Kloof tussen arbeiders en linkse massamedia Nieuwe vomt van beroepsonderwijs weinig omstreden Films van Kurosawa Thuis is ver weg Curieuze oude grafiek Compliment voor 'Geen zee te hoog' KUNST Jaarbeurs 23/24/25/26/27sept. Forse kritiek op sociaal beleid Van Gend en Loos Goede start Rotterdams Philharmonisch Orkest Ad Kooyman in proefschrift ever televisie: Twee jaar na de lt TET ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1977 BINNENLAND Trouw/Kwartet9 door Riet Dlemer UTRECHT Het opmerkelijke telt doet zti voor. dat Nederland meer dan vijfentwintig jaar televisie heeft, maar dat van serieuze belangelling van de zijde van de wetenschap in ons land nauwelijks sprake is geweest in al die jare Koos Postema heeft eens in een radiodiscussie verontwaardigd opgemerkt dat academici tevisie altijd vies hebben gevonden en nooit hebben meegedacht, maar dat ze nu alleen met kritk aankomen. Maar tegenwoordig wordt in bepaalde kringen heel wat afgepraat over de vraag hi het met de televisie zou moeten gaan. Vooral de linkse tak van het medium wordt dan bedod. Ad Kooyman viUmmBLi Op het ogenblik is het 20 ver, dat het eerste wetenschappelijke onderzoek daarover op papier is gezet. Op het proefschrift „De marges van een links televislebeleid" promoveerde gisteren in Utrecht Ad Kooyman, staffunctionaris, socioloog en pers chef van de VPRO. Het hoeft na deze inleiding eigenlijk niet meer te wor den gezegd, dat zijn dissertatie de allereerste is in ons land over tele visie. Populair gezegd heeft hij daarin zonder het te noemen de kopzor gen van VARA-voorzitter Kloos ver werkt. De VARA Immers ligt als om roep minder in de gunst bij de arbei dersklasse dan een pseudo-neutrale TROS of een Veronica die de kloof wèl overbruggen. En dat terwijl de VARA juist ontstond om zich voor de arbeidende klasse in te zetten. De VPRO heeft trouwens met dezelfde problemen te kampen. Ook deze om roep bereikt de arbeiders vrijwel niet. In Kooymans proefschrift worden wetenschappelijk de mogelijkheden onderzocht van beïnvloeding van een links televlsiebeleid in ons land. Het aardige van zijn studie is, dat een belangrijk deel is besteed aan de praktijk. Hierdoor zou de studie van Kooyman ook voor de programma maker van nut kunnen zijn. Onvrede De schrijver zet eerst een paar be grippen op een rijtje. Tot de doel groep van een link$ televisiebeleid rekent hij de arbeidersklasse omdat deze het me6e belang heeft bij de opheffing va de klassentegenstel lingen. Uit in recent onderzoek blijkt dat zeg procent van de Ne derlandse geinen daartoe behoort. Onder een links televisiebeleid wordt verstsi een beleid waarin onvrede worcultgesproken over be staande ma6chappelijke structu ren, met eeite strenge scheiding tussen kapiti en arbeid en te grote materiële ennmateriële verschillen tussen kapialbezitters en arbei dersklasse. Bij het groen van de welvaart blijkt echterat de laagstbetaalden zich steeds inder willen inzetten voor maatseppelijke hervormin gen. Hierdoc ontstaat de moeilijk heid dat de ïkse massamedia niet al te veel ojie steun en sympatie van de arbeirs hoeven te rekenen, terwijl juisbeze klasse het meest belang bij irijpende maatschappe lijke hervoringen zou moeten heb ben. De line massamedia vinden hun sympatanten doorgaans in een intellectuelelite In arbeiderskrin gen wordt dtelevisie als een onmis bare huistecoop beschouwd. De kijker verwht rust en vrijblijvend heid. En jii geen harde confronta tie waarvo links de televisie juist wel wil geliiken. Met deze et al te rooskleurige ge gevens opak wordt in een speciaal hoofdstuloekeken met welk type televisiepgramma's het best de belangsteng kan worden gewekt en met wee niet. Genoemd worden de ervargen met het VPRO-pro- gramma