lenten staat op komst x-minister Struycken 6) Verdediger Menten mocht archief Kortenhorst inzien Een spaarder kan in principe drie kanten op: %T Hanks afwijzende reactie gedagvaard Andere toon Weer staken? (1) Weer staken? (2) Grap Kritiek Bruin café Niet vastzetten. of* Vastzetten en er toch aan kunnen komen. Echt vastzetten. De Amro Bank is er voor alle spaarders. Leidse historicus Schöffer verbaasd OKTOBER 1977 BINNENLAND Trouw/Kwartet PARLEMENTPARLEMENTAIRPARLEMENTARIËRPARLEMENTARISMEPARLEMENT Redactie: Ferry Mingelen. Bijdragen Johan van Workum, Gerard van der Wulp. 1 Leo Kleyn ERDAM De vroegere minister van justitie mr A. A. M. Struycken, nu lid van de Raad van zal op uitdrukkelijk verzoek van Pieter Menten als getuige ln diens proces worden /aard. De bijzondere strafkamer van de rechtbank in Amsterdam hoopt de oud-minister j te kunnen horen. Struycken heeft de president, mr J. A. Schröeder, al te kennen gegeven ekt niet in te zien wat hij in de zaak-Menten te berde zou moeten brengen. jn is op de komst van de gewe- ewindsman gebrand, omdat j 9 maart 1951 de minister van landse zaken heeft geschre- t op een Pools uitleveringsver- dwijzend beschikt diende te n. Polen had dat verzoek, in ir 1950, gedaan op grond van denking dat Menten zich in us 1941 had schuldig gemaakt e executie van 180 joden in en zich daarnaast eigendom- an onder anderen de Poolse, e Duitsers vermoorde, hoogle- strowsky had toegeëigend. iken meende dat het verzoek k Polen niet kon worden inge- omdat Menten in Nederland jesproken van de diefstal, en jzonder gerechtshof ook niet [en had geacht dat hij, zoals fen laste was gelegd, in Duitse ïienst was getreden. Volgens jen had Menten de moorden in jepleegd als functionaris van jherheitspolizei. Menten werd oorlog slechts veroordeeld tot ivangenisstraf van acht maan- yegens collaboratie met de p. act i week al hadden Menten en frdediger, mr L. van Heijnin- t kennen gegeven met het oog l brief waarde te hechten aan hist van Struycken, van juli Dt maart 1951 als lid van de tiinister van justitie in het ka- Drees/Van Schaik. De presi- jet toen weten het belang daar- |et in te zien, maar wat hem mocht de raadsman contact e oud-minister opnemen, morgen deelde de president Bt Van Schaik hem had opge- im hem te laten weten dat hij Is voor voelde als getuige ge- te worden. Volgens Van k had hij als minister wel eens (et de zaak te maken gehad, 'lad zijn bemoeienis zich niet uitgestrekt dan tot een of oprekken met een van de ilige advocaten van Menten. het herhaalde advies van esident het getuigenverhoor •truycken maar te vergeten, Menten op diens komst aan- n. Hij wil de oud-minister her- n aan diens brief van maart h daarbij een antwoord krij- de vraag of ministeriële be- ingen hun waarde behouden, el ..vodjes papier" zijn. Die vloeit voort uit zijn redene- It hij nu opnieuw wordt ver- nadat een minister zwart op rennen heeft gegeven dat aan ijspraak niet meer getornd ■den. relevant fijningen voegde daaraan toe et kan worden volgehouden de jaren vijftig de naam van wel met de executie in maar niet met die in Podho- Nadat de president zich tot nog toe lankmoedig jegens de veelvnldig in terrumperende verdachte Pieter Menten had getoond, sloeg hij giste ren bij het begin van de zitting een andere toon aan. Hij verweet Menten zich vrijdag, toen hij voortdurend het woord nam, ,,vrij onwaardig" te heb ben gedragen, en liet weten dat hij daaraan nu een eind gemaakt wilde zien. Hij verzocht de verdachte zich te beheersen en „aanvallen en beledi gingen" achterwege te laten. Deze week is de laatste, als het aan de rechtbank ligt, waarin de