Israël maakt
zich sterk
tegen Amerika
Labour denkt al aan de verkiezingen
Arrestatie in
West-Duitsland
Zo min mogelijk kerncentralesin West-Duitsland
Sow jet-parlement vandaag bijeen
Voorkom confrontatie
over mensenrechten
Stemming in Belgrado:
Soares in Brussel
Speculaties over vice-president
Partijcongres probeert beeld van saamhorigheid te scheppen
Ontvoering
in Genève
DINSDAG 4 OKTOBER 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
BONN (DPA. Reuter) In West-
Duitsland moeten niet meer kern
centrales worden gebouwd dan ab
soluut nodig Is. Dit hebben minis
ter Matthöfer van onderzoek en
voorzitter Vetter van de Duitse
vakbondsfederatie gisteren op een
internationaal congres over kern
energie in Bonn gezegd Matthöfer
verklaarde dat de Westduitse be
hoefte aan elektriciteit niet zo
sterk hoeft te groeien als tot nu toe
al te dikwijls en te lang is voorgere
kend door de energiebedrijven
Beide heren zeiden met nadruk dat
de Bondsrepubliek niet geheel kan
afzien van het gebruik van kern
energie. Bij het ontwikkelen van
andere energiebronnen mag niet al
les op één kaart worden gezet en er
mogen bij het ontsluiten van nieu
we energiebronnen geen fouten
worden gemaakt, aldus de mi
nister.
Naast het belang dat zij blijft hech
ten aan de ontwikkeling van de
snelle kweekreactor, blijkt de
Westduitse regering de afgelopen
weken een zwaarder accent te leg
gen op de toepassing van zonne-
energie. Voor het kernenergiecen
trum in Karlsruhe Is goedkeuring
verleend voor het in gebruik nemen
van een experimenteel kweekreac-
tortje. De installatie, met een ver
mogen dat enkele procenten be
draagt van dat van de demonstra
tiereactor in Kalkar, zal worden
gebruikt voor onderzoek van koel
systeem en brandstofelementen.
Intussen is de officiële schatting
van het aandeel van zonnewarmte
in het Duitse energieverbruik aan
het eind van de eeuw in enkele
stappen van één naar vijf procent
opgetrokken. Mensen diezonne-ap-
paratuur aanschaffen, komen in
aanmerking voor subsidies die op
lopen tot twintig procent van de
installatiekosten. De deelstaat Ba
den-Württemberg vult de federale
subsidie voor haar inwoners aan
tot 30 procent.
Over de gevaren van de versprei
ding van kerntechniek komen som
bere geluiden uit New York. In te
genstelling tot de eerste berichten,
is de conferentie van 15 exportlan
den vorige maand ln Londen een
mislukking geweest, verneemt de
New York Times in regeringskrin
gen. Door dwarsliggen van Frank
rijk en de Sowjet-Unie zou er geen
kijk zijn op gezamenlijke exportre-
gels om de spreiding van het bezit
van kernwapens tegen te gaan.
Men is het er alleen over eens om
volgend jaar verder te praten. Wel
hebben Frankrijk en West-Duits
land beloofd om voorlopig geen
(plutonium producerende) opwer-
kingslnstallaties te verkopen. Maar
ondanks aandringen van de Ameri
kaanse delegatie hebben deze lan
den hun standpunt in Londen niet
schriftelijk willen bevestigen.
door J. den Boef
BELQRADO Aan de vooravond van de conferentie over de
naleving van het Helsinkl-akkoord van 1915 Is het In de Joegosla
vische hoofdstad al duidelijk dat de kwestie van de mensenrech
ten niet op het scherp van de snede zal worden uitgevochten.
TEL AVIV (Reuter, UPI, DPA) Israël is niet van plan te wijken
voor de druk die de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie momen
teel uitoefenen om het land te bewegen tot terugtrekking uit de
bezette gebieden en erkenning van de rechten van de Palestij-
nen. De Israëlische regering begon gisteren voorbereidingen te
treffen om eventuele druk op economisch terrein te kunnen
weerstaan.
Een woordvoerder van de Israëlische
regering verklaarde dat zijn land in
hoge mate afhankelijk is van Ameri
kaanse hulp waardoor het bijzonder
kwetsbaar is voor politieke druk.
