arter maakt
eis langs
cht landen
Portugal draait landhervormingen terug
Israël en Arafat
Indianen stellen eisen
ILinks Frankrijk
blijft verdeeld
Kan Bonn nog af van
snelle kweekreactor?
Eigen regeringen op eigen grond
Onderhandelingen afgebroken
Amerika open
voor Concorde
Hevige strijd om
Khiam in Libanon
Rhodesië
uitgezet
De Chinezen en de journalistiek
In dekens
gehuld
Straaljagers tegen landarbeiders
ATERDAG 24 SEPTEMBER 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
VASHINGTON (Reuter, AP) De Amerikaanse president Jim-
nv Carter zal dit najaar een elfdaagse wereldreis maken waarbij
lij acht landen zal bezoeken. De tocht zal hem onder meer naar
flgeria voeren en dat zal de eerste keer zijn dat een Amerikaanse
ur een resident een Afrikaans land bezoekt,
Oud«
Voor )e reis van Carter werd gisteren
cert in oegelicht door diens adviseur voor
eiligheidszaken. Zbig Brzezinksi.
)p het
iï vai W beperkte zich tot algemeenhe-
lor erlen Zo zei hiJ dat Carter in alle
gspriji loofdsteden zaken van wederzijds
i5+'en jelang zal bespreken en dat de reis
Be samenwerking tussen de Verenig-
ie Staten en andere landen zal sym-
loliseren.
Amerikaanse wensen. Brzezinski
noemde ook de „matigende invloed"
die Nigeria heeft op de politiek in
Afrika.
Topgesprekken
la°den die de president gaat be-
een :oeken zijn: Venezuela. Brazilië. Ni
geria. India. Iran. Polen. Frankrijk
n België Het bezoek aan de Belgi-
che hoofdstad is in de reis opgeno-
nen omdat daar de hoofdkwartieren
tan de Europese Gemeenschappen
pn de NAVO zijn gevestigd.
Jon
anden
Opvallend is de plaats die Carter op
in Wa zijn eerste grote rondreis heeft inge
ruimd voor landen in de derde we
reld. Dat past duidelijk in de buiten
ter waarin nauwere relaties met ont
wikkelingslanden hoge prioriteit
hebben.
Dat Carter Nigeria gaat bezoeken
bevestigt het vermoeden dat de Ver-
een
pro
1 voor
erken.
i „hu
r late
dsver
Zowe
sledei
;se la
le ver-
latsgé!M
aagdelandse politiek van de regering-Car-
cennis"
de ge-
daar-
10 uur
aan
inforjenigde Staten dit land hebben uitge
kozen om een stevige voet op Afri
kaanse bodem te verwerven. Nigeria
is als olie-producent erg belangrijk
voor de VS. Dit land voert binnen de
eiJAfrikaanse familie een politiek die
aardig in de richting komt van de
Carters reis biedt twee mogelijkhe
den voor topconferenties. In Brussel
zou hij de leiders van de westerse
landen kunnen ontmoeten. In de
Poolse hoofdstad Warschau 2ou hij
een gesprek met leiders van het
Oostblok kunnen hebben. In
Washington werd gisteren gezegd
dat dergelijke topbesprekingen nog
niet op het programma staan. Maar
de mogelijkheid om iets dergelijks
nog te regelen werd duidelijk open
gehouden. Bij de westerse landen
bestaat wel behoefte aan een herha
ling op niet al te lange termijn van
de topconferentie die dit voorjaar in
Londen werd gehouden.
Carter heeft deze week nog tegeno
ver de Russische minister Gromlko
gezegd dat hij binnenkort Breznjew
wel eens wil ontmoeten. Het wordt
daarom niet uitgesloten geacht dat
Carter in Warschau meer dan alleen
Poolse leiders zal spreken. Zelfs is
het niet onmogelijk dat hij een uit
stapje zal maken naar Moskou.
De president zal zijn vrouw Rosalyn
meenemen op reis. Minister van bui
tenlandse zaken zal in elk geval het
grootste deel van de reis meemaken.
door J. den Boef
De massale demonstratie die vandaag ln het Westduitse Kalkar
zal worden gehouden, komt op een ogenblik dat de regeringspar
tijen ln Bonn de besluitvorming afronden over het al dan niet
voortzetten van het bestaande grootscheepse plan tot ontwikke
ling van kernenergie voor vreedzaam' gebruik.
