fBiko overleden na hersenbloeding' ritse liberalen gevangenen van 'het pact' roepen Rhodesië Mozambique VS en Sowjet-Unie handhaven verdrag over kernwapens Palestij nen beschieten Israël Abortus onwettig in Zwitserland Pol Pot nu sterke man Cambodja In afwachting van nieuw akkoord Wapenstilstand in Zuid-Libanon? r3eer burgers naar front Ethiopië Aantal volksstemmingen minder )avid Steel moet achterban overtuigen van nut van beleid iNDAG 26 SEPTEM8ER 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet 1HANNESBURQ (Reuter, UPI) Het Zuidafrikaanse blad Sunday Express heeft beschuldigin- n herhaald dat de zwarte leider Steve Blko is overleden aan een hersenbloeding en niet aan de volgen van een hongerstaking, zoals de autoriteiten zeggen. blad kwam voor het eerst met inderheden om de beschuldlgin- te staven. Zo zouden zegslieden bij het onderzoek naar de dood (trokken zijn hebben gezegd dat ko letsel had aan het linkervoor- ofd, hersenbeschadigingen en ook ■wondingen verder aan het li- iaam. Opnieuw weigerde de leider n het onderzoek, Johan Loubser, Jer commentaar op de berichten Biko door geweld ln de gevange- is overleden ln plaats van door eigen hongerstaking. //«rschillende sprekers op Biko's be- Try/Jkfenis gisteren in King Williams lieten duidelijk blijken niet in officiële lezing van zijn dood te -loven. Jendetta leider van de Zwarte volkscon- itie (BPC) waarvan Blko ere- irzitter was Kenneth Rachidi, dat het overlijden van Blko paste „de opeenstapeling van aanvallen, irdpartijen en terechtstellingen" r hen (de blanken) die onwettig de macht zijn. Hij beschuldigde Ister van Justitie Kruger en de tie van een „vendetta" tegen activisten in Zuld-Afrika. leider van de Indische gemeen schap, Farouk Meer, sprak van de „beestachtige apartheid" die „het bloed doet kruipen uit iedere ader". Fikle Bam van het fonds dat finan ciële steun geeft aan ex-politieke ge vangenen en hun families zei dat Biko moest sterven omdat hij niet bang was de waarheid te zeggen. Volgens hem zijn de gemoederen van de zwarte gemeenschap in Zuld-Afri ka op een kookpunt door „wrok, woede en ongeduld. Wij zwarten heb ben altijd zelfbeheersing aan de dag gelegd, maar we kunnen dat niet lang volhouden". De voorzitter van de zwarte studentenbeweging SASO zei ronduit dat Biko stierf door de handen van de „beestachtige veilig heidspolitie, zoals vele anderen". Verkracht Door dr Nthato Motlana van de groep van 10 in de zwarte woonge meenschap Soweto werd de politie ervan beschuldigd mensen te heb ben tegengehouden die naar de be grafenis wilden komen. Zeker 98 werden door de politie gearresteerd, terwijl een aantal vrouwen werd ver kracht. Motlana zei dat onderkle- ding was gevonden op de vloer van de vergaderzaal waar de politie bin nendrong. „Ik laat aan u over te zeggen hoe dat kwam," zo zei hij op de begrafenis. drfAPOETO (Reuter, AP) Rhodesië en Mozambique hebben Kalkaar over en weer beschuldigd van aanvallen op eikaars tgeboitondgebied. danktjadio Mapoeto (de hoofdstad van ventjejozamblque) meldde dht Rhodesi- he troepen een week geleden zijn land met hefschroefvliegtulgen op ^^ügeveer 65 kilometer van de grens ^^jssen Rhodesië en Mozambique. ilgens de radio wordt er nog steeds 1 vochten, maar er werden geen ver- bijzonderheden gegeven over ijd, die zich zou afspelen tussen tualacuala en Mapal, in het zuid- in woordvoerder van het Rhodesl- ie opperbevel in de hoofdstad Sa- >ury wilde niets zeggen over de erlchten. Wel liet het opperbevel eten dat de Rhodeslsche grenspost 'a Salazar zondag tot twee maal e vanuit Mozambique is beschoten et raketten en mortieren. Vila Sa- ar ligt ongeveer 80 