Daarom zijn er maatregelen in voor
bereiding om die afhankelijkheid te
verkleinen. Deze maatregelen bete
kenen dat de Israëliërs de broekriem
zullen moeten aanhalen. Aan alle
ministeries Is gevraagd programma's
op te stellen voor het minimaal
noodzakelijke. De belastingen zullen
verder omhoog gaan om de interne
consumptie te beperken en de uit
voer te bevorderen, aldus de rege
ringswoordvoerder.
De voorgenomen maatregelen on
derstrepen de Israëlische woede over
de Amerikaanse houding ten aan
zien van Israël. Politieke waarne
mers spreken van één van de ernstig
ste crises in de Israëlisch-Ameri-
kaanse betrekkingen. Minister van
buitenlandse zaken Mosje Dajan zei
gisteren dat de nieuwe houding van
de Verenigde Staten erop neerkomt
dat de PLO niet meer door de achter
deur maar door de hoofdingang naar
de besprekingen in Genève gebracht
wordt.
Hartklachten
Inmiddels heeft de socialistische op
positie de door minister van finan
ciën geopperde gedachte voor de
vorming van een regering van natio
nale eenheid verworpen. Ehrlich, die
als woordvoerder van de regering
optreedt nu premier Begin in het
ziekenhuis ligt wegens hartklach
ten. opperde deze gedachte afgelo
pen zondag in verband met de nieuw
ontstane situatie. Overigens lijkt
premier Begin nog niet te herstellen.
Gisteren trad een complicatie op in
zijn toestand door een ontsteking
van het hartvlies. Eerder dit jaar
had Begin een hartaanval.
Van Amerikaanse kant doet men
zijn uiterste best het begin van pa
niek in Israël in te dammen Een
woordvoerder van de Amerikaanse
regering zei dat er geen sprake was
van een crisis in de verhouding met
Israël. ..We zijn het op tal van pun
ten met onze Israëlische vrienden
eens", aldus de woordvoerder van
het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken Hodding Carter,
..maar we verschillen van mening
over de concrete aanpak van be
paalde politieke problemen". Hij
voegde eraan toe dat de Verenigde
duimschroeven"aa^te^etterfdoor De Portugese premier Mario Soares (links) bracht gisteren in Brussel een bezoek aan de voorzitter
stopzetting van economische of mi- van de Europese Commissie, Roy Jenkins, in verband met de Portugese aanvraag voor toetreding tot
litaire hulp de Europese Gemeenschap.
Er zijn daarvoor tenminste twee
redenen. De eerste is dat de voorbe
reidende besprekingen (van half juni
tot begin augustus) hebben geleerd
dat een confrontatie op het punt van
de toekenning van de rechten van de
mens in de communistische landen,
voor de bevolking van die landen
bepaald geen verlichting zal bren
gen. Misschien zelfs eerder het te
gendeel. Een andere oorzaak ls dat
de westelijke landen de afgelopen
maanden gelegenheid hebben gehad
om van een nogal emotionele bena
dering van het probleem tot een
meer zakelijke opvatting te komen.
Dit mede omdat het eigen systeem
ook niet vlekkeloos werkt. Niet zon
der belang ls dat de Amerikaanse
delegatie onder leiding van de vroe
gere VN-ambassadeur Goldberg
heeft laten weten, het niet op een
botsing te zullen laten aankomen.
Uiteraard zal wel op een discussie
worden aangestuurd over de verwe
zenlijking ln alle landen van wat ln
het slotakkoord van Helsinki werd
overeengekomen. Maar dat is geen
nieuws, omdat de conferentie Juist
werd georganiseerd om naleving van
dat akkoord, uiteraard door alle
deelnemende landen, te toetsen.
Factor
Intussen ls het een belangrijke fac
tor dat enkele Oosteuropese landen
in het vrij recente verleden stappen
hebben gedaan die hoe onvol
doende ook ter oplossing van het
probleem zelf de spanning wat
hebben verminderd Vooral met Po
len is dat het geval, dat amnestie
verleende aan de in 1976 gearresteer
de stakers en de leden van het Comi
té ter verdediging van de arbeiders.