Namens" en het VARA- programma „Van Onderen". Beide hebben hun doelgroepen niet vol doende bereikt. „Namens", dat een linkse maatschappij-kritische sig natuur bezat, had een kijkdichtheid van zes (600.000 kijkers), het gemid delde kijkcijfer voor informatieve tv-programma's in het algemeen was elf (1,1 miljoen). De les. die Ad Kooyman daaruit trekt is, dat een zorgvuldige dosering van kritisch- informatieve televisieprogramma's noodzakelijk is, anders worden de kijkers geïrriteerd en afgeschrikt. Amusement Programma's met meer succes wa ren „Een groot uur U" van ae VARA en de VPRO-Marathon Eetshow. over de relatie landbouw en voedse lindustrie. Hoewel beide program ma's moelijk te vergelijken zijn, zijn er toch een aantal elementen in te rug te vinden die zouden kunnen worden gebruikt in een links televi siebeleid. Bij de Marathon Eetshow zegt het woord „show" al genoeg. In het drie en een half uur lange pro gramma liepen informatie en amu sement in elkaar over. Liedjes, quiz zen, filmpjes over het boerenbedrijf, serieuze disCussie en instructieve filmpjes volgen elkaar in snel tempo op. Uit de opmerkelijke reactie bleek, dat een informatief programma van zo'n drie kwartier doorgaans één tot twee miljoen kijkers trekt, terwijl deze lange show een kijkdichtheid had van gemiddeld drie miljoen. Is de gemiddelde waardering van in formatieve tv-programma's 6,8, de door Henri Kruithof DEN HAAG Na het geharrewar ov het onderwijs tijdens het formatie-overleg, dook donderdag irie definitieve tekst plotse ling een zinnetje op over een geheel jeuwe vorm van beroepson derwijs. De onderwijsvoorzieningen orden uitgebreid met twee jarige beroepsgerichte full-time opldingen binnen het middel baar beroepsonderwijs en het beroesbegeleidend onderwijs, zo staat er in het definitieve akkoord m de informateurs Den Uvl en Veringa. (ADVERTENTIE) Aanvankelijk was de onderwijspara- graaf in het onderwerp formatieak koord heel mager. Daarmee ging het CDA niet akkoord en het stelde een groot aantal wensen. De PvdA wilde eigenlijk helemaal niets regelen over het onderwijs, omdat wat deze partij betreft het beleid van Van Kernena- de voorgezet mag worden. Maar toen het CDA allerlei wensen naar voren bracht, wilde de PvdA ook nog wel wat in het akkoord opgenomen zien. Een van de zaken die nu op verzoek van de PvdA in het akkoord opgeno men zijn, is deze nieuwe vorm van Ve leerlingen die nu van de lts koen en geen baan kunnen vinden ga» nog een jaar terug naar hun 01e school om bijvoorbeeld in een aier vak zich nog wat te speclalise- reof om hogere eindcijfers te kwe- k«, om zo betere kansen te hebben ode arbeidsmarkt. „Juist voor deze nnsen is een dergelijke opleiding dngend gewenst", aldus Steenhou- vr. Volgens hem hoeft een oplei- flg die is opgezet in samenwerking et lager, middelbaar beroeps- en 'roepsbegeleidend onderwijs niet teveel geld te kosten. De ruimte. beroepsonderwijs. Overigens een e kennis en het geld zijn aanwezig, weinig omstreden zaak, want het lovendien ligt er al een aantal aan- CDA schijnt er zonder slag of stoot 'ragen van scholen om met dergelij- mee akkoord gegaan te zijn. ce projecten te mogen beginnen", zegt Steenhouwer. Alle scholen voor Waar gaat het nu om? Met name in beroepsonderwijs in Friesland, onge- het technisch onderwijs is er in de acht hun gezindte, hebben gezamen- loop van de jaren een kloof ontstaan lijk een aanvraag ingediend om met tussen het lager technisch onderwijs een project te mogen beginnen. Dat en de opleidingen die aan de bedrij moet zo snel mogelijk gebeuren, an- ven gegeven worden. Bovendien i ders worden veel jongeren de dupe het Ito zodanig algemeen gewordej dat het steeds moeilijker wordt or Tot die conclusie