Houdini's boodschap verdween
in een spektakelverpakking
Menselijkheid en humor bij Proloog
Academisch
Ziekenhuis Utrecht hervat
open hartoperaties
museum
het
prinsenhof
delft
vacatures
inde nczoiidlicidszarij
Bakuba met
Chaotisch
Legende
Afrikaans
toneel
Romantiek
Rubens ontdekt in Stockholm
H,
/erpleegkundigen
Rijksmuseum
Meermanno-
Westreenianum
125 jaar
ZATERDAG 1 OKTOBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet 9
door R. N. Degens
AMSTERDAM Het
loopt met de produktie
van Nederlandse opera's
nog wel niet zo'n vaart als
met die van de Neder
landse speelfilms, maar
de wereldpremière van
Peter Schats ..Houdini"
donderdagavond in het
Amsterdamse Carré, was
toch weer een bewijs van
de muziekdramatische
vruchtbaarheid van he'
huidige Nederlandse com
ponistengeslacht.
Ondanks de vlot verlopene
symbolische geboorte van e
hoofdpersoon Houdini aan fct
begin van het eerste bedzlf.
lijkt de levensvatbaarheid «n
het werkstuk als geheel tch
twijfelachtig doordat, wegns
het ontbreken van een strkke
dramatische vormgeving, de
onderliggende ideologie niet
voldoende overkomt
Peter Schat en alle medewerkrs die
hij met zijn idee voor een opea over
de fascinerende figuur van d legen
darische boeienkoning Houcm kon
warm maken, blijken Houdii's ver
mogen te missen een zelf tdachte.
onmgelijk lijkende opgave tot een
goeceinde te brengen
Die'Pgave was voor de makers van
dez ..circusopera", de showman
Hodini als symbool voor de bevrij-
dir van de geknechte mensheid ten
toele te voeren. Op zichzelf een
agdige vondst: de bevrijding van de
rrnsheid uit haar ketenen (van wel-
k aard dan ooki te projecteren in de
guur van de circusartiest die zich in
e meest hopeloos lijkende situaties
n een kist. hangend aan een touw of
nder water) van deskundig aange-
egde boeien wist te ontdoen
van de boze machten dezer wereld
AMSTERDAM Detoneelgroep
..Bakuba" treedt van ftot en met 9
oktober op in het „Scterijn". Lin-
neausstraat 2. Amsteïam met een
bijzondere theaterpr*entatie: ge
baseerd op de NOS-ptduktie „Tus
sen Mythe en Maskr' brengt de
Nederland werkendi Surinaamse
groep op initiatief vn „Soeterijn"
een aantal tableaus an gedramati
seerde Afrikaanse mthen. verhalen
en liederen.
Evenals de NOS-prduktie van Bert
van der Zouw heeftle presentatie in
Soeterijn tot doel Ie functie te be
lichten. die het tneel in de Afri
kaanse samenlevig heeft. De ta
bleaus die „Bakba" onder regie
van Eroll Caprin brengt, werden
gekozen in oveeg met Mineke
Schipper-De Leeiv. die ook voor de
vertaling zorgde
(ADVERENTIE)
13okt. t/m2nov 1977
Weekdagen
van 1000-17 00 uur
Zondags van
13.00 17 00 uur
Bovendien dinsdag
en donderdagavond van
1900 22.00 uur
Houdini was vermaard en werd een
legende door de manier waarop hij
met zijn (grotendeels op zorgvuldig
voorbereide trucs berustende) ont
snappingen zijn toeschouwers in
spanning hield Niemand ook
Houdini zelf niet dacht daarbij
aan bevrijding van het mensdom*
Daar kom je trouwens bij het zien en
horen van deze opera ook nauwelijks
aan toe. Doordat de aandacht door
lopend wordt afgeleid door wat er tn
de, als circuspiste fungerende, to
neelruimte .wordt vertoond. Een
veelkoppige menigte van dansers,
zangers, acrobaten en een vuurvre
ter is daar in steeds andere kostume
ring een voortdurend levendig en
beweeglijk in de weer als decor voor
bepaalde gebeurtenissen uit Houdi
ni's leven. Diens ontsnappingskun
sten worden door een tweetal
„stand-ins" (de danser Clint Farha
en de „escapoloog" Howard Peters)
zowel gestyleerd als realistisch ver
toond. Dat laatste nogal stuntelig in
vergelijking met wat volgens de
overlevering Houdini zelf op dit ge
bied presteerde Maar het eist alle
maal zo nadrukkelijk de aandacht
op. dat de door componist en tekst
dichter beoogde ideologische achter
grond onopgemerkt blijft. Los van
die achtergrond is het op zichzelf
ook maar matig boeiend. Zo zijn de
als „Politie Macht der Wereld" ver
klede dansers en koorleden die Hou
dini vergeefs trachten te knechten
en te knevelen, meer schertsfiguren
dan angstaanjagende handlangers
Voorbeelden van de soms kitscheri
ge. en meestal chaotische regie zijn
de scène van de dood van Houdini's
moeder in witte sluiers en lakens, en
ook de operetteachtige spitiristische
seance met als slot een kinderlijk
ballet van doden en een geraam
te. Een van de weinige boeiende scè
nes (in zijn betrekkelijke soberheid
dramatisch werkend) is die waar
Houdini de stomp in de maagstreek
krijgt waarop hij niet voldoende was
voorbereid, en waaraan hij ook in
werkelijkheid is gestorven.
