Iets heel bijzonders uit Groningen
De lijdende mens en ons dienstbetoon
Een heel verschil met tien jaar terug
VANDAAG
door prot. dr. J. W. Schutte Nordholt
Wij leven in een land dat zoals dat tegen
woordig heet bol staat van de theologen,
dogmatici, de ethici, de dlepdenkers. de
gedegenen, de horizontaiisten en de *rtica-
Iisten In een blad als Trouw kan mer. «Is
men niet de moed heelt tegen de onafgebro
ken stroom van hun publlkaties op te zwem
men toch heel redelijk op de hoogte
blijven van hun wel en wee over en weer.
alleen al een reden om deze krant te lezen.
Maar hoeveel is er nu in ai die theologie, al
die boeken, al die bladen te vinden over wat
toch één van de meest essentléle uitingen is
van het christelijk geloof, het christelijk
vergaderen ook, namelijk het zingen!
Frisla non cantat, Hoilandia non cantat. In
elk geval; het theologische Nederland zingt
niet. Het redeneert en twist en beschouwt
zulke zaken als lied en beeld eigenlijk als
vriendelijke ontspanningen, waar men
hoogstens op moet letten om ze vooral bin
nen de perken van de eige dogmatiek te
houden. Er zijn natuurlijk
een Van der Leeuw, een Mikot
lik. en nog een paar, maar gemiddeld worci;
de gedachte dat de essentie pas in de ex
pressie bestaat, en de waarheid in woord n.
<>n de mens in zijn verbeelding, en dat dat de
glorie van het mens-zijn is. als een ketterij of
dweperij afgedaan. Wij leven in een land van
ideeën, niet van beelden.
Zeldzaam,, id
Deze boutade komt mij uit de pen nu ik mag
schrijven over een hymnologisch boek. Dat
is namelijk, lieve lezers, in ons vaderland
een geweldige zeldzaamheid. Ik ben niet zo
dol op de statistiek, maar lk neem aan dat er
tegenover elk boek over de liederen der kerk
honderd verschijnen over de dogmatiek of.
tegenwoordig, over de sociale opdracht.
Boeken over liederen zijn daarom iets heel
bijzonders En nu bedoel lk zeker niet de
dwaze publlkaties over het wel of niet geoor
loofd zijn van het zingen van gezangen, of
Tulke zaken, want dat gaat dus ook nog
altijd niet over liederen. Nee. boeken bedoel
ik, die iets vertellen over de gezangen zelf.
over hun dichters, hun componisten, hun
gebruik, hun herkomst en zo meer. Er is zelfs
in Nederland nauwelijks een theologische
faculteit waar men werkelijk aandacht be
steedt aan deze dingen Elke faculteit heeft
zijn dogmatici en ethici, maar er is maar één
plaats met een hele hymnoloog. en God geve
dat zijn standplaats
bewaard blijft als hij
zou aftreden
Bundel
Maar wat helpt het
te klagen, wij zijn nu
eenmaal een volk
van theologen, niet
van dichters. Laat ik
tot de zaak komen
waarover lk het heb
ben zou. De theolo
gische faculteit van
Groningen heeft een
instituut voor litur
giewetenschap en
daar wordt de ex
pressie van de kerk.
de kerkbouw, de li
turgie. de hymnolo
gie met mthou-
me toewij
dend. Dat
ilteit, en
„•.•.St .an de gro
te Gerarcus van der
Leeuw zal zeker over
haar waken. Dat
kan niet anders1
Dat instituut heeft
het nu gewaagd een
bundel studies over
het kerklied te laten
verschijnen, onder
de titel ..Het lied en
de kerk. hymnologi-
sche opstellen".
