isserij weer verliesgevend
Overheid moet modernisering industrie stimuleren
Nieuw chemisch
bedrijf in Delfzijl
Resultaten zeevisserij
1
Niet alle jonge boeren
kunnen hier aan de slag
'eruggang export was
roter dan verwacht
esultaten minder ongunstig dan in 1975
Nieuwe kansen
voor midden-
en kleinbedrijf
Inkomen bij
horeca terug
Agrariërs zijn eikaars concurrenten
lederlandsche Bank in kwartaalverslag:
NOM steekt er 73 miljoen in
Volgende week
erste gesprek over
loopkracht-injectie
Miljoenencontract
voor ontwikkeling
van stirlingmotor
De weinigen
die vaak de
lucht ingaan
Van der Zwan: vermindering collectieve uitgaven helpt niet
kTERDAG 8 OKTOBER 1977 -
FINANCIEN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet
31
an een onzer verslaggevers
EN HAAG De Nederlandse
sserij in zijn totaliteit heeft in
176 voor het derde achtereen-
dgende jaar verliesgevend ge-
erkt, zij het dat de verliezen
einer zijn dan in voorgaande
ren.
>lgens een rapport (met voorlopige
fers) van het Landbouw-Econo-
sch Instituut (LEI) bedroeg het
rlies in 1976 22.4 miljoen gulden
gen een verlies van 34,2 miljoen in
(75 en 39,2 miljoen in 1974, Uit het
pport komt naar voren, dat
ede door de saneringsregelingen
i Nederlandse vloot in de afgelopen
ree jaar in omvang is gedaald. In
76 was het in het bijzonder de
Dot van de kleine zeevisserij die
genomen is, terwijl ook de vloot Hoewel de situatie voor de Nederlandse zeevissers allerminst florissant is, zijn de verliezen in 1976 enigszins
in de garnalenvisserij kleiner is ge- teruggebracht. Dit geldt althans voor de grote zeevisserij (treiters) en de kleine zeevisserij (kotters). De garnalenvisserij
>rden daarentegen leverde grote netto-tekorten op.
De mens zal zijn behoefte om zijn
welvaart te demonstreren steeds
minder gaan bevredigen door huis
houdelijke apparaten en auto's en
steeds meer door reizen, antiek,
kunstvoorwerpen, mode. horeca-
diensten. persoonlijke verzorging
en delicatessen. Winkels en andere
kleine bedrijven die daarin zijn ge
specialiseerd, zullen daar van profi
teren. schrijft drs. J. Dieters. Hij is
hoofd van de bedrijfseconomische
afdeling van het Economisch Insti
tuut voor het midden- en kleinbe
drijf en noteerde zijn gedachten in
het blad EIM-mededelingen.
Ook de persoonlijke voorkeuren
zullen weer een grotere rol gaan
spelen, meent drs. Dieters. Daar
door zullen in het bijzonder de kan
sen voor het op „maatdistributie"
gespecialiseerde bedrijf toenemen.
Op dit gebied is de concurrentie-
kracht van het midden- en kleinbe
drijf ten opzichte van het grootbe
drijf veel sterker dan bij de distri
butie van massa-artikelen.
De heer Dieters constateerde een
verschuiving in de vraag. Bij de
optredende vervangingsvraag krij
gen de huishoudelijke apparaten
en de auto's steeds meer het karak
ter van het noodzakelijk goed. de
consument in deze sector zal gaan
streven naar efficiënter gebruik (la
gere energiekosten, langere levens
duur).
Door de stijging van de grondstof-
kosten zullen de huishoudelijke
produkten in prijs stijgen. Beper
king van de loonkosten zal de ver
houding tussen arbeidsintensieve
reparatie en de prijs van het pro-
dukt daarom in het voordeel van de
reparatie veranderen. Ambachtelij
ke reparatiewerkplaatsen krijgen
daardoor gunstige vooruitzichten
De grotere aandacht voor de belan
gen van het „langzame" verkeer
kan er. naar het inzicht van de heer
Dieters. toe leiden dat een deel van
de bestedingen, hetzij dichter bij
huis wordt verricht, hetzij op plaat
sen waar (nog) geen belemmerin
gen voor het autoverkeer zijn aan
gebracht Volgens de heer Dieters
zal het grootwinkelbedrijf het er
niet gemakkelijker op krijgen. Dat
is ondermeer een gevolg van de
neiging tot schaalverkleining
lerbij zijn ook de aanvoeren, zowel
in de kleine als de grote zeevisserij
i de garnalenvisserij, geringer ge-
eest. Door een stijgend prijsver-
op is de totale besomming van de
ote zeevisserij maar een beetje ge
lald en dié van de kleine zeevisserij
lfs nog toegenomen. De slechte
mg van zaken echter in de garne-
nvisserij (zware concurrentie uit
est-Duitsland, waar de garnalen-
invoer op een recordhoogte kwam)
idde tot een belangrijke daling van
besomming, waardoor deze tak
in visserij van winst (in 1975) op
irlies (in 1976) overging.