kilometer van Mapai, aan de hoofdweg die Rhode sië verbindt met Mapoeto. De bijna 13 duizend kilometer lange grens tussen de twee landen is sedert maart vorig Jaar gesloten. Veiligheidsraad Groot-Brittannië heeft gevraagd om een zitting van de Veiligheidsraad over Rhodesië. Die moet secretaris generaal Kurt Waldheim van de Ver enigde Naties machtigen een verte genwoordiger te sturen naar komen de onderhandelingen. Volgens Brits- Amerikaanse plannen moet de VN- vertegenwoordiger samen met een nieuw te benoemen Britse hoge com missaris in Rhodesië betrokken wor den bij de gang naar een zwart meer derheidsbewind. Volgens de politie zijn waarschu wingsschoten gelost nadat auto's met stenen waren bekogeld en de politie met stenen was bekogeld. Volgens een ooggetuige begon het rumoer in Soweto echter pas nadat iemand in de vergaderzaal uitriep dat de politie voor de deur stond. De raad van het wegvervoer had gewei gerd busbedrijven toestemming te geven mensen naar de rouwbljeen- komst in King Williams Town te brengen. In andere zwarte stadsde len rond Johannesburg en ook rond Pretoria en Kaapstad zouden bus sen met mensen zijn tegengehouden die naar de begrafenis wilden gaan. Overigens kregen volgens een poli- tie-woordvoerder in andere gevallen zwarten speciale toestemming naar de bijeenkomst te gaan. Rouwkrans De begrafenis in King Williams Town werd bijgewoond door naar schatting tussen 15 en 20 duizend mensen. Ook waren diplomatieke vertegenwoordigers aanwezig van alle landen van de Europese Ge meenschap, Zweden, Finland, Au stralië, Canada, Brazilië, alsook de Verenigde Staten. Biko was in King Williams Town geboren en leefde er de laatste vier jaar in ballipgschap. In de voorkamer van zijn woning huilden zwarte vrouwen bij de kist en er was een grote rouwkrans van purperen bloemen gezonden door de Amerikaanse zwarte vertegenwoor diger bij de Verenigde Naties, An drew Young. Zijn boodschap was dat „geen land het zich kan veroor loven zijn meest vastbesloten en scheppende leiders te verliezen". Vanaf de woning ging de kist, op een ossewagen, door de modderige stra ten naar het stadion, midden in King Williams Town, waar de rouw- bijeenkomst werd gehouden, die vijf uur duurde. Biko werd daarna ter aarde besteld op de begraafplaats van Leightonville, niet ver van zijn woonplaats. MOSKOU (UPI, Reuter) De Verenigde Staten en de Sowjet- Unie zullen zich voorlopig beide houden aan de bestaande afspraken over de beperking van de strategische bewapening. Dit is het afgelopen weekeinde in Moskou en Washington bekend gemaakt. Deze aankondiging was nodig geworden omdat het verdrag waarin de afspraken zijn vastgelegd, het zogenaamde SALT-1 akkoord per 3 oktober ongeldig zou zijn geworden terwijl er nog geen overeenstemming is bereikt over een nieuw akkoord (SALT-2). De kist met Steve Biko, op weg naar zijn laatste rustplaats. De afspraak om het uit 1972 dateren de verdrag voorlopig in ere te hou den is vorige week in Washington gemaakt door de twee ministers voor buitenlandse zaken Andrei Gromiko van de Sowjet-Unie en Cyrus Vance van de Verenigde Staten. Na afloop van hun besprekingen gaven zij sa men een verklaring uit waarin werd gezegd dat er „vorderingen" waren gemaakt in de richting van een nieuw SALT-akkoord. Over het lot van het bestaande akkoord werd niet gesproken. Pas in de loop van het weekeinde kwamen er van beide landen verklaringen dat ze zich aan de bestaande SALT-afspraken zou den houden. Washington kwam vrij dagnacht met zo'n verklaring, Mos kou zondagmorgen. Beide landen maken hetzelfde voorbehoud: de af spraken worden alleen geëerbiedigd zolang de tegenpartij