Het is een zeer boei
end, zij het ook zeer
bont boek gewor
den. Het bevat, om u
een idee te geven, de
volgende hoofdstuk
ken. Het opent met
een studie van drs. A. Sturm over een aantal
psalmen en hun berijming van Datheen af
tot onze nieuwe versie toe. Dan volgt er een
essay van dr Jan Wit over Luthers eerste
lied. dat hij schreef ter ere van de eerste
martelaren van de Reformatie in de Neder
landen, de Augustijner monniken Hendrik
Voes en Jan van Essen. Dat is een kort maar
interessant stuk, alleen al omdat het de
mooie moderne vertaling van het lied door
ds C M de Vries uit Genève toegankelijk
maakt.
Zwingli
Van veel betekenis is het lange en gedegen
opstel van Ad den Besten over de strijd om
het kerklied bij Zwingli en zijn geestverwan
ten. Daar in Zürich is in de zestiende eeuw in'
het geding geweest
wat altijd weer in
het geding is als wij
zingen; wat bete
kent het geestelijk
lied? Hoe kan de
kunst God dienen?
Waar ligt de grens
tussen emotionele
opwinding en dorre
dogmatiek, tussen
zinnelijkheid en ver
geestelijking?
Zwingli's afwijzen
van alle muziek en
zang in de kerk
wordt door de schrij
ver interessant be
licht als een gevolg
van deels zijn huma
nistische, neo-plato-
nische opleiding,
deels zijn slechte ge
weten. want hij was
zelf zeer muzikaal
begaafd. Vervolgens
wordt verteld hoe la
ter door het werk
van mannen als de
gebroeders Haurer
en Thomas Zwich
het lied toch een
plaats kreeg in de
Zwingliaanse ge
meenten. een grote
plaats zelfs, volgens
wat mijn leermees
ter Jan Romein de
dialectiek van de
vooruitgang
noemde.
Een volgend opstel,
van drs. H. C. Ende-
dijk, bespreekt
grondig en goed een
aantal in het lied
boek voorkomende
vertalingen van Ger
hard Tersteegen.
Dan komt een inte
ressant, zij het wat
brokkelig geschreven stuk van drs. A. Ypma
over het lied bij de Afgescheidenen. Dat was
dan natuurlijk in gemeenten alleen het
psalmboek, maar het interessante ver
schijnsel. later zo kenmerkend voor het ge
reformeerde leven, deed zich daar al duide
lijk voor, namelijk dat men in de particulie
re kring de verschraling van het theologi
sche leven compenseerde met zeer piëtisti
sche en sentimentele liederen. Groenewe-
gen's Lofzangen Israels (1751) waren zeer
populair, maar sommige algeschelden her
ders waagden zich ook zei1 aan geestelijke
liederen, zoals ds Ledeboer, die de gezangen
bundel van de hervormde kerk in zijn tuin in
Benthuizen plechtig begroef, en zelf gezan
gen maakte van een haast perverse sensuali
teit, waarvan enkele voorbeelden zijn
gegeven.
Vluchtheuvelzangen
Hoeveel aantrekkelijker dan de wat be
nauwde en twistzieke geest van deze afge
scheidenen is die van de Vluchtheuvelzan
gen van Ds. Plerson, waarover het volgendè
opstel, van de hand van drs. A. Le Cocq
handelt. Pierson leefde en werkte vanuit een
persoonlijke relatie tot Christus, zette zich
af tegen zowel een dorre orthodoxie als een
oppervlakkige vrijzinnigheid, en schreef lie
deren die in hun oorspronkelijkheid zeer
aantrekkelijk zijn. Ze zijn hier heel aardig
beschreven.
Er is voorts nog een opstel van dr A. C.
Honders over de zeldzame Nederlandse
hymnoloog uit de 19e eeuw. Roelof Bennink
Janssonius, en ten slotte geeft ds B. Smilde.
de enige man die in ons nieuwe liedboek
zowel als dichter en als componist voor
komt. een verslag van het werk aan het
Friese Liedboek, dat hij met een aantal
geestverwante vrienden heeft gemaakt, met
grote toewijding en enthousiasme. Het re
sultaat van dat werk moet hier in Trouw wel
besproken worden; mij als niet-Fries ont
gaan zelfs de citaten in Smilde's opstel. In
elk geval begrijp ik er uit dat Frisia cantat.