Gezien de nauwe samenwerking van
componist Peter Schat met de En
gelse tekstdichter Adrian Mitchell,
de Amerikaanse regisseuse Donya
Feuer en de ontwerpers van decors
en kostuums (Floris Guntenaar en
Leonie Polak) kan men het rommeli
ge visuele aspect van deze opera als
een collectieve prestatie zien. waar
voor Schat mede de verantwoorde
lijkheid draagt
De basis-idee en de muziek zijn ech
ter van hem alleen. En hoewel hij
naar mijn mening de geweldige
moeilijkheden (om niet te spreken 0061(16110
van onmogelijkheden) van een „ide
ologische" opera heeft onderschat,
getuigt zijn strikt persoonlijk aan
deel in het geheel, te weten de muzi
kale partituur, van een grote emotio
nele betrokkenheid met dat wat hij
als achtergrond en ondergrond van
dit werk naar voren wilde brengen
drukking komt. Op een manier die
doet denken aan de in 1915 gestor
ven Russische componist Alexander
Skrjabien; met wie Schat ook de
voorliefde voor kolossale middelen
gemeen heeft
Voor Houdini zijn het voltallige Con
certgebouworkest. een elektrisch
psalterkwintet en een steelband in
de weer. Ze nemen in Carré de hele
begane grond rondom het toneel-
plankier in beslag. Dan is er het mee-
acterende Operakoor en een groot
aantal vocale solisten. Met als vertol
kers van de voornaamste partijen
Jerold Norman (Houdini). Sarah Vel
den (Houdini's moeder). Jennie
Veeninga (Houdini's vrouw). Jan
Derksen (manager). John Bröcheler
(dokter). Pieter van den Berg (Sir
Arthur Conan Doyle) en Elisa Gala-
ma (zijn vrouw).
Vooral voor de rol van Houdini's
moeder heeft Schat een paar heel
mooie, bijna ontroerende „aria's" ge
schreven die door Sarah Velden
magnifiek werden gezongen. Trou
wens de muzikale vertolkingen in
het algemeen waren, mede dank zij
de kundige leiding van Hans Vonk.
voortreffelijk.
Hij heeft daarbij een „toonspraak"
gehanteerd die melodisch en harmo
nisch naar een algemene, directe ver
staanbaarheid streeft. Waarin zo
men wil een nieuwe romantiek door
klinkt. waarin ook als een soort
„rode draad" aan de „Internationa
le" ontleende trompetsignalen ge
bruikt worden, en waarbij vooral in
de vaak indrukwekkende koren een
pathetische bewogenheid tot uit
De partituur van dit werk bevat,
hoofdzakelijk in het eerste bedrijf,
talloze fragmenten waarvan de ge
heel eigen, sterk beeldende muzikale
zeggingskracht op een ontwikkeling
in Schats componeren wijst op
grond waarvan men hem met recht
Neerlands hoop voor de opera kan
noemen. Maar om dat waar te ma
ken zal hij toch een minder ambi
tieus project moeten kiezen dan deze
„Houdini". waarvan de boodschap:
„Volkeren van de wereld verbreekt
uw ketenen" helemaal in de circus
achtige spektakelverpakking is ver
dwenen.
De Nederlandse Operastichting
geeft nog voorstellingen van Houdini
(alleen in Carré) op 1. 3, 5. 7. 9 en 11
oktober.
Jerold Norman als Houdini in de gelijknamige opera van Peter Schat die donderdagavond in
Amsterdam in première ging.
