg
hoeft zijn van de aanwezigheid van
perstafels de lezer zelf haalt het
nieuws uit een verslag. en in dit
geval werd ook uit het verslag dat
door hoogeerwaarde handen was
gegaan, duidelijk dat het nieuws
niet werd gevormd door de zorg
van de classis Hoogeveen. maar
door de opmerkingen van de hoog
leraar Rothuizen over de EO. Intus
sen zal ik de laatste zijn om te
beweren dat er nooit malle dingen
over synodes en zo in de krant
staan Toch behoeven kerkelijke
hoogwaardigheidsbekleders niet
benauwd te zijn voor wat zich aan
de perstafels afspeelt, als ze maar
indachtig zijn waarvoor een krant
dient. Tot hun hulp en troost geef
ik tenslotte door wat professor Her
man Ridderbos in het Gerefor
meerd Weekblad over synodever
slagen in de krant schreef (en ik
vind het fraai, met een gezagheb
bende stem te kunnen eindigen).
..Weliswaar geven deze verslagen
slechts een zeer beperkt en dikwijls
ook een zeer eenzijdig beeld van
wat er op een Synode feitelijk ge
beurt en van hetgeen er in de soms
ook zeer langdurige debatten door
de verschillende sprekers wordt ge
zegd Dat ligt wat deze persver
slagen aangaat wel enigermate
in de aard van de zaak. Een dag
blad heeft slechts beperkte ruimte
en moet dus een selectie maken. En
deze selectie wordt dan vooral be
paald door de ..nieuwswaarde" van
wat er op een synode gebéurt.
Daarmee is echter tevens een crite
rium ingevoerd, dat nog al afhan-
Dr H. B. Weijland
kelijk is van wie en wat een bepaal
de verslaggever belangrijk en inte
ressant vindt."
ADVERTENTIE
door Jewgenij Wagin
Igorj Ogoertsow, de stichter en
leider van de Sociaal-Christe
lijke Bond ter Bevrijding van
het Volk, die in 1967 door de
geheime politie KGB werd ge
arresteerd en veroordeeld werd
tot een twintig jaar durende
vrijheidsberoving, bevindt zich
in het kamp in Permj, waar hij
zit in ernstige gezondheidspro
blemen.
Naast chronisch vitamine-gebrek en
overspanning, leidt hij aan bloedar-
j moede en een chronische midden
oorontsteking. In de gevangenis
werd hij invalide van de tweede cate
gorie. maar in het kamp dwingt men
hem tot zwaar lichamelijk werk.
Door de ondervoeding is hij net een
geraamte en volledig kaal geworden. De natuurkundige Andrei Sacharow noemde in 1974 het lot van Ogoertsow in
een brief aan partijleider Brezjnjew. De natuurkundige noemde Ogoertsow
In 1975 deed Ogoertsow schriftelijk een symbool voor de strijd van de rechten van de mens tegen willekeur en
rechteloosheid.
afstand van zijn staatsburgerschap.
De Belgische regering heeft er in
toegestemd dat hij de Belgische na
tionaliteit kreeg, maar de Belgische
ambassade heeft op haar talrijke
verzoeken om inlichtingen inzake
Ogoertsow geen antwoord gekregen.
Een hoge ambtenaar heeft Ogoert
sow kortgeleden in het kamp be
zocht Hij probeerde de gevangene er
van te overtuigen dat hij moest af
zien van zijn verzoek om de Belgi
sche nationaliteit. In dat geval was
een voortijdige vrijlating om gezond
heidsredenen mogelijk.
Politieke gevangenen zijn nog nooit
in de Sovjet-Unie voortijdig vrijgela
ten en Ogoertsow weigerde op het
voorstel in te gaan. HIJ laat weten
nooit te zullen terugkomen op zijn
vaste besluit de Sovjet-Unie te ver-
la tea
In de illegale pers. de samlzdat.
wordt de oproep ter verdediging van
Ogoertsow breed verspreid. De op
roep is ondertekend door vooraan
staande leden van de democratische
beweging. Zij vragen internationale
organisaties en leidende personen in
christen-democratische partijen in
het Westen, te pleiten voor de vrij
heid van de leider van de sociaal-
christelijke beweging in de Sovjet-
Unie.
