Foto van Menten in
Duits uniform vals'
Een spaarder kan in
principe drie kanten op:
Een kleine kopieerder heeft
wei eens een schokkende ervaring.
RANK XEROX
Bezoek aan Menten
was niet toegestaan
Kamer in het nauw
Congres
Ban de bom of niet?
Het fractie-lek
Het andere lek
Niet vastzetten.
Vastzettenen
er toch aan
kunnen komen.
^7%
Echt vastzetten.
De Amro Bank is er voor alle spaarders.
».G 11 OKTOBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet 9
PARLEMENTPARLEMENTAIRPARLEMENTARIËRPARLEMENTARISMEPARLEMENT
Redactie: Ferry Mingelen. Bijdragen: Theo Koelé en Gerard van der Wulp.
Kleine kopieerapparaten
hebben een hard leven want
mensen doen soms gekke dingen.
Daarom moet u een goed,
solide apparaat nemen.Van een
betrouwbare firma.
Een Kleintje Xerox!
Die spuwen in duizenden bedrij
ven braaf hun kopietjes dag in -
dag uit. Op gewoon papier. En
mocht er iets misgaan dan
verhelpt Rank Xerox dat.
Dubbele zekerheid dus:
betrouwbaarheid plus eerste
hulp. Bel voor informatie:
020-172966.
Kleintje Xerox - Altijd goed.
or Leo Kleyn
ISTERDAM Bij de voortzetting van het proces tegen Pieter Menten heeft de 54-jarige arts
ria Sickesz uit Wassenaar aan het slot van de gisteren gehouden zitting een zowel naar inhoud
naar vorm opzienbarende verklaring afgelegd. Als getuige door verdediger mr. L. van
ijningen opgeroepen, liet zij de bijzondere strafkamer van de Amsterdamse rechtbank weten
een op een foto afgebeelde geüniformeerde man ten onrechte voor Menten wordt gehouden. Zij
deze mededeling vergezeld gaan van de beschuldiging dat tegen Menten een „hetze" wordt
voerd.
yrouw Sickesz. die zich arts voor
inuele therapie noemt, heeft de
b die Menten in uniform zou voor
alen. vergeleken met een recente
0 van hem. Daarbij is zij tot de
iclusie gekomen dat de in een
lts uniform geklede man. vooral
pt op de vorm en de grootte van
(ns neus. Menten niet kan zijn
ar haar mening is de vergelijking
echtvaardigd. omdat een neus.
fiers dan lippen en kin. in de loop
1 de jaren niet verandert
en en zijn verdediger hebben
gezegd dat de onderhavige
die in 1941 is gemaakt, een
'valling is. Volgens mevrouw Sic-
is de daarop afgebeelde man
g lang geen 42 jaar. de leeftijd die
«ten toen had bereikt. Ook zou
ten. gezien andere foto's uit die
niet zo slank zijn geweest.
getuige zei zich eigener beweging
de verdediger van Menten ge-
d te hebben, uit verontwaardi-
over een gang van zaken die
ens haar de persvrijheid in ge-
brengt. Zonder diens naam te
(men. keerde zij zich daarmee te-
I Hans Knoop, die bij zijn bezoek
I de Oekraïne, het spoor van Men-
volgend, de door haar aan de
(k gestelde foto aan de plaatselij-
bevolking heeft voorgelegd. Vol
ts haar had het Knoop onmiddel-
duidelijk kunnen zijn dat de
ft op die foto niet Menten voor-
Ide. Zelfs een kind, zo zei ze, kon
zien.
I officier van justitie, mr. A. F. J.
Habermehl, vond die bewering
t al te stellig. Hij wees erop dat
t goede vriendin van Menten hem
die foto had herkend. De „uitval
tr de pers" noemde hij „hoogst
lechtvaardig".
flens haar getuigenverklaring be-
hde mevrouw Sickesz zich van
cassetterecorder, die haar woor-
registreerden. De officier wees
president, mr. J. A. Schröder.
dat het gebruik van zo'n appa-
niet is toegestaan, waarop de
ige werd verzocht de recorder
•n werking te stellen. Mevrouw
;esz zei daarvan gebruik ge-
akt te hebben, omdat zij vreesde
t haar verklaring een „pershetze"
I kunnen ontketenen,
nten kreeg, zij het minder open-
L gisteren ook enige steun van de
bendeskundigen C. van Brakel,
(bonden aan het Gerechtelijk la
boratorium in Rijswijk, en K. B. K.