ëkorten minder groot
oor de grote zeevisserij leidde het
einer worden van de vloot en de
n opzichte daarvan minder gedaal-
besomming tot een hogere be-
imming gemiddeld per schip, zodat
e nettotekorten minder groot wa
rn dan in 1975. Ook voor de kleine
fekotters waren in het algemeen de
esommingen hoger en de nettore-
iltaten minder ongunstig. In enkele
wallen, aldus het rapport van het
zowel de grote als de kleine zeevisse
rij stegen ten opzichte van 1975. De
gemiddelde inkomens van de be
manning van garnalenkotters liepen
daarentegen weinig tot vrij sterk
terug.
besommingen per schip grote netto-
tekorten op Alleen de gamalenvls-
sers uit Wieringen boekten positieve
resultaten.
De inkomens van de opvarenden in
LEI, bleek binnen een groep het net
to-resultaat gemiddeld positief te
zijn.
In de garnalenvisserij leverden de
vaak aanzienlijk lagere gemiddelde
Kleine zeevisserij Grote zeevisserij Garnalenvisserij Totaal zeevisserij
1975
1976 1)
1975
1976 1)
1975
1976 1)
1975
1976 1)
Aantal schepen
423
382
56
44
165
165
644
591
Motorvermogen (1000 pk)
335
323
77
68
29
30
441
421
Aantal opvarenden
2126
1903
703
595
415
401
3244
2899
Aanvoer (min. kg)
113
106
84
71
7
7
204
184
Besomming
281,6
304,9
98,9
94,7
25,5
16,4
406,0
416,0
Non-factorkosten 2)
179,7
190,2
66,1
58,4
12,2
8,8
258,0
257,4
Netto toegevoegde waarde
101,9
114,7
32,8
36,3
- 13,3
7,6
148,0
158,6
Waarvan: Rente
29,5
27,7
8,4
8,3
1,6
1,5
39,5
37,5
Loon/soc. lasten
93,6
100,4
37,7
35,2
11,4
7.9
142,7
143,5
Netto-resultaat
-21,2
-13,4
-13,3
-7,2
+0,3
-1,8
-34,2
-22,4
1) voorlopige cijfers
2) totale kosten, excl. rente en deel/soc. lasten
OVERZICHT VAN LANDBOUW-ECONOMISCH INSTITUUT
DEN HAAG Het reële inkomen
van de Nederlandse werknemer is
sinds 1970 met éénderde gestegen,
maar dat van de horeca-ondernemer
is in dezelfde periode met eveneens
éénderde gedaald, zodat er van een
zeer verontrustende achterstand in
de inkomensontwikkeling van de
laatste kan worden gesproken.
Dit staat in het jaarverslag 1976 van
Horecaf, de Nederlandse bond van
werkgevers in Hotel-, Restaurant-,
Café- en Aanverwante bedrijven.
Verdere punten uit dit verslag: ten
opzichte van 1975 heeft er in 1976
een omzetvermeerdering in de tota
le horeca plaatsgevonden van 15
procent, maar drie procent daarvan
is slechts het gevolg van de groei
van de produktie.
Prijsstijgingen werken zeer nadelig
op de vraag naar de dienstverlenin
gen van de horeca en werken vooral
het thuisverbruik van dranken in de
hand. Dit klemt volgens het verslag
des te meer als men weet. dat drie
vijfde van de totale horeca-omzet
afkomstig is van Nederlandse parti
culiere consumenten.