De bedrijfsledengroep vergadert
hard, maar er is een grens."
Proloogs nieuwe voorstelling ..Kei-
door André Rutten
UTRECHT De toneelwerkgroep
Proloog heeft een nieuw programma
gereed, dat „Keihard, maar er is een
grens" heet (woorden ontleend aan
een toespraak van minister-presi
dent Schermerhorn in 1946). en dat
vooral bestemd is voor werknemers,
al dan niet lid van de vakbonden.
De voorstelling wil laten zien. hoe je
als gewone werknemer actief voor je
eigen en andermans rechten kunt
opkomen, ook buiten de vakbond.
Daartoe zijn twee situaties naast el
kaar gezet, die in de periode 1944-
1946 en die van 1977. beide gezien bij
Philips in Eindhoven. In de eerste
periode bestond de Eenheidsvakbe
weging. blijkbaar al in het bevrijde
zuiden gestart toen de rest van het
STOCKHOLM(ANP) - In het Nati
onaal Museum te Stockholm is een
schilderij van Rubens „Allegorie
van de onbezorgde jeugd" ontdekt.
Het doek meet 212 bij 146 centime
ter en is eigendom van de Zweedse
staat sedert de plundering van
Praag in 1648. Het is gesigneerd
door Rubens' leermeester Otto van
Veen. maar deskundigen zeggen,
dat het door Rubens is geschilderd
tussen 1594 en 1596, toen hij bij Van
Veen in de leer was.
Het schilderij doet enigszins denken
aan „Allegorie van de oorlog en de
vrede" dat hij latèr schilderde.
w
He A.Z.U. maakt een nieuwe start met
opn hartoperaties. De staf van hoog
gewalificeerde medewerkers, met name
he team van verpleegkundigen, dient zo
spedig mogelijk te worden uitgebreid.
\/ij nodigen
uit toe te treden tot dit team.
Wij zoeken verpleegkundigen met erva
ring op het gebied van post-operatieve
zorg van cardiochirurgische patiënten.
Ook verpleegkundigen die bekend zijn met
de moderne technieken van open hartope
raties en een opleiding coronary care,
intensieve care of operatieve-verpleeg-
kundige hebben gevolgd. zi|n welkom.
Bovendien bestaat de mogeli|kheid m
cardiochjrurgische centra van Nederland
se of buitenlandse ziekenhuizen verdere
vakbekwaamheid op te doen
Salarissen en arbeidsvoorwaarden vol
gens Ri|ksregeling
Hoe solliciteert u?
U kunt solliciteren op 2 manieren.
1. U belt Mevrouw F de Haan, telefoon
030-373250.
2. U schrijft een brief mét duidelijke
vermelding van het vacaturenummer
6130/594 op brief en envelop aan het
Hoofd van de afdeling Personeels
zaken van het Academisch Ziekenhuis
Utrecht, Catharijnesingel 101
te Utrecht.
Academisch
Ziekenhuis Utrecht
DEN HAAG Op 7 oktober is het
125 jaar geleden, dat het Rijksmu
seum Meermanno-Westreenianum
aan de Princessegracht te Den Haag
voor het publiek werd opengesteld.
De op 2 november 1852 overleden
Baron van Westreenen van Tiel-
landt had bij testament bepaald
dat, „al zijne bijeengebrachte verza
melingen van boeken, handschrif
ten, kaarten, platen, schilderijen en
zeldzaamheden, benevens al zijne
familieportretten, papieren, archie
ven, decoratiën. meubelen en huis
sieraden zouden vereenigd blijven
in het door hen te 's Hage bewoonde
huis. zonder ooit verplaatst of met
andere verzamelingen of boekerijen
verenigd te mogen worden".
Ter gelegenheid van het jubileum
zal van 8 oktober tot 6 januari een
expositie worden gehouden waar
mee de aandacht zal worden geves
tigd op het oudste deel van het rijke
handschriftenbezit van het mu
seum. De tentoonstelling omvat alle
handschriften uit de tijd van de Me-
rovingen, uit de tijd van Karei de
Grote en uit de elfde en twaalfde
eeuw.
Bij de tentoonstelling is een catalo
gus gemaakt, waarin vele tot nu toe
onbekende gegevens over hand
schriften zijn vermeld. De catalogus
vormt in zekere zin een voorproef
van de grote handschriftencatalo
gus van het museum, die over enke
le jaren zal kunnen verschijnen. De
tentoonstellingscatalogus geeft een
volledig overzicht van het oudste
handschriftenbezit in het museum.