Vervolg van pagina 1
Arafat's uitlatingen de PLO pas aan
vredesonderhandelingen op basis
van resolutie 242 kunnen deelnemen
als zij hiertoe door een speelhal hier
voor bijeen geroepen vergadering
van het Palestijns Nationaal Con
gres wordt gemachtigd. PLO-functi-
onarissen geven dit toe maar voegen
hieraan toe dat het Palestijnse ver
zet ook wel aan de onderhandelingen
wil deelnemen om daar hun huidige
GENÈVE (DPA) De internationale conferentie van Indianen, die ging over de discriminatie van
de oorspronkelijke bewoners van Amerika, is vrijdag geëindigd met de aanneming van een reeks
resoluties. Daarin wordt onder meer geëist erkenning van de Indiaanse volkeren onder eigen
roeringen, duidelijk afgebakende eigen gebieden voor de Indianen en het recht om zelfstandig
diplomatieke betrekkingen met andere landen aan te knopen.
een
n van
r leer-
en
cur-
n sa-1 De Verenigde Staten en verscheide-
ïrirJne Latijnsamerikaanse landen, in
HJCjhet bijzonder Brazilië, zijn op deze
conferentie, gehouden onder auspi
ciën van de V.Nscherp veroordeeld
en aangeklaagd wegens hun politiek
tegenover de oorspronkelijke bewo
ners van Noord- en Zuid-Amerika.
Deze landen zijn beschuldigd van
ublt^discriminatie. landroof, onderdruk
king en volkerenmoord.
In een van de resoluties wordt ge
zegd dat geen enkel land het recht
e heeft zijn wetten toe te passen op
een ander land of aparte volksgroep
het niet door verdragen daartoe
is gemachtigd. Er mag geen aan
spraak worden gemaakt op delen of
bodemrijkdommen van Indiaanse
gebieden als dit niet duidelijk in
verdragen is vastgelegd. Menings-
ande-verschillen moeten door onderhan
delingen op basis van het volkeren-
15a iq
f. D
erda
Aar
e leel
kun
,.D(
infor-
n alle
beleid
renin-
tantal
recht uit de weg worden geruimd.
Het doel van de conferentie was een
analyse van de huidige situatie on
der de Indianen en de opstelling van
een actieprogram voor de opheffing
van de rassendiscriminatie,
Bij monde van de Amerikaanse am
bassadeur bij de V.N. in Genève,
William van den Heuvel, heeft de
Amerikaanse regering geprotesteerd
tegen de weigering van de conferen
tieleiders vertegenwoordigers van de
V.S. te laten spreken, in het bijzon
der in verband met de beschuldigin
gen inzake volkerenmoord en
racisme.
Van den Heuvel zei vrijdag op een
persconferentie dat er „nu toch veel
voor de Indianen wordt gedaan".
Hun gezondheidstoestand is aan
merkelijk verbeterd." aldus de Ame
rikaanse ambassadeur.
ofoojjparijs (Reuter, UPI) De Franse linkse partijen hebben
recre-
j" ge
elijkf
r zij
gij
g vai
iziek'
gisteren hun onderhandelingen over een gezamenlijk verkie-
£™]zingsprogram afgebroken. Op verschillende onderdelen bleek
t wed
Mé
mg
leder
itwijl
eden-
De leiders van de communistische
partij, de socialistische partij en en
kele kleinere radicale groeperingen
hebben deze week vele uren verga
derd over een verkiezingsprogram,
aalte Daarv00r hadden stafleden van de
e e* partiien wekenlang geprobeerd de
8 'standpunten dichterbij elkaar te
krijgen. Vrijdagmorgen bleek dat
ondanks al dit werk een overeen
komst er niet in zat. Over de sociale
w :j politiek, de defensie en over de vraag
d hé lloevee^ nationalisaties er nodig zijn
aai b'even grote meningsverschillen be
staan. Bij dit laatste punt hadden de
ziin communisten al veel water ln de
t Kjwijn gedaan, maar nog niet voldoen-
HQ A l~f\ 4a l-AAtolinfAA A tl A 4 i r~T f A ITO.