dat ook doet Dat deze afspraak vrijdagavond niet direct in de gezamenlijke verklaring van Vance en Gromiko is opgeno men heeft te maken met een formele en politieke Amerikaanse kwestie. Een internationaal verdrag als het SALT-akkoord met vergaande ge volgen voor de Amerikaanse defen sie, moet worden goedgekeurd door het Congres. Nu bestaat er binnen het Congres een vrij sterke groep die erg veel wantrouwen heeft over af spraken met de Sowjet-Unie over defensie. Deze groep vreest dat de Verenigde Staten veel te toegevend zijn tegenover de Russen en in feite toestaan dat de Sowjet-Unie naar verhouding steeds sterker wordt. Als nu de verlenging van het SALT1 akkoord ln het Congres zou worden behandeld zou deze groep van tegen standers zonder twijfel voor een pit tig debat zorgen. Met name de be kende senator Henry Jackson zou weer veel aandacht trekken met zijn pleidooien voor een harde houding tegenover Moskou. TEL AVTV, BEIROET (Reuter. UPI) Palestijnen hebben gisteren op nieuw vanuit Zuid-Libanon raketten afgevuurd op een Israëlisch dorp. De raketten, gericht op het dorpje Sa- fed, misten de bebouwde kom zodat er geen gewonden vielen. Het was de vijfde Palestijnse raket-aanval tegen Israël binnen enkele dagen. Een Israëlische regeringsfunctiona ris noemde de aanval gisteren „zeer ernstig". Hij zei dat de aanval was beantwoord met Israëlisch artillerie vuur. Van hun kant hebben de Pales tijnen Israël ervan beschuldigd deel te nemen aan de voortdurende ge vechten in het zuiden van Libanon tussen Palestijnen en rechtse chris tenen. Israël steunt de christen daadwerkelijk bij hun pogingen de positie van de Palestijnen te ver zwakken. In de nacht van zaterdag op zondag beleefde de strijd een hoogtepunt. Het gebulder van artillerie was niet van de lucht. Gisteravond gingen er geruchten dat er een wapenstilstand was overeengekomen maar daarover bestond geen zekerheid. Er is de af gelopen dagen op hoog niveau druk geprobeerd een staakt-het-vuren te bereiken. Vrijdagnacht is er een Is raëlische luitenant ln het grensge bied met Libanon omgekomen. Vol gens Israël sneuvelde hij tijdens een treffen met Palestijnen op Israëlisch grondgebied. echt dëAIROBI (Reuter, UPI) Ethiopië maateeft nog eens 40-dulzend burgers pgeroepen voor de strijd ln de Oga- t zo'nenwoestijn, die nu bijna helemaal propt handen is van het door het buur- hij innd Somalië gesteunde Westsoma- aaidepch bevrijdingsfront, je zo| de hoofdstad Addis Abeba is een i hebfchtlijn uitgevaardigd dat iedereen Dt zijqe wacht op „instructie ter verdedi- it wijng van het moederland" zich on- 1 haaqiddellijk moet melden bij het mili- :e kamp Tatek, ln één van de tenwijken. Volgens zegslieden it het daarbij om 30-duizend boe- eqn en 10-duizend arbeiders, die een tofolitaire opleiding van hoogstens lingeq rop zij r geeq zij toij tn maand zullen krijgen om vervol- vj ïns naar het front gestuurd te orden. •e strijd verloopt daar voor de Ethi- Palfretiërs op het ogenblik uitermate diredecht. Slag wordt nog steeds gele- ogelijfcrd rond de historische stad Harar, houdej één van Ethiopiës laatste bolwer ken. Volgens Somalië ts een F-5 straaljager van Ethiopië neerge schoten en zijn de afgelopen twee dagen zeker 150 Ethiopiërs gesneu veld. Somalië heeft laten weten een andere belangrijke Ethiopische stad, Jijiga vast ln handen te hebben. Schleyer leeft nog BONN (AP) De ontvoerders van de Westduitse industrieel Hanns- Martin Schleyer hebben de West- duitse autoriteiten opnieuw een be wijs gelverd dat hun slachtoffer nog ln leven is, zo is zondag uit goedinge- lichte bronnen vernomen. Zij wilden geen verdere bljzonderhden geven