Eén voor allen, allen
Iroor één bij Gevato
Schering neemt
Duphar niet over
jramma wil aantal
jeambten vervroegd
net pensioen sturen
iet steunen, maar praten en argumenteren
Loonsverhoging langgestraften
I:
Boek uit blik
POMPEN
Nu personeel tegen is
Dollar verliest
verder terrein
Bedrijvigheid
licht dalende
Nobelprijs economie voor
Bertil Ohlin en James Meade
Orderontvangst
Japanse werven
is gehalveerd
ERDAQ 15 OKTOBER 1977
FINANCIEN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet 33
n een onzer verslaggevers
IIEBERGEN Het vleeswarenbedrijf Gevato in Driebergen, voorlopig gered door overheids-
un en bankkredieten, zal door het personeel worden bestuurd op basis van het beginsel: één
jr allen, allen voor één.
igens dit beginsel, dat meer offi-
i de naam sociocratie meekreeg,
inen besluiten in een organisatie
dit geval Gevato) alleen worden
lomen als niemand tegen is. Elke
dewerker van Gevato heeft het
orecht en kan aldus beslissingen
aederen. De sociocratie legt de
'issingsmacht niet bij meerderhe-
of minderheden, maar bij ieder-
of niemand. De methode om tot
issingen te komen is niet de
iming. maar praten, argumente
en dat net zo lang tot de menin-
eensluidend zijn.
heer Tj. Woltjes. secretaris van de
lernemingsraad en in de afgelo-
maanden de voornaamste ijve-
jr voor het voortbestaan van Ge-
i. weet niet zo goed raad met de
igevoerde bezwaren tegen de soci-
atie. Zo zou bijvoorbeeld één man
besluit kunnen tegenhouden, zo-
het principe uiteindelijk ver-
;rt in een vorm van autocratie,
arbij die ene man beslist door
ilissingen tegen te houden. Verder
men argumenteren, dat de soci-
atie weliswaar erg mooi is, maar
eilijk in overeenstemming te
ingen met onze economische orde
ondernemingsgewijze produk-
die soms snelle besluitvorming
eist.
heer Woltjes wijst dan slechts op
nadelen van meerderheidsbeslui-
i. via stemmingen. „In het meer-
rheidsstelsel kan iemand alleen
kar ja of neen zeggen, of zich ont-
uden. Het is passief en ongenuan-
;rd, in tegenstelling tot het socio-
ttische beginsel, dat activiteit en
nuanceerdheid verlangt. Er wor-
n geen besluiten genomen door
ivoudig koppen te tellen, maar
or de wisselwerking van argument
tegenargument."
>or onze bezwaren verwijst de heer
Ditjes ons naar de heer Enden-
jrg, die het stelsel hartstochtelijk
tpageert. „Ik kan alleen nog zeg-
dat het sociocratische principe
fn onderdeel is van de totale steun-
ïriening van de overheid (land
ouw en visserij). In het plan voor
jevato is opgenomen, dat de socio-
itie ln alle geledingen van het
•drijf moet worden ingevoerd, zij
!t geleidelijk.
pciocratie dus in het werkoverleg,
de ondernemingsraad en in het
logste beleidsorgaan van Gevato,
stichting, die de aandelen be
ert en die is samengesteld uit de
ree tie, vertegenwoordigers van
it personeel, (hopelijk) de vakbon-
•n. externe deskundigen en de
:rheid." Bij het ministerie van-
idbouw was men, aldus de OR-
jcretaris, niet enthousiast over het
fciocratisch beginsel. Wel vond
—(en het interessant en de moeite
m het proberen waard
voering van de sociocratie. Deze
twee moeten hand in hand gaan, zo
willen het ministerie van landbouw,
de heer Endenburg en het Gevato-
personeel zelf, omdat het bestuurs-
experiment staat en valt met wat
heet: de economische onderbouw,
die gezond moet zijn, wil de aanzet
een kans van slagen hebben.
De heer Endenburg, directeur van
een technisch bedrijf in Rotterdam
(eveneens geleid volgens het socio
cratisch principe) en voorzitter van
de Stichting Sociocratisch Cen
trum, heeft zijn ideeën in 1974 neer
gelegd in het boek „Sociocratie
een redelijk ideaal." Door de publi-
katies over de problemen bij Gevato
werd de aandacht van de stichting
getrokken. Ze nam contact op met
Gevato en in het eerste gesprek met
de heer Endenburg was de heer Wol
tjes voorlopig Voor de sociocratie
gewonnen.