blij
e vaa
spre
an df
ge
m dt
P «I
eede
r hel
geen overeenstemming mogelijk. Dit betekent dat de toekomst
van het linkse blok in Frankrijk, dat volgens opiniepeilingen op
dit moment een meerderheid onder de kiezers heeft, weer erg
onzeker is geworden.
de om de socialisten volledig te ge
rieven. De socialistische leider Fran
cois Mitterrand vreest dat een pro
gram waarin wordt gezegd dat veel
particuliere bedrijven door de over
heid zullen worden genationaliseerd
veel kiezers aan de rechterkant van
de socialisten zal afstoten. Voor de
communisten is nationalisatie juist
een belangrijk principieel program
mapunt.
De communistische leider
Georges Marchais toonde zich na
urenlange onderhandelingen erg ver
moeid. Maar vol strijdlust daagde hij
onmiddellijk zijn socialistische te
genspeler Mitterrand uit voor een
televisie-debat.
Het doel van de onderhandelingen
was om het al lang bestaande geza
menlijke linkse programma wat aan
te passen aan de actualiteit. Al di
rect was duidelijk dat bij deze gele
genheid wel eens duidelijk zou kun
nen blijken dat de twee grote linkse
partijen veel minder eensgezind zijn
dan hun „gezamenlijk programma"
doet geloven. Nu het gesprek is vast
gelopen houden beide partijen vol
dat zij trouw zijn gebleven aan dat
gezamenlijke programma en dat het
de ander Ls die afdwaalt.
Formeel
Formeel is het blok nog steeds in-
takt en de leiders kunnen elk mo
ment weer gaan praten over de ge
wenste wijzigingen. Een datum voor
een volgend gesprek is niet vastge
steld. Waarschijnlijk zullen beide
kampen zich nu eerst intern zeer
uitvoerig beraden. Naar buiten zul
len ze hun houding bij het mislukte
gesprek trachten te rechtvaardigen.
De kans dat de tegenstellingen
daardoor worden verscherpt is nog
al groot.
Het rechtse blok. dat op dit moment
nog regeert in Frankrijk, heeft te
vreden maar niet al te uitbundig
gereageerd op de verdeeldheid van
links. Rechts heeft één belangrijke
reden om wat terughoudcend te
zijn: zijn onderlinge tegenstellingen
zijn niet minder diepgaand dan die
van links.
WASHINGTON (UPI) De
Amerikaanse regering wil de
supersonische Concorde in
principe op alle vliegvelden
toelaten mits de toestellen niet
meer lawaai maken dan nu het
geval is. Dit maakte minister
Adams van verkeer gisteren
bekend bij het aflopen van de
proefperiode van 16 maanden
waarin uit Londen en Parijs
diensten op Washington wer
den gevlogen.
Luchthavens mogen volgens
het voorstel zelf beslissen of de
luidruchtige Concordes wel
kom zijn, mits ze dat volgens
niet disriminerende normen
doen.
BEIROET (UPI, Reuter) - Rechtse
Libanese eenheden gesteund door
Israël hebben het strategische dorp
je Khiam in het zuiden van Libanon
op de Palestijnen veroverd. Dit
heeft het radiostation van de recht
se Libanese falangisten gisteren ge
meld. Een woordvoerder van de ver
enigde Palestijnse en linkse Libane
se eenheden verklaarde gisteravond
echter dat er nog steeds hevig om
Khiam wordt gevochten, maar dat
zij nog steeds het dorpje in handen
hadden.
bezwaren tegen de resolufle kenbaar
te maken.
In de Israëlische pers circuleerden
gisteren berichten over een compro
misvoorstel voor de Palestijnse deel
name aan de Geneefse conferentie.
Volgens dit voorstel zouden de Pa
lestijnen aan de openingsplechtighe
den van Geneve mogen deelnemen
als onderdeel van een verenigde Ara
bische delegatie. Tijdens de werke
lijke onderhandelingen, namelijk
dan wanneer de conferentie in com
missievergaderingen wordt voortge
zet zouden de Palestijnen deel uit
moeten maken van de Jordaanse de
legatie.