dan de mededeling dat de bood schap dit weekeinde was ontvangen. GENÊVE (UPI) Abortus blijft onwettig in Zwitserland. Bij een volksstemming gisteren is een voorstel abortus tijdens de eerste twaalf weken van de zwangerschap toe te staan ver worpen. is, hoewel die wet door de onafhan kelijke kantons verschillend wordt toegepast. Zo ziet het kanton Ge- nève bijvoorbeeld het begrip „ge zondheid" veel wijder en wordt er ook het sociaal en psychisch wel zijn van de vrouw onder gevat. Naar schatting zeven van de tien Zwitsers zeiden „nee" tegen het voorstel, vooral in de overwegend rooms-katholieke kantons. De op komst was groter dan normaal bij 'n referendum. Het voorstel zou het pas gehaald hebben als de helft voor was en er bovendien in 25 kantons een meerderheid bestond. De regering was fel gekant tegen het abortusvoorstel dat door een groep van meer dan 50 duizend Zwitsers was ingediend en ook de meeste politieke partijen waren er tegen behalve de socialisten evenals de protestantse en katho lieke kerk. Op het ogenblik is abortus in Zwit serland alleen toegestaan als de gezondheid van de vrouw in gevaar Vervuiling Behalve het abortusvoorstel wer den ook plannen verworpen voor striktere regels tegen luchtvervui ling en verhoging van huren. Aan genomen werd een voorstel het aantal volksstemmingen in Zwit serland te beperken door de eis ln te voeren dat voorstellen door ten minste 100 duizend mensen in plaats van 50 duizend, zoals op het ogenblik ondertekend moet worden. Een Zwitserse non brengt in St. Gallen haar stem uit over onder andere het abortus-voorstel, waartegen de kerken zich fel had den gekant. Schadelijk Een dergelijk debat acht de Ameri kaanse regering schadelijk voor de onderhandelingen over een nieuw SALT-akkoord. Daarom is de verlen ging van SALT-1 niet gegoten in de vorm van een afspraak tussen de twee landen, maar in de vorm van twee afzonderlijke eenzijdige verkla ringen. Met zo'n afspraak had de regering naar het Congres gemoeten voor goedkeuring, met een eenzijdi ge verklaring niet. Het laatste woord over deze zaak is nog niet gevallen. Senator Jackson heeft laten weten dat hij betwijfelt of het Witte Huls wel binnen zijn bevoegdheden is ge bleven. Vanavond zal de commissie voor buitenlandse betrekkingen uit de Senaat hierover spreken. Paul Warnke. de Amerikaanse onderhan delaar voor bewapeningszaken, zal dan worden ondervraagd. BANGKOK (UPI) Pol Pot Is nu de sterke man van Cambodja. Dat bleek gisteren tijdens een uitzen ding van radio-Pnom Penh. De radio zei dat Pol Pot secretaris is van de communistische partij en in die functie deze week een bezoek zal brengen aan China. Vorig Jaar was hij als premier terug getreden officieel om gezondheidsredenen maar dit voorjaar kwam Pol Pot weer naar voren. Sinds de overwinning van de Rode Khmers ln april 1975 werden delega ties bij buitenlandse bezoeken steeds geleid door president Khieu Samphan of minister van buiten landse zaken leng Sary. Volgens waarnemers kan de op komst van Pol Pot betekenen dat de Cambodjanen enige orde gaan scheppen in het politieke bestuur. 'De radio verklaarde ook dat Cam bodja moet worden beschouwd als een communistisch land met een communistisch bestuur. De afgelopen twee Jaar hebben de nieuwe machthebbers een bikkel hard beleid gevoerd :n-gr< lof di| ■oorki ol 2 dit als ad alelfti rconpo, Bert van Panhuis ;ij nar rifd°¥n van de vermakelijkste uitwassen van het verbond dit veporjaar tussen de Britse Labourpartij en de kleine liberale ;g vJactie was de bekendmaking van het liberale „schaduwkabi- i Haz«Pt." De bijkans machtsdronken liberalen gaven via hun leider dat hiavid