zaak-Men ten behandeld wordt, voordat de offi cier van justitie, mr A. F. J. C. Haber- mehl, op 2 november zijn requisitoir houdt. De president toonde zich ook veront waardigd over een incident dat zich vrijdag na afloop van de zitting had voorgedaan. Mevrouw Meta Menten had zich toen zo opgewonden over een opmerking van Hans Knoop (be trekking hebbend op de aanval van tuberculose, waardoor zij volgens haar man opnieuw getroffen is), dat zij de hoofdredacteur van Accent, die middag als getuige gehoord, vastpak te. Een parketwachter had de twee moeten scheiden. De president sprak van een „buitengewoon onwaardige vertoning", en voegde daaraan toe dat de gebeurtenis, als die zich in de rechtszaal had afgespeeld, „zeker consequenties" voor de betrokken ge tuige zou hebben gehad. rodce in verband was gebracht. Hij wees de rechtbank erop dat de exe cutie in laatstgenoemde plaats toen al ter sprake was gebracht door ge tuigen uit Israël. Naar zijn mening kan daarom niet gezegd worden dat nu, ruim twintig jaar later, nieuwe beschuldigingen tegen zijn cliënt zijn geuit. Overigens heeft niet alleen Struyc ken als minister van uitlevering of verdere vervolging van Menten afge zien. Zijn opvolger, de christelijk- historische minister mr. H. Mulde- rije, heeft in juni 1952 eveneens af wijzend beschikt op een herhaald verzoek om uitlevering aan Polen. En in oktober 1952 hebben het open baar ministerie en het ministerie van justitie gezamenlijk besloten de zaak-Menten verder te laten rusten. Polen had toen al geprotesteerd te gen het Nederlandse standpunt in zake Menten. Verantwoordelijk voor die definitieve beslissing was de op volger van Mulderije, de PvdA-mi- nister mr. L. A. Donker. De president zei gisteren dat de vraag of na die voorgeschiedenis Menten opnieuw vervolgd en veroor deeld kan worden, beschouwd moet worden als „een juridische kwestie die de rechtbank heeft te beant woorden". Op grond daarvan, licht te hij toe, vond hij de getuigenis van A. A. M. Struycken Struycken „volstrekt niet relevant". Maar Menten was niet tot andere gedachten te brengen. „Ik heb er belang bij", liet hij weten, „omdat ik de officier van justitie kan dwingen de tenlastelegging terug te nemen." Op verzoek van de verdediging hoorde de rechtbank gistermiddag de 41-jarige advocaat Christian Hartwich uit Düsseldorf. die in West-Duitsland enkele malen is op getreden als verdediger in nazi-pro- cessen. Volgens deze getuige, die zich beriep op het oordeel van een ook bij die processen betrokken me dicus, kan aan verklaringen van Joodse getuigen die executies heb ben bijgewoond, slechts geringe waarde worden toegekend. Jaren na het gebeurde, liet hij de - rechtbank weten, is de herinnering verbleekt, en zijn de „herinnerings- resten" veelal door fantasiebeelden verdrongen. Ook hield hij de recht bank voor dat de doodsangst waar aan zulke getuigen hebben blootge staan, het waarnemingsvermogen heeft verminderd. Naar zijn zeggen is bij nazi-processen in Duitsland gebleken dat de getuigen zich ver gisten als het erom ging de dader van een executie aan te wijzen. Terwijl de Duitse advocaat zijn ver klaring aflegde, stokte de tolk, die zei het er moeilijk mee te hebben de woorden van de getuige nog verder te vertalen. De herinnering aan wat hijzelf in de oorlog had meege maakt, werd hem te machtig, Zijn taak werd overgenomen door de heer A. J. van der Leeuw, weten schappelijk medewerker van het Rijksinstituut voor oorlogsdocu mentatie, en getuige-deskundige in het proces-Menten. Een andere getuige werd op verzoek van de verdediging achter gesloten deuren gehoord. Hij legde een ver klaring