BIDDINGHUIZEN De boeren in de Europese Gemeenschap zijn eikaars
concurrenten en willen dat ook zijn. Dit zei ir. G. Braks. Landbouwspeclalist
van de CDA-fractie in de Tweede Kamer en lid van het Europese Parlement,
op de bijeenkomst van jonge boeren in de Flevohof.
i een onzer verslaggevers
kmsterdam De Nederlandse export heeft in het tweede
[wartaal een verdere achteruitgang te zien gegeven. In een half
par tijds is daarmede ongeveer de helft van de in de voorafgaan-
anderhalf jaar opgetreden groei weer verloren gegaan.
it zegt De Nederlandsche Bank in
■fcar verslag over het tweede kwar-
van 1977. De bank merkt daarbij
dat de indruk bestaat dat de
iggang van de export iets groter
geweest dan op grond van de ont-
ikkeling van de invoer van onze
nemers verwacht had mogen
(orden.
i>lgens de bank had de teleurstel-
Inde ontwikkeling van de uitvoer
1,1 ^k gevolgen voor de industriële pro-
liktie Dat deze zich niettemin in de
{rste twee kwartalen van dit jaar
indhaafde op het peil van de twee-
t helft van vorig jaar kan dan ook
prden toegeschreven aan de voort-
lande groei van de nationale beste
ngen.
I dit verband wordt erop gewezen.
»t in de uitkomsten van de opeen-
Hgende conjunctuurtests in de in-
jistrie al geruime tijd geen duidelij-
~1 tendens valt te bespeuren. De
beur is evenwel voortdurend pessi
mistisch gebleven.
jaarbasis vond zijn oorzaak in een
nog zeer aanzienlijke toeneming van
het hypothecaire krediet. Hiervan
gaf de uitbreiding een niet eerder
bereikt tempo van meer dan 30 pro
cent op jaarbasis te zien. De krediet-
vraag van het bedrijfsleven toonde
daarentegen geen grote omvang. De
versnelling die in het eerste kwartaal
optrad is vermoedelijk van inciden
tele aard geweest.
GRONINGEN Het Amerikaanse chemische bedrijf Upjohn
Polymer is van plan een nieuwe fabriek te stichten in Delfzijl, die
150 miljoen aan investeringen zal^vergen, zal 75 arbeidsplaat
sen opleveren.
Hij tekende hierbij aan dat, doordat
het integratieproces in de EG stag
neert, de boeren in de aangesloten
landen in een ongelijke concurrentie
tegenover elkaar komen staan. In
het nationale overheidsbeleid zal
daarom, zo meende hij, meer dan
ooit rekening gehouden moeten wor
den met de noodzaak de producen
ten niet een nog slechtere positie te
brengen Hij doelde hiermee op het
van land tot land vér uiteenlopend
sociale en fiscale beleid.
Niet alle jonge boeren zullen In Ne
derland aan de slag kunnen en niet
alle landbouwbedrijven zijn hier le
vensvatbaar te maken of te houden.
In andere EG-landen, zoals Frank
rijk, kan daar meer ruimte voor zijn.
Gaat zo'n jonge boer zijn onderne
merschap in zo'n partnerland uitoe
fenen. dan kan niets hem beletten
bij vestiging gebruik te maken van
de daar geldende faciliteiten. Hij zal
zich dan wel moeten meten met zijn
Franse collega's en zal zijn vrienden
in Nederland mogelijk spoedig als
concurrenten ervaren.
Waarschuwing
Dr. J. Zijlstra
«stedingen
lat de nationale bestedingen be
eft constateert de centrale bank.
It de opvallendste ontwikkeling
er zowel in het eerste als in het
reede kwartaal de voortgezette
Ij ging van de investeringen in wo
ngen was. De groei van het parti-
lliere verbruik onderging in de eer-
e vier maanden van dit jaar enige
frsnelling, vooral onder invloed van
in zeer grote vraag naar personen-
kto's.
et blijvend hoge groeitempo van
it bankkrediet 18 procent op
an onze parlementsredactie
'EN HAAG Het demissionaire
Bbinet gaat volgende week contact
leken met werkgevers en vakbewe-
jng over de koopkracht-injectie;
e het kabinet wil toedienen. Maat-
igelen van de overheid, bedoeld om
koopkracht van de werknemers
peil te houden, hangen nauw
men met het beleid, dat werkge-
rs en vakbeweging uitstippelen
lor de Ionen en andere arbeids-
torwaarden in 1978
et kabinet hoopt volgende week te
iren. welke punten in dat beleid
ntraal zullen staan Na dit eerste,
irte overleg zal het kabinet volgen-
1 week vrijdag uitgebreid praten
'er de koopkracht-injectie. In de
fek daarop staat een nieuw, uit-
leriger contact met werkgevers en
ikbeweging op het programma,
emier Den Uyl zei dit gisteren na
loop van de wekelijkse vergade-
ig van de ministerraad.