In deze commissies zou Israël afzon
derlijk met de verschillende Arabi
sche staten zaken doen. Volgens dit
voorstel zouden geen leiders van de
PLO die als zodanig bekend staan
aan de onderhandelingen mogen
deelnemen.
Dergelijke voorstellen zijn tot nu toe
altijd door de PLO en de Arabische
staten van de hand gewezen.
De verschillende Israëlische kranten
spraken zich gisteren tegen over de
vraag van wie dit compromisvoorstel
afkomstig was. Terwijl het, avond
blad Ma'ariev meende dat het een
Amerikaans voorstel was stelde het
ochtendblad Ha'aretz dat het voor
stel van Dajan afkomstig is. De Is
raëlische kranten wisten verder te
melden dat het plan voorziet in de
mogelijkheid om de zaak van de
Palestijnen buiten het kader van Ge
nève tussen Israël. Egypte, Syrië en
Jordanië te laten bespreken.
De Amerikaanse non Janice Mc-
Luaghlin, die door Rhodesië is uit
gewezen, kwam gisteren op het
vliegveld in New York. Tegen jour
nalisten zei ze dat ze naar Rhodesië
terug wilde gaan zodra de mensen
daar „in vrede en rechtvaardigheid"
zouden leven. De Amerikaanse is
door de blanke Rhodesische rege
ring uitgewezen omdat zij sympa
thie zou hebben getoond met de
zwarte beweging die strijdt voor een
meerderheidsregering in Rhodesië.
Zij heeft de Rhodesische autoritei
ten ervan beschuldigd de zwarte be
volking te onderdrukken door inti
midatie. Volgens haar worden zwar
te gevangenen gemarteld. In New
York gaf ze nog als haar mening
over de zwarte vezetsstrljders: ..Ik
beschouw hen niet als guerrilleros.
maar als goede mensen die strijden
voor vrijheid en rechtvaardigheid
In hoeverre een eventuele bouwstop
voor een periode van enkele Jaren
ook betrekking zal hebben op het
project voor de snelle kweekreactor
ln Kalkar, valt nog niet te bezien.
Een uitspraak van het hoogste Fede
rale gerechtshof in Karlsruhe over
de vraag, of de bouw van dit soort
reactoren niet in strijd is met de
Westduitse Atoomwet van 1959, kan
beslissend zijn.
In afwachting van de gerechtelijke
uitspraak is de bouw in Kalkar
voortgezet. De regering van Noord-
rijn-Westfalen, de deelstaat die ver
gunning moet geven voor een verde
re ontwikkeling van een bouwpro
ject, heeft de toestemming voor het
ingaan van de derde fase van de
werkzaamhedenin Kalkar echter
nog niet gegeven. Ook zij wil afwach
ten, wat het Hof in Karlsruhe beslist.
Parlement
Mocht het Hof tot de conclusie ko
men, dat de bouw van snelle kweek
reactoren in strijd moet worden ge
acht met bedoelde Atoomwet. dan is
het aan de regering in Bonn of zij het
parlement wil voorstellen, deze wet
zodanig te wijzigen, dat alle juridi
sche problemen worden weggeno
men. Het debat over het kernener
gieprogram komt dan eindelijk op
de plaats waar het hoort, de
Bondsdag.
Het zal echter de vraag zijn of de
regering ln Bonn gelegenheid krijgt,
de wetgeving aan te passen aan de
hedendaagse ontwikkelingen bij de
bouw van kernreactoren Vast lijkt
te staan dat de SPD zich op haar
congres in Hamburg in november
voor een bouwstop van drie tot vijf
jaar zal uitspreken Van de liberale
regeringspartner FDP wordt een
soortgelijke beslissing verwacht.
Niet aannemelijk is dat de sociaal
democratische kanselier Helmut
Schmidt, die nu nog zegt, eventueel
een besluit van zijn partij naast zich
neer te zullen leggen, tegen de uit
drukkelijke wens van zijn eigen par
tij zal handelen door te pogen, met
de hulp van de oppositie in de
Bondsdag zijn kernenergie-pro
gramma voor een bouwstop te be
hoeden. Aangenomen mag daarom
worden, dat in West-Duitsland vóór
het eind van het jaar de bouw van
kernreactoren zal worden gestaakt.