Intelligentsia
Igorj WJatsjeslawowitsj Ogoertsow
is in augustus veertig jaar gewordea
De Sociaal-Christelijke Bond ter Be
vrijding van het Volk ls een Illegale
organisatie, die voornamelijk be
staat uit vertegenwoordigers van de
technische intelligentsia en beoefe
naren van de menswetenschappen
van Leningrad. Moskou en andere
steden van de Sowjet-Unie. De bewe
ging stelde zich een radicale veran
dering van het bestaande regime ten
doel.
De beweging heeft drie jaar bestaan,
van 1964 tot 1967. Zij legde zich
hoofdzakelijk toe op het verspreiden
van religieus-filosofische lectuur,
zoals van N. Berdjajew, J. Maritain
en Gabriel Marcel. Niettemin wer
den de leiders beschuldigd van anti-
sowjet-agitatie en van het voorberei
den van een staatsgreep.
Ogoertsow kreeg de zwaarste straf:
twintig Jaar opsluiting, waarvan er
nu tien om zijn. Hij is een zeldzaam
voorbeeld van een mens. die op Jon-
CONFERENTIES
Onze adressen:
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibauts trast 131
Tel 020-913456
Tele* 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westbiaak 9 Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN MAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56 Zwolle
Tel. 05200-17030
Ik - jij - wij allemaal, drie week
ends voor gehuwden en niet-(meer)
gehuwden, die het belangrijk vinden
meer zicht op elkaar te krijgen, geor
ganiseerd door de commissie op-
zichzelfstaanden van het algemeen
diaconaal bureau van de gerefor
meerde kerken (tel. 033-43244. toest.
229) in samenwerking met ..Kerk en
Wereld" te Driebergen. 28-30 okto
ber. 10-12 februari en 3-5 maart.
Dicht-belciH. 29-30 oktober Op
Den Alerdinck te Laag Zuthem (tel.
05290-5411. voor dichters en dichtlie-
venden.
Didactische werkvormen, voor ka-
techesedocenten bij het voortgezet
onderwijs. 25-27 oktober. Huize
Nleuwkerk. Ooirle (tel. 013-341218).
Van een onzer redacteuren
KAAPSTAD DEN HAAG - Leiders
van verschillende kerken In Zuid-
Afrika hebben geprotesteerd tegen
de maatregelen van de Zuidafri-
kaanse regering tegen 18 organisa
ties en twee bladen. Kardinaal
Owen McCann van Kaapstad ver
klaarde geschokt te zijn. ..Naar mijn
mening zijn deze verboden en vrij
heidsbeperkingen niet gerechtvaar
digd". zei hij
Aartsbisschop Denis Hurley van
Durban noemde de maatregelen een
zware slag voor de zwarte bewust-
zijnsontwikkeling en voor de com
municatie tussen blank en zwart. De
gekleurde bevolking is door deze
uitzichtloze politiek volkomen hul
peloos geworden
Ds Sam Butl. de secretaris van de
synode van de «zwarte» Nederduits
Gereformeerde Kerk ui Afrika, be
toonde zich ook diep geschokt Hij
noemde de maatregelen tegen dr.