Bij de opening van de tentoonstel
ling verschijnt ook de Catalogus
Griekse Oudheden van het mu
seum. Deze catalogus beschrijft alle
Griekse antiquiteiten van het mu
seum en van elk voorwerp is tenmin
ste één foto in reproduktie toege
voegd. De catalogus beschrijft de
objecten stuk voor stuk en geeft ook
een overzicht van de ontwikkeling
en van de velerlei technieken. Deze
catalogus is een eerste stap naar de
volledige beschrijving van het mu-
seumbezit.
Dinsdag tot en met zaterdag van 13
tot 17 uur.
Simpkins
..Je kri jet
itraks een ku>-
je van
haar
Het is een voorstelling geworden,
waarin je goed herkenbare mensen
ziet, die met gevoel en met humor
heel goed gespeeld worden, zodat
het geheel behalve informatief ook
onderhoudend is, verlevendigd trou
wens door wat strijdliederen Zelfs
de vergaderscènes, eigenlijk wat ha
chelijk op het toneel, worden karak
teristiek en dus onderhoudend ge
speeld: iedereen blijkt er met enige
vreugde van alles in te herkennen
Wel kun je je afvragen, of er niet erg
veel gechangeerd moet worden
Leiders Schrijvershuis
treden terug
AMSTERDAM Drs Daniel de Lan
ge en Ernst R van Altena. respectie
velijk voorzitter en secretaris van de
Stichting Het Schrijvershuis van de
Stichting tot Exploitatie en Be
schernvng auteursrechten (SEBAi,
hebben hun functies beschikbaar
gesteld. Op verzoek van de Vakbond
van Schrijvers/Vereniging van Let
terkundigen zijn ze bereid tot 1 no
vember de lopende zaken waar te
nemen.
Het Schrijvershuis bericht, dat De
Lange en Van Altena van oordeel
zijn, dat hun aanblijven meer kwaad
dan goed zou doen aan de beharti
ging van schrtjversbelangen op de
verschillende fronten waaraan zij
werkzaam waren Ze noemen dit een
gevolg van een lastercampagne die
van verschillende zijden is gevoerd
en die de basis van vertrouwen heeft
ondermijnd, aldus het Schrijvers
huis.
ADVERTENTIE
Het museum zoals het in „Het Vader
land" van 11 december 1852 stond
afgebeeld.
WJ
VANAVOND HULDIGING
ELEGANTSTE BEZOEKSTER
door
Hans van Willigenburg
tijdens modeshow in Rotonde
HOUTRUST DEN HAAG
land nog bezet gebied bleef en de
officiële vakbonden nog op non-ac
tief waren. De voorstelling nu laat
zien, hoe die Eenheidsvakbeweging
of - centrale (EVB of EVC genoemde,
en vrij snel voor communistisch uit
gekreten), in feite door de arbeiders
van alle richtingen samen was opge
zet en uitgebouwd, en hoe dat de
houding van enkele oud-EVB-ers en
hun activiteit in 1977 mede bepaalt.
Die activiteiten worden in de voor
stelling ondernomen door werkne
mers die een eigen inzicht, een eigen
aard hebben gekregen. Met als mid
delpunt Klaar en Toon. die in 1944-
1947 nog erg jong en erg verliefd,
maar ook al erg actief waren of wer
den Toon bijvoorbeeld deelt bij een
staking in 1946 pamfletten uit en
richt zich wat aarzelend tot de voor
bijgangers. hun vragend met de EVB
mee te doen. en zegt dan een paar
keer: wat zal ik van mijn vader op
mijn donder krijgen, maar ik héb het
gezegd. Toen heeft hij gedurfd tegen
de keer in te gaan. en dat doet hij in
1977 opnieuw, uitstekend gestimu
leerd. Klaar, als hij er langzaam ach
ter komt. dat er in het bedrijf waar
hij werkt stiekume dingen gebeuren,
waardoor er steeds meer arbeids
plaatsen geruisloos verdwijnen
Om dat laatste concreet te maken is
er gebruik gemaakt van de resulta
ten van een onderzoek van de Stich
ting Onderzoek Bedrijfstak Elektro
techniek (SOBE), die aangeven dat
er bij Philips Nederland de laatste
zeven jaar 20.000 arbeidsplaatsen
zijn verdwenen. De voorstelling laat
zien. hoe Toon als individuele werk
nemer achter de werkgeverstactiek
komt en wat hij er tegen onder
neemt
(ADVERTENTIE)
