Protest in Kalkar zonder incident
De schizofrenie
van Strindbergs
De Vader
Krebbers dirigeerde
Ned. Kamer Orkest
[ars begon uren te laat door vertragingsacties douane
schoji oekomst Scholten-Honig
Jnln beslissend stadium
Nog twee vrouwen gezocht
KUNST
Jroot verlies over 1976/77
Tijdelijk bestuur
van PPR gekozen
iNDAG 26 SEPTEMBER 1977
7
ving®
ic als <f
»f kostl
•s dat I
en is. L
heden
ok op verschillende bruggen over de Rijn voerde de Duitse politie „verkeerscontroles" uit. Hier
irdt op de Rijnbrug bij Emmerik gecontroleerd. Bij zoekacties in heel Duitsland werden volgens
akken^ grote partijen helman, gasmaskers en stokken in beslag genomen.
iar binl
Ongeveer honderd zwaar bewapende Duitse politiemannen hielden zaterdagmorgen even buiten
het station van Kalkar een trein aan omdat er bewapende demonstranten in zouden zitten. De.
machinist kreeg door luidpsrekers te horen dat hij moest stoppen.
|Tan een onzer verslaggevers
Amsterdam ondanks
rertragingsacties van de Duit
douane en grootscheepse
ontroles van de politie is de
hassale protestdemonstratie
legen de bouw van de snelle
tweekreactor in Kalkar zonder
ficidenten verlopen.
nissen de dertig en de veertigdui
zend demonstranten trokken, enige
iren later dan gepland was, in een
icht kilometer lange stoet naar de
landerijen van boer Maas, die al ja-
jen actie voert tegen de bouw van de
weekreactor. Ondanks een verbod
op dit gebied te demonstreren
reep de politie, bestaande uit onge
ler tienduizend zwaarbewapende
bannen, niet in. De protestmars ein-
fligde met een massale bijeenkomst
[egenover de in aanbouw zijnde
cernreactor.
grensovergang te wachten. Dat was
op het tijdstip waarop oorspronke
lijk de protestmars ln Kalkar zou
beginnen. Omdat vele duizenden de
monstranten te laat zouden arrive
ren besloot de demonstratieleiding
de mars pas tegen vier uur te begin
nen. Een uur later ging de laatste
Nederlandse bus pas de grens over.
Protesttelegram
De Nederlands-Duitse-organisatoren
van de demonstratie beklaagden
zich in de loop van de middag via een
protesttelegram aan de Westduitse
minister van binnenlandse zaken
Hirsch over de vertragingsacties bij
de grens. De leiding eiste een onmid
dellijke opheffing van de belemme
ringen en verweet de minister dat hij
zijn toezeggingen niet was nageko
men. Ook een bus met geluids
apparatuur van de demonstratielei
ding werd uren aan de grens vastge
houden.
Van de ongeveer 15.000 Nederlan
ders die aan de demonstratie meede
den waren er een kleine duizend op
de fiets vanuit Nijmegen gekomen.
Bij het passeren van de grens wer
den de losse kettingsloten van hun
rijwiel in beslag genomen. De doua
ne nam aan de Nederlandse grens
ook een breekijzer en een stofzui-
keerscontroles. Alle bruggen over de
Rijn waren afgezet. Een konvooi dat
uit Hannover vertrok werd even bui
ten de stad al tot stoppen gedwon
gen en ondercocht. Volgens de Duit
se politie is bij de controles materi
aal in beslag genomen "dat alle ver
wachtingen overtrof." De politie van
Hamburg zegt twee vrachtwagens
nodig te hebben gehad om de lading
in beslag genomen materiaal, be
staande uit gasmaskers, brillen,
stokken en helmen, af te voeren.
Fouilleren
Een optreden van Nederlandse pop
groep Normaal in Kalkar kan niet
doorgaan omdat /ie zangers hun gi
taren aan de grens moesten achter
laten. Ook in het plaatsje Kalkar
zelf waren zeer strenge controles.