Sally Motlana de leider van de tien
verantwoordelijken in Soweto en te
gen dr Beyers Naude en diens me
dewerkers een slag voor Zuid-Afri-
ka
De Nederlandse Hervormde Kerk
heeft in een telegram aan dr Beyers
Naudé haar medeleven betuigd De
raad van kerken heeft bij premier
Vorster krachtig geprotesteerd ln
hun telegram noemen de Nederland
se kerken de maatregel uitzichtloos
en spreken de hoop uit dat de rege
ring van Zuid-Afnka haar intrekt
ten einde chaos en onverzoenlijk
heid te voorkomen De tegenstellin
gen worden er alleen maar door op
de spits gedreven
ge leeftijd geestelijk, intellectueel
en politiek rijp was. Toen ik met
hem kennismaakte, was hij iets ou
der dan twintig, maar hij was al een
compleet gevormde persoonlijk
heid, met een gedegen visie op de
wereld. Hij moest zijn filosofische
studie in Leningrad afbreken om
ideologische redenen. Hij was een
begaafd pianist en componist. Hij
hield zich beroepsmatig bezig met
kunstgeschiedenis. psychologie,
economie, en politieke wetenschap
pen. Ieder die zijn grote en brede
talenten leerde kennen voorspelde
een briljante academische carrière.
Oecumene
Ogoertsow verwachtte veel van het
oecumenisch christendom en hij ge
voelde een morele verplichting te
genover God en de wereld. Juist
door dit plichtsgevoel kwam hij tot
oprichting van de sociaal-christelij
ke bond.
Het oprichten van een organisatie is
in een gesloten, totalitaire maat
schappij een belangrijke verdienste.
Maar de allerbelangrijkste vraag is:
Wat was dat voor een organisatie,
met wat voor geest waren de deelne
mers vervuld.
Niemand van ons riep op tot geweld
of streefde naar een gewelddadige
staatsgreep. Ogoertsow zelf noemde
het tijdens zijn proces een beledi
gende leugen, toen men hem tot de
voorstanders van terreur rekende.
Kerstening van politiek, economie
en cultuur waren zijn doelen en deze
bezielden de eerste leden van de
bond. Deze ideeën worden nog
steeds verspreid door middel van
samizdat en ontmoeten steeds meer
steun.
De bond (in het Russische wordt de
naam afgekort tot: WSChSON) wijst
in haar programma op de tientallen
jaren durende materiële en morele
crisis in het land van overwinnende
socialisme en verwerpt de marxisti
sche benadering van sociale en poli
tieke problemen als ongeloofwaar
dig. De bond wil dat er weer een
nationaal christelijk Rusland komt.
Hoewel de christelijke godsdienst
niet verbonden is met een of andere
tijdelijke maatschappij-vorm, moe
ten zijn ethische beginselen ver
taald worden in de economische en
politieke praktijk.
Het programma van de WSChSON
is geschreven door Igorj Ogoertsow
en vormt een weerspiegeling van
zijn diep religieuze wereldbeschou
wing.
Na de jaren gevangenis, psychia
trisch ziekenhuis en werkkamp
schrijft Ogoertsow aan zijn familie
dat hij soms bijna niet meer op zijn
benen kan staan. In 1967 pleitten
Frangois Mauriac, Jean Rostand,
Robert Aron, Gabriel Marcel en an
deren voor Ogoertsow. Mogelijk
heeft dit pleidooi Ogoertsows leven
gered. In 1974 wees Sacharow op
diens lot. Het mag niet zo zijn dat
Igorj Ogoertsow hetzelfde lot wacht
als Joerij Galanskow, die in gevan
genschap omgekomen is. De wereld
moet al het mogelijke doen om
Ogoertsows vrijheid te bewerkstel
ligen.
De schrijver van dit artikel, Jewgenij
Wagin. is een uitgeweken dissident,
die sedert enige tijd in Rome woont.
Hij was een van de leiders van dc
sociaal-christelijke bond en bracht
een aantal jaren in een concentratie
kamp door, nadat dc bond was opge
rold.
Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan voert de
Stichting Oecumenische Hulp aan Kerken en Vluchte
lingen aktie voor een aantal jubileum-projekten.
Geef de mensen in Soedan, Zuidoost Azie en
Mississippi Delta in de Verenigde Staten een kans
weer een bestaan op te bouwen en help mee aan
de hulpverlening na rampen over de gehele wereld
(rampenfonds).
