Bloemen houden
van Puzzels
Invasie uit
Cyberland
Effect van natte zomer:
[veel paddestoelen
flDG en Roxy Dual
lavoriet voor titel
Weekendimzzel
h mwi m
in
A
Niet piekeren maar puzzelen
Oplossing Opgave nr. 606
AAA
m
'EROAG 24 SEPTEMBER 1977
VARIA
TROUW/KWARTET 23
DAMMEN
Jr pa twee ronden in de floofdklasse-
jmpetitie Is het al duidelijk dat
DG Den Haag en het Groningse
,oxy Dual de grootste kanshebbers
!teKjmj°or de titel ziJn- met outsiders
Kkeim et Gelderse Lent en Twentes Eer-
Ai e te. de club van oud-wereldkam-
ioen Piet Roozenburg en Rob Clerc.
'oeilijk wordt het dit jaar voor het
tiese Huizum en het Rotterdamse
onstant en de debutanten Noad en
>e Boer-Bome Almelo. Toch belooft
et een zeer spannende competitie
worden, met veel interessante par
ijen. Na de partijen Luteyn-Wiers-
la en Sinnema-Van der Wal van
n iaf» ori£e weken, volgt er vandaag een
39 erie praktische combinaties. Het
erste diagram is gemaakt naar aan-
eiding van mijn partij tegen de
uidhollandse kampioen Weerheijm
het competitieduel RDG contra
•ent.
zwart (14)
safari
ijk va
wit (14)
de partij stond schijf 8 op veld 6
zag ik deze minder bekende varia-
van de Coup Raphaêl zitten, wan-
er de schijf op veld 8 zou worden
Plaatst Na I 17-21 2. 31-26, be-
hikt zwart over de verrassende
ünbinatie met 2 24-29 3. 23*22
'7. 4 28x10 meerslag 17x37, 5.
»I7. 9-14. 6 16x19 8-13, 7 19x8 3x25
hoewel het aantal schijven gelijk
gebleven, staat zwart gewonnen.
zij schijf 37 Immers na onder-
Ettning met 16-21-27-31-36 kan deze
schijf ongehinderd tot dam promo
veren, of wit moet op het meest
geschikte moment met 38-32 offeren.
Schijfwinst echter betekent in dit
geval wel degelijk partijwinst De
beste kansen krijgt wit nog op een
puntendeling na 48-42 en 40-34.
waarna de witte schijf op 24 nog erg
lastig kan worden. Desalniettemin
een bijzonder verrassende combi
natie.
In het duel Spanjer-Hazen uit het
hoofdklassetreffen tussen Noad en
Roxy Dual forceerde de Groninger
student een doorbraak met goede
kansen, al zal dit later niet voldoen
de voor winst blijken. Zwarts laatste
zet, 21. 2-7 is echter zeer slecht.
Veel beter zou 11-17 geweest zijn,
aangezien 37-32 daarna verhinderd
wordt door 22-28
zwart (15)
voorbeeld is wel het verzuimen van
de eenvoudige winstcombinatie in
de partij uit de vorige rubriek door
Jannes van der Wal. Wanneer een
topspeler echter In een betrekkelijk
gemakkelijke combinatie loopt, is
dat vaak wel te verklaren; ook wan
neer hij verzuimt een eenvoudige
combinatie uit te voeren, is de oor
zaak te achterhalen. Mogelijkheden
zijn o.a.: overschatting van de tegen
stander; het zich te veel op de positi
onele mogelijkheden toeleggen en de
comblnatolre mogelijkheden niet
voldoende onderkennen, of de top
speler weigert de hem geboden kans
te accepteren. Bekend is het verhaal,
waarin Bronstring na de zettenreeks
1. 32-28 18-23, 2. 37-32?? fijntjes glimla
chend 12-18 speelde en voorbijging
aan het Haarlemmer zetje met 23-29
enz. Reden hiervan was het feit. dat
Evert zijn middag niet wilde laten
bederven door een of andere „begin
neling". Hij streeft altijd de schoon
heid in het spel na en mijns Inziens
volkomen terecht. Tot slot een mini
atuur uit Damminlaturen van Harm
Wiersma.
zwart
wit (15)
Wit brak door met 22. 29-24 20x29, 23.