Görlitz, die op verzoek van de verde
diging was opgeroepen. Beiden had
den een onderzoek ingesteld naar de
patroonhulzen, die in de massagra
ven in Podhorodce en Urycz zijn
gevonden. Hun bevindingen deden
afbreuk aan de verklaringen van Mi
chael Hauptman. de tegenwoordig
in Stockholm wonende ingenieur
die als een van de belangrijkste ge
tuigen charge in het proces tegen
Menten wordt beschouwd
De beide getuigen-deskundigen me
nen op grond van hun onderzoek dat
bij de massa-executies in Podhorod
ce en Urycz gebruik is gemaakt van
een machinepistool, ook wel pistool
mitrailleur genoemd. Uit verklarin
gen van Hauptman valt af te leiden
dat met machinegeweren is gescho
ten. Hauptman zou hebben gezien
dat op een tafeltje, op ongeveer 25
meter afstand van het graf, een of
twee machinegeweren waren ge
plaatst.
Van Brakel en Görlitz konden zich
niet goed voorstellen dat een machi
nepistool op een driepoot op een
tafel werd gezet. Van Brakel teken
de daarbij nog aan dat de patroon
hulzen uit het machinepistool, als
dat op 25 meter afstand van een kuil
had gestaan, nooit in die kuil te
recht zouden zijn gekomen, maar
hoogstens een afstand van drie me
ter overbrugd zouden hebben.
Ook de verklaring van Hauptman
en anderen dat slachtoffers met een
nekschot zijn gedood, kwam op los
se schroeven te staan. Van Brakel
achtte het moeilijk om met een pis
toolmitrailleur, zoals toen gebruikt
moet zijn, iemand een nekschot te
geven. Ook Görlitz, die als KNIL-
officier heeft deelgenomen aan de
politionele acties in Indië en daar
betrokken is geweest bij wat op exe
cuties leek, trok de nekschoten in
twijfel. Verder vond hij het onwaar
schijnlijk dat de omstanders waren
blijven toekijken bij de executies,
zoals getuigen verklaard hebben. Ze
zouden, zei hij, bij het oorverdovend
geluid van de schoten, zijn wegge
doken.
Volgens Van Brakel zijn in de mas
sagraven geen hulzen van machine
geweerkogels gevonden, en bestaan
er geen machinegeweren die met
pistoolpatroonhulzen schieten. Ook
twijfelde deze deskundige (evenals
Görlitz) eraan dat de munitie werd
vervoerd in kisten, zoals een aantal
getuigen heeft verklaard. Op een
vraag van de officier antwoordde hij
dat het mogelijk is geweest dat de
gesignaleerde kisten gevulde hou
ders met patronen hebben bevat.
Campagne
i Duits uniform gestoken man op deze foto stelt volgens een
lige in het tegen hem gevoerde proces niet Pieter Menten
Een verklaring van de 52-jarige
ambtenaar van de buitenlandse
dienst A. B. M. Norbart. sinds kort
consul-generaal in Hamburg, kon
met enige goede wil, waaraan het bij
Menten niet bleek te ontbreken,
eveneens in het voordeel van de
verdediging worden uitgelegd. Deze
getuige a décharge, tot voor kort
verbonden aan de Nederlandse am
bassade in Moskou, erkende dat in
de Sowjet-Unie een campagne ten
nadele van Menten was gevoerd.
Daaraan verbond Menten onmiddel
lijk de conclusie dat de uit dat land
afkomstige getuigen geen waar
heidsgetrouwe verklaringen over
hem konden afleggen, omdat ze
daarmee zouden zijn ingegaan tegen
het officieel door de regering ingeno
men standpunt.
Overigens zei Norbart zich niet te
kunnen herinneren dat hij tijdens
het bezoek van de justitiële delega
tie aan Rusland had opgemerkt dat
alleen Russische getuigen die ten
nadele van Menten verklaringen
hadden afgelegd, aanwezig mochten
zijn bij de opening van het massa
graf in Podhorodce. Ook ontkende
hij bij die gelegenheid gezegd te
hebben dat de advocaat van Menten
bij die opening aanwezig had moe
ten zijn.