In dat gesprek werden de beginselen
uiteengezet en hoe die in de praktijk
kunnen werken en benadrukte de
heer Endenburg de noodzaak van
een gezonde economische onder
bouw. De heer Woltjes: „Ik ben nog
nooit iemand tegengekomen, die
pro deo zo enorm hard werkt aan
plannen om die onderbouw gezond
te maken. Die man heeft ons ge
ïnspireerd en gemotiveerd het niet
op te geven. Endenburg maakte or
ganisatorische plannen, hij bemoei
de zich met de financiering, met het
zoeken naar geschikt management.
Endenburg was betrokken bij de
plannen (vier in totaal), die Gevato
bij de overheid indiende teneinde
voor steun in aanmerking te komen.
Hij onderhandelde met ambtena
ren, met ons, met de banken en niet
de slagersorganisaties (de afnemers
van de produkten van Gevato)", al
dus de heer Woltjes. Hij vervolgt:
„Als er een parallel moet worden
getrokken met praktisch christen
dom, dan zou ik dit als voorbeeld
willen aandragen, namelijk het be
langeloos deelnemen in iets, dat be
langrijk is in stand te worden ge
houden."
Dan wil de heer Woltjes nog twee
andere heren in zijn lofzang betrek
ken. Wat aarzelden vraagt hij of wij
ook de kamerleden Piet van Zeil
(CDA) en Jaap van der Doef (PvdA)
willen noemen. „Wat die twee voor
ons gedaan hebben, is enorm."
Hierboven is al enigszins het verhaal
geschetst van de strijdvaardigheid
die bij Gevato'aan de dag is gelegd.
Toen het personeel op 13 januari
van dit jaar op de hoogte werd ge
bracht van het voornemen van de
Deense eigenaar Plumrose om Ge
vato per 31 maart te sluiten, waarbij
wel de wettelijke ontslagtermijn in
acht werd genomen, maar van een
behoorlijke afvloeiingsregeling
niets bleek, is het personeel zich
gaan verweren. Aanvankelijk, aldus
de heer Woltjes, is geprobeerd Geva
to te verkopen aan de Vleeschmees-
ters (een organisatie van grote sla
gers) en later aan Mignon/Homburg.
De onderhandelingen leidden in bei
de gevallen tot niets. Het personeel
besloot daarop te onderzoeken in
hoeverre voortzetting in eigen be
heer mogelijk was.
Lijdensweg
Onderzoekingen wezen uit, dat Ge
vato in verkleinde opzet (zonder de
verliesgevende ham'menproduktie)
en met overheidssteun een kans
had. Toen, aldus de heer Woltjes,
begon de lange lijdensweg van on
derhandelen met het ministerie van
landbouw en visserij. De procedure
die gevolgd moest worden, noemt de
OR-secretaris wonderlijk. Zo bleek,
dat als het ministerie van landbouw
uiteindelijk met het reddingsplan
akkoord gaat, steunverlening nog
onzeker is. Het plan moet dan nog
worden behandeld in een commis
sie, die is samengesteld uit ambte
naren van verschillende ministeries.
In die commissie bleken de verte
genwoordigers van landbouw en so
ciale zaken vóór steunverlening,
maar die van economische Zaken en
financiën niet, omdat Gevato niet
aan de normen van hulpverlening
voldeed. Eén van die normen is bij
voorbeeld, dat het werkloosheids
percentage in de regio hoger ligt dan
7 procent.
t
iezond maken
Jlsje taak waarvoor Gevato zich nu
}n isteld ziet, is in de eerste plaats het
tonomisch gezond maken van de
iiderneming en de geleidelijke in-
DEN HAAG (ANP) Minister De
Gaay Fortman heeft besloten het
experiment met een betere arbeids-
beloning uit te breiden tot alle in
richtingen voor langgestraften. De
datum van ingang is in verband met
de nodige voorbereidingen 14 no
vember, de langgestraften kunnen
dan maximaal 8,65 per dag verdie
nen tegen 3,85 nu. De minister is
tot deze beslissing gekomen na af
weging van alle in het geding zijnde
argumenten, zo heeft het ministerie
gisteren meegedeeld.