Hierbij dient te worden opgemerkt
dat het in de eerste plaats binnen
lands-politieke motieven zijn ge
weest. die tot de vrijlatingen hebben
geleld
Dit laatste geldt ook voor de DDR
(Oost-Duitsland). Zij heeft een aan
tal maatregelen genomen die de
groeiende spanning als gevolg van
sociaal-economische tekortkomin
gen moesten wegnemen. Systeem-
critici werden uitgewezen nadat zij
uit gevangenschap waren ontslagen
Hun gedwongen vertrek was be
paald niet in overeenstemming met
de bepalingen betreffende de rech
ten van de mens
Charta 77
Tsjechoslowaklje heeft eveneens
systeem-critici naar andere landen
laten vertrekken in een poging om
de achterblijvende mensen van
Charta 77 te ontmoedigen (hetgeen
volgens de berichten van de laatste
weken niet is gelukt). De onderteke
naars van Charta 77 worden nu ech
ter minder fel aangepakt dan aan
vankelijk het geval was. Voor de
belangrijkste ondertekenaars die
niet bereid zijn hun land (voorgoed)
te verlaten ls echter ln wezen niets
veranderd, De onvrijheid blijft be
staan. maar valt wat minder op door
het vertrek van mensen die het leven
van de dissident (andersdenkende)
niet konden volhouden. De tragiek
blijft.
Alleen de 8owjet-Unie weigert haar
houding tegenover de pleitbezorgers
van de mensenrechten te verzach
ten. De neiging in het Westen om dit
verschijnsel te zien als een demon
stratieve uitdaging aan het adres
van de westelijke en neutrale lan
den. kan wel eens misleidend blijken
te zijn. Want de Sowjet-Unie kan
zich minder dan de van haar afhan
kelijke landen veroorloven om dissi
denten met fluwelen handschoenen
aan te pakken Zij kan eenvoudig
geen tegemoetkomende houding
aannemen, omdat die zou neerko
men op de erkenning dat er iets aan
het systeem mankeert. En dat zou
bij wijze van spreken het begin
van het einde zijn.
Voor de niet-communistische landen
zal het een moeilijke opgave zijn om
op te komen voor de rechten van de
mensen in Oosteuropese landen,
zonder dat onder die mensen (zoals
dat al eerder is gebeurd) te hoge
verwachtingen worden gekweekt en
zonder dat net verloop van de confe
rentie er nadelig door wordt bein
vloed.
MOSKOU (Reuter, UPI, AP) De president van de Sowjet-Unie
Leonid Breznjew opent vandaag een vierdaagse bijeenkomst
van de opperste Sowjet, het parlement van de Sowjet-Unie.
Tijdens deze bijeenkomst zal het parlement de nieuwe grondwet
goedkeuren.
De afgelopen week hebben een con
stitutionele commissie, het presi
dium van de opperste Sowjet en het
centrale comité de amendementen
goedgekeurd die door Breznjew naar
aanleiding van de uitgebreide dis
cussie in den lande zijn voorgesteld.
Het centrale comité van de commu
nistische partij heeft gisteren twee
nieuwe kandidaatleden voor het po-
litburo aangewezen. Het zijn eerste
onder-minister van buitenlandse za
ken, Vasily Koeznetzow en Konstan-
tin Tsjernenko. De laatste staat be
kend als iemand die heel dicht bij
president Breznjew staat. Hij wordt
al mogelijke kandidaat beschouwd
voor de post van vice-president.
Tsjemenko is 65 Jaar, Koeznetzow
76. Tsjernenko is het hoofd van het
departement van het centraal comi
té, een post die hij al twaalf jaar
bekleedt. In de loop van deze week
zal duidelijk worden of hij inderdaad
Breznjews kandidaat voor het vice-
presidentschap is. Het parlement zal
een dergelijke voordracht namelijk
moeten bekrachtigen.
Een van de speculaties die verder de
ronde doet, is dat Koeznetzow op de
nominatie staat om minister van
buitenlandse zaken Gromiko op te
volgen. Gromiko zou ln dat geval
kandidaat voor het vice-presldent-
schap zijn. Een derde mogelijkheid
is dat men Koeznetzow zelf ais kan
didaat voor het vice-presidentschap
naar voren zal schuiven. Door de
twee nieuwe benoemingen is het
aantal kandidaatleden van het polit-
buro gestegen tot acht. Het aantal
stemhebbende leden ls onveranderd
veertien gebleven.