En wat zit ik ook te mopperen, de oplage
van het liedboek overtreft die van alle theo
logische tractaten! En dft mooie boek van
het Groningse Instituut bewijst dat er nieu
we aandacht en interesse is voor het lied in
de kerk. Moge het zo voortgaan, steeds
minder theologische twisten, steeds meer
liederen, steeds meer hymnologie. Want de
Heilige troont op de lofzangen Israëls en
niet op hun redeneringen. En in de hemel
wordt er niet meer gepreekt en betoogd
maar alleen maar gezongen, lezen wij in de
bijbel.
,,Het lied en de kerk, een bundel hym-
nologische opstellen" studies van het
Instituut voor Liturgiewetenschap nr.
3. Redactie: dr A. C. Honders, dr R.
Steensma, dr J. Wit; 342 blz. prijs 35
gulden (plus verzendkosten).
Besteladres: Instituut voor Liturgiewe
tenschap, Nieuwe Kijk in 't Jatstraat'
104, Groningen. De afbeelding van zin
gende kerkgangers is van de lSe-eeuw-
er S. H. Grimm.
door dr C. Rijnsdorp
De gebroeders Verkuyl, Arie
en Johan, de arts en de zen
dingshoogleraar. hebben sa
men een boekje geschreven
over de lijdende mens en ons
dienstbetoon. De hoofdtitel
luidt: Lijden en begeleiden
(ultg Kok, Kampen. 79 blz.,
10,90). Het zijn oorspronke
lijke lezingen geweest voor de
Protestants Christelijke Art
sen Organisatie
Bij lijden voelt de mens zich als
geheel betrokken; lijden heeft een
totalitair karakter. Het leven kan
erdoor ineenschrompelen Het be
strijden van de pijn levert veel te
leurstelling op en ondertussen
wordt de betrekking tussen de pijn-
lijder en zijn omgeving ernstig be
moeilijkt. Het is al heel wat, als de
man of vrouw die enkel pijn is, kan
worden tot een mens die pijn heeft
Pijn is een teer punt. en welk deel
van de pijn is echt en welk deel
psychisch9 Hoe meer de mens zich
enkeling voelt, des te vatbaarder is
hij voor pijn Maar ook: naarmate
de wereld voller wordt en men meer
weet heeft van eikaars leed. wordt
de kans op lijden groter. Onbe
doeld voegt zelfs de moderne ge
neeskunde lijden toe aan de mens
heid, omdat ze pijn, ziekte en dood
in technische problemen wil om
zetten.
Schijnievend
De mens kan schijndood zijn, maar
ook schijnievend, namelijk wan
neer iedereen op hem uitgekeken is
en hem kwijt wil. De zieke wordt
dan een soort bedrijfsstoornis.
Overigens kan het rekken van het
leven koste wat kost tot wreedheid
worden Maar het is gewoon niet
waar, dat lijden nooit zin heeft. Wie
nooit geleden heeft, wat wéét hij
eigenlijk9
Tot zover de arts De theoloog
spreekt over de oecumene van het
lijden. Het Hindoeïsme ziet het lij
den veroorzaakt door bepaalde fou
ten in het verleden. Leg Je neer bij
de feiten, zonder haast, zonder ra
deloosheid. zonder wanhoop.
Het Boeddhisme zoekt opheffing
van het lijden in de prijsgave van
alle begeerte; geen verlossing maar
op-lossing. De Islam, het Joden
dom en het Christendom daarente
gen leggen sterke nadruk op de
werkelijkheid van leed en ellende.
Dr. A. Verkuyl (links) en prof. dr. J. Verkuyl
Ondertussen verliezen de gods
diensten aan invloed en geraken we
meer en meer in de macht van
ideologieën. Dit gaat gepaard met
een verlies aan diepgang; de socia
le. economische en politieke noden
raken het diepste in de mens niet.