Jen Uyl heeft de Tweede Kamer
"Vze week laten weten, dat uiterlijk
m de tweede helft van oktober een
^kket maatregelen klaar moet zijn.
AMSTERDAM Ford Motor Co in
de Ver. Staten heeft met de Ameri
kaanse overheidsinstelling voor
energieresearch en -ontwikkeling
een contract afgesloten voor de ver
dere ontwikkeling van een compac
te stirlingmotor voor personenau
to's.. (Deze motor is afgeleid van een
door het Philips Researchlaborato-
rium-ontworpen prototype. De mo
tor kan in principe op meerdere
soorten brandstof lopen, is geruis-
arm en heeft relatief schone uitlaat
gassen)
De duur van het ontwikkelingspro
gramma. dat in de Ver. Staten van
start gaat, is gesteld op acht jaar. De
totale ontwikkelingskosten bedra
den 160 miljoen dollar, waarvan 110
miljoen dollar door de overheid en
de rest door Ford wordt gefinan
cierd.
Marktberichten
VISSERIJ IJMUIDEN - 2140 kg tong 31 kis
ten tarbot en gnet 1289 kisten kabeljauw 798
kisten kool vis 50 kisten schelvis. 675 kisten
wijting. 412 kisten schol 319 kisten schar 241
lusten makreel 81 kisten diversen
Prijzen per kilogram: tarbot 19.04-18,50, gr. tong
15,37-15.32, gr.m. tong 13,53-13,12, kl.m. tong
12.77-11.89. tong I 9,09-8,67. tong II 8.05-7.75
Per 10 kilogram: tarbot 530-204. griet 250-110,
schelvis 1104, schelvis U 75. schelvis III IV 96-
56, wijting III 65-23, gr heek 136. schar 94-45,
schartong 50, ham met kop 156-102, lom 66,
koolvis 183-81, koolvis II83-78, koolvis III88-62.
kool vis IV 77-50. leng 85-70, schol I 114-102,
schol II 114-88, schol III 112-73. schol IV 85 60.
makreel I 50-30, makreel II 34-21,60, kabeljauw I
160, kabeljauw II246-156, kabeljauw III 190-144.
kabeljauw IV 164-142. kabeljauw V 138-54, rode
poon 92-47, poontjes 34, haai 42
Besommingen - KW 167: 10 500. KW 74
28 600 IJM 211 6 300 UK 23 5 900 UK 138
17 700. IJM 18 2 000. KW 206 6 100. KW 152
6.000. SCH 36 4 300. UK 48 en UK 78 9 500. UK
200 4 300. IJM 27 3 800. KW 41 33 100. IJM 207
10 600, UK 17 en UK 18 21 000. VD 20 en YE 25
2 600 Vijl Texelaars met een totale besomming
van 68 000
BRAAT BOUWSTOFFEN zag de
winst in het eerste halfjaar stijgen
van 126.000 tot 354.000. Gezien
de goede orderportefeuille zal de uit
komst over het hele jaar eveneens
gunstig zijn.
Bekend was al dat er een gegadigde
was voor een nieuwe chemische ves
tiging in Delfzijl want de Noordelijke
Ontwikkelingsmaatschappij had
zich al bereid verklaard daar 73
miljoen in te steken. Gedeputeerde
Staten van Groningen hebben nu
toegegeven dat het om Upjohn gaat.
In de eventueel in de Eemsmond te
vestigen basis-industrie zal ook fos-
geen geproduceerd worden, een zeer
giftig gas. Om vast te kunnen stellen
of het bedrijf van Upjohn past in de
milieunormen-nota van de provincie
Groningen, zijn gedetailleerde gege
vens nodig. Die komen pas beschik
baar als Upjohn een besluit heeft
genomen over de produktie-capaci-
teit en de technische realisatie. In
verband met de risico's zal de opslag
capaciteit van fosgeen in ieder geval
zo klein mogelijk gehouden moeten
worden, menen GS.
Gezien de geringe afstand van Up
john tot de woonkern Weiwerd, ach
ten GS het hoogst wenselijk dat de
bewoning van Weiwerd is beëindigd
op het moment dat het bedrijf in
werking treedt.