De raadsman van Menten kwam gis
teren nog even terug op de verras
sende verklaring die zijn cliënt vrij
dag over zijn nationaliteit heeft af
gelegd. Onder verwijzing naar de
oorlogsmisdadiger L., die na zijn
veroordeling van cassatie heeft af
gezien, suggereerde hij dat Menten
nu zegt Nederlander te zijn om te
voorkomen dat hij mogelijk aan Po
len zal worden uitgeleverd.
Het proces zal morgen worden
voortgezet.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Tegen de gegeven
instructies in heeft Pieter Menten
tijdens zijn proces een aantal dagen
bezoek van zijn vtouw Meta mogen
ontvangen.
Dit heeft minister De Gaay Fort
man van justitie gisteren geant
woord op schriftelijke vragen van de
Tweede-Kamerleden Kosto en Mol-
leman (beiden PvdA) en Geurtsen
(WD).
In augustus vroeg mevrouw Menten
de officier van justitie in Amster
dam om in de middagpauze tijdens
de procesdagen haar man te mogen
bezoeken, net als dat donderdags
altijd mocht in het penitentiair zie
kenhuis in Scheveningen. Voor één
keer op 25 augustus, heeft zij de
toestemming toen ook gekregen,
waarbij, aldus de minister, de ge
bruikelijke veiligheidsvoorschriften
ook in acht werden genomen. Zo
was er een parketwachter aanwezig
en was direct contact tussen de ech
telieden verboden.
Per abuis maakte het bewakings
personeel hieruit op. dat Menten
iedere procesdag bezoek mocht krij
gen. Op dinsdag 30 augustus nam
Meta Menten zelfs een dochter van
Mentens broer Dirk mee op bezoek
en tevens mocht hier een persfoto
graaf bij zijn.
Voor de nog komende zittingen zal
er nu streng op toegezien worden
dat aan de instructies de hand ge
houden wordt, aldus de minister.
De Tweede Kamer vergadert de
eerstkomende weken niet. Bij een
gebrek aan een volwaardig kabinet
als gesprekspartner valt er dom
weg niets meer te vergaderen. Nu
het kabinet al weer 203 dagen de
missionair is, zijn alle dringende
ofwel niet omstreden zaken, die er
te bedenken waren, afgehandeld.
De volksvertegenwoordiging is nu
drooggelegd, onvoorziene ontwik
kelingen voorbehouden.
Het voortdurende oponthoud in de
normale werkzaamheden, veroor
zaakt door de slepende kabinets
formatie, betekent zo langzamer
hand wel dat het land ln organisa
torische moeilijkheden dreigt te
komen. De begrotingen, die het
oude kabinet had ingediend en die
de Kamer met de nieuwe bewinds
lieden dit najaar had willen bespre
ken, komen volledig in de knel. En
daarmee ook 's lands uitgaven. Vol
gens de wet moeten alle departe
menten namelijk voor het eind van
het eerste kwartaal volgend Jaar
machtiging voor hun uitgaven krij
gen van de volksvertegenwoordi
ging, anders komen de normale uit
gaven in het nauw. In dat eerste
kwartaal zijn er al problemen met
posten die door inflatie hoger wor
den en met nieuwe uitgaven, om
dat men zonder goedgekeurde be
groting globaal niet meer dan het
vorig jaar in dezelfde periode mag
uitgeven.
Om deze rampspoed te voorkomen
wordt er nu in de Kamer en op de
departementen koortsachtig naar
een oplossing gezocht, waarbij ge
dacht wordt aan de procedure die
de Eerste Kamer altijd volgt. De
Tweede Kamer zou alle begrotin
gen dit jaar nog snel moeten goed
keuren en pas volgend jaar met de
nieuwe ministers een echt beleids
debat moeten houden. In de loop
van november zou het normale al-
femene politieke en financiële de-
at over de begroting met het nieu
we kabinet kunnen worden gehou
den, gecombineerd met de rege
ringsverklaring, de week daarop
gevolgd door de formele behande
ling van de afzonderlijke begrotin
gen, waarbij alleen over wijzigings
voorstellen kort gedebatteerd zou
worden. Op die manier kunnen de
departementen toch nog op tijd
een goedgekeurde begroting bin
nen hebben.