Deskundigen hebben gewaar
schuwd dat een uitstel ernstige ge
volgen kan hebben voor de energie
verzorging in West-Duitsland en
voor de exportkansen van de indu
strieën, die zich bezighouden met
kernenergie-projecten. Dit argu
ment wordt klemmender nu het er,
naar uitziet dat president Carters"
plan om af te zien van verdere ont
wikkeling van snelle kweekreacto
ren. van de hand zal worden
gewezen.
Het is echter ook waar dat het huidi
ge Westduitse kernenergie-program
langs de weg van de minste weer
stand tot stand is gekomen, zonder
dat de problemen zijn opgelost die
te maken hebben met het opslaan
van radio-actieve afvalstoffen en
een afdoende beveiliging van reac
torvaten. Ook is niet voldoende on
derzocht welke alternatieve energie
bronnen beschikbaar zijn.
Als besloten wordt om met de bouw
van kernreactoren pas op de plaats
te maken, moet dat niet in de eerste
plaats gebeuren omdat men in ver
antwoordelijke kringen bang is voor
de massale demonstraties die nogal
eens uit de hand lopen. Het mag
alleen gedaan worden om later be
slissingen te kunnen nemen die in
alle opzichten verantwoord geacht
kunnen worden gesteld dat dit
laatste al mogelijk is.
Wat Kalkar betreft is overigens een
belangrijk gegeven dat dit project
nu al zo duur is geworden, dat het de
grote vraag is of de snelle kweekre
actor een betaalbaar produkt kan
leveren. Mogelijk zullen toch econo
mische overwegingen een grote rol
spelen bij de besluitvorming over de
vraag of nu zo nodig op de reeds
ingeslagen weg moet worden voort
gegaan.
PEKING (Reuter) Een journalist
dient zinnige en ware dingen te
schrijven en ze gewoon hij hun
naam te noemen. Een spade moet
dus een spade heten net zo goed als
het leger het aantal in het gevecht
buitgemaakte geweren juist moet
opgeven.
Een verslaggever die zichzelf respec
teert dient zich erop in te stellen dat
hij het nieuws niet van de officiële
instanties moet krijgen, maar dat hij
het oor te luisteren moet leggen bij
het volk en schrijft over de echte
problemen van de gewone mensen,
al vinden sommigen dat onbenullige
verhalen, zo schrijft het Chinese
persbureau Nieuw China.
Als voorbeeld van hoe een journalist
moet werken haalt het bureau de
grote voorzitter Mao aan die „bijzon
der ingenomen" bleek te zijn met
een stuk over de kool (groente) voor
ziening in de Chinese hoofdstad Pe
king dat het Volksdagblad in 1954 op
dc voorpagina bracht.
„Eindelijk komen ze met iets goeds,
nieuws over kool op de voorpagina,
houdt het zo," had Mao toen gezegd.
Deze Ierse vrouwen, naar eigen zeg
gen slechts gekleed in dekens, demon
streren voor de Britse ambassade in
Den Haag. Zij zijn de moeders van
zonen die in de Noordierse Long
Kesh-gevagenis zitten en daar weige
ren gevagcniskleding te dragen zolang
zij niet zijn erkend als politieke ge
vangenen. De mannen zitten vast op
beschuldiging van terreurdaden. De
autoriteiten weigeren hen andere dan
gevangeniskleren te verschaffen en
daarom hebben de mannen slechts
dekens om wat warm te blijven. Van
daar dat de demonstrerende vrouwen
ook dekens droegen.
van onze medewerker J. Halkes
Terwijl deze week de gijzelingsactie in de gevangenis van Custoi-
as nog niet van de voorpagina's in Portugal verdwenen was.
begon het ministerie van landbouw en visserij een groot offensief
in het omstreden landbouwgebied van de Alentejo provincie.
Met honderden manschappen te paard, en pantserwagens en
met honden; ja zelfs met helikopters en laag overvliegende
straaljagers trad de politie op tegen duizenden demonstrerende
landarbeiders.
De effectenbeurs in Parijs was wel
duidelijk in haar reactie: de gemid
delde koers van effecten steeg vier WeQddl
procent. Aandelen van bedrijven die
volgens het linkse programma gena
tionaliseerd moeten worden stegen
gemiddeld zelf zeven procent.