ROLINCO heeft over het boekjaar
1976-77 een winst behaald van 82
min tegen 70 min over het voor
gaande jaar.
Aangezien voor Rolinco ook over
1976-77 geen fiscale verplichting be-,
staat tot een uitdeling in contanten,
wordt voorgesteld wederom een be
lastingvrije uitkering van 5 pet in
aandelen ten laste van de agloreser-
ve ter beschikking te stellen en de
jaarwinst geheel aan de reserve toe
te voegen.
BAM HOLDING (bouw) verwacht
geen lagere winst dan over 1976 toen
netto 3,3 miljoen werd verdiend.
NOORD-EUROPEESCHE HOUT
draaide in het eerste halfjaar van
1977 redelijk maar vreest ernstige
gevolgen van de herhaalde devalua
tie van de Zweedse kroon op de
waardering van de voorraad en op
de marktsituatie. Een verlies over
1977 is dan ook niet uitgesloten.
LENING: De Nederlandse Inves
teringsbank voor Ontwikkelingslan
den gaat voor tien jaar 100 miljoen
lenen tegen 7,75 procent. De uitgif-
tekoers wordt op 11 oktober bekend.
De inschrijvingsdatum is 13 okto
ber, de stortingsdatum 15 novem
ber. De aflossing in vijf jaar
begint in 1983.
LUCHTBUS Iran zal de ko
mende jaren waarschijnlijk tien tot
twaalf vliegtuigen van het type A300
„Airbus" kopen. Nog dit jaar zullen
er vier worden geleverd, aldus de
woordvoerder van president Gis-
card d'Estaing. De Airbus is een
gezamenlijke produktie van de
Westduitse en Franse luchtvaartin
dustrie. Ook VFW-Fokker doet er
aan mee. Het toestel kan 250 passa
giers vervoeren en kost 25 miljoen
dollar (ongeveer 60,7 miljoen gul
den). Dit jaar zal de Iraanse lucht
vaartmaatschappij er twee kopen
en twee huren.
De heer Braks waarschuwde tegen
produktiecontingentering, vooral in
de zuivel. Zo'n regeling zou in de EG-
administratie niet zijn door te voe
ren. Als ze er toch zou komen, zou ze
geen garantie bieden voor hogere
prijzen, terwijl ze voor Nederland in
de praktijk zou neerkomen op een
aanzienlijke produktleverminde-
ring. Dat laatste zou een ongerecht
vaardigde concurrentievervalsing
betekenen ten nadele van de Neder
landse boeren, die binnen de EG de
melk toch relatief goedkoop produ
ceren. Illusies moeten wij ons maar
niet maken, waarschuwde Braks ten
slotte. In vele EG-landen, maar ook
in het Copa (het samenwerkingsor
gaan van de landbouworganisaties)
wordt Nederland gezien als de be
langrijkste veroorzaker van de zuive-
loverschotten.
Tekort aan automonteurs
Winstgevendheid
autobedrijf zakt
DEN HAAG Uit het thans afge
sloten bedrijfsonderzoek naar de
rentabiliteit in de Nederlandse auto
bedrijven over 1976 blijkt, dat de
netto-marge In procenten van de
omzet is gedaald van 1.4 procent ln
1975 naar 1,2 procent in 1976. Hier
mee verminderde de rentabiliteit op
het totaal geïnvesteerde vermogen
van gemiddeld 8.9 tot 8.3 procent,
terwijl voor een gezonde bedrijfs
voering en continuïteit 13 procent
noodzakelijk is. Ook voor 1977 moet
worden gevreesd voor een onvol
doende rendementscijfer als de
overheid niet overgaat tot een rui
mer handelsmargebeleid en meer
mogelijkheden tot doorberekening
van kostenstijgingen.
Dit heeft de heer J. W Nefkens,
algemeen voorzitter van de BOVAG
(Bond van Motorvoertuigen Bedrij
ven), in zijn openingsrede gezegd op
het jaarlijkse BOVAG-bondscon-
gres in Den Haag. De personeels
voorziening in dezet bedrijfstak
noemde de voorzitter zorgelijk.
Overal ln Nederland is op het ogen
blik een groot gebrek aan vakbe
kwaam personeel ln de werkplaat
sen en hij pleitte dan ook voor me
dewerking van de overheid door
middel van omscholing en het verle
nen van subsidie aan bedrijven die
bij deze omscholing worden inge
schakeld.