Treinreizigers werden niet alleen
tweemaal in de trein gecontroleerd
maar op het station van Kalkar door
ongeveer tweehonderd gehelmde en
met stenguns bewapende agenten
gefouilleerd. Er waren geen vrouwe
lijke agenten om vrouwelijke de
monstranten te fouilleren, hoewel
dat formeel geëist had kunnen wor
den. De controles waren zo streng
dat zelfs lucifersdoosjes werden geo
pend en viltstiften uit elkaar werden
gehaald.
tor waren afgezet met containers
met zand, dranghekken, prikkel
draadversperringen en grintbarri-
cades.
Toen tegen vier uur de demonstra
tieleiding het sein gaf voor de pro
testmars, bleek de politie zich ge
heel teruggetrokken te hebben. Alle
wegversperringen waren nog intact,
maar onbemand. Bij de afslag naar
het plaatsje Hönnepel nam de stoet
opnieuw een zware versperring en
sloeg daar linksaf, het land op van
boer Maas, hoewel dit door de West
duitse overheid was verboden. Te
gen het vallen van de avond was de
stoet uiteindelijk tot vlak voor de
kweekreactor gekomen die door
zwaar bewapende politiemannen
werd bewaakt.
In de stoet werden spandoeken mee
gevoerd met teksten als „Weg mit
dem snellen Brüter" (kernreactor).
De demonstratielelding zag later af
van het laten spreken van enkele
Nederlandse en Duitse tegenstan
ders van kernenergie omdat het al
donker was geworden. Ook het aan
gekondigde spreken van Boer Maas
ging niet door. De demonstratie
werd tegen half tien beëindigd.
BIJ de betoging in Kalkar waren
twee leden van de Tweede Kamer
aanwezig: de PSP'er Van der Spek
en het PvdA-Kamerlid Van der
Doef. De landelijke kerngroep" van
de PPR heeft in de zaterdag gehou
den vergadering in Utrecht scherp
geprotesteerd tegen de houding van
de Westduitse overheid. „De West
duitse regering moet de Euopese
samenwerking ook aanvaarden op
het terrein van de buitenparlemen
taire actie, net zoals dat gebeurt op
het terrein van de economie, de ter
reurbestrijding en dergelijke", aldus
de PPR kerngroep in een verklaring.
Overwinning
De organisatoren van de demonstra
tie hebben na afloop van de mars
kritiek geuit op de uiterst strenge
controle van de politie. Ze hebben
daarvoor de Westduitse minister
Hirsch verantwoordelijk gesteld. De
minister zei zelf dat dankzij deze
acties veel militanten de gelegen
heid was ontnomen om tot geweld
over te gaan. De politie in Duitsland
hield bij de controles 112 mensen
aan, de meesten omdat zij stonden
geregistreerd. In het gebied rond
Kalkar werden 37 personen aange
houden onder wie twee Nederlan
ders. Zij waren volgens minister
Hirsch in het bezit van wapens.
Het Landelijk Energie Komité ziet
de vreedzame demonstratie als „een
morele overwinning" omdat er zon
der één incident is betoogd. „Wij
hebben een politieke overwinning
behaald door te protesteren op de
plaats die wij zelf hebben uitgeko
zen. Het comité zal ook in Nederland
de acties tegen kernenergie voort
zetten.
Vele tienduizenden demonstranten „doodden" hun tijd op het Marktplein van Kalkar tot het
begin van de protestmars. Die begon pas in de namiddag. De stemming in Kalkar hield tot voor de
dinars het midden tussen een ouderwetse love-in, een popconcert en een demonstratie.
Ongeveer veertigduizend betogers trokken ondanks het demonstratieverbod om bij de kweekreac
tor in Kalkar te komen toch door de afzettingen en beëindigden de mars in de landerijen van boer
Maas, vlak vóór de kernreactor.
Irisl
lutch
^AMSTERDAM Het ziet ernaar uit, dat vandaag beslissingen
zullen worden genomen met betrekking tot de toekomst van
Koninklijke Scholten-Honig.
van
van
in
miss
opi
De heer R. F. van Heusden, de man
die de „Nederhorst-affaire" afwikkel-
/sde en die benoemd is tot gedele-
ie, geerd-commissaris van KSH, gaat de
herstructurering van het concern
uitvoeren. In het weekeinde heeft
jhij, volgens de bonden, te horen ge-
ykregen van de overheid, welke geld
middelen hij daarvoor tot zijn be
schikking krijgt en onder welke
voorwaarden.
het voorafgaande boekjaar werd on
geveer 7 miljoen verloren.
