Overheid moet eisen stellen ten
aanzien bedrijfsdemocratisering
Aardgas terminal op zee bepleit
Aardgas nagenoeg
eenderde duurder
Sombere voorspellingen
over wereldeconomie
zijn sterk overdreven
Fusie Kloos- Hollandia op til
Veel meer
consumptief
krediet
Bij subsidiëren van ondernemingen in nood
President Duitse centrale bank:
Meer woningen
onder garantie
Spouwmuurisolatie
Hiswa wil steun
voor jachtbouw
Lepelbaggeraar naar Arabië
Grote stijging van hypotheken
In le halfjaar 30
procent hoger
POMPEN
Aantrekkelijk
Investeringen
Nederland in
VS 15 miljard
ZATERDAG 1 OKTOBER 1977
FINANCIËN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet
29
Van onze sociaal-economische redactie
BORNE Prof. dr. H. J. van Zuthem vindt, dat de overheid bij
het subsidiëren van noodlijdende bedrijven eisen moet stellen
met betrekking tot de bedrijfsdemocratisering.
In de eerste helft van dit jaar heeft
de overheid 67 bedrijven geholpen.
Uiteraard stemt dat aantal geenszins
tot vreugde, maar daar gaat het nu
niet om Wanneer we dat aantal ge
makshalve aknhouden. zou het nieu
we kabinet de komende vier jaar in
ruim 500 bedrijven democratie-eisen
kunnen stellen." aldus prof dr Van
Zuthem gisteren op een studiedag
van de Volkshogeschool ..Het Witte
Huis" in Borne.
De hoogleraar bedrijfssociologie aan
de TH in Twente wees erop dat er
een wet op komst is. waarin wordt
voorgeschreven dat een aantal com
missarissen door werknemers moet
worden gekozen Het zou volgens
hem veel waard zijn. wanneer er eni
ge ervaring was opgedaan met geko
zen commissarissen. Het feit dat de
overheid de laatste jaren niet van de
gelegenheid gebruik heeft gemaakt
oir gekozen commissarissen te eisen
bij het subsidiëren van bedrijven
noemde hij een gemiste kans.
Wanneer we bedenken dat de mi
nister van sociale zaken op het ogen
blik probeert met veel hangen en
wurgen in tien bedrijven democra
tie-experimenten op gang te brengen
met een subsidie van enkele ton
nen per bedrijf dan is duidelijk,
dat de overheid ook nog wel andere
wegen zou kunnen bewandelen We
gen. die sneller tot meer inzicht in de
mogelijkheden en grenzen van de
bedrijfsdemocratie hadden geleid."
aldus prof. Van Zuthem.
Meer begrip
Hij verdedigde ook de stelling dat
bedrijfsdemocratie bijdraagt tot
meer begrip voor de economische
omstandigheden, tot een grotere
aanvaarding van onafwendbare
maatregelen en wellicht in een niet
gering aantal gevallen tot betere op
lossingen. ..Wanneer werknemers
niet alleen tijdig worden ingelicht,
maar bovendien de zekerheid heb
ben dat in de leiding door eigen
vertrouwensmannen ook naar hun
belangen wordt gekeken, is een men
selijker benadering van de economi
sche problemen mogelijk," aldus
Van Zuthem. ..Ook al zal wellicht de
uitkomst dezelfde zijn."
Terecht stellen, volgens hem, vele
werknemers, ook degenen die begrip
kunnen opbrengen voor inkrimping
en sluiting, dat vooral de manier
waarop zij erbij betrokken zijn ge
weest of liever niet bij betrokken
Prof. dr. H. J. van Zuthem
zijn geweest hen het meest heeft
geraakt. Behalve het belang van in
spirerende en inventieve voorbeel
den op het vlak van de bedrijfsdemo
cratie benadrukte hij ook de waarde
van experimenten voor de ontwikke
ling van de sociale wetenschappen.
Volgens de hoogleraar zijn er ook
bezwaren verbonden aan het stellen
van extra democratie-eisen bij het
subsidiëren van noodlijdende bedrij
ven. Zo zou de democratisering kun
nen worden beschouwd als iets waar
aan wordt toegegeven als het schip
zinkende is. dus wanneer het geen
kwaad meer kan In dat verband
drong hij bij vakbeweging en onder
nemingsraadsleden er op aan de
kansen op verdere democratisering
grondig te bezien.