Stichting Oecumenische Hulp
Corn. Houtmanstraat 17
Utrecht.
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Op 89-jarige
leeftijd is overleden de taalge
leerde en bijbelvertaler dr H.
van der Veen. Zijn levenswerk
is geweest, dat hij de zuidelijke
Toraja's op Celebes de bijbel in
hun taal heeft gegeven.
Dr Van der Veen is voor de 500.000
zuidelijke of Sadan sprekende Tora
ja's geweest, wat een generatie eer
der dr A. C. Kruyt en dr N. Adriani
waren voor de noordelijke. Baree
sprekende Toraja's.
In 1916 werd de 28-Jarige Van der
Veen door het Nederlands bijbelge
nootschap uitgezonden naar zuide
lijk Torajaland (gelegen in het noor
den van de poot linksonder van Cele
bes). Hij had toen juist zijn studie
oosterse talen in Leiden afgerond
met een proefschrift over een taal
van het Molukken-eiland Halma-
heira.
Hij kwam in een gebied, waar het
Nederlandse gezag pas tien jaar te
voren gevestigd was. In 1913 was er
het zendingswerk ter hand genomen
door de gereformeerde zendings-
bond. Sinds 1928 nam ook de zen
ding van de christelijke gereformeer
de kerken een deel van het gebied
voor haar rekening. Met beide zen
dingen werkte dr Van der Veen nauw
samen.
Dr Van der Veen werkte er bijna
veertig jaar, tot voorjaar 1956. Toen
was de bijbel klaar. Daaraan was
Van een onzer verslaggevers
SCHIEDAM Oeef de kinderen
een volledig volwaardige plaats in
de kerkdienst. Aparte kinderdien
sten zijn alleen gerechtvaardigd
als noodmaatregel. Aldus een nota
..Kinderen in de kerkapart of
samen" van de provinciale her
vormde jeugdraad Zuid-Holland.
De nota signaleert, dat in een groot
deel van de hervormde kerk kinde
ren in de kerk iets bijzonders, bij
na iets geks is geworden. De gewo
ne kerkdienst is bestemd voor ..bo
ven de achttien" Beneden acht-
tienjarigen worden apart opgevan
gen in zondagsschool, kinderkerk.
jeugdkerk. jeugddienst en hoe het
verder alleiaal heten mag.
Gezin
De jeugdraad vindt dat onjuist
hoe fraai liturgisch of experimen
teel die jeugddiensten ook mogen
zijn. De kerkdienst is als samen
komst van het huisgezin van de
Heer ook voor de kinderen be
stemd Thuis hebben de kinderen
hun plaats tussen vader en moe
der. broer en zus. met trie ze aan
één tafel de maaltijd gebruiken,
waar ze ook deelnmen aan alle
gesprekken Nxet als volwassen,
maar wel als volwaardige leden
Is de inrichting van het kerkge
bouw überhaupt wel berekend op
kinderen, als we denken aan het
formaat banken, de hoge preek
stoel. de vorm van de liturgie?
Aparte kinder diensten zijn vol
gens de nota alleen gerechtvaar
digd, als noodmaatregel in die si
tuaties. waarin dominee en kerke-
raad de kerkdienst blijven be
schouwen als privilege van vol
wassenen.
Praktijk
Niet langer zo.
van het gezin. Zo zou het ook in de
kerkdiensten moeten zijn
Predikanten zouden niet zo onkin
derlijk moeten preken, ouderen
zouden het niet meer storend en
lastig mogen vinden, wanneer kin
deren blijk geven van hun aanwe
zigheid. De kerkdiensten zouden
wat minder strak en statig grote-
mensengedoe moeten zijn en moe
ten winnen aan onbevangenheid
en vrolijkheid.