Een demonstatie van vijftig Russi
sche Joden die gisteren zou plaats
vinden bij de gebouwen van het Rus
sische parlement ls door de Russi
sche politie verhinderd. Joden die
een visum voor Israël hebben aange
vraagd mogen op last van de politie
hun huizen niet verlaten. De vijftig
waren van plan in het parlementsge
bouw te blijven totdat zij uitsluitsel
zouden hebben gekregen over hun
verzoek om een uitreisvisum.
Zes Georgiërs hebben twee dagen
doorgebracht in de Amerikaanse
ambassade in Moskou, terwijl de
Amerikanen uitzochten of er moge
lijkheid was voor hun emigratie naar
het Westen. Het bleek voor het am
bassadepersoneel onmogelijk uit te
vinden of de zes familie in het Wes
ten hadden en zij zijn door personeel
van de Amerikaanse ambassade
naar de trein gebracht die hen weer
terugbracht naar hun geboorte
streek. Het is onbekend of de Russi
sche autoriteiten daarna hebben in
gegrepen.
door Bert van Panhuis
De laatste minuten van een partijcongres van de Britse Labour-
partij zijn altijd de bedrieglijkste van het hele circus. Iedereen
kruist de armen voor het lichaam en houdt de handen van zijn
buren vast. Licht wiegend wordt dan hét lied van de socialisti
sche broederschap en solidariteit „Auld Lang Syne" gezongen,
en dat terwijl men de dagen ervoor elkaar over het algemeen
slechts met rotte vis wilde vergelijken. Het partijcongres van
vorig jaar oktober was er een zeer gaaf voorbeeld van.
Dit jaar zal het anders gaan. wordt in
elk geval de vuile was zoveel moge
lijk binnen gehouden. Dat komt niet
omdat de verschillende vleugels bin
nen de partij van James Callaghan
elkaar ineens gevonden hebben
maar om de simpele reden dat het
waarschijnlijk de laatste grote sa
menkomst voor de volgende algeme
ne verkiezingen zal zijn. en dus moet
de LabourpartiJ voor de kiezers het
toonbeeld van saamhorigheid en re
delijkheid lijken. De eigenaren van
de congresgebouwen in Brighton, de
Zuidengelse badplaats waar vorige
week de roerige Liberalen ook al bij
elkaar waren, hoeven niet bang te
zijn dat deze week alsnog de ruiten
zullen sneuvelen.
Gevierde held
Het Labourgongres van deze week
zal in de allereerste plaats een ere-
schavot zijn voor premier Callaghan
en zijn kroonprins Denis Healey. de
veelgeplaagde minister van finan
ciën Stond Healey vorig jaar om
deze tijd nog'voor de rekenmeesters
van het Internationale Monetaire
Fonds, het IMF, om met de pet in de
hand te vragen om een nieuwe geld
lening. ditmaal is hij een gevierde
held Healey moest vorig jaar beter
schap beloven, anders zou hij geen
cent meer van het IMF krijgen En
kijk ..de kanselier van de schatkist"
is met vlag en wimpel geslaagd Bra
vo. sprak eind september de direc
teur van het IMF dr Han Witteveen
Meneer Healey u hebt een wonder
baarlijke stimulans aan de Britse
economie gegeven. En als blijk van
waardering kreeg Healey ook nog
eens het voorzitterschap van de inte
rimcommissie van het IMF. één van
de belangrijkste beleid-beïnvloeden-
de organen van het geldfonds De
minister zou bijkans een traan van
onder de borstelige wenkbrauwen
hebben moeten wegpinken.
De kans ls echter groot dat de stem
ming onder de socialisten gaat oms
laan en dat de meerderheid van de
partij meent dat de bomen nu weer
tot in de hemel groeien. Callaghan
en Healey zullen al hun gezag moe
ten blijven uitoefenen om het niet
zover te laten komen. Daarnaast wil
Labour ook niet uit het oog verliezen
dat er waarschijnlijk met een jaar
algemene verkiezingen zullen wor
den gehouden en dat de kiezers waar
dat nog mogelijk is eniszins mild
moeten worden gestemd. Anders is
de overwinning van de Conservatie
ven. die er nog steeds in zit. zo goed
als zeker Healey schijnt dan ook van
plan te zijn dit najaar met een aantal
voorstellen te komen, die met name
op het vlak van de directe belastin
gen enige verlichting zullen bieden
aan de Britten.