Gezond maken
In ieder geval zou niet elk noodlij
dend bedrijf in aanmerking dienen
te komen voor verdere democratise
ring. Het bezwaar dat noodlijdende
bedrijven wel wat anders aan hun
hoofd hebben dan het ontwikkelen
van de democratie wees hij van de
hand. Waarom zou juist de democra
tisering niet kunnen bijdragen tot
het weer gezond maken van het
bedrijf? Is er voor een betere produk-
tiviteit niet een grotere inzet van de
mensen nodig? zo vroeg hij zich af.
Globale eisen
De overheid zou volgens prof. Van
Zuthem. kunnen volstaan met het
stellen van globale eisen. Van belang
leek hem deelneming van werkne
mers of vertegenwoordigers van
werknemers in het toezicht op de
directie, bijvoorbeeld in de raad van
commissarissen; een geregeld con
tact tussen de raad van commissaris
sen en de ondernemingsraad en ee
zodanig organisatie van het werk
overleg dat zoveel mogelijk werkne
mers op de hoogte kunnen komen
van de beleidsvraagstukken van het
bedrijf.
T^n slotte wees de hoogleraar op de
mogelijkheid van allerlei vormen
van mede-eigendom van werkne
mers Wanneer de overheid deel
neemt in het aandelenkapitaal en
zeker wanneer zij bedrijf helemaal
overneemt, ontstaat de mogelijk
heid een vorm. zoals die bij het be
drijf Breman in Oenemulden wordt
toegepast, op grotere schaal uit te
proberen, aldus prof. Van Zuthem.
In dit bedrijf hebben de werknemers
een vergaande vorm van zelfbestuur.
Zij huren de produktiemiddelen van
de eigenaars en regelen regelen zelf
de gang van zaken in de werkmaat
schappijen. In vesteringen. benoe
ming van bestuurders van de werk
maatschappijen. hoogte van de lo
nen e.d. zijn een aangelegenheid van
de werknemers zelf. met name van
de ondernemingsraad. De invloed
van de kapitaalverschaffer is niet
verdwenen, maar wel sterk terugge
bracht. Via huurcontracten en rege
lingen omtrent winstdeling worden
de belangen van de kapitaalver
schaffer veilig gesteld.
Volgens prof. Van Zuthem heeft de
overheid hier een mogelijkheid de
bedrijfsdemocratie een belangrijke
nieuwe impuls te geven. Met name in
Twente zou volgens hem een aantal
bedrijven in aanmerking komen
voor het aangaan van experimenten
met vormen van medezeggenschap,
zoals die zich ook bij Breman ont
wikkelen.
WASHINGTON De sombere prognoses voor de ontwikkeling
van de wereldeconomie, die tijdens de jaarvergadering van het
IMF en de Wereldbank naar voren zijn gebracht, zijn sterk
overdreven. Dit heeft de president van de Westduitse Bundes
bank, Emminger, in Washington gezegd.
Volgens Emminger zal het de Euro
peanen nog enige tijd minder voor
de wind gaan Toch is er vooruitgang
te bespeuren bij het aanpassingspro
ces van de betalingsbalansen en bij
het gevecht tegen de inflatie. De
I Van een onzer verslaggevers
I ROTTERDAM Met ingang van 1
januari 1978 gaan (ook) de huizen
die worden gebouwd door aanne
mers die lid zijn van de Vereniging
van Nederlandse Projectontwikke
ling-Maatschappijen (NEPROM) en
van de Vereniging van Systeembou
wers (VvS) onder de bepalingen van
het Garantie Instituut Woningbouw
vallen.
De drie partijen hebben namelijk in
beginsel overeenstemming bereikt
over de volgende drie punten:
de betrokken ondernemingen
zullen een regeling treffen, waardoor
de oplevering van woningen wordt
gewaarborgd en wordt voorzien in
eventuele kwaliteitsgebreken;
als voorwaarde voor de toetre
ding geldt een kwaliteitscontrole bij
die ondernemingen;
het garantie-certificaat en de re
geling inzake bindende adviezen bij
geschillen, zullen onverkort van toe
passing zijn.