De nota geeft dan voorbeelden van
hoe het zou kunnen uit de praktijk
in Leidschendam, Hieuwenhoorn-
Hcllevoetsluis en Oud-Beijerland.
In de gereformeerde kerk van Oud-
Beijerland b.v. wordt de gewone
zondagse kerkdienst eens in de
twee maanden helemaal afge
stemd op het denken en doen van
de kerkgangers van 6 tot 12 jaar. In
deze diensten wordt het evangelie
niet ..bepreekt", maar wel volop
besproken en verwerkt in zang en
muziek, tekening en declamatie.
De nota is te bestellen door twee
gulden te storten op postrekening
547300 t.n.v. provinciale financiële
commissie hervormde kerk Zuid-
Holland te Schiedam met vermel
ding ..Kinderen in de kerk".
GEVOELENS
Eigenlijk beleeft West-Europa en
ongetwijfeld ook een groot aantal
mensen ver daarbuiten een
tijdsgewricht dat ons allen hard op
de huid komt. Het is niet alleen dat
wij met vormen van geweld
geconfronteerd worden, die iederee
moeten schokken, maar het lijkt
wel. alsof alle diepere vragen van
ons leven hiermee worden
opgerakeld. Er is al gewezen op het
wijd verbreide triviale gevoelen, dal
zich uit in uitdrukkingen als.ze
moeten ze allemaal tegelijk de
grond instampen". Maar niet kan
worden ontkend, dat ook zij die
graag na diepere bezinning over
gebeurtenissen van deze aard
oordelen, in eerste aanleg dergelijk»
gevoelens bij zichzelf moeten
constateren. Het is een eerste
reactie die veel meer mensen vanuit
hun eigen hart bekend is dan hen
die ze er onmiddellijk uitgooien. In
hoeverre huichelen we als we ons er
kwaad over maken? Ook andere
minder edele gevoelens maken zich
in ons breed. De dood van iedere
geweldpleger geeft ons
aanvankelijk voldoening. Het stelt
in onze eerste oogopslag iets van
gerechtigheid voor en bovendien
brengt het op het eerste gezicht de
door ons allen begeerde rust en
vrede dichterbij. Gevoelens van 1
opluchting na de dood van de kaper 1
in Somalië en van de gevangenen in I
veel ander werk voorafgegaan. Van
der Veen was de eerste, die de taal
der zuidelijke Toraja's wetenschap
pelijk onderzocht. Hij maakte een
woordenboek. 1100 pagina's dik, dat
in 1939 werd gedrukt.
De oorlog onderbrak zijn arbeid.
Drie jaar bracht dr Van der Veen in
een Japans kamp door Ten gevolge
van de oorlog verloor hij zijn vrouw
en zijn oudste zoon. Ook het manus
cript van een grammatica en grote
delen van de bijbelvertaling die al
gereed waren, gingen tijdens de oor
log verloren.
Tot het laatst van zijn leven is dr
Van der Veen actief gebleven. Zo
schreef hij nog een hoofdstuk voor
het jubileumboek van de vijftigjari
ge christelijke gereformeerde zen
ding, dat komend voorjaar ver
schijnt.
Ds. A. Karreman
Ds. A. Karreman te Rijswijk is met
ingang van 28 oktober benoemd tot
hoofdluchtmachtpredikant. Hij
volgt ds. R. C. A. van Voorst Vader
op, die per 1 november de dienst
verlaat in verband met functioneel
leeftijdsontslag. Ds. Van Voorst Va
der is vijf jaar hoofdluchtmachtpre
dikant geweest. Zijn opvolger is
eveneens hervormd, 49 jaar oud en
luchtmachtpredikant sinds 1957.