over een al eerder ter sprake gekomen distributiestamkaart (Be- darfsbescheinigung) van Menten af. Volgens de deskundige Van der Leeuw is dat document, door Men ten als alibi gehanteerd, vervalst. Uit de na de opening van de deuren door de president gegeven toelich ting, viel af te leiden dat de getuige op die kwestie weinig licht had kun nen werpen. De zitting zal morgen worden voort gezet. De rechtbank zal dan de des kundigen Van der Leeuw en prof. mr. C. F. Rüter horen. Overmorgen begint het centrale overleg over het loonbeleid voor volgend jaar. Het lijkt inhoudelijk een herhaling te worden van vorig jaar. In de toestand en in de stand punten is in een jaar tijds nauwe lijks verandering gekomen. On danks de breedste stakingsacties die de Nederlandse vakbeweging ooit sinds 1945 gevoerd heeft Net als eind januari, vlak voor de stakingen begonnen, willen de ge zamenlijke werkgevers nog steeds af van de volledige automatische prijscompensatie. Nog steeds voe len zij niets voor de vakbondswen- sen voor meer invloed van bonden en werknemers om het werkgele genheidsbeleid in de bedrijven, on der de slogan „winsten omzetten in werk". En nog steeds vinden de werkgevers dat de regering, vooral met lastenverlichting, de wensen moet inwilligen die de vakbewe ging aan het adres van de werkge vers heeft gericht De vakbeweging heeft haar wens voor de loonsverhoging aangepast aan het verslechterende economi sche tij. Er wordt nu niet zoals vorig jaar, twee procent verhoging van cao-lonen gevraagd, maar uit sluitend handhaving van koop kracht, de nullijn dus. Verder zijn de eisen tot handhaving van prijs compensatie en op gebied van winst-werk volledig gehandhaafd, zij het wat nader ingevuld. De FNV kiest op deze twee punten zelfs een erg hard standpunt. Als de leden ermee instemmen, zullen de FNV- bonden namelijk geen enkele cao afsluiten waarin niet de prijscom pensatie wordt gehandhaafd, en in principe afspraken over „arbeids plaatsen-overeenkomsten" zijn ge maakt. Voorts wil de FNV, veel meer dan nu het CNV, volgend jaar duidelijke stappen gezet zien op de weg naar verkleining van de ver schillen in inkomen. Deze laatste eis wordt dit Jaar vooral gericht aan het adres van de regering. ander in de lucht waarmee de vak beweging wel blij zal zijn, en waar aan de werkgevers zich wel mok kend zullen (moeten) onderwerpen. Er zijn hiertoe allerlei afspraken gemaakt in de formatie-akkoorden van PvdA. CDA en D'66. De kwes tie is echter dat het nieuwe kabinet zolang op zich laat wachten, dat van deze afspraken niet veel te recht kan komen dat het loonover- leg voor 1978 nog zou kunnen ver lichten. De vakbeweging moet daarom voorlopig op eigen kracht verder zien te komen. Uit dit vaatje kruit is de ontsteking derhalve nog steeds niet verwijderd. De werkgevers lijken het voorlopig te houden bij een vertragingstac- Daarmee is ruimschoots kruit op gestapeld voor een herhaling van de „februaristakingen". Net als vo rig jaar zal ook nu de regering dat proberen te voorkomen. Het demis sionaire kabinet werkt al hard aan inwilliging van de koopkracht-eis, zodat daarop het loonoverleg waar schijnlijk niet hoeft te stranden. Overmorgen zal een kabinetsdele gatie de „sociale partners" op de hoogte stellen van enkele hoofdlij nen van het pakket stimulerende en lastenverlichtende maatregelen dat het kabinet in de maak heeft. Betwijfeld moet worden of dit voor de werkgevers voldoende zal zijn om dan ook in te stemmen met handhaving van de prijscompensa tie. Bovendien staat ditmaal minis ter Duisenberg erop dat de lasten verlichting tijdelijk zal zijn, en dus binnen enkele jaren