De overeenstemming is van groot
belang, omdat het gaat om zo'n
achtduizend tot twaalfduizend
huizen.
mogelijkheid voor stimulering van
de binnenlandse economie bestaat
echter nog slechts in Nederland, Bel
gië. Zwitserland en enige „landen
overzee". De Britten zouden nog een
half jaar moeten wachten alvorens
zij de binnenlandse economie gaan
prikkelen.
Emminger verwacht, dat de reële
economische groei van West-Europa
dit jaar 3 tot 3.5 procent zal bedra
gen. vergeleken met 2.5 procent in
1976. De Zuideuropese landen, zoals
Spanje. Portugal. Griekenland en
Turkije, zouden zeer snel conjunctu
rele maatregelen moeten nemen om
dat zij anders bankroet dreigen te
gaan.
Inmiddels is in Washington besloten
de volgende bijeenkomst van het
zogeheten interimcomité van het In
ternationale Monetaire Fonds niet in
maart van het komende jaar te hou
den. maar in april. Het interimcomi
té bestaat uit vertegenwoordigers
van twintig landen, die zijn belast
met de voorbereiding van de hervor
ming van het internationale geld
stelsel. Daaraan wordt al weer enige
jaren gewerkt. De plaats van de bij
eenkomst wordt vermoedelijk
Mexico.
Shell heeft een nieuw systeem ontwikkeld voor de spouwmuurisolatie van
woningen en gebouwen. Bij dit systeem worden bolletjes van polystyreen (een
kunststof) via in de buitenmuur aangebrachte gaten in de spouw geblazen. Een
bindmiddel zorgt dat de korrels niet via kieren wegstromen.
AMSTERDAM De exporterende
Nederlandse jachtwerven en aan
verwante bedrijven, die zeer ar
beidsintensief zijn. achten steun
maatregelen van overheidswege
noodzakelijk, omdat op het ogen
blik de Nederlandse export op het
i gebied van de jachtbouw stagneert.
Dit heeft de Hiswa (Nederlandse
vereniging voor handel en industrie
op het gebied van scheepsbouw en
waterporti in een nota aan de leden
van de Tweede Kamer geschreven.
De vereniging wijst erop. dat ook in
andere landen aan deze bedrijfstak
steun wordt verleend De Neder
landse jachtbouw verliest zijn in de
loop der jaren opgebouwde positie
aan andere landen (nieuwkomers)
met de daaruit voortvloeiende nega
tieve effecten voor de werkgelegen
heid
Verder zegt de Hiswa in de nota. dat
het af te raden is de recreatie- en
beroepswateren in beheer te geven
bij lagere overheden, die niet vol-
doende middelen voor onderhoud
hebben. Ook pleit de vereniging
voor wat zij noemt het helen van de
I breuken in het waterwegenareaal,
die in het verleden soms zijn voort
gevloeid. om uit onvoldoende lange
termijnvisie
KINDERDIJK KRIMPEN a/d
IJSSEL De metaalconstruc
tiebedrijven F. Kloos en Zonen
werkplaatsen in Kinderdijk en
Machinefabriek Hollandia in
Krimpen aan den IJssel voeren
besprekingen over een volledig
samengaan. Bij Kloos werken
ongeveer 700 mensen en bij
Hollandia ruim 1.000.
Volgens een woordvoerder van de
Industriebond CNV brengt het sa
mengaan van beide bedrijven de
werkgelegenheid op korte termijn
niet in gevaar Wel verwacht hij, dat
op den duur de personeelsbezetting
zal teruglopen door het niet meer
vervangen van dubbelfuncties. Ge
zien de problemen in de metaalindu
strie acht men in CNV-kringen de
fusie geen slechte zaak.
De machinefabriek Hollandia is ei
gendom van de familie Lubbers Mi
nister drs. R.F.M. Lubbers heeft des
tijds echter zijn aandelenpakket on
dergebracht in een stichting opdat
hij als minister niet in belangencon
flicten verzeild zou raken. Toen Hol
landia destijds samen met De Groot
betrokken was bij de overneming
van het staalbedrijf van Nederhorst.
liet de bewindsman deze zaak ook
behandelen door zijn collega
Boersma.