Gekonkel
Nu de economie weer aan het her
stellen is heeft de LabourpartiJ weer
alle gelegenheid kwesties van ogen
schijnlijk de tweede categorie aan de
orde te stellen. Dat zijn dan voorna
melijk interne politieke kwesties Er
ligt bijvoorbeeld een plan om een
procedure te aanvaarden, waarbij
vertegenwoordigers van een kiesdis
trict regelmatig voor de Labourafde-
ling in dat district verschijnen om te
horen of ze nog wel voldoen. Tegen
een dergelijke procedure bestaan bii
Dc ..verbroedering" aan het eind van het vorige Labour-congrcs. In het midden premier James
Callaghan.
Bonn wil nieuw contact met ontvoerders
KARLSRUHE (DPA, Reuter) De Westduitse politie heeft in de
nacht van zondag op maandag een man en een vrouw in
voorlopige hechtenis genomen. Dit gebeurde in de huidige „actie
tot opsporing van terroristen in de Bondsrepubliek." De aanhou
dingen vonden plaats in een D-trein in de buurt van Bremen. Of
de aanhoudingen verband houden met de ontvoering van de
Westduitse werkgeversvoorzitter Hanns Martin Schleyer wilde
de politie niet meedelen.
in Bonn werd gisteren vernomen dat
de federale recherche aan de ont
voerders van Schleyer een nieuwe
mededeling heeft gestuurd. De rege
ring wil daarmee de Impasse ln het
contact met de ontvoerders door
breken.
De ontvoerders wendden zich twee
weken terug via enkele kranten tot
de Bondsregering en lieten weten
pas met Bonn verder te willen onder
handelen als de regering de tactiek
van het winnen van tijd zou op-
teven en de geëiste vrijlaUng van elf
aader-Melnhofgevangenen zou
voorbereiden
In de laatste mededeling aan de ont
voerders zou de regering dezen op
roepen de contacten vla de Zwitser
Payot te laten lopen en niet via de
kranten, om onjuiste Informatie te
voorkomen.
Inmiddels is de vorige week aanvaar
de wet tot het isoleren van bepaalde
gevangenen een dag na de inwer
kingtreding ook in West-BerliJn toe
gepast De senator voor juatitle. Jür-
gen Baumann. gaf opdracht 19 ge
vangenen elk contact te onthouden.
Zondag had de minister van Justitie
in Bonn, Hana-Jochen Vogel, al op
dracht gegeven hetzelfde te doen
met 70 gevangenen in de Bondsrepu
bliek. In Parijs heeft het hof van
appel gisteren geen besluit genomen
over de vraag of de voormalige Duit
se advocaat Klaus Croissant gevan
gen moet blijven of niet. Volgende
weck maandag komt men opnieuw
bij elkaar en tot zo lang blijft Crois
sant, die verdacht wordt van steun
aan de Baader-Meinhofgroep in ie
der geval in hechtenis Het hof moet
ook een beslissing nemen over het
verzoek van Bonn tot uitlevering van
Croissant. die afgelopen vrijdag in
Parijs gearresteerd werd.
grote groepen van de partij ernstige
bezwaren De tegenstanders zijn
bang dat parlementariërs, die tot
een bepaalde uitgesproken vleugel
van de partij behoren, door gekonkel
en „nachten van de lange messen"
zullen worden verstoten en dat
slechts parlementsleden over blij
ven, die geen enkele eigen inbreng
durven te leveren en aan de hand
lopen van een kleine groep partij
activisten.