Om het bedrijf te kunnen saneren
in het kader hiervan wordt, zoals
bekend, gesproken over een bunde
ling van de zetmeelactiviteiten met
die van de Avébé zou KSH zeker
100 miljoen gulden van de overheid
nodig hebben.
Van onze parlementsredactie
UTRECHT De PPR-kerngroep
heeft in Utrecht een tijdelijk be
stuur gekozen ter vervanging van
het enige tijd geleden na intern ge
ruzie afgetreden bestuur. Voorzitter
van het interimbestuur is mevrouw
Eeltje Terpstra, tot dusverre voor
zitter van de PPR Noord-Brabant.
Volgens de nieuwe voorzitter zal de
PPR „in de komende tijd een crea
tieve en uitdagende oppositie moe
ten voeren, om ingrijpende maat
schappelijke hervormingen te be
werkstelligen". De tot nog toe bij de
formatie gesloten akkoorden zou
den volgens haar niet leiden tot de
door de PPR gewenste maatschap
pij.
Je „zenuwenoorlog" rond KSH laai-
-jr de eind vorige week nog even sterk
•^«p, nadat berichten ln omloop waren
l liigekomen, dat een lid van de raad
^P*van bestuur zich zou hebben laten
L ontvallen, dat het met het concern
I7 ielemaal „mis" was. De ministeries
1 -f van landbouw, van economische za-
7 +Jken en van financiën zouden hebben
besloten de financiële kraan dicht te
I draaien Het concern zou daardoor
genoodzaakt zijn uitstel van beta-
ing aan te vragen. Deze berichten
werden later echter van de zijde van
as nfle ministeries tegengesproken.
Q I*
spon
lertc Inmiddels schijnt het wel vast te
34. w staan. dat KSH in het per eind au-
pani Justus j.l. geëindigde boekjaar 1976/
corr 77 een zeer groot verlies heeft gele-
- wetjden Naar verluidt, zou dit de 30
miljoen gulden te boven gaan. Over
Simpkins
„Simpkins
leert
Vervolg van pagina 1
gens hun instructies wel aan hadden
moeten hebben. Donderdagmiddag
zal de Utrechtse burgemeester in de
gèmeenteraad een verklaring af
leggen.
Nederlandse Justitieautoriteiten
hebben zondag het bericht van het
in Hamburg verschijnende week
blad „Bild am Sonntag" dat Knut
Folkerts het plan zou hebben gehad
prins Claus te ontvoeren naar het
land der fabelen verwezen. In
Utrecht noch in Den Haag zijn gege
vens gevonden waaruit dat zou zijn
af te leiden, aldus het ministerie van
justitie.
Advocaat
Mr H. P. Bakker Schut, die de verde-
giging van Knut Folkerts op zich
heeft genomen heeft fel gereageerd
op een verklaring van de Westduitse
federale recherche in Wiesbaden dat
hij al jarenlang samenspant met
Westduitse terroristen.
„Dat is de gebruikelijke psychologi
sche oorlogsvoering van de West
duitse justitie", aldus mr Bakker
Schut.
„Toen ik de verdediging van Knut
Folkerts op me nam was een derge
lijke verklaring te verwachten.
Sinds ik Ronald Augustin verdedig
de strooit de Westduitse justitie ver
dachtmakingen rond. Tweemaal
ben ik ln Duitsland aangehouden en
gefouilleerd waarbij de politie ook
nog bedreigingen uitte", aldus de
Utrechtse advocaat.
Sinds hij vrijdagavond bekend
maakte de verdediging van Knut
Folkerts op zich te zullen nemen
wordt hij ook door landgenoten re
gelmatig telefonisch bedreigd met
„Rooie rothond" en „Ik krijg je wel".
Verhoord
Knut Folkerts wordt volgens mr
Bakker Schut nog steeds verhoord
door Duitse politiebeambten, met
name over de zaak van de ontvoerde
Westduitse werkgeversvoorzitter
Schleyer. De Utrechtse advocaat
heeft de officier van justitie die deze
zaak behandelt, mr T. van Dijk, ge
vraagd op welke rechtsgrond dit ge
beurt maar de heer Van Dijk wil
daarop geen antwoord geven.