Gelukkig treedt binnen de christe
lijke oecumene de bezinning op het
lijden met nieuwe kracht naar vo
ren Dit geldt vooral voor Latijns
Amerika en Azië.
De goede schepping is een bitter
raadsel Van het begin af roept de
schepping om herschepping. In de
Psalmen en Job is de schepping Slachtoffpr
een worsteling van God met de
chaos door de 3chepper-Geest.
Noordmans zei: scheppen is schei
den, een uiteenwerpen van het oor
spronkelijk materiaal in de lange
geschiedenis van schepping naar
herschepping. Zonde is niet het eni
ge en alomvattende verklarings
principe van alle ellende.
Dit alles neemt evenwel de mense
lijke schuld niet weg, evenmin als
Gods oordeel en gericht daarover.
De profeet Amos ziet zelfs bepaal
de natuurrampen als gerichten van
Godswege. Er is onverklaarbaar en
onbegrijpelijk leed en het typeren
de van Israël is, dat het daarover
met God twist. „Om zo te twisten
moet je God wel zeer liefhebben",
zei een rabbijn.
In wat ons krankzinnig lijkt in het
lijden, kan diepe wijsheid verbor
gen liggen en zeker is dat we meer
hebben aan problemen dan aan
goedkope oplossingen. In onbegre
pen lijden kan een reden verborgen
zijn, die alleen aan God bekend is.
De ranken moeten worden ge
snoeid en het ergste dat God een
mens kan aandoen is hem altijd
voorspoed geven. Niet wat je lijdt is
het belangrijkste, maar wat dat lij
den aan je doet.
Jezus was ook het slachtoffer van
wat mensen en samenlevingen hem
aandeden. Hij paste niet in de
structuren van de samenleving:
niet in de status quo en niet bij de
revolutie. Aan het kruis zijn alle
Wegen opengebroken en gebarrica
deerd. In het duister van de verla
ting is Jezus eenzaam zoals nog
nooit iemand eenzaam is geweest.
Maar zo heeft Hij een vrede-basis,
een vredessfeer geschapen tussen
God en mensen.
Oorlogen zijn explosies van mense
lijke schuld, die leiden tot ver
schrikkelijke ontwrichting op alle
gebied. Revoluties en burgeroorlo
gen zijn symptomen van het gemis
aan bereidheid om met elkander
samen te leven in gerechtigheid en
vrede. Er is geen deel hebben aan
Christus zonder dat men deel heeft
aan zijn strijden en lijden.
Tot zover de theoloog. Het boekje
is er een voorbeeld van. dat men
pretentieloos van een levenslange
ervaring uit belangrijke dingen kan
zeggen. Dat men over het lijden
kan nadenken, spreken, schrijven,
discussiëren, twisten, desnoods
met God zelf. bewijst dat in deze
bedeling het lijden niet volstrekt is.
Pastoraal gesproken is de stomme
smart het ergste, want ze onttrekt
zich aan de waarneming. Laten we
nooit vergeten bij het waarneem
bare leed het verborgen verdriet op
te tellen.
door A. J. Klei
Gedekt door de duisternis en de
mist slopen zij die vroege winter
ochtend onder de struiken van
daan in de richting van het ge
bouw. waar de niets vermoedende
gereformeerde synode zojuist een
nieuwe zittingsdag was begon
nen In deze trant kun je schrij
ven over de bezigheden van wijlen
de actiegroep „Synoodkreet". wel
ke zich t<n doel had gesteld de
generale synode der gereformeerde
kerken hinderlijk te volgen en in
het prille begin van het jaar 1968
aan dit opmerkelijke streven ge
stalte gaf. door gewapend met de
monstratieborden de vergaderzaal
van het hoogeerwaarde college bin
nen te marcheren Dat waren zo de
manieren in de woelige jaren zpstig.