Als de fusie doorgaat, zal dit plaats
vinden door middel van een bod van
Kloos op Hollandia. Kloos zal in ruil
voor de aandelen Hollandia eigen
aandelen uitgeven aan de eigenaars
van Hollandia en tevens nog een
toebetaling doen. In overleg met de
Hollandia-eigenaars blijft Kloos ech
ter de beschikking houden over het
bedrag van deze toebetaling, in feite
is dit dus een lening aan Kloos. De
bijzonderheden van deze lening
staan nog niet vast
Naar het Financiëele Dagblad
meldt, neemt de kleinste onderne
ming (Kloos) de grootste over. om
dat Kloos op de beurs is genoteerd
en Hollandia niet. Bij dit soort fu
sies krijgt de grootste onderneming
echter de leiding over het samenge
voegde geheel.
Vorig jaar bedroeg de winst van
Kloos 670.000 tegen ƒ831.000 in
1975 en werd het dividend verlaagd
van 15 tot 10 per aandeel van
100 De omzet steeg van 31,1 min
tot 41.1 min.
Aanvankelijk waren de vooruitzich
ten voor 1977 bij Kloos niet positief,
maar eerder deze maand maakte het
bestuur bekend, dat oyer 1977 een
positief resultaat werd voorzien, zij
het lager dan over 1976.
Kloos zit samen met vijf andere
staalconstructiebedrijven in het ex
port-ingenieursbureau UDEC. waar
in ook de overheid deelneemt.
KSH: Volgens de Stichting Be
drijfsinformatie (SOBI) heeft Schol-
ten-Honig het recht van hypotheek
gegeven aan een aantal financiële
instellingen, waaronder de AMRO
Bank en Bank Mees Hope. dit
voor een totaal van 150 miljoen.
Aan een aantal institutionele beleg
gers en verzekeringsmaatschappij
en zou voor 112 miljoen recht van
hypotheek zijn gegeven. Dit bete
kent dat wanneer KSH in gebreke
blijft, de genoemde instellingen.het
onroerend goed van KSH als onder
pand kunnen opeisen. AMRO en
Mees Hope zullen bovendien ge
leende gelden onmiddellijk kunnen
opeisen, zo meent 80BI.
Deze Stichting, die reeds geruime
De Adriaan Volker Groep heeft een lepelbaggervaartuig in gebruik genomen
dat zal worden ingezet bij de aanleg van een nieuwe handelshaven te Jubail in
Saoedi-Arabië. Scheepswerf De Donge in Raamsdonkveer construeerde het
apparaat uit op verschillende andere plaatsen gefabriceerde onderdelen. De
lepelbaggeraar wordt toegepast bij het opruimen van harde rotslagen in de
haven van Jubail en kan op een afstand van 13 meter nog 40 ton tillen.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Het Nederland
se publiek heeft in de eerste
helft van dit jaar 30 procent
meer geld geleend voor con
sumptieve doeleinden dan in
de eerste zes maanden van
1976. Aan consumptief krediet
werd in totaal 3,8 miljard ver
strekt; geld dat over het alge
meen wordt gebruikt voor gro
tere uitgaven als de aankoop
van een nieuwe auto of een
kleuren-tv of voor het inrichten
van een nieuwe keuken.
Het grootste deel van het krediet, nl.
2,0 miljard, werd gegeven in de
vorm van persoonlijke leningen.
Doorlopend krediet (een leenvorm
waarbij men steeds tot een bepaald
plafond rood mag staan) was goed
voor 1,2 miljard en afbetalings- of
huurkoopkrediet had een omvang
van 0,6 miljard. Hoe deze cijfers in
het eerste halfjaar van 1976 waren,
meldt het Centraal Bureau voor de
Statistiek niet, omdat door een heel
nieuwe opzet vergelijking niet goed
mogelijk is.