De opzet van het experiment blijft
de hoogte van de beloning te koppe
len aan de individuele arbeidsinzet
en de arbeidsprestaties, het experi
ment duurt tot 1 óktober 1978. De
minister is er tevens toe overgegaan
de jaarlijkse per 1 januari plaatsvin
dende aanpassing van de beloning
aan de gestegen prijzen voor de ove
rige gedetineerden eerder en ruimer
te laten plaatsvinden. Ook met in
gang van 14 november gaan daarom
de basisbedragen voor hen met een
gulden per dag omhoog. De overwe
ging hiervoor is met name dat juist
de artikelen die de gedetineerden
moeten kopen de laatste tijd in prijs
zijn gestegen terwijl verdere prijs
stijgingen binnenkort te verwach
ten zijn.
De Nederlandse Christelijke Bond
van Overheidspersoneel (NCBO) is
blij met de loonsverhoging, maar
vindt dat de miftister zo laat met
zijn beslissing is gekomen dat het
gevangeniswezen gezichtsverlies
heeft geleden.
De heer Woltjes: „ons plan liep toen
vast op normen, die we in januari
ook al kenden. Als wordt gezegd: op
basis van de normen is een steun
aanvrage zinloos, dan zou je daar
vrede mee kunnen hebben. Maar in
ons geval is (gelukkig) gebleken, dat
het niet zinloos is". De heer Woltjes
vindt dit een eigenaardige gang van
zaken, die niet alleen tot rechtsonze
kerheid leidt, maar ook leert, dat je
je niet door normen_moet laten af
schrikken.
De secretaris van de OR heeft het
stellige vermoeden, dat Gevato is
opgeofferd de internationale con-
cernpolitiek van Plumrose. „Gevato
is gekocht door het Deense concern
om voet in de Europese Gemeen
schap te krijgen. Toen Denemarken
in de EG zat had Plumrose Gevato
niet meer nodig." Daarbij kwam,
aldus de heer Woltjes, dat de slui
ting van Gevato niet onwelkom was
voor de rest van de vleeswarenindu-
strie, die aan een sanering toe was.
Vermoedens
Ook tegen de druk van die kant
heeft het Gëvató-personeel zich
moeten verweren. Het ging daarbij
op het standpunt staan, dat de las
ten van een sanering over de hele
vleeswarenindustrie moesten wor
den verdeeld. Dan was er de over
heid, die eveneens een sanering van
'de vleeswarensector wenste, waar
door de mening bij de Gevato-werk-
nemers postvatte, dat de gewenste
sanering een rol speelde bij het af
wijzen van de Gevato-plannen. „Dit
zijn vermoedens, we hebben geen
concrete aanwijzingen", zegt de
heer Woltjes.
Hij laat daarbij niet het achterste
van zijn tong zien, want hij vervolgt:
„als ik hier zou zitten met een „nee"
van de overheid, dan had ik wel
verhalen kunnen vertellen van wat
ik met Den Haag heb beleefd. Dan
had ik conclusies kunnen trekken
uit vermoedens. Maar, omdat we nu
een jaar respijt hebben gekregen,
ben ik meer bereid achteraf van de
goedwillendheid uit te gaan."
„Arie Groeneveld heeft ongelijk als
hij meent, dat Unilever maar met de
vingers hoeft te knippen om Gevato
te doen verdwijnen", zegt Woltjes.
„De praktijk bewijst zijn ongelijk.
De heer Woltjes: „tegenover Groe-
nevelds opmerkingen stel ik Helio-
form (een door het personeel geleide
schoenenfabriek in Drunen), die ook
niet door Van Haren is weggecon
curreerd. Dan wijs ik naar de kleine
warme bakker, die het ook niet heeft
verloren van de industriële bakkerij
en. Hetzelfde zie ik in de vleeswaren-
sector".
Gevato zal over een half jaar uit de
rode cijfers zijn, Unilever of niet,
zegt Woltjes stellig. „Uiteindelijk is
de consument de baas en die consu
ment stelt steeds meer prijs op een
voudige, eerlijke, dus ambachtelijke
produkten. Dit soort produkten stel
len wij tegenover de fabrieksmatige.