Steel een lijstje uit van degenen, die bij de onderhandelin- aa%n met de socialisten de liberale wensen zouden verdedigen. De moest voor een aantal specialismen leden van het Hoger- één Lady en een handvol Lords inschakelen omdat de ;en 13 leden tellende fractie al volkomen leeggeplukt was. irtedering was het deel van de enthousiast „meeregerende" oralen. zo vaak diende de kater zich g aan en de scepsis ls in de •p van de maanden gegroeid, zo- ir dat het verbond met de libera- fc, „Lib-Lab-pact" genoemd, het al- •verheersende onderwerp ls op Jaarcongres van de partij, dat laag in de Zuid-Engelse bad- its en conferentie-oord Brighton Int. David Steel staat voor de Ijke taak zijn achterban achter tot nu toe gevoerde beleid te iden uile handen *1 is. dat moet gezegd, nimmer "rig geweest van samenwerking t andere partijen en daarin toont I zich een geestverwant van zijn •ganger Jeremy Thorpe. Vorig r zei Steel tijdens het Jaarcongres nog dat het beter is in een coalitie althans een gedeelte van de pro grammapunten verwezenlijkt te krijgen dan alleen onbesmet het on bereikbare na te streven. „We zullen in elk geval tijdelijk samen moeten werken met anderen willen we de veranderingen kunnen aanbrengen, die we nastreven. Ik wil dat we bij de volgende verkiezingscampagne ln het brandpunt van de strijd staan en niet ergens terzijde. We moeten niet de indruk wekken bang te zijn om vuile handen te maken, riep Steel een congres toe en de congresdeelne mers schaarden zich volledig achter hun voorman. Die samenwerking kwam sneller dan de liberalen dachten. Halverwege de maand maart moest de Britse pre mier James Callaghan een samen- werkingsverbond zoeken om te voor komen dat zijn minderheidskabinet door de niet-scolalisten in het Lager huis zou worden weggestemd. Cal- laghans vertrouwensmannen namen contact op met de liberalen en de Noordierse unionisten en dat resul teerde in een pact met de partij van Steel. De liberalen trachtten zoveel mogelijk van hun eigen verlangens ln het verbond geregeld te krijgen en dit lukte althans op papier voor een groot deel. Zo kreeg de liberale fractie gedaan dat de ingetrokken wetsvoorstellen over meer zelfbestuur voor Schot land en Wales het komende parle mentaire seizoen opnieuw zullen worden ingediend. Bovendien legde Callaghan zich er op vast dat er een wetsvoorstel over de Britse deelna me aan de verkiezingen voor het Europese Parlement zal worden in gediend en dat de regering voor zo ver het in haar vermogen ligt zal trachten die verkiezingen niet vol gens het in Groot-Brittannië en voor de liberalen zeer ongunstige distric ten-kiesstelsel te laten gebeuren maar volgens het systeem van de evenredige vertegenwoordiging. En verder werden beleidsvoornemens vastgelegd over de economische po litiek (geen nationalistisch), de be- drijfsdemocratisering en het binnen lands bestuur. Dit verbond werd eind juli verlengd en hierbij lieten de liberalen een De Britse liberale leider Pavid Steel aantal extra wensen op papier ver eeuwigen. De belangrijkste pijler van het Lib-Lan-pact is nu dat de regering zal trachten te voorkomen dat de langzaam maar zeker weer aantrekkende economie een opdu vel krijgt doordat de vakbonden ex treem hoge looneisen gaan stellen Dat gevaar leek er ln te zitten sinds de bonden het sociaal contract met de regering een contract waarbij men zich vrijwillig op een zeer laag loonsverhogingspercentage stelde niet meer voortzetten al moet ook worden aangetekend dat het con gres van de overkoepelde vakcen trale TUC onlangs met een grotere meerderheid dan verwacht werd zich achter het beleid van premier Callaghan en zijn minister