Wel staat vast dat de 30 procent
stijging van het consumptief krediet
groter was dan de toeneming in 1976
(27 procent). Verder heeft het CB8
geconstateerd dat het doorlopend
krediet snel in populariteit toe
neemt: In de eerste zes maanden
steeg het aantal rekeninghouders
met 20 procent. Deze mensen zagen
hun schuld aan de financiers oplo
pen van 1,39 tot 1,82 miljard. Het
totale debiteurenbestand groeide
van 6,6 tot 7,6 miljard.
tijd strijd levert met het KSH-be-
stuur beweerde onlangs dat KSH dit
jaar 180 miljoen zou verliezen als
haar eigen saneringsvoorstellen aan
minister Van der Stee doorgang zou
den vinden. Exclusief bijzondere
lasten en boekverliezen zou KSH
35 miljoen verliezen.
VAN OMMEREN heeft in het eer
ste halfjaar 1977 een bruto resultaat
behaald van 24,4 min tegen 33,7
min In hetzelfde tijdvak van 1976.
De geconsolideerde netto winst kon
nog van 1,8 min tot 2,4 min stij
gen. Besloten is opnieuw geen inte
rimdividend uit te keren
DEN HAAG Aan de buitenge
woon sterke groei van de hypotheek
verlening is nog steeds geen einde
gekomen. Nadat in 1976 al 43 pro
cent meer aan leningen vla een hy
potheek was verstrekt dan in 1975,
kwam het eerste halfjaar van 1977
nog eens 44 procent boven dezelfde
periode van 1976. In cijfers: 26,3
miljard in de eerste helft van dit Jaar
tegen 18,3 miljard in de eerste zes
maanden van 1976. Het aantal ver
leende hypotheken steeg van 162.000
tot 197.000.
Het merendeel van de hypothecaire
leningen is verstrekt voor de aan
koop van woonhuizen, nl. bijna 20
van de 26,4 miljard gulden. Een deel
van de leningen ls echter ook opge
nomen voor consumptieve doelein
den. De gemiddelde hypotheek voor
een woonhuis nam toe van 89.000
tot 107.000.
C
Van een onzer verslaggevers
APELDOORN Het voorstel van de regering het btw-tarief op
aardgas van vier op achttien procent te brengen, leidt voor de
gemiddelde particuliere verbruiker tot een prijsstijging van het
aardgas met 3.5 cent per kubieke meter. Wanneer de laatste
tariefsverhoging (op 1 juli jl) hierbij in aanmerking wordt geno
men, betekent dit dat de aardgasprijs in een half jaar tijd met
bijna dertig procent omhoog zal gaan.
Dit zegt de Vereniging van Exploi
tanten van Gasbedrijven in Neder
land (VEGIN), hierbij nog opmer
kend dat aanvaarding van dit rege
ringsvoorstel een doorkruising bete
kent van de beleidslijn die de vereni
ging had uitgestippeld.
Al geruime tijd liepen namelijk be-
sprekingingen tussen de VEGIN. de
Nederlandse Gasunie en het ministe
rie van Economische Zaken over de
ontwikkeling van de aardgastarie
ven voor kleinverbruikers In de ko
mende jaren. Deze besprekingen wa
ren al zover gevorderd, dat de VE
GIN de ledenvergadering die eind
september zou worden gehouden
over dit onderwerp voorstellen wilde
doen. waarover tussen de onderhan
delingsdelegaties van VEOIN en Ne
derlandse Gasunie overeenstem-
(ADVERTENTIE)
Noordzee Eiland Groep Maasvlakte te beperkt
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Het indirecte
ruimtebeslag (waarin begrepen
bijvoorbeeld de veiligheidszo
ne) van een terminal voor vloei
baar aardgas op de Maasvlakte
legt ernstige beperkingen op
aan de activiteiten, die op de
Maasvlakte begonnen kunnen
worden. Daarenboven ben ik er
niet zeker van, dat een LNG
(vloeibaar aardgas)-terminal
op de Maasvlakte de overige
scheepvaart in de havenmond
van Hoek van Holland niets in
de weg zal leggen.
Dit zei drs. G. A. N. H. 8chreuder,
secretaris van de Noordzee Eiland
Groep (N8IG) in een reactie op de
recente publikaties van de Stuur
groep Noordzee Eilanden en Termi
nals (STUNET). De heer Schreuder
sprak gisteren tijdens een studiedag
van de Provinciale Raad voor de
Ruimtelijke Ordening voor Zuid-
Holland.