Als de kabinetsformatie weer aan
zienlijk langer zou gaan duren,
stort ook dit kaartenhuisje in
elkaar.
De PvdA houdt eind deze week een
driedaags congres over een nieuw
beginselprogram. Nu de PvdA-af-
gevaardigden toch bijeen zijn, zal
ook de actuele politiek, de formatie
daar worden besproken. Dat kan
nog spannend worden. In de moei
lijke onderhandelingssituatie tus
sen PvdA en CDA, kan een harde
congres-uitspraak van veel invloed
zijn. Dat is er ook de reden van dat
momenteel op het Binnenhof de
volgende politieke wijsheid geldt:
willen PvdA en CDA nog zaken
doen, dan zal dat voor donderdag,
het begin van het congres, zo enigs
zins mogelijk, moeten gebeuren.
Voor de rest wordt het congres in
Pvd A-gelederen als „natuurlijk
heel belangrijk, maar toch niet zo
erg interessant", betiteld. Enkele
Jaren geleden, nog onder het partij
voorzitterschap van de huidige
burgemeester van Rotterdam. Van
der Louw, begon in de PvdA een
discussie over de vraag of er geen
nieuw beginselprogramma moest
komen. Van der Louw voelde er
weinig voor, „we hebben wel wat
beters te doen." zei hij, maar het is
er nu toch van gekomen. Het oude,
uit 1959 daterende program, was
een belijdenis voor het economisch
vooruitgangsgeloof, en die tijd zijn
we toch voorbij, vond men in brede
PvdA-kring.
Het nieuwe beginselprogramma ge
tuigt dan ook meer van het pessi
misme van de zeventiger jaren, de
eindigheid van economische groei,
grondstoffenvoorraden, mate
waarin het milieu beiast kan wor
den. Nieuwe inzichten over demo
cratisering en feminisme hebben
hun weg gevonden in de vele pagi
na's beginselen, waarop honderden
wijzigingsvoorstellen zijn inge
diend. „De bijbél is gelukkig niet
amendeerbaar", verzuchtte een
CDA-er dankbaar, nadat hij van
het omvangrijke PvdA-stuk kennis
had genomen
Niet alleen over de kabinetsforma
tie, maar ook over de neutronen
bom (dat nieuwe Amerikaanse ding
dat mensen doodt en huizen laat
staan, simpel gezegd) vinden mo
menteel moeizame besprekingen
tussen PvdA en CDA plaats. Op 7
november houdt de Kamer een
hoorzitting over de bom. De PvdA-
buitenland secretaris Harry van
den Bergh heeft het initiatief geno
men de zaterdag voor de hoorzit
ting een brede ban de bom manifes
tatie te houden op hoog niveau. We
willen geen geblèr, maar een aantal
goede sprekers die hun standpunt
met argumenten toelichten, aldus
Van den Bergh. Hij heeft ook het
CDA uitgenodigd in de organisatie
zitting te nemen. De WD niet,
want die is toch niet tegen de bom.
Hoe dat bij het CDA ligt, is niet
duidelijk. De buitenland-specialis
ten zijn verdeeld, de fractie heeft
nog geen oordeel. Daarom ziet de
fractie ook weinig in de manifesta
tie, temeer daar men het ongebrui
kelijk vindt een standpunt naar
buiten te brengen vlak voor een
hoorzigging die juist bedoeld is het
eigen standpunt met de meningen
van buiten te verrijken. Het CDA-
bestuur echter is minder negatief,
men vreest dat niet kleur bekennen
in deze zaak de partij schade zal
doen en ziet kans het CDA-gezicht
weer eens naar buiten te tonen.
Op verzoek van het bestuur onder
handelt het nieuwe kamerlid Gual-
there van Wezel momenteel met de
PvdA over de CDA-deelname. Zijn
eerste eis, meegegeven door het be
stuur is dat de manifestatie van
naam moet veranderen. Geen ma
nifestatie „tegen de bom", maar
over „de gevaren van de bom", een
subtiel onderscheid dat de ruimte
open laat eventueel, de gevaren er
kennende. toch later voor invoe
ring van het projectiel te zijn. Ver
der moet hij een CDA-kopstuk zien
te vinden dat het woord op de ma
nifestatie wil voeren, een zware jon
gen. die mogelijk naast kardinaal
Allrink moet optreden.