AMSTERDAM Mensen die
voor zaken een vliegtuig ne
men zijn betrekkelijk gering in
aantal, maar die kleine groep
maakt veel goed door vaak te
vliegen: gemiddeld zeventien
keer per jaar.
Dat blijkt uit een toespraak
van ir. F. Segers van de Rijks
luchtvaartdienst, die gister
morgen sprak op een bijeen
komst van de vereniging voor
marktonderzoekers in de RAI
te Amsterdam.
De heer Segers vertelde dat
van het totaal aan luchtreizi
gers op de Nederlandse vlieg
velden zestig procent Neder
lander is.
Van het totale aantal vluchten
wordt veertig procent gemaakt
door zakenlieden De overigen
zestig procent blijken vooral
vakantiegangers te zijn Aan
gezien echter de zakenlieden
zeer vaak vliegen, moet het za
kelijke vliegverkeer in handen
te zijn van een kleine groep
steeds weerkerende personen.
In Nederland wordt hun aantal
geschat op 20 tot 30.000 men
sen, wier gemiddelde inkomen
50.000 gulden bedraagt.
Slechts één procent van deze
groep ondergaat Jaarlijks de
z.g. luchtdoop. Het luchtdoop
percentage bij de groep vakan
tiegangers ls tien tot vijftien
procent.
Het gemiddeld inkomen van
de niet-zakelijke reizigera
daalde de laatste jaren van ge
middeld 40.000 gulden tot ge
middeld 20.000 gulden per jaar.
In deze groep blijkt men ge
middeld drie keer per Jaar te
vliegen.
Van onze sociaal economische
Redactie
DEN HAAG De overheid
moet het initiatief nemen tot
een grootscheepse actie voor
opbouw van nieuwe, en moder
nisering en verbetering van be
staande industrieën. De indu
strie kan de risico's van deze
vernieuwing niet op eigen hou
tje dragen, gezien de onzekere
internationale economische si
tuatie. Bovendien is coördina
tie nodig.
Dit plan werd gisteren, op een bij
eenkomst van het Instituut voor on
derzoek van overheidsuitgaven in
Den Haag, gelanceerd door de Rot
terdamse hoogleraar dr A. van der
Zwan. Van der Zwan geniet bekend
heid als een van de linkse economen
die het niet eens zijn met het recept
van uitsluitend loonmatiging en be
zuinigingen bij de overheid, als mid
del om de werkloosheid te be
strijden
Ook als ln Nederland door loonmati
ging en bezuimngingen de loonkos
ten worden gedrukt, zullen loonin-
tensjeve industrieën door blijven
gaan te verdwijnen naar landen met
zeer lage lonen. Dat proces valt met
kostenbeperklng niet meer te stop
pen. Bovendien dreigen de grote
geïndustrialiseerde landen de kleine
re, zoals Nederland, de pas af te
snijden op het gebied van geavan
ceerde, kapitaal-intensieve produk-
ties. „We dreigen van twee kanten
tegelijk uit de internationale markt
te worden gedrukt," aldus Van der
Zwan
Import stijgt
De regering wil nu met lastenverlich
ting de bestedingen aanzwengelen
Maar ook dat zal niet tot verminde
ring van werkloosheid leiden, ver
wacht Van der Zwan. De extra beste
dingen zullen vooral worden inge
vuld met meer import want die is
eenmaal vaak goedkoper dan Neder
lands produkt We bestrijden dan de
werkloosheid wel, maar niet die in
eigen land
We moeten, vindt Van der Zwan,
gewoon erkennen dat we in een eco
nomische depressie zijn beland. Er
zijn overschotten in produktiecapa-
citeit in de belangrijke basis-indus
trieën scheepsbouw, staal, chemie.
Dat is internationaal zo. De oorzaak
mag dan ook niet gezocht worden ln
typische Nederlandse situaties, zo
als een zeer hoog aandeel van de
collectieve uitgaven in het nationale
inkomen. Ook landen die dat niet
hebben, zitten in dezelfde depressie.
Als zo'n depressie langer gaat duren,
zal zich een totale verschuiving vol
trekken in de internationale
krachtsverhoudingen. Nederland
moet zorgen dat het daar sterk uit
tevoorschijn komt.