komt een werk groep van de Rijksuniversiteit in Utrecht, die in samenwerking met de Vervoersfederatie NW/NKV een uit- gebried wetenschappelijk onderzoek heeft verricht naar de werk omstan digheden bij VGL. met zo'n vinden. opleiding een baan f ADVERTENTIE Een aantal organisaties op het f bied van het technisch onderwe heeft dit voorjaar voorstellen ged# voor een nieuw soort technische e- roepsopleiding. die moet volgen>P de lts. Het gaat om een sterk »e- roepsgerichte opleiding van mxi- maal twee jaar die de aansluing met de bedrijfsopleidingen e»de kansen op de arbeidsmarkt <oet verbeteren. Uitstekend De algemene besturenbond b«oeps- onderwijs is dan ook erg blij »et de opname van deze zin in het fomatie- akkoord. De heer Steenhou*r van de besturenbond hierover: „oor de iets verdere toekomst is diten uit-, •tekende zaak. Voor de z«r korte termijn moeten er echter adere op lossingen komen. Er liggeral plan nen klaar om zo snel mselijk te beginnen met een tweejarP aanvul lende beroepsopleiding ver mensen die van de lts-en komen. >aar moet op 1 augustus 1978 met begonnen worden, want er dreigeiduizenden Jongeren de mist in te jan". voor informatie over eerste en tweede woningen, nieuwe woonvormen en financiering Openingstijden vrijdag 23en.aandag 26/9 van 1000-21:00 uur Overige dagen van 1000-17 00 uur Een ieke ans om alle vragen rond uw belangrijke beslissing op te bolderen De werkgroep zegt, dat de doorsnee VGL'er amper boven het minimum inkomen zit. De meeste moeten over werk doen, willen ze een normale beloning hebben. Ook worden de werkomstandigheden slechter, om dat het bedrijf erg zuinig met perso neelsuitbreiding omspringt. Er is sprake van een constante onderbe zetting. Ziekteverzuim I Ook komt de mondigheid van de werknemers blijkens het onderzoek nauwelijks tot zijn recht. Het werk overleg functioneert slecht. De min der goede sfeer in het bedrijf is één van de oorzaken van een ziektever zuim. dat per afdeling varieert van vijf tot twintig procent. Andere oor zaken van ziekteverzuim zijn te vin den in de slechte werkomstandighe den, zoals tochtige en koude goede renloodsen, de ploegendiensten, slechte stoelen in de vrachtwagens. De internationale vrachtwagen chauffeurs komen niet voldoende aan hun slaap toe, want werkweken van 80 uur zijn bij hen geen uitzon dering Ook de veiligheid zou te wen sen overlaten Een woordvoerder van Van Gend en Loos heeft laten we ten. dat de kritiek het bedrijf vreemd in de oren klinkt „Wat betreft arbeids omstandigheden. sociale omstandig heden en CAO's heeft het bedrijf altijd voorop gestaan," zei hij. Marathon Eetshow kreeg een waar dering van 7,2. Zeventig procent van de kijkers vond het een aantrekke lijk programma en 91 vond het niet moeilijk. Reden voor Ad Kooyman om bij een links televisiebeleid aan te bevelen te breken met de uitgesproken vor men van informatie-overdracht, zo als lezingen, discussies en woordpro gramma's, maar om „de strategie van de zachte infiltratie" toe te pas sen, zoals in de Eetshow gebeurde. Het grote publiek verwacht een sfeer van lich amusement, vrijblij vende tijdspassering en een gemak kelijk toegankelijk beeld. Een andere mogelijkheid van over dracht is de zogeheten nieuwe tele- visiejournalistiek, waarin het stre ven naar een boeiende weergave centraal staat. Men wil de werkelijk heid tonen met alle daarbij behoren de emoties, sfeer, leugens, waarhe den, feiten en ontwikkelingen. Ad Kooyman vindt dat het tijd wordt, dat meer dan tot nu toe het geval was moet worden onderzocht wat de mogelijkheden in de praktijk van de televisie zijn. In een ver nieuwd televisiebeleid moet bij wij ze van spreken alles „uit" het medi um worden gehaaid. Dat m tegen stelling tot het