Mr Bakker Schut heeft zijn veront
waardiging uitgesproken over het
feit dat de voeten van zijn cliënt ook
's nachts geboeid blijven en telkens
na zijn bezoeken uitvoerig wordt
gecontroleerd. Volgens hem is hier
mee ook in Nederland „de Duitse
methode van criminalisering van
verdedigers geïntroduceerd".
Hier berecht
Premier Den Uyl vindt dat Knut
Folkerts in Nederland moet worden
berecht. Hij zei dit voor de NCRV-
televisie. Hem was niets bekend ge
weest dat zich RAF-leden in Neder
land bevonden. Volgens de heer Den
Uyl zijn dit soort acties nooit hele
maal te voorkomen en mag het in
Nederland nooit zover komen dat
men de methoden van een politie
staat gaat toepassen. Dat betekent
dat de maatregelen die getroffen
kunnen worden om dergelijke acties
te voorkomen beperkt zijn, aldus de
heer Den Uyl.
Onthullende
voorstelling
bij Theater
door André Rutten
NIJMEGEN - Van
„De Vader" van Au
gust Strindberg
heeft Ger Thijs bij
de toneelgroep The
ater een voorstel
ling gemaakt, die
zaterdagavond in
de stadsschouw
burg van Nijmegen
haar première be
leefde. Een langdu
rig applaus aan het
slot, vooral voor
Bernhard Droog,
maar ook wat men
sen die in de pauze
weggingen.
Het is ook een
wrang, een hard
drama, eigenlijk an
ti-feministisch be
doeld. De vader
in de rolverdeling
heet hij „de rit
meester". zijn
vrouw en zwager
noemen hem Adolf
denkt dat zijn
vrouw bewust bezig
is hem gek te ma
ken en dus wordt
hij het ook.
Zo is het stuk, als je
het op de keper be
schouwt.
Maar het ziet er
voor mensen, die
gewend zijn aan het toneel zoals
bijvoorbeeld Strindbergs tijdgenoot
Ibsen schreef, net iets anders uit.
Het lijkt, dat de ritmeester, die het
vaderlijk gezag met stevige hand wil
handhaven als het gaat om de ver
dere opvoeding van hun beider eni
ge dochter, heel sluw naar de waan
zin gedreven wordt, zodat hij aan
het slot, door zijn oude voedster heel
uitgekookt in het dwangbuis geslo
ten, een beroerte krijgt.
Dat zie je als toeschouwer tenslotte
allemaal gebeuren. Maar feitelijk
brengt Strindberg in beeld hoe de
ritmeester, wat zijn vrouw en de
andere vrouwen om hem heen doen.
vertekent. Dat doet Strindberg niet
eens opzettelijk, want hij heeft het
stuk in korte tijd. in een soort roes
geschreven: de reacties van de rit
meester onthullen de ervaringen
van Strindberg, in een gefantaseer
de situatie dramatisch op de spits
gedreven.
In het programmaboekje wordt dat
alles degelijk toegelicht en uitge
legd. maar niemand heeft tijd om
dat vóór de voorstelling te lezen, en
het lijkt me onmogelijk het stuk zo
te spelen, dat de onvoorbereide toe
schouwer dit ongewone perspectief
doorziet.
Bernhard Droog als de ritmeester.
Nettie Blanken als zijn dochter in
Strindbergs „De vader" bij Theater
Toch hebben Ger Thijs en zijn me
dewerkers zijn vertaler. Strind-
bergkenner Karst Woudstra. zijn de
cor- en kostuumontwerper Tom
Schenk, en zijn spelers Bernhard
Droog, Elisabeth Andersen, Nettie
Blanken, Arthur Boni. Edmond
Classen, Annie Langenaken, Andy
Daal zeer veel gedaan om het stuk
doorzichtig te maken.
De enige reële figuur is de ritmeester
van Bernhard Droog, die een zeer
labiele figuur is, in zijn woede-aan
vallen gekenmerkt door een toene
mende hysterie, in zijn behoefte aan
tederheid in foetus-houding terug
kruipend in de moederschoot, ook
als hij in het dwangbuis een beroer
te krijgt.