De secretaris van de NSIG vond die
negatieve factor van het „indirecte
ruimtebeslag" In het rapport van de
STUNET (die evenals N8IG onder
leiding staat van oud-premier Bles
heuvel en de overheid moet advise
ren over een LNG-terminal, eventu
eel in te richten op een eiland in zee)
niet als een kostenfactor opgevoerd
Deze post is echter wel van funda
mentele betekenis bij de macro-eco
nomische weging tussen lokatie op
de Maasvlakte of in zee.
Het rapport tendeert naar vestiging
van de terminal op de Maasvlakte.
Volgens de N8IG zal een lokatie op
de Maasvlakte juist door het indirec
te ruimtebeslag een ernstige belem
mering betekenen voor de verdere
bezetting van de Maasvlakte. Hier
mee kunnen nieuwe arbeidsplaat
sen, hoger ladingaanbod voor de ha
ven en grootschaliger grondgebruik
op de Maasvlakte op de tocht komen
te staan.
De NSIG lijkt het. politiek en econo
misch, het aantrekkelijkst de LNG-
terminal ln zee te bouwen waar die
„als trekpaard in een compleet che
misch complex zich zonder bezwaar
voor milieu en veiligheid kan ont
wikkelen"
Een ander voordeel van vestiging
van een LNG-terminal op een eiland
in de Noordzee, waarover voorstan
ders van vestiging op de Maasvlakte
niet reppen, is „de positie van Neder
land als draaipunt ln een gigantisch
nieuwe vervoersstroom van vloei
baar aardgas niet alleen naar Neder
land, maar naar heel Europa Waaro
ver wij niet geïnformeerd worden is
de vraag of er naast de Nederlandse
Gasunie nog andere Europese gas
distributiebedrijven zijn die eventu
eel geïnteresseerd zijn om over een
Nederlandse terminal aardgas aan te
voeren." aldus de beer 8chreuder
ming was bereikt. Deze vergadering
is nu uitgesteld tot 3 november
Voorstel
De voo-stellen van de VEGIN
waarbij werd (en wordt) uitgegaan
van een ongewijzigd btw-tarief
behelsen in grote lijnen dat eerst per
1 oktober volgend jaar het tarief
voor het verbruik boven 600 m zal
worden verhoogd van 23 cent naar 26
per m'. Tegenover de verhoging voor
de eerste 600 m' wordt verlaagd van
27 cent naar 26 cent per m' Dit
laatste betekent dat dan voor het
gehele kleinverbruik (tot 170 000 m1)
één m'-prijs zal gelden van 26 cent.
Van groot belang ls dat in het VE-
GIN-voorstel in 1979 geen verdere
tariefsverhogingen zullen plaatsvin
den De VEOIN is van oordeel dat
aldus in voldoende mate wordt bij
gedragen tot een redelijke en gefa
seerde prijsaanpassing van aardgas
De VEGIN beraadt zich over nieuwe
voorstellen voor het geval het btw-
voorstel van de regering door het
parlement zou worden aangenomen
DEN HAAG - De Nederlandse in
vesteringen ln de Verenigde Staten
bedragen tot nog toe ln totaal 6.2
miljard dollar Dit komt overeen
met meer dan 15 miljard gulden
Dit heeft de American Chamber of
Commerce, een vereniging van
Amerikaanse zakenlieden in ons
land, medegedeeld ter gelegenheid
van het verschijnen van de Nether
lands-American Trade Directory
1977-1978. Een gids voor het han
delsverkeer tussen de Verenigde
Staten en Nederland.
De Amerikaanse investeringen in
Nederland bedragen 3.7 miljard dol
lar, of ongeveer tien miljard gulden
De Verenigde Staten zijn daarmee
de belangrijkste investeerder in ons
land. terwijl Nederland de op twee
na belangrijkste buitenlandse Inves
teerder in het Amerikaanse bedrijfs
leven ls.
De Nederlandse uitvoer naar de Ver
enigde 8taten heeft ln de eerste
heilt van dit jaar 708 miljoen dollar
(ruim 1700 miljoen gulden) bedra
gen. Onze invoer uit de Verenigde
Staten beliep 2,5 miljard dollar, of
meer dan 6 miljard gulden.