West-Duitsland komen niet alleen
bij harde bestrijders van deze groep
desperado's voor. Die dingen
moeten we constateren. Niet omdat
alles begrijpen zo belangrijk is.
maar omdat dit de enige manier is
om eerlijk verder te gaan. Maar
tegelijk beseffen velen, dat hier veel
meer over gedacht en gezegd moet
worden. Het geweld dat wij samen
in onze samenleving in stand
houden ten opzichte van anderen in
de wereld, maakt ons tot mensen
met vuile handen. Amerikaanse
politie-series zouden je soms
waarachtig doen geloven dat er een
wereld van zwart-wit is tussen het
geweld van de misdaad en het
recht-zetten van de dingen door de
anderen. Maar intussen blijven de
beelden van dit geweld veel meer
mensen op ideeën brengen dan wij
vermoeden. En nog steeds is er een
bedriegelijke zuinigheid ten aanzien
van het treffen van de werkelijke,
menselijke, veiligheidsmaatregelen.
Ik denk toch echt dat die
problemen, en die van de
achtergrond, die van onze
allereigenste kabinetsformatie
overtreffen.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Uitwijk en te Ooster
land: J. J. C. Dee, kand. te Oegsfg
geest; te Nieuwerkerk ad IJ:
(buiteng. wijkgem. in wording).
Rowaan, laatstelijk doopgez. pre<
kant. wonende te Havelte.
Bedankt voor Alblasserdam (toez,
E. K. Teygeler te Katwijk a d. Riji
Beroepbaar: W. Altena. Prof.
Broekemalaan 23, Utrecht; J. J
Dee, Pres. Kennedylaan 212, Oegsl
geest; W. Verboom. Westringdijk 3'
Nieuwerkerk a.d IJssel.
Intrede op 23 okt. te Bergschenoel
Chr. v. Andel uit Heteren; te Ou'
sterhaule: kand. G. J. van Asselt
Haren; te Hattem: E. J. Bos
Kamperveen: te Creil-Espel: C.
Oppelaar uit Nieuw-Amsterdam
Oss: J R. Kok uit Hansweert;
Dronrijp: kand. R. Schelling ul
Bussum; te Wezep (buitengew. wijl
gem. in wording): A. Stegenga ul
Barneveld; te Klooster-Ter Ai
(buitengew. wijkgem): L. Lingej
voorheen leraar aan de scholengei
Blaise Pascal uit Spijkenisse.
Bevestiging te Sommelsdijk (pastda
raat stichting herv. diakonale gt'"
zondheidszorg) W. van Herpen
Hagestein.
ALG. DOOPG. SOC.
Afscheid van de Streekgem. Frii
land West (Bolsward): G. G. Hoek*
ma ber. te Sneek.
GEREF. KERKEN
Afscheid van de streekgem. Middert
Betuwe (Resteren): G. J. v. d. Bon
ber te Son en Breughel.
Intrede te Scheveningen: A.
Zwaag uit Heerde.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Intrede te Spakenburg-Noord: M. 1
Sliggers uit Alkmaar en Broek
Langedijk
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Middelhamls: Ch|
v d. Poel te Yerseke.
Intrede op 25 okt. te Oostkapelle:
Bac uit Boskoop.
Kohlbrugge
In de serie „Stemmen uit Wit1
berg. Preken, artikelen, brieven ei
van dr. Maarten Luther en zijn ti;
genoten" is als bundel 32 het eerst
gedeelte verschenen van Kohlbi
ge's vragenboekje over de Heidi
berger catechismus. Dit wordt do<
de redactie van de serie verdedig
met het argument, dat Kohlbrugi
„van huis uit afkomstig was uit
hersteld evangelisch lutherse g
meenteTegelijk verschenen a
bundel 41 in de „Stemmen uit Gen
ve" Calvijns laatste vier preken ovi
het boek Job. In totaal zijn nu
deze serie in tien jaar 159 preken vs
Calvijn over Job uitgegeven. Ze we
den alle vertaald door ds. D
Dijk te Leeuwarden, die inmiddels
overleden. Beide series (vier guidi
per aflevering) zijn uitgaven van
Gereformeerde Bibliotheek te Go
driaan.