Alle andere figuren zijn in de manier
waarop zij gespeeld worden bewust
vertekend: zij doen en zeggen wat de
ritmeester denkt dat zij doen en
zeggen. Zodra je dat door hebt
wordt het een tamelijk onthutsende
voorstelling, die vooral verstande
lijk boeit, maar naarmate je inzicht
duidelijker wordt, wel degelijk
raakt
AMSTERDAM Het is nog niet zo
lang geleden, dat Herman Krebbers
zijn 40-jarig jubileum heeft gevierd
als concertviolist. Daarnaast was en
is hij sedert vele jaren concertmees
ter, eerst van het Residentie Orkest
en thans van het Concertgebouwor
kest.
Tijdens het concert, dat het Ned.
Kamerorkest zaterdagavond in de
Grote Zaal gaf, was hij echter in een
andere rol te zien, nl. als dirigent en
als solist. Daarmee werd min of meer
teruggegrepen naar vroeger tijden,
waarin de dirigent of aan de clave-
cimbel zat, óf de eerste viool be
speelde.
Tot uitvoering kwamen de Vier jaar
getijden van Antonio Vivaldi en Mo-
zarts Divertimento in D (K V. 334).
Omtrent de technische en artistieke
kwaliteiten van de violist Herman
Krebbers is ln deze rubriek reeds zo
dikwijls en uitvoerig geschreven, dat
het nauwelijks mogelijk is, daaraan
nog iets wezenlijks toe te voegen.
Ook deze avond voldeed zijn spel
weer in beide opzichten aan zeer
hoge normen. Vandaar, dat mijn be
langstelling ditmaal voornamelijk
uitging naar hetgeen Krebbers als
dirigent zou presteren.
In de Vier jaargetijden van Vivaldi
lukte alles uitstekend. Krebbers
speelde de vioolsoli en beperkte zich
er toe. de eerste inzetten aan te ge
ven. Het orkest heeft dan voldoende
routine om de solist te accompagne
ren. Op deze wijze kwam een goed
sluitende uitvoering tot stand.
Voor de pauze, in het Divertimento
van Mozart, liep het minder goed.
Krebbers had zijn viool niet bij zich
en trad nu op als „echte" dirigent
Maar om de intenties die Krebbers
zonder twijfel heeft om Mozart mooi
te spelen te realiseren moet Je over
een heel arsenaal van bewegingen
beschikken om je bedoelingen dui
delijk te maken, zelfs bij het beste
orkest. En op dit punt schoot Kreb
bers op bijna pijnlijke wijze te kort
Gevolg: een weinig boeiend spel van
een onzeker orkest, dat buiten zijn
schuld soms in moeilijkheden ge
raakte.
Slotsom. Wanneer Krebbers op deze
weg wenst voort te gaan. zal hij zich
moeten gaan verdiepen in de tech
niek die (ook) bij het dirigeren te pas
komt. Jac. Kort
Overleden De grafisch en indus
trieel ontwerper Piet Zwart is in
Voorschoten overleden Piet Zwart
studeerde van 1902 tot 1907 aan de
voormalige rijksschool voor kunst
nijverheid in Amsterdam en werkte
daarna als leraar tekenen en kunst
geschiedenis in Leeuwarden. Na de
mobilisatie van 1914-1918 werkte hij
op de architectenbureaus van Jan
Wils en H P Berlage, daarna werkte
hij zelfstandig als ontwerper van
onder meer meubilair en interieurs,
glasserviezen en straatlantaarns
Van 1919 tot 1933 gaf hij les aan de
Rotterdamse academie voor beel
dende kunst en technische weten
schappen Zijn baanbrekende
ideeën over het kunstonderwijs leg
de hij neer in veel artikelen en rap
porten. In 1938 ontstond Zwarts we
reldberoemd ontwerp voor keuken
inrichtingen, opgebouwd uit losse
elementen. Sedert 1927 beoefende
Plet Zwart de fotografie die hij
trachtte „tot schone eenheid te bin
den met onze typografische midde
len Goede voorbeelden van zijn
typografie zijn: advertenties en ca
talogus voor de Nederlandse Kabel
Fabriek te Delft (1929), publiciteits-
en gebruiksdrukwerk voor de PTT
en postzegelontwerpen en boekom
slagen. Het werk van Piet Zwart is
ondergebracht in het Haags Ge
meentemuseum.