38-32 27x47, 24 43-38 47x33, 25 39x6!
Een combinatie, die in dit spelgenre
beslist in de gaten moet worden ge
houden.
Na deze twee praktische combina
ties, die uit de hoofdklasse afkom
stig zijn, is duidelijk, dat ook in de
hoogste klasse en ook door de top-
spelers (zij het wat minder) fouten
worden gemaakt, die men eigenlijk
niet zou mogen maken Het beste
Auteur: W. B. Monsma 1932
Oplossing: 1 37-31 27x47, 2. 38-32
47x35, 3. 32x5 35x19, 4 5x6 met een
voudig gewonnen eindspel.
Horizontaal. 1. zalfspaan, 4. deci
gram. 7. organische verbinding, 9.
smart, 10. zwemvogel. 12. mikpunt.
13. meer in Finland. 14. teken, 15.
vuurpijl, 18. verkeerd. 20 badplaats
in Tirol, 23. gemeenteweide, 25. in-
sekt, 26. land met water omringd. 27.
vertrouwelijk. 29. fier. 31. vruchte-
nat. 32. plaats in Groningen. 37. ge
malen graan, 39. innig, 40. geestdrift,
41 rekening, 42. einde. 43. soort
schaatsen. 44. moeilijk. 45. opheffen.
Verticaal. 1. snoekbaars. 2. vreemde
munt. 3. bereide dierenhuid. 4 gil, 5.
sterk smakend. 6 slingerplanten. 8.
spijltje. 9 oningewijde, 11 leed
(Z N 16 wijnmaat. 17 muggelarve.
18 witte suiker. 19. riviervis. 21.
soort hert. 22 niet dezelfde. 23. ho-'
ningdrank. 24 metaalsoort. 28 man
netjesgans. 29 bedehuis. 30. voorte
ken. 33 gekheid. 34 brugschuit, 35.
staaf. 36. zuidvrucht. 38. ent, 40
nobel
Oplossing per briefkaart l/m woens
dag a.s. zenden naar: Trouw/Kwartet,
Postbus 859, Amsterdam. Linksboven
vermelden: Weekendpuzzel.
Oplossing vorige puzzel.
Hor. 1. dartel, 5. toeleg. 10. Ina, 12.
ara, 13. sago. 15. oom. 17. raar. 18.
emir, 20. Agen. 22. eg, 23. en. 25. el.
26. hé. 27. onderling. 31. er, 32. ra, 34.
kariatide. 41. To. 43. Ee. 44 te. 45.
keer. 47. aren, 49 leem. 51. els. 53.
geer. 55. ore. 58. eva, 59. nestel. 60
matras.
Vert. 1. distel. 2. ana, 3. rage. 4. eb. 6.
os. 7 laan. 8. era. 9. gareel. 11. do. 14.
omen. 15 o.r., 16. ma. 17 rein. 19.
ind.. 21. gei. 24 gr.. 27. ork, 28 Eli. 29
lot, 30. Oré. 33. etalon, 35 adem. 36.
ree. 37. as. 38 Ier. 39 deeg. 40 terras,
45. kees. 46. re. 47 as. 48 Neer. 50
ere. 52. la. 54. eva. 56 de. 57 ga
De prijswinnaars zijn: de heer P. C.
Beimers. Cattepoelseweg 264,
Arnhem; de heer R. Sminia. Roer
straat 74'", Amsterdam; de heer Paul
Buitenhuis. Leeuwenlaan 288,
's Graveiand.