steeds weer gebrui ken van beproefde succesformules uit angst om de gunst van het pu bliek te verliezen. Met „De marges van een links televi- sie-beleid" is een interessant en goed leesbaar boek verschenen bij uitgeverij Coutinho te Muiderberg. Het telt 164 bladzijden en kost 19,50. De stoere stofzuiger uit Denemarken Nilfisk b.v. - Piemen. Tel 020 - 99 43 01. toestel 113 UTRECHT (ANP) De werkomstandigheden bij het semi- overheidsbedrijf Van Gend en Loos het grootste wegtrans- portbedrijf in ons land laten veel te wensen over. Voor de meeste van de circa 5000 werknemers bij het bedrijf biedt het werk zelf geen enkel perspectief. Promotiekansen zijn er eigen lijk niet. De slotserle van de Kurosawa-cy- clus. waarmee het filmmuseum zijn seizoen heeft geopend, sluit met de films Een schitterende zondag. Als een zwervende hond, De zeven sa moerai en Rashomon. Over „Rasho- mon" hoef ik weinig te zeggen De film is kortgeleden over de televisie uitgezonden en velen zullen de ken nismaking ermee ongetwijfeld her nieuwd hebben. De kracht en de zwakheid van de film kwamen door de televisievertoning misschien nog duidelijker tot uiting dan ze op het bioscoopscherm naar voren kwa men. De kracht schuilt in de voor treffelijke sagevorm, waarin de film is gemaakt. Haar zwakheid in het soms te nadrukkelijke spel, dat ten beste wordt gegeven. Na nog weer een aantal films van Kurosawa gezien te hebben, spreekt het hinderlijke van dat spel scher- ROTTERDAM „Thuis is ver weg' is de titel van de foto-tentoonstel ling die tot 14 november wordt ge houden in het Museum voor Land en Volkenkunde te Rotterdam: een beeld van de thuislanden van gast arbeiders, Marokko, de Kaap Verdi- sche eilanden en Turkije. Niettegenstaande de grote werk loosheid in eigen land kunnen we toch niet buiten de gastarbeiders om onze economie op gang te hou den. Hoe hun opleiding in eigen land ook was, meestal komen ze terecht in baantjes voor ongeschoolden. En dat zijn over het algemeen niet de prettigste. Drie fotografen zijn op zoek gegaan naar de herkomst van gastarbeiders uit Turkije, Marokko en de Kaap Verdische Eilanden. Dat was een keuze, want ze komen ook uit Span je, Griekenland, Italië, Joegoslavië, Tunesië en Portugal. Maya Pejic, fotografe en medewer- ster van de bladen SamSam en Troef, bezocht Marokko; Thijs Koobs was in Turkije en Almar TJepkema maakte de reportage op de Kaap Verdische eilanden. Hij is ook medewerker aan SamSam en Troef, redacteur van de NOS-ru- briek Panoramiek en eindredacteur van een kinder t.v.-serie over kinde ren van buitenlandse werknemers, die volgend jaar door de NOS zal worden uitgezonden. Ze maakten hun reportages op verzoek van de Voorlichtingsdienst Ontwikkelings samenwerking van het ministerie van Buitenlandse Zaken. ROTTERDAM In het Museum Boymans-Van Beuningen te Rotter- lam wordt tot 28 november een ten toonstelling gehouden van oude gra fiek, die in de afgelopen vijf jaar verworven werd. Het museum huis vest een omvangrijke collectie pren ten, die steeds wordt uitgebreid met fondsen uit het legaat van dr J C. J Bierens de Haan. Hoewel het aan bod op de kunstmarkt maar matig is, kon toch een aanzienlijk aantal interessante bladen uit de periode tussen 1500 en 1900 worden aange kocht. Daaronder bevindt zich een verzameling ornamentprenten, meesterwerkjes van graveerkunst die door ambachtslieden als voor beeld werden gebruikt en een verza meling curieuze 18e eeuwse kleuren drukken. Heel bijzonder is de ets „Landschap met een brug" van de 16e eeuwse Duitse kunstenaar August Hirsch- vogel, die als één van de eerste prentkunstenaars aandacht aan het landschap schonk. Zijn prenten zijn zeer origineel en daarom zeldzaam en kostbaar. Hij maakte van alle