maar tot veler opluchting behoren
deze tot het verleden en wij zien
dan ook dat gereformeerde jonge
ren. die zich anno 1977 opmaken
om zich met de gereformeerde sy
node bezig te houden, daarvoor
niet de straat op gaan met span
doeken. doch zich naar een catechi-
satielokaal (of een ruimte van gelij
ke strekking) begeven met synoda
le stukken onder de arm
Indertijd vertelde Rob Rutgers mij
in café Keyzer naast het Concertge
bouw in Amsterdam over de oog
merken van ..Synoodkreet"' en nu.
tien jaar later, zit lk In dit lokaal
met Dick van Elk. die aan de wieg
heeft gestaan van de op I oktober
beginnende gereformeerde Jonge-
rensynode Omdat lk Iemand ben
van in het oude spoor vooruit, had
ik mijn conversatie met de heer
Van Elk graag gevoerd aan hetzelf
de tafeltje ais waaraan ik tien jaar
geleden met de heer Rutgers zat,
maar dit is me helaas niet gelukt
Over Rob Rutgers gesproken, deze
is toch nog netjes terecht gekomen
Hij werd advocaat en ik zie hem
wel eens met zijn gezin in de Kei-
zersgrachtkerk
Maar nu Dick van Elk. Hij is 32
jaar, woont te Haastrecht en om
aan de kost te komen, rommelt hij
naar eigen zeggen wat in compu
ters. Hij draagt een smetteloos zo-
merkostuum. dus t zal wel een
fatsoenlijke broodwinning zijn. Be
langrijker voor dit moment is ech
ter. dat Dick van Elk lid van de
gereformeerde synode is geweest
en deswege met kennis van zaken
kon spreken met een aantal Zuid
hollandse jongeren, die tevergeefs
geprobeerd hadden, één van hen
ais synodelid verkozen te krijgen.
Hij had in onze krant over deze
zaak gelezen en ging er toen achter
heen. Waarom?
Dick van Elk vertelt dat hij het
jammer zou vinden wanneer het
enthousiasme van die jongelui zou
verwateren Ze wilden meedraaien
en nou kon het niet. Om te begin
nen heeft hij hen getroost met de
opmerking dat het mislukken van
hun plan nu ook weer niet zo'n
ramp was. omdat Je van één jonge
re. of desnoods een paar. in de
synode geen wonderen kunt ver
wachten. Voorts dacht hij dat er
wel een andere weg moest zijn om
tot het synodaal bedrijf door te
dringen. Zoals gezegd, vliegen we
niet meer met leuzen beladen de
barricaden op, en aldus is het ge
schied dat uit vele overleggingen
het denkbeeld van een jongerensy-
node is geboren
Om zo'n synode overeind te krij
gen. is de volgende werkwijze toe
gepast De gereformeerde kerken
tellen veertien zogenaamde parti
culiere synodes, die elk een provin
cie of een deel van een grote provin
cie beslaan. Binnen het gebied van
iedere particuliere synode is (of
wordt nog) een werkgroep van jon
geren gevormd. Dit levert veertien
werkgroepen op. die stuk voor stuk
één lid mogen leveren voor de jon-
gerensynode Daartoe dient elke
groep met drie kandidaten te ko
men, waaruit er dan via een door
het instituut voor praktische theo
logie van de Vrije Universiteit op
gesteld vragenlijstje één aangewe
zen wordt. Die éne behoeft niet
degene te zijn, die de belijdenisge
schriften het meest hartelijk om
helst, deze methode is gekozen om
te voorkomen dat de jongerensyno-
de straks uit louter aanhangers van
Youth for Christ of alleen maar uit
wereldwinkeliers zou bestaan. Er
wordt gemikt op een zo veelzijdig
mogelijke samenstelling en als het
aan Dick van Elk ligt, loopt de lijn
van randkerkelijk tot verontrust
De jongerensynode (veertien jonge