teruggedraaid moet kunnen worden. Het koop kracht-probleem wordt daarmee vooruit geschoven. Ook inzake de winst-werk-kwestie hangt er van regeringszijde een en De PvdA-fractieleider Van Thljn was zaterdagavond om 10 voor 10, kort voordat de radionieuwsdienst bekend zou maken dat de kabinets informateurs een nieuw voorstel voor de zetelverdeling hadden ge daan. nog in zalige onwetendheid van wat hem boven het hoofd hing. Zijn collega's Van Agt (CDA) en Terlouw (D'66) hadden het stuk. aangenaam verrast, reeds enige tijd in hun bezit, maar Van Thijn wist nog van niets. Dat vertelde hij ook een verontruste PvdA-persme- dewerker, die in Den Haag bij ge rucht had vernomen dat de infor mateurs hun, voor de PvdA gunsti ge voorstel voor een 8 (PvdA)- 7 (CDA)- 1 (D'66)-formule hadden la ten varen en nu met de door het CDA geëiste 7-7-2 formule zouden komen. „Een nieuw voorstel op zaterdag avond. en dan nog wel 7-7-2, dat kan niet waar zijn. dat moet een practical joke zijn," stelde Van Thijn zijn medewerker gerust. Deze belde voor alle zekerheid nog maar even het hoofd van de Rijksvoor lichtingsdienst. die het verhaal ont steld. bevestigde. Het stuk, zei hij. had al lang bij Van Thijn moeten zijn, stel je voor dat de PvdA-frac tieleider het voor hem zo moeilijk te slikken voorstel ook nog eens via de radio zou moeten horen. Een poging om het Algemeen Neder lands Persbureau tot uitstel van het verhaal te bewegen, mislukte en toen restte het hoofd van de RVD niets anders dan, nog net voor de radio-uitzending. Van Thijn per soonlijk per telefoon in te lichten. Achteraf was het allemaal wel ver klaarbaar. De koerier die vroeg.die avond uit Den Haag vertrokken was om Van Agt, Terlouw en Van Thijn het nieuwe voorstel te bren gen was door de dichte mist onder weg zoveel verlaat, dat hij veel te laat in Amsterdam arriveerde en daar ook nog de weg kwijtraakte. Om half elf ten slotte belde de koerier bij Van Thijn aan. Die vond het inmiddels niet grappig meer. PvdA-fractieleider Van Thijn, die pas zaterdagavond laat ver nam dat de informateurs een nieuw voorstel over de zetelver deling hadden gedaan. tiek. FNV-voorzltter Kok vroeg vo rige week de werkgevers per brief met spoed om hun standpunten in de winst-werk-kwestie. Van Veen antwoordde namens de werkgevers dat hun standpunt nog niet rond was, en dat dit vooral zal afhangen van het overleg van overmorgen met de regering erbij. Het valt ech ter niet goed in te zien hoe de regering in deze kwestie op dit mo ment kan bijspringen. Tenzij de werkgevers genegen zijn zich in vloed op het bedrijfsbeleid door de regering te laten afkopen, ten be hoeve van vakbonden en werkne mers, met een flinke lastenverlich ting. Hun bezwaren lijken hiervoor te principieel van aard. i De CH-leider Kruisinga weet zijn CDA-genoten steeds weer te ver rassen met zijn weinig orthodoxe manier van politiek bedrijven. Zo ook de afgelopen week, bij de be noeming van*de heren Verdam en Vrolijk tot informateurs. Daarmee was de CH-kandidaat mr. Y. Schol ten gepasseerd, een feit waartegen CH-senator prof. Van Hulst in een gesprek met enkele journalisten fel van leer trok. In feite kritiseerde Van Hulst daarmee een beslissing van de Koningin, en dat viel elders in CH-kring niet goed. Dr. Kruisin ga rook dat en besloot tegengas te geven. In een artikel in het CH-blad „De Nederlander" keert hij zich tegen mensen die het staatshoofd durven te bekritiseren en met name tegen de oud-VVD-senator Van Riel die de Koningin openlijk ervan ver dacht voorkeur voor een regering met links te hebben. „Hoogst onge lukkig en onjuist." noemt Kruisin ga deze stelling