De klant proeft het verschil tussen
de industriële bereidingsmethode
en de ambachtelijke, die wij toepas
sen. Ons produktieproces is welis
waar duurder, maar ik ben ervan
overtuigd dat de klant de hogere
prijs wil betalen."
in een onzer verslaggevers
ELMOND Het bestuur van Gamma Holding in Helmond
ordijn- en meubelstoffen en tapijt) wil een aantal beambten uit
leeftijdsgroep 55-65 jaar vervroegde pensionering aanbieden,
ierover is overlegd met de vakbonden en de centrale onderne-
ingsraad.
verwachting is, dat door deze
Jaatregel in samenhang met na-
[|J urlijk verloop en de personeels-
n )p het aantal personeelsleden
lgend jaar met zo'n tweehonderd
ambten zal dalen. Bij Gamma
3>lding werken in totaal een kleine
00 man.
Ljamma is tot dit aanbod gekomen
een meer evenwichtige verhou-
ng tussen beambten en produktie-
rsoneel te verkrijgen. Het natuur-
t verloop en de personeelsstop
bben de afgelopen jaren onvol-
ende bijgedragen tot het bereiken
n die evenwichtige verhouding,
rwijl de leeftijdsopbouw ongunsti-
t werd.
CINDU-KEY KRAMER: Gezien
ongunstige ontwikkeling van de
sultaten in de divisies chemie en
verse produkten, wil het bedrijf
•ze afdelingen reorganiseren en
larbij 25 man ontslaan. In totaal
irken er bij het bedrijf 400 man.
ilgens de bonden zouden die ge
lrongen ontslagen ertoe kunnen lei-
n dat het bedrijf uit de rode cijfers
imt
SHELL: Shell Nederland Chemie
f Pernis heeft een „masterplan" op-
'steld voor de rest van deze eeuw.
at is erop gericht, door modernise
ren het voortbestaan van het be-
rtjf zeker te stellen. De gedachten
hierachter zijn dat de raffinaderij i».
staat moet blijven in te spelen op
ontwikkelingen en aan wettelijke
voorwaarden moet künnen (blijven)
voldoen. Zelfs al zullen andere ener
giebronnen worden ingeschakeld,
dan nóg zal aardolie een grote rol
blijven spelen, aldus Shell.
BOUWOPDRACHT: Bos Kalis
Westminster en de Hollandsche Be
ton Groep hebben opdracht gekre
gen voor het verdiepen van de haven
van Newcastle in Australië en het
toegangskanaal tot deze haven. De
waarde van de opdracht is 180 min.
Adriaan Volker heeft uit Zaïre de
opdracht ontvangen voor de uitvoe
ring van een groot waterleidingpro
ject. Hierbij gaat het om een order
van 4.2 min
LENINGEN: De Nederlandse Gas
unie gaat een 7,75 pet tienjarige obli
gatielening 1977 van 125 min uitge
ven. De uitgiftekoers van de lening,
waarop op 24 oktober kan worden
ingeschreven, zal uiterlijk op 20 ok
tober voor beurs worden bekendge
maakt. De stortingsdatum is 1 de
cember. Op de 7,75 pct-obligatiele-
ning 1977 van 100 min per 1983-
1987 Nederlandse Investeringsbank
voor Ontwikkelingslanden is voor
een zodanig bedrag ingeschreven,
dat bij de toewijzing een belangrijke
reductie wordt toegepast
Op de internationale boekenbeurs in Frankfurt is ook „boek uit blik"
te koop. De blikjes bevatten tal van recepten. Het Fraulein op deze
foto vindt het kennelijk grappig, al is het de vraag of de wereld op deze
„uitvinding" heeft zitten wachten
Op de wegen van de Duitse Bondsre
publiek zal een nieuw type ambulan
ce verschijnen. Deze heeft de vorm
van een container, die alle medische
en technische apparatuur bevat om
bij een eerste alarm paraat te zijn. De
(kunststof) container, die op elk
gangbaar transportchassis k^n wor
den vervoerd, kan in een paar minu
ten ergens worden neergezet en later
weer opgepikt.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Het Westduitse farmaceutische concern Sche
ring ziet af van haar plannen tot overneming van Philips-
Duphar, de farmacie-dochter van Philips. Dit naar aanleiding
van het negatieve advies, dat de groéps-ondernemingsraad van
Philips-Duphar dezer dagen over de plannen heeft uitgebracht.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De dollar heeft
gisteren opnieuw terrein verloren. In
Tokio werd voor de dollar een koers
van 253 yen genoteerd, dat is de
laagste koers van de na-oorlogse
periode.
De waardevermindering van de dol
lar ten opzichte van de yen begon op
6 oktober. Toen moest in Tokio voor
een dollar ongeveer 266 yen worden
betaald, vergeleken mét 291 begin
dit jaar.