ren dus, plus een paar adviseurs en
een vertegenwoordiger van de ge
nerale synode) zal telkens twee da
gen vóór een zittingsweek van de
gewone synode vergaderen. Op 10
oktober begint de eersfe zittings
week van de nieuwe generale syno
de Welnu, zaterdag 8 en zondag 9
oktober is de jongerensynode dan
bijeen om de stukken te bespreken,
welke op de „echte" synode aan de
orde komen Het is niet zo. dat er
wat in 't wilde weg over gezwetst
wordt, de zaak is voorbereid in de
werkgroepen en de afgevaardigden
komen met een in hun werkgroep
voorbereid verhaal. De jongerensy
node legt haar bevindingen neer in
rapporten en die neemt dan de sy
nodale vertegenwoordiger mee
naar Lunteren. het vergaderoord
van de generale synode. Een ver
rukkelijke bijkomstigheid is dat de
jongeren telkens in het ressort van
een andere particuliere synode sa
menkomt. net zoals de generale sy
node dat deed alvorens weg te krui
pen in een gerieflijk congresoord in
een bos. Zo zien we maar weer. dat
alles terugkomt, er is niets aan te
doen
Maar hoe mooi het ook wezen
moge. dat jonge hoofden zich bui
gen over synodale stukken en dat
zij dit voor de eerste maai zullen
doen in Dordrecht, de stad der ge
reformeerde vaderen (mooier kan
het haast niet). hoe mooi dit alles
ook is. de vraag blijft; wat haalt het
uit? Maar eerst vraag ik aan Dick
van Elk wat die jongelui eigenlijk
van een synode verwachten? Ik zou
namelijk niet weten, wat en ik
draaf door: dat een synode niets
anders hoeft te doen dan de huisre
gels van een kerkgemeenschap op
stellen en dat ik me niet door een
synode laat vertellen hoe ik me
moet gedragen
Dick van Elk antwoordt, dat een
synode het beleid van een kerk
bepaalt en dat dit vandaag niet
meer bekeken kan zijn met gefrun-
nik aan kerkorde-artikelen. Of je
het nu leuk vindt of niet, gaat hij
voort, een synode is het gezicht van
de kerk. Zo ervaren de jongeren die
meedoen, het ook en ze zijn er,
ieder op eigen manier, zó bij be
trokken dat ze mee willen doen als
de kerk om zo te zeggen een gezicht
trekt. Kijkt de kerk te somber? Te
eenzijdig naar boven of naar bin
nen? Te zelfgenoe^aam of alleen
maar naar buiten? Daar hebben ze
een oordeel over en dat willen ze te
bevoegder plekke kwijt En wat het
uithaalt? Dat is nu. nu 't allemaal
nog beginnen moet. niet te zeggen
Dick van Elk hoopt vurig, dat het
niet bekeken zal zijn met wat vrij
blijvende waardering vanuit Lun
teren. Hoe dan ook, de inschake
ling van de werkgroepen brengt
mee dat ruim driehonderd gerefor
meerde jongeren synodale rappor
ten gaan bestuderen. Niet alle, ze
zullen zich bijvoorbeeld niet stor
ten op verhandelingen over de toe
passing van financiële regels voor
geëraeriteerde dominees, maar wel
de rapporten van grote deputaat-
schappen: zending, evangelisatie,
industriepastoraat. recreatie
Dan zullen ze zien. wat een berg
werk hun kerk verzet en wat een
grote hoeveelheid mogelijkheden
er is om ergens in te springen Dit
alleen ai. betoogt Dick van Elk. is
een resultaat van jewelste En 't
verschil met tien jaar terug dat hij
graag onderstreept is, dat een
groep jongeren hier öngepolarieerd
aan de gang gaat
alleen
Hij maakte zich van hen los
en ging de berg op
om te bidden.
En toen de avond
op het meer gevallen was
bevond het schip zich middenop
en Hij was alleen op het land.