mogelijke middelen gebruik om zijn werk aantrekkelijk te maken: door toepassingen b.v van consequente vervormingen krijgt een eenvoudig dorpsgezicht bij hem iets betove- rends. Een andere ets is de prent, van de Rotterdamse kunstenaar Willem Buytewech (Geestige Willem), die een scène uit Bredero's „Lucelle" illustreert. Het minnekozende paar, fraai uitgedost, wordt bespied door een kwaadwillende kok, die hen la ter zal trachten te vergiftigen. Niet alleen wordt de verzameling 17e eeuwse Nederlandse prentkunst steeds uitgebreid, ook de verzame lingen van prentkunst uit andere Europese landen worden steeds aan gevuld Zo kan men op deze exposi tie ook werk van 19e eeuwse Franse en Engelse kunstenaars bewonde ren. zoals Charles Meryon en Sir Francis Seymour Haden. per Het is een zuiver stilistische methodiek. Alles is vooraf berekend. Bijna elke tekstdictie wordt ingeleid door een speciale mimiek, een speci ale wending van de gestalte, een bijzondere uitdrukking in de ogen. Het vormt alles met elkaar een fraaie eenheid, maar een volledig estheti sche eenheid, die toch schade doet aan de indruk van het totaal. Al dient daar onmiddellijk aan toege voegd te worden, dat het allemaal op voornaam niveau gebeurt. En het gebeurt weloverwogen. Het is een stijl. Voor de rest zal men met veel inge nomenheid de films volgen. Over het geheel genomen slaagt Kurosawa erin om het menselijk en esthetisch evenwicht tussen dramatische over- trokkenheid (heroïek) en normaal menselijk gedrag te bewaren. Dat is heel sterk het geval in de film „Een schitterende zondag", waarin de rea liteit van de armoede overstraald wordt door de poëzie van de liefde en van muzikale verbeelding De figu ren over wie het gaat zijn een door de regen en door geldgebrek ver slonsd Jong paar De twee zoeken toenadering bij elkaar en stoten el kaar weer af. Maar aan het einde van een trieste dag. vinden ze elkaar toch in een in de verbeelding gevolgd en door de jognen in fantasie gediri geerd slot van Schuberts Unvollen- dete Het samenzijn blijft „onvol tooid" maar bezit de eigen dichter lijkheid van Schuberts muzikaliteit. Forse heroïek is te zien in „De zeven samoerai", waarin zeven onafhanke lijke „dolende ridders" een groep boeren bijstaan tegen plunderende soldaten, die elkaar jaar de op brengst van de oogst komen stelen. De heroïek wordt zeer breed uitge meten, maar zonder ooit lachwek kend te worden. Ook al zorgen enke le figuren voor komische momenten. Maar wat het nadrukkelijkst blijft spreken is, de waardigheid van „de" samoerai. D. OUWENDUK door W. H. Wolvekamp ROTTERDAM Het eerste abon nementsconcert van het Rotterdams Philharmonisch Orkest werd don derdagavond onder leiding van Edo de Waart in een geheel bezette Doe len gegeven. Uitgevoerd werden en kele delen uit „Marsyas" van Die- penbrock, de symfonie no. 77 in Bes van Haydn en, na de pauze, de eerste symfonie in D van Gustav Mahler. Aan Mahlers eersteling op symfo nisch gebied ging vooraf zijn in 1884 gecomponeerde liederen-cyclus „Lieder eines fahrenden Gesellen", waarin de componist zijn eigen tekstdichter was. Een lied uit deze cyclus „Ging heut'morgens übers Feld" diende als leiding gevende me lodische gedachte voor het eerste deel. Natuurstemmingen overheer sen in deze lyrische muziek. Het tweede deel, een Scherzo, appelleert in de „LSndler" (het trio) melodisch aan Schubert, zij het in een Mahleri- aans klankidioom. Ook komt in dit deel een vroeg lied „Hans und Gre- the" voor. Daarop volgt een treur mars met het bekende Frère Jac- ques-motief in mineur, ingezet door de solo-contrabas. In het laatste deel, niet het meest geïnspireerde, doet zich het constructieve element in Mahlers eerste symfonie het meest gelden. Reeds