Dat de yen in waarde stijgt ten
opzichte van de dollar is van belang
voor de buitenlandse handel van
Japan. Er wordt de laatste tijd zwa
re druk op Japan uitgeoefend om
het overschot op zijn handelsbalans
te verkleinen. Daartoe moet het zijn
export beperken en zijn invoer sti
muleren. De waardevermeerdering
van de yen betekent dat de export
van Japan duurder wordt.
Ook de Europese valutamarkten
ging het gisteren verder bergaf
waarts met de dollar. In Amsterdam
werd 2.4280 genoteerd. De presi
dent van de Zwitserse centrale
bank, Frits Leutwiler heeft gezegd
dat nauw met de Duitse Bundes
bank wordt samengewerkt bij de
steunverlening aan de dollar. Hij
vond het echter Wel tijd worden, dat
de Amerikaanse autoriteitengaan
inzien dat een voortdurende koers
daling van de dollar een ongunstige
invloed op de ontwikkeling van de
wereldeconomie neeft.
DEN HAAG Voor de rest
van dit jaar verwacht de Ne
derlandse industrie een lichte
daling van de (industriële) be
drijvigheid. Dit blijkt uit de
conjunctuurtest van het CBS
overs september, waaraan
tachtig procent van de indu
strie heeft deelgenomen.
In september trad geen verandering
op. Het oordeel over de voorraden
gereed produkt gaf vergeleken
met de voorafgaande maand nau
welijks enige verandering te zien.
Eind september noemde 67 procent
(vorige maand 65 procent) van de
ondernemingen de voorraden nor
maal. 30 procent (32 procent) sprak
van te groot en 3 procent (vorige
maand eveneens 3 procent) van te
klein.
De orderontvangst zowel uit het bin
nenland als uit het buitenland ver
toonde een uiteenlopende beeld en
onderging per saldo weinig verande
ring. Het oordeel over de order
ontvangst vertoonde een verschui
ving van de oordelen normaal en
groot naar het oordeel klein: 51 pro
cent (vorige maand 56 procent) bvan
de ondernemingen noemde de
orderontvangst normaal, 5 procent
(7 procent) sprak van groot en 44
procent (37 procent) van klein
Het indexcijfer van de orderpositie
in aantal maanden werk (basis ulti
mo januari 1976 ls 100) daalde van 99
naar 98. Eind september 1975 en
1976 was dit 100 respectievelijk 97.
Ook de vakbonden hebben zich te
gen de overname uitgesproken. Zij
vreesden, dat het Duitse bedrijf al
leen de goed renderende onderdelen
van Philips zou willen overnemen en
dat Philips „het maar zou moeten
zien te rooien met de minder gunstig
draaiende bedrijven."
Door Philips-Öuphar in opgesplitste
vorm te verkopen aan Schering, zou,
aldus de vakbonden, de werkgele
genheid van ongeveer 800 werkne
mers bij Philips Duphar gevaar lo
pen. Bij dit bedrijf werken momen
teel bijna 2000 mensen in Nederland
en in Verenigde Staten ongeveer
eenzelfde aantal.
Schering heeft laten weten, dat men
een doorzetten van de plannen tot
overneming van Philips-Duphar te
gen de wil van het personeel in, niet
in overweging wil nemen. Dit on
danks het feit dat de ondernemings
raad niet de macht heeft een veto uit
te spreken
Vreemde eend
Philips probeert al geruime tijd Du
phar in een groter verband te doen
opgaan. Het chemische bedrijf Dup
har is nl. altijd een wat vreemde
eend in de bijt van het elektronica
concern geweest. Het ontstaan van
Philips-Duphar dateert uit de jaren
dertig. Philips ontdekte toen nl. bij
proefneming in haar laboratoria, dat
door het ultraviolette licht van een
hoogtezon op vet te laten schijnen
vitamine D ontstond.
Philips-Duphar was de laatste jaren
een verliesgevend bedrijf, dat het
nauwelijks kon bolwerken tegen gi
ganten in de chemische industrie als
Bayer, Hoechst e.d. Omdat Philips
meende dat er alléén overlevings
kansen voor Duphar zouden zijn, in
dien het mogelijk zou zijn dit bedrijf
in een groter geheel te doen opgaan,
werden de laatste jaren tal van po
gingen in die richting ondernomen.