(Markus 6.45 tot 47)
Een eenvoudige positiebeschrijving
Jezus wil duidelijk alleen zijn, laat
de discipelen voor zich uitvaren en
gaat dan ergens aan land, de berg
op. om te bidden. We kennen Jezus
telkens opnieuw tussen de mensen.
Een mens. zozeer betrokken op zijn
medemensen, dat we even moeite
hebben. Toch Is hij ook daarin juist
mens, dat hij de eenzaamheid nodig
heeft. Je kunt nog zo goed met de
mensen zijn. je bij ze thuisvoelen en
ook weten dat je daar hoort, en dan
nog is daar die behoefte om even op
een afstand te verkeren. De ene
mens gaat niet op in de
gemeenschap. Waar dat gebeurt is
er ook geen gemeenschap, maar
massa. Die ene mens die ieder is
moet vooral ook die ene unieke, om
zo te zeggen onvervangbare mens
blijven. Maar ook God gaat niet in
de gemeenschap op. We kunnen er
oog voor hebben gekregen dat wij
God mogen ontmoeten. We kunnen
er oog voor hebben gekregen dat wij
God mogen ontmoeten in de
medemens ik denk aan het
verhaal van Mattheus 25; watje aan
b.v. gevangenen gedaan hebt. heb je
Mij gedaan! en dan nog gaat God
niet op in de mensen. Hij staat ook
apart. Hij is als God minstens zo
uniek als wij mensen stuk voor stuk
uniek zijn. Dat is hier aan de orde
Daarom laat Jezus de discipelen
voor zich uitvaren en gaat Hij alleen
aan land. Om te bidden. Om ook op
die manier gemeenschap met God
te hebben. Iets onmisbaars voor een
mens
ADVERTENTIE
toelichtingen
- woordenlijst
- register
- kaarten
Formaat: 11 18 cm.
Prijs: f18,50 (exclusief verzendkos
ten).
Het nieuwe testament in omgangstaal
voorzien van:
- "vele foto's in kleur
- kaarten
- plattegronden
- achtergrondinformatie
- duidelijke letter
Ook verkrijgbaar
bh *e
boekhandel
Nederlands
Bijbelgenootschap
Postbus 620. Haarlem.
Tel. 023-259501
\f»ef
IB boekennieuws
Dezer degen verschenen:
Or. Allan Boesak
AFSCHEID VAN OE ONSCHULD
156 blz f18 90
Een sociaal-ethische studie over zwarte
theologie en zwarte macht.
Oo indringende wijze wordt inzicht
oeoeven in de zwarte bcvrijdrngstheo
logie en haar gevolgen voor de
verhouding tussen blanken en zwarten
Dr. R. Kranenborg
TRANSCENDENTE MEDITATIE
132 blz.. f 14.90
Verlangen naar zinvol leven en religie
Een uitstekend boek dat op heldere
wijze informatie geeft ovet TM
Od zowel wetenschappelijke als bubelse
gtonden neemt de auteur uiteindelijk
afstond van deze beweging.
Da. A.Th. Rothfuaz (eindredactie)
DAGBOEK BIJ HET LIEDBOEK
416 blz geill. geb. f39.50
Oit unieke dagboek volgt de gang van
het kerkelijk jaar. De dagelijkse meditatie
is geschreven aan dc hand van een
Psalm ol Gezang. Medewerkers zijn:
Os BJ Aalben. Or C P van Andel
Azn Pro!. Or J.P Boendermaker.
Wim Ramaker e.a.
Dr. Erril ven der Velde
REDE EN VREDE
32 blz.. f9.90
Over wi/sbegeerte en openbaring.
Enkele onderling samenhangende ge
zichtspunten over de vraag wat wesbe
geerte is en welke functie zij kan hebben
ten oozichtc van de theologie (Serie
Kamper Cahiers1
Verkrijgbaar in de boekhandel
KOK KAMPEN
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 659
Wibautstraat 131
Tet. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