van Van Riel. en hij spreekt vervolgens zijn dankbaar heid uit voor het werk dat koningin Juliana, maar ook haar voorgang sters Wilhelmina en Emma hebben gedaan. De CH-leider wilde echter de in druk vermijden dat hij deze dank bare woorden neerschreef om de kritiek van Van Hulst te verzach ten. Hij doet daarom net als of hij het stuk in „De Nederlander" al eerder heeft geschreven, maar maakt de fout in hetzelfde stuk in te gaan op de benoeming van Vro lijk en Verdam. Waardoor Kruisin ga wel moest toegeven dat hij Van Hulst in bescherming had willen nemen. Naar achteraf blijkt echter ook zichzelf. De CH-kritiek op de benoeming blijkt namelijk door Kruisinga zelf gekanaliseerd te zijn. Hijzelf was ook aanwezig in dat gesprek van Van Huist met de betrokken journalisten en hijzelf had er ook voor gezorgd dat de overige CH-Kamerleden met de zelfde kritiek als Van Hulst naar buiten kwamen. CH-leider Kruisinga Een deel van onze volksvertegen woordiging stond vorige week weer op de bres voor het behoud van het bruine café. In uitgebreide bewoor dingen onderschreven de verschil lende fracties het plan van de rege ring om de eisen, gesteld aan de vaak kleine en op geringe omzet draaiende buine café's, wat te ver zachten. Zonder die verzachting zouden rond 5000 bruine cafés moeten verdwijnen. In de schriftelijke inbreng voor deze bruine café-wet geven de Ka merleden hoog op van deze café's. Door de PvdA wordt de kroegbaas omhoog gestuwd tot „ongesubsi- deerd opbouwwerker avant- la let- tre, de spil van vele sociale activi teiten". Een probleem voor de ca fé's is volgens de PvdA, vooral in stadsvernieuwingsgebieden, dat de bewoners van vernieuwde wonin gen hogere huren moeten betalen, zodat er minder geld overblijft voor het café. De eis van volledig ge scheiden toiletgelegenheden voor mannen en vrouwen acht de PvdA niet noodzakelijk. „Is dit niet een archaïsche bepaling, gezien het toch vrijer geworden gedragspa troon van seksen ten opzichte van elkaar?" De WD-fractie stelt een in liberale ogen kwalijke ontwikkeling in brui ne café's, aan de kaak. De verlich ting wordt steeds feller, waardoor „de mogelijkheden tot het vinden van gezelligheid, misschien zelfs knusheid in een café ernstig wordt aangetast." De WD vindt dat ei sen ten aanzien van de verlichting geheel moeten vervallen. Want: „Gezelligheid en knusheid zijn steeds schaarser wordende goede ren in de maatschappij." PARLEMENTPARLEMENTAIRPARLE MENTARIËRPARLEMENTARISMEPARLEMENT Ofwel sparen en snel aan je spaargeld kunnen komen. Daar heeft de Amro Bank een Rente Spaarrekening voor, of het bekende Spaarboekje. Dat is simpel, overzichtelijk en heel flexibel. En u krijgt een rente van 4% Dat is sparen voor een hoge rente, maar in noodgevallen er toch aan kunnen komen. Daar heeft de Amro z'n Plus rekeningen voor. Alleen als u opneemt betaalt u 1 of 2% opnamekosten over het opgenomen bedrag. En anders zijn ze goed voor maar liefst ~7% Dat is voor de spaarder die de allerhoogste rente wil. Maar dan ook voor lief neemt dat z'n geld langere tijd vastligt. Amro's Vaste Looptijd Rekeningen bijvoorbeeld gaan van 2 tot 6 jaar vast. En de rente varieert dan van 7 tot 8% Van onze parlementsredactle DEN HAAG De Leidse historicus prof. dr. I. Schöffer, die het groot historisch onderzoek Menten verricht, is verbaasd over het feit, dat Mentens verdediger, mr. L. van Heijningen, onlangs het archief van Mentens oud-verdediger mr. L. G. Kortenhorst heeft mogen inzien. Dit terwijl door de familie Kortenhorst aan Schöffers onderzoekscommissie een dergelijke inzage in het advocaten- dossier van het eerste Menten-proces is