Eén daarv&n was de poging, in 1974
ondernomen, Philips-Duphar te kop
pelen aan de farmaceutische sector
van Akzo. Ak20-Phrama. Deze sa
menstelling ln een nieuwe onderne
ming ging uiteindelijk echter niet
door
Van de kant van Philips is medege
deeld dat men van mening blijft, dat
overneming de beste waarborgen
had geboden voor de overlevings
kansen van de Duphar-activiteiten
op de langere termijn. Het stand
punt van de groeps-ondernemings-
raad wordt betreurd. Men gaat zich
nu op de huidige situatie beraden.
Van een onzer verslaggevers
STOCKHOLM De Nobelprijs 1977 voor economie is verleend
aan de Zweedse professor Bertil Ohlin en de Britse professor
James Meade. De prijs, groot 700.000 Zweedse kronen of 350.000
gulden, krijgen zij voor „baanbrekend werk op het gebied van de
theorie van de internationale handel en internationale kapitaal
bewegingen."
de zijn doctoraal aan de Stockholm
se economische school in 1919. Hij
was hoogleraar aan de universiteit
van Kopenhagen (1924-1929) en pro
fessor aan de economische hoge
school van Stockholm van 1929 tot
1965. Hij leidde de liberale partij van
1944 tot 1967.
Professor Meade (70) doceerde van
1957 tot 1968 economie aan de uni
versiteit van Cambridge Zijn be
kendste werk is „De theorie van in
ternationale economische politiek."
Bertil Ohlin (78) publiceerde als zijn
belangrijkste werk „Inter-regionale
en internationale handel."
„Meade," aldus de Stockholmse Ko
ninklijke Academie van Weten
schappen, „heeft de effecten aange
toond van economische politiek op
de buitenlandse handel en is doorge
drongen in de problemen van stabili-
seringspolitiek in „open" economi
eën. Ohlin ontwikkelde een theorie,
die aantoont welke factoren het pa
troon van de buitenlandse handel
bepalen en de internationale verde
ling van arbeid. Daarnaast laat de
theorie zien welk effect buitenlandse
handel heeft op het vaststellen vah
hulpbronnen, prijsrelaties en de ver
deling van inkomens."
Meade was onder meer lid en voorzit
ter van het economisch secretariaat
van de-Britse regering en hoogleraar
in de buitenlandse handel aan de
Londense economische hogeschool
Ohlin. voormalig leider van de
Zweedse liberale partij en van 1944
tot 1945 minister van handel, behaal-
FNV-bonden:
„Werknemers niet
de sigaar van
duurdere sigaret"
UTRECHT (ANP) De voedings
bonden FNV hebben minister Boers-
ma laten weteri dat de werknemers
niet de sigaar mogen worden van het
voornemen van de regering een pak
je sigaretten twee kwartjes duurder
te laten worden. Als die prijsverho
ging nadelige gevolgen heeft voor ds
werkgelegenheid is de regering ver
plicht voor vervangende werkgele
genheid te zorgen, vinden de voe
dingsbonden.
De Nobelprijs voor economie werd in
1968 ingesteld door de centrale bank
van Zweden ter gelegenheid van het
300-jarig bestaan. De andere Nobel
prijzen literatuur, vrede, natuur
kunde, scheikunde en geneeskunde
worden toegekend door de Nobel -
stichting, die werd gevormd overeen
komstig het testament van de
Zweedse industrieel Alfred Nobel,
die in 1896 stierf.
TOKIO Bij de Japanse scheeps
werven zijn in de eerste helft van het
boekjaar 1977, dat op 1 april is be
gonnen. 110 schepen van bij elkaar
1,51 miljoen bruto ton besteld door
buitenlandse rederijen. In de eerste
helft van het voorgaande jaar be
droeg de buitenlandse orderont
vangst 254 schepen van in totaal
3,16 miljoen bruto ton
De Japanse vereniging van scheeps-
exporteurs schrijft de inzinking toe
aan de aanhoudend kleine vraag
naar scheepsruimte en aan de verhe
viging van de concurrentie van lan
den als Zuid-Korea en Joegoslavië
De Japanse werven hadden eind
september buitenlandse orders in
portefeuille voor 590 schepen van in
totaal 11,13 miljoen ton. Een half
jaar eerder moesten er nog 739 sche
pen van bij elkaar 15,05 miljoen ton
voor buitenlandse rederijen worden
gebouwd.