In een paar dagen tijd werden op die
manier op vijf verschillende plaat
sen in de districten Evora en Portale-
gre, landgoederen, landbouwmachi
nes en vee teruggegeven aan de vroe
gere eigenaar. In de gemeente Arrai-
olos kwam het daarbij tot een treffen
tussen politie en demonstranten
waarbij 48 mensen gewond raakten,
onder wie twee agenten.
Het vreemde is dat de nieuwe wet op
de landhervorming die ln juli door
het parlement werd aangenomen
nog niet van kracht ls. De wet is pas
vorige week goedgekeurd door de
revolutionaire raad en wacht nu nog
op de handtekening van president.
Eanes om afgekondigd te worden.
Volgens de vakbonden van de land
arbeiders zijn de huidige teruggaves
dan ook illegaal. Maar volgens het
minsterie van landbouw gaat het
slechts om uitvoenng van de oude
wet die nog van kracht ls. Ook de
oude wet regelt teruggave van een
deel van de in 1975 bezette en ontei
gende landbouwgronden. Maar dan
als een vorm van schadevergoeding
aan vroegere grootgrondbezitters die
nu als zelfstandige boer, hun leven
willen beteren. De nieuwe wet maakt
veel meer teruggaves mogelijk Zij
gaat uit van een principe dat er een
evenwicht moet bestaan tussen par
ticuliere boerenbedrijven en collec
tieve boerderijen of coöperaties. De
incidenten die er nu gebeuren zijn
dus nog maar een voorproefje van
wat de landarbeiders en boeren te
wachten staat als de nieuwe wet zal
worden uitgevoerd.
Woede
De woede bij de landarbeiders van
de collectieve boerderijen in de
Alentejo is er echter niet minder om.
Het overgrote deel van hen is analfa
beet De politiek van de heren in
Lissabon is voor hen net zo moeilijk
als lezen en schrijven Vaak leeft
men min of meer in een isolement
vanwege de grote afstanden, de
slechte verbindingen, de kleurloos
heid van radio- en tv-programma s.
Maar over de teruggave van land
aan de vroegere landheren hebben
ze een duidelijke mening. De groot
grondbezitters beheerden hun land
goederen als middeleeuwse edelen.
Duizenden hectares lagen braak
omdat de opbrengst hun niet inte
resseerde. De arbeiders werkten van
zonsop- tot zonsondergang. Vaak
werd zelfs op zondag geen vrijaf
gegeven. Was er geen werk dan werd
iedereen zonder pardon ontslagen.
De heren zelf zag men slechts enkele
weken per Jaar. als zij op Jacht gin
gen of feesten organiseerden in een
van hun buitenhuizen. Die landhui
zen worden nu gebruikt als opslag
plaats. of de arbeiders zijn er zelf
gaan wonen. De paarden zijn ver
kocht en de karossen staan te rotten
in de schuur. Maar duizenden hecta
ren grond zijn voor het eerst sinds
mensenheugenis ontgonnen en inge
zaaid.
Er zou nog meer grond ontgonnen
kunnen worden als de regering meer
kredieten zou verschaffen, als er
elektriciteit werd aangelegd en wa
terbouwwerken om de grond te ïm-
geren zouden worden uitgevoerd
Maar in de ogen van landbouwmi
nister Barreto zijn de kredieten
slechts een verkapte vorm van werk
verschaffing en zouden duizenden
arbeiders moeten afvloeien naar de
industrie.
Voor de landarbeiders is Barreto een
„fascist" en ze beloven hem niet veel
goeds Maar om in actie te komen
kunnen zij niet zonder de hulp van
de communistische partij. De com
munisten zijn bijzonder populair in
de Alentejo. Zij zijn in de „lange
nacht van het fascisme" de enigen
geweest die het verzet wisten te or
ganiseren. ZIJ beheersen dan ook de
vakbonden die vrijwel overal het
werk regelen op de collectieve boer
derijen De technici van de vakbon
den zijn voor de landarbeiders vaak
het enige contact met de buitenwe
reld. Het vermoeden bestaat dat
Mario Soares de communisten nu
uit hun tent probeert te lokken, om
ze nóg voor de nieuwe wet gaat
komen definitief te verslaan.