geweigerd. Dit blijkt uit het tweede tussentijdse verslag van de commissie, die ln op dracht van het ministerie van Justi- tie het opsporings- en vervolgingsbe leid ten aanzien van Menten over het tijdvak 1945—zomer 1976 onder zoekt Dit tweede tussentijdse ver slag gaat bijna geheel over de con tacten van de commissie met de fa milie Kortenhorst In eerste Instantie, zo blijkt, weiger de de heer J. Kortenhorst, zoon van de reeds overleden oud-Kamervoor zitter, de commissie inzage omdat dit in strijd met het beroepsgeheim van zijn vader zou zijn. Toen Menten kort daarop zelf wel toestemming gaf om, wat hem betreft, het Korten- horst-archief ln te kijken, bracht Kortenhorst Jr naar voren dat het belang van derden dan wel eens ge schaad zou kunnen worden, en dat deze derden hem daarvoor wellicht ook financieel aansprakelijk zouden stellen. Deze angst voor schade aan derden was bij hem vooral ontstaan door de opmerking van de commis si e dat „voor zover derden bij de zaak Menten zelf betrokken zijn, die niet bulten schot kunnen blijven." Dat voor de inzage van mr. Van Heijningen een dergelijke schade aan derden niet zou worden toege bracht, achtte Kortenhorst jr. ge waarborgd door de belofte dat de privacy van deze derden gerespec teerd zal worden. Bovendien beloof de Van Heijningen hem over eik feit Minister De Gaay Fortman meent, dat het niet op zijn weg ligt om de familie Kortenhorst te bewegen de commissie Schöffer volledige inza ge te geven in het archiefmateriaal, voor zover dat betrekking heeft op de zaak - Menten. Dit blijkt uit het ant woord op vragen van de Tweede Ka merleden Kosto en Molleman (beiden PvdA). dat uit het dossier gehaald zou wor den, te raadplegen. Uit een gesprek met de weduwe van Kortenhorst sr., mevrouw D. M. Kor tenhorst-Woltersom, vernam commissie dat bij de afwijzing het verzoek bezwaren tegen de de van in stelling van de commissie een zwaar wegend argument waren geweest. De instelling van de commissie zou een onjuist besluit zijn geweest van de minister van justitie, tot stand gekomen onder druk van een opge wonden parlementsmeerderheid. Verder zou de toegezegde volledige openbaarheid de Nederlandse ge meenschap geen goed doen, terwijl het nog maar de vraag was of de onderste steen echt boven zou komen. Geen rijksaccountant Ook in haar onderzoek naar de even tuele juistheid van de geruchten dat Kortenhorst sr., bulten zijn normale advocatenvergoeding om. van Men ten 200.000 gulden zou hebben ont vangen. zag de commissie zich ern stig gedwarsboomd door de familie van de oud-Kamervoorzitter. Deze wilde onder geen beding de aan de commissie verbonden rijksaccoun tant tot de boeken toelaten. Wel wil de de familie medewerking geven aan een onderzoek ingesteld door een onafhankelijk accountantsbu reau. Na enige correspondentie ging de onderzoekscommissie daar ten langen leste maar mee akkoord. Onoverkomelijke problemen bij het totstand brengen van haar eindrap port heeft de commissie door de wei gering van de familie Kortenhorst beslist niet. Uit alle andere wel toe gankelijke bronnen is de volledige gang van zaken, ook die rond Kor- tenhorsts advocatuur, gemakkelijk te reconstrueren, aldus het tussen rapport. „Maar betreurenswaardig blijft het echter weL Te meer daar aan deze weigering wellicht onjuiste conclusies verbonden zullen worden. Noch de erven-Kortenhorst noch het rapport van de commissie zijn daar mee gebaat". Tenslotte herhaalt de commissie nog eens dat zij ondanks enige achter stand op het schema toch in de zo mer van 1978 klaar hoopt te zijn met haar eindrapport.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 9