Hoe die besprekingen zullen aflo
pen is nog onbekend, maar Van
Wezel voelt zich nu al door fractie
en partijbestuur aardig in de tang
genomen. En dat terwijl hijzelf
geen twijfels heeft over de bom:
„Alweer zo'n nieuw wapen, wat
moet je ermee. Je lokt alleen maar
uit dat de Russen weer iets mooiers
bedenken. Straks krijg je nog een
bom die je tanden eruit blaast,
maar je haren laat zitten. Een dui
delijk nee. wat mij betreft," aldus
Van Wezel.
In de CDA-fractie is men er nog
steeds niet achter hoe het de afge
lopen zomermaanden mogelijk is
geweest dat er meermalen in dag
bladen letterlijk uit strikt geheime
fractie-notulen werd geciteerd.
Speuracties onder leiding van frac
tie-secretaris en waakhond Kleis-
terlee leverden tot nu toe niets con
creets op. Noch bij de fractieleden,
noch bij het personeel kon een
schuldige voor het uitlekken van
de fractienotulen worden ge
vonden.
Daarom zocht men het maar in
andere maatregelen: afgelopen zo
mer werden deuren van de hande-
llngenkamer van de Tweede Ka
mer. waar de CDA-fractie toen ver
gaderde. geheel geluiddlcht ge
maakt. om eventueel afluisterende
journalisten in ieder geval dat stie
keme werk onmogelijk te maken
Voor het in eigen kring houden van
de notulen was dat natuurlijk een
zeer overbodige maatregel: uit de
krantencitaten bleek duidelijk dat
de notulen letterlijk waren geci
teerd. en niet het exact besprokene
in de besloten fractievergade
ringen
De afgelopen weken is nu een nieu
we activiteit ontwikkeld. Men
zoekt nu de lacune weer waar die
naar alle waarschijnlijkheid ook
zit: in de eigen gelederen. Op de
deur van de personeelskamer van
de CDA-fractie een deur die veel
vuldig door alle CDA-ers gepas
seerd wordt wordt nu via een
voor deze gelegenheid van het mi
nisterie van defensie betrokken af
fiche. een beroep gedaan op het
geweten: een anoniem persoon, die
met geheime informatie de tele
foon pakt. wordt toegeroepen: „Be
zint eer gij begint".
Overigens wordt er natuurlijk niet
alleen uit de CDA-fractie „gelekt".
Zo kwam deze week een interne
nota van minister Pronk over de
ontwikkel ingshulp naar buiten
Ontwikkelingshulp is een van de
weinige terreinen waar het, zoals
men in PvdA-kring durft toe te
geven, goed samenwerken is met
het CDA. In beide partijen staat
het handhaven van de hulp-om
vang. ook in moeilijke tijden, bo
venaan de wensenlijst. In de nota
van Pronk wordt echter benadrukt
dat ontwikkelingshulp bij het CDA
totaal in verkeerde handen zou
zijn. Dat heeft, zei een woordvoer
der, niets ie maken met het feit dat
Pronk zelf minister op die post wil
blijven Het is maar dat je het weet
Het affiche dat de CDA-fractie tot het „betere" opwekt.
PARLEMENTPARLEMENTAIRPARLEMENTARIËRPARLEMENTARISMEPARLEMENT
(ADVERTENTIE)
Ofwel sparen en snel aan jé
spaargeld kunnen komen.
Daar heeft de Amro Bank een
Rente Spaarrekening voor,
of het bekende Spaarboekje.
Dat is simpel, overzichtelijk
en heel flexibel. En u krijgt
een rente van
Dat is sparen voor een hoge
rente, maar in noodgevallen
er, toch aan kunnen komen.
Daar heeft de Amro z'n Plus
rekeningen voor. Alleen als u
opneemt betaalt u I of 2'\»
opnamekosten over het
opgenomen bedrag. En anders
zijn ze goed voor maar liefst
Dat is voor de spaarder die
de allerhoogste rente wil.
Maar dan ook voor lief
neemt dat z'n geld langere
tijd vastligt. Amro's Vaste
Looptijd Rekeningen
bijvoorbeeld gaan van 2 tot
6 jaar vast. En de rente
varieert dan van 7 tot go/