De tegenstand is niet uit de lucht
gegrepen de algelopen jaren zijn er
diverse Labourpolitici bij hun kies
districtsafdeling in ongenade geval
len Voor het overgrote deel betrof
het parlementariërs, die tot de rech
terkant van de partij behoren Dat
juist deze mensen het slachtoffer
werden van acties is niet zo vreemd
omdat het actieve deel van de afde
lingen ln meerderheid links georiën
teerd is. Het is maar de vraag of dit
plan nu al zal worden aanvaard. Het
ligt veel meer voor de hand dat
Labour vlak voor de verkiezingen
geen onrust wil zaaien in een aantal
kiesdistricten en dat pas na de vol
gende stembusstrijd iets dergelijks
wordt ingevoerd
Bestuur rustig
Van interne betekenis maar ook be
palend voor het gezicht van de par
tij naar de doorsnee-kiezer toe is de
samenstelling van het partijbe
stuur Dit bestuur heeft zich de afge
lopen maanden, grotendeels tegen
eigen gevoelens in. tamelijk rustig
gehouden omdat het gevaar be
stond dat de Liberalen, die de La-
bour-mlnderheidsregerlng ln het za
del houdt, er de brul aan zou geven
als Callaghan niet eens in staat zou
blijken In zijn eigen huls orde op
zaken te houden. Het was voor het
partijbestuur. NEC geheten, een
zaak van slikken of stikken
Desondanks proberen leder jaar
weer de diverse vleugels van de par
tij een meerderheid ln het bestuur te
krijgen. De afgelopen vijf, zes jaar
heeft de linkervleugel telkens net
een meerderheid weten te verwer
ven maar het heeft er alle schijn van
dat daar dit Jaar verandering ln
komt en dat de meerderheid nu cen
trum-rechts wordt
Tenslotte speelt ook nu de kwestie
van het Britse lidmaatschap van de
Europese Gemeenschap een rol al
lijkt die groter dan werkelijk het
geval is. De groep rond minister
Tony Benn van energiezaken blijft
zich fel verzetten tegen voortzetting
van dit lidmaatschap maar premier
Callaghan heeft er het afgelopen
weekeinde ln een brief aan het con
gres geen twijfel over laten bestaan
dat Groot-Brittannié wat hem aan
gaat ln de EG blijft en dat er geen
stap terug ls zolang Callaghan aan
de macht is. Wel heeft de premier
tacticus als hij nog steeds ls een
aantal „hervormingsplannen voor
de EG en haar functioneren voorge
steld
Vaderlanden
Eén van die voorstellen ls om de
nationale soevereiniteit van de lid
staten een zaak die vooral in de
discussies vooraf aan het EG-refe-
rendum In juni 1975 een grote rol
speelde meer dan tot nu toe ge
beurt te eerbiedigen. AI eerder had
minister van buitenlandse zaken
David Owen op dit aspect de aan
dacht gevestigd. Het lijkt nog te
vroeg om te zeggen dat Labour be
keerd is tot het Gaullistische stand
punt van het Europa der vaderlan
den maar wel kan worden gezegd
dat ook de „Europeanen' binnen de
partij de ergste weerstanden tegen
de gemeenschap willen wegwerken
om niet ieder jaar weer een oeverlo
ze discussie te krijgen.
De eerste vruchten van deze poli
tiek. die op rekening kan worden
geschreven van de premier en zijn
minister van buitenlandse zaken,
beginnen al te rijpen Een enkel»
minister, die tot voor kort erg ge
kant was tegen de EQ. laat zich al
veel minder horen. Dat wil niet zeg
gen dat het helemaal pais en vree U.
Er ligt ook nog de overeenkomst
met de Liberalen over de recht
streekse verkiezingen voor het Euro
pese Parlement Callaghan zal er de
grootst mogelijke moeite mee heb
ben de partij achter de verkiezingen
te krijgen. Het ziet er nog steeds
naar uit dat Labour hier niet alleen
de steun van de Liberalen maar zelfs
van de Conservatieven nodig zal
hebben
OENéVE (UPI, Reuter) - Twee ge
wapende mannen hebben gisteren
de vijfjarige Oabrlelie Ortiz, een lid
van de rijke Boliviaanse tin-familie
Patino, ontvoerd. Oabrlelie is de
kleindochter van Simon Patino,
eens eigenaar van een groot aantal
Boliviaanse tinmijnen Oabrlelie
werd gistermorgen ontvoerd toen zij
op weg ging naar school. Haar bege
leider werd bij de ontvoering ernstig
mishandeld en moest in een zieken
huis worden opgenomen De twee
ontvoerders, tussen de 26 en 30 jaar.
hadden volgens de politie een La
tijns uiterlijk