tijdens het in Engeland gege ven promenadeconcert van het Rott. Ph. Ork. werd deze symfonie met veel succes uitgevoerd. Ook de audi tie tijdens dit concert liet weinig wensen onvervuld. Samenspel, klankkwaliteit en dynamische ver scheidenheid stonden op hoog ni veau. De dirigent bleek de partituur weer tot in alle details te beheersen en vuurde het Orkest tot zeer ge ïnspireerd spel aan.In Haydns sym fonie no. 77, in kleine bezetting uit gevoerd. klonk het instrumentale en semble weer eens op zijn best. Grote discipline in het samengaan van strijkers en blazers, een grote klank- differentiatie in alle sterktegraden en een voorname, aristocratische voordracht waren kenmerkend voor deze voortreffelijke vertolking Ter opening van dit concert, waar mede het R. Ph. O. een goede start maakte voor dit seizoen, hoorden wij enkele delen uit Diepenbrocks to neelmuziek voor de mythische ko medie Marsyas, of „De betoverde bron" waarvoor het literair gegeven verstrekt werd door Diepenbrocks voormalige leerling (Diepenbrock was leraar in de klassieke taleni Balthazar Verhagen. Het fijnzinnige klankcoloriet, dat hier en daar herin neringen oproept aan Debussy's im pressionisme, werd onder leiding van Edo de Waart ten volle verwe zenlijkt door P. Terpstra De cabaretier Rlents Gratama heeft voor zijn nieuwe programma „Geen zee te hoog", waarvan de première in de schouwburg De Lawei te Drach ten werd gegeven vier jeugdige ar tiesten naast zich op de planken gehaald en daarmee gaat hij verder in de richting die hij voor het eerst insloeg in „Blauwe maandag" Het verschil is wel dat dit maal zijn me dewerkers stuk voor stuk al ervaring hebben opgedaan en bovendien be kwame krachten blijken te zijn Dat is in de eerste plaats het geval met Nelleke Burg, bekend uit de show met Robert Long, maar in nauwe lijks mindere mate met Elsje Slats, die deel uitmaakte van de groep Vangrail. Marc Nikolai is de enige van het viertal die al eerder bij Ora- tama speelde en Jan-Simon Minke- ma bracht het eigen programma „Simpel". Rients Gratama heeft uit de Nederlandse cabaretwereld een goede groep bijeen gebracht Alle medewerkers hebben ook hun eigen artistieke kanten en dat betekent dat Gratama, die jarenlang in zijn programma's domineerde een stapje terug zet. Soms denkt men nog wel met een zekere weemoed aan zijn one-man-show's waarin zijn veelzij dig talent als cabaretier én als tekst schrijver zo boeiend naar voren kwam. In dit nieuwe programma met veel meer showelementen (on der de vindingrijke regie van Bernl Adams) is er maar een enkel num mer dat daar aan herinnert. Een overeenkomst zou men kunnen noe men dat sommige nummers nog steeds wat langgerekt zijn (zoals het startnummer „Ik zoek een land") maar om iets vriendelijkers te zeg gen: men herkent Gratama het best in een speels en uitgebalanceerd liedje als „Dat staat niet op de lil lum" dat door het hele ensemble wordt gebracht. In het meer gevoeli ge vlak is Jan Boerstoels liedje „Lege uren" dat over een werkeloze gaat goed getroffen; een smartlap als Wil ly Derbys „werkloze handen" (uit de dertiger jaren) is het gelukkig aller minst geworden. Elsje Slats en Jan- 81mon Minkema brengen bijzonder aardig Gratama's tekst „U beeft" en Nelleke Burg en Marc Nikolai heb ben het aardige Ironische nummer „8ub-cultuur" van Friso Wiegersma Herhaaldelijk komt het hele. goed op elkaar ingespeelde ensemble op de planken en als dan daar nog aan toegevoegd kan worden dat het com bo onder leiding van Cees Bijlstra (die ook voor muziek en arrar.gemen ten zorgde) ook dit maal weer prima is dan is het duidelijk dat Gratama en de zijnen voor geen zee te hoog een compliment verdienen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 9