van fi nanciën Denls Healey schaarde. Dit gunstige verloop van het TUC-con- gres ls ongetwijfeld een steun in de rug van Steel als hij deze week een pleidooi voor voortzetting van het pact houdt. Maar er is meer dan alleen de ge deeltelijke verwezenlijking van de politieke verlangens. Voor de libera len moet even zwaar wegen hoe de kiezers over het bestaande verbond met de socialisten denken. En op dat vlak ziet het er zeer somber uit. Nemen we bijvoorbeeld het verloop van de vijf tussentijdse verkiezin gen. die zijn gehouden sinds het pact werd afgesloten. Die verkiezin gen waren in de Birminghamse ar beiderswijken Stechford en Lady- wood, in het mijnwerkersdistrict Ashfield, de vissersplaats Grimby en in het forensengebled Saffron Walden. Labour behield Grimsby en Ladywood en verloor Stechford en Ashfield zeer vernederend aan de Conservatieven. En de Tories ver sterkten zich in Saffron Walden, waar ze al de grootste partij waren. Rampzalig Maar hoe waren de cijfers voor de liberalen? In Saffron Walden waar ze in oktober 1974 —de vorige alge mene verkiezingen op de tweede plaats lagen liep eenderde van de kiezers bij de liberalen weg, in Stechford en Ashfield was dat de helft, in Grimsby tweederde en als absoluut dieptepunt was er Lady wood waar de partij nog slechts een kwart van het vorige aantal stem men kreeg oftewel 3086 ln oktober 1974 en 765 vorige maand. „Rampza lig" was het commentaar van een verslagen kijkende plaatsvervan gend leider John Pardoe. Binnen de liberale fractie zijn er daarom twee uitgesproken tegen standers van voortzetting van het pact en zij zullen dat deze week ook in alle toonaarden laten horen. Die twee zijn de voormalige Chief Whip (fractiedresseur) Cyril Smith en oud- leider Jo Grimond. Met name Gri- mond heeft nog veel gezag bij het oudere deel van de partij want ls hij niet getrouwd met Laura Bonham Carter, een kleindochter van de gro te liberale leider uit het begin van deze eeuw Herbert Asqulth? Toch ls de kans klein dat het congres zal rebelleren tegen leider Steel. Deson danks zal hij vanuit dit congres meermalen de waarschuwing te ho ren krijgen dat hij eens moet naden ken over wat de toekomst zal brengen. Geen profijt De opninlepeillngen hebben aange toond dat de voorsprong, die de con servatieven de afgelopen maanden hebben gehad langzaam maar zeker terugloopt maar het zijn de socialis ten en niet de liberalen, die daarvan profiteren. De verwachtingen zijn dat als het Groot-Brittannië goed gaat Labour de bedankjes ln ont- vangst mag nemen en niet de Libe ralen. Tenzij Steel met feitelijkhe den kan aantonen dat hij een groot aantal liberale wensen heeft kunnen verwezenlijken lljdens het verbond met Labour. Nu staat dat allemaal nog op papier en het ls voor Steel dus zaak dat de woorden binnen niet al te lange tijd worden omgezet ln daden. Tot zolang zal een groot deel van de kiezers zeggen dat. zoals de Britten het uitdrukken „het pact stinkt." Deze ontevreden kiezers nelgen er nu toe bij volgende verkiezingen op de conservatieven te stemmen. Wat dit voor gevaar Inhoudt vertellen de statistieken. De meerderheid van de meeste liberale fractieleden is vrij gering. Er zijn ln feite maar drie leden, die sterk staan: Steel zelf. Grimond en de Welshman Emlyn Hooson. Voor de rest geldt dat als maar zes procent van de liberale kiezers naar de conservatieven zou overlopen ze hun plaats kwijt zijn. Het is met name die onzekere toe komst en de vraag of het pact zich uiteindelijk niet tegen de liberalen zelf zal keren, die de partij de ko mende maanden nog danig zal be zighouden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 5