We moeten dan niet bang zijn voor
protectionisme van de eigen indus
trie. meende Van der Zwan, er wordt
veel lippendienst bewezen aan een
vrije wereldhandel. Maar intussen
proberen alle landen, vooral ook de
grote, hun eigen industrieën te be
gunstigen. „We moeten onszelf niet
vrijwillig slachtofferen." En dat ge
beurt volgens Van der Zwan als
slechts de bestedingen worden aan
gezwengeld en vervolgens een inter
nationale economische opleving in
vrijhandelssfeer wordt afgewacht.
Investeringsplan
Daarom moet er een grootscheeps
investeringsplan komen Dat bete
kent meer overheidsuitgaven Dit
zal leiden tot een hoger financie
ringstekort voor de overheid. Dat is
echter, stelde Van der Zwan. geoor
loofd in het perspectief van een op
levende industrie. De leuze moet
niet zijn: winsten moeten leiden tot
meer investeringen, maar: investe
ringen leiden tot winst
Van der Zwan waarschuwde krach
tig tegen het ln linkse kringen ook
wel gehoorde idee om de werk
loosheid te bestrijden door de over
heid meer mensen in dienst te laten
nemen, met name in de welzijnssec
tor. „Dat is het meest gevaarlijke
wat je kunt doen als het erom gaat
meer werkgelegenheid uit te lok
ken." De overheidsuitgaven hier
voor verzwakken immers het draag
vlak dat de belastingen en sociale
premies moet opbrengen, waarmee
dergelijke uitgaven moeten worden
betaald.
Formatie-akkoord
Prof drs. J. Weltenberg, naast hoog
leraar onderdirecteur van het Cen
traal planbureau en politiek beho
rend tot het CDA. leverde kritiek op
het akkoord dat PvdA. CDA en D'66
ln de kabinetsformatie hebben ge
sloten over de economische politiek.
Dit akkoord is alleen uitvoerbaar bij
een economische groei van 3.5 pro
cent per jaar. En dat lijkt me voor de
komende tien Jaar aan de zeer hoge
kant, aldus Weltenberg.
Weltenberg ging hierbij wel uit van
een groei van het aandeel van de
collectieve lasten in het nationale
inkomen met één procent per jaar,
terwijl volgens de één-procents
norm van minister Duisenberg uit
eindelijk deze lasten groei slechts
rond 0,6 pet bedraagt. Ook ging Wel
tenberg uit van 2 procent inciden
tele loonstijging (promoties en der
gelijke) per Jaar, terwijl in het for
matieakkoord wordt gemikt op 0,75
procent. Dit lage cijfer acht Welten
berg echter hetzelfde ais hopen dat
Nederland binnenkort een subtro
pisch klimaat zal krijgen.
Prof. Weltenberg ziet de economi
sche groei de komende Jaren vooral
komen uit kwaliteitsverbetering:
veiliger auto's, comfortabeler wo
ningen, betere vakanties, zuiniger
apparaten, gezonder voedsel, mi-
lieuzulverder produkten Misschien
moet de overheid dit bevorderen
door bijvoorbeeld bouwvoorschrif
ten of een verplichte energlekeur
voor huishoudelijke apparaten Wel
tenberg gelooft niet In een langer
aanhoudende internationale econo
mische depressie. Sommige landen.
zoals de Verenigde Staten. Dlijven
een goede economslche groei verto
nen. terwijl in de depressie van de
jaren dertig alle landen dezelfde ma
laise vertoonden.
Illusies
De Amsterdamse hoogleraar dr. C.
Goedhart stelde vast dat geleidelijk
een aantal illusies gaan vervagen.
Een van die illusies ls zijnslnzlens
dat meer uitgaven voor de overheid
de voorzieningen van de overheid
verbeteren. Zulke hogere uitgaven
tasten namelijk het draagvlak voor
belastingen en sociale premies aan.
zodat die uiteindelijk steeds minder
opbrengen.
Als zou worden besloten het aandeel
van de collectieve uitgaven in het
nationale inkomen niet verder te
laten groeien, zal vrij spoedig het
absolute niveau van de collectieve
voorzieningen hoger kunnen zijn
dan bij een groei van bedoeld aan
deel met 1 of 0,5 procent per Jaar
Door de loonstijging en de koppe
ling van sociale uitkeringen aan de
looninflatle zijn de laatste Jaren wel
de collectieve uitgaven sterk geste
gen. maar het niveau van de voorzie
ningen nauwelijks, zo betoogde
prof. Ooedhart.