SCHAKEN 1
Onlangs publiceerde de Schotse
meester David Levy onder de ver
ontrustende kop ..Invasie uit Cyber
land" een artikel over het computer
schaak. Levy heeft verscheidene
weddenschappen lopen met Ameri
kaanse en Europese computercen
tra (onder meer één om 2.125 dollar
met prof Donald Mlchie uit Edin
burgh). dat geen programma er voor
augustus 1978 in zal slagen hem te
verslaan. Hoewel Levy nog optimis
tisch is dat hij de weddenschappen
gaat winnen, is de twijfel toch enigs
zins aan hem gaan knagen, want de
laatste Jaren zijn de computers be
duidend sterker geworden. Sinds
'74. toen tijdens de wereldkampi
oenschappen voor computers door
de echte schakers nog wat afgela-
chen kon worden over de verrichtin
gen van de rekenmachines, zijn er
grote vorderingen gemaakt. Het be
gint werkelijk griezelig te worden,
nog even en een computer wint van
een hoofdklasser.
Moeten wij schakers wel toestaan,
dat ons spel overbodig wordt ge
maakt door een aantal hobbyisten,
waaronder oud-wereldkampioen
Botwinnik die het nooit heeft kun
nen verkroppen dat hem het recht
op een revanchematch tegen Petros-
Jan werd ontnomen en die nu vla de
achterdeur van een computer op
nieuw een greep naar de macht
doet? Om deze vraag te beantwoor
den heb ik even voor u met Piet
Orijs gebeld, die al Jaar en dag met
programma's in de weer is en hij
bleek niet zo veel oog te hebben voor
mijn bezwaren. „Een computer doet
een heleboel dingen beter dan ik,
dat vind ik helemaal niet erg," zei
hij en meende hij eraan toe te moe
ten voegen: „Zinloos onderzoek?
Het hele schaakspel is toch zinloos."
Volgens Grijs is het computer
schaak wetenschappelijk gezien wel
degelijk van theoretisch belang, al
vraagt hij zich af of het schaken het
meest geschikte model is bij het
ontwerpen van een kunstmatige in
telligentie
De kans dat het hele schaakspel zal
worden uitgeanalyseerd. is erg klein,
maar hoe sterk de programma's zijn,
bleek tijdens het tweede wereld
kampioenschap voor computers,
dat niet zo lang geleden in Toronto
werd beëindigd De titelhouder
Kaissa uit de Sovjet-Unie werd ver
slagen door de nieuwe kampioen
Chess 4 6. ontworpen in de VS. Voor
zijn pupil, de computer BS'66'76 was
bij het wereldkampioenschap aan
wezig. de heer ir Barend Swets
Onze Jongens bleven helaas alleen
het Zwitserse programma Teil voor
en in de laatste aflevering van Scha
kend Nederland vraagt Swets dan
ook om suggesties voor de verbete
ring van zijn programma Tegen de
Canadese computer Chuir 12. had
BS'66'76 met wit de volgende ope
ning gespeeld
I. «14 ds 2 1-4 dr4x 3. Po3 PfS f3 f3x
5. Df3x Dd4x 6. Le3 Db4 7. 6-0-0 Lg4 8.
PbS Pa6 9. Db7x Ldlx
„Hoewel Chute 12 zegt Swets. „op
de vijfde zet misschien iets te gulzig
is geweest door ook de tweede pion
op te slokken, heeft hij toch netjes
vermeden op de negende zet met
Pc7x mat te worden gezet. Ook 9
Tb8 10. Db8x Pb8x 11 Pc7x mat en
9 Tc8 10 Pc7x Tc7x 11 Lb5 Ld7
12. D8 Tc8 13. Dc8 mat waren hem
kennelijk niet ontgaan Maar hoe nu
verder0"
Tot ieders verbazing speelde
BS'66'76 10 Pd6 Inplaats van dit
offer was Da8x of Pc7x direct win
nend geweest Nu ging de partij ver
der 10. Pd6 Ddfix 11 Lb5 r6 12. Lc6\i
Pd7 13. Da8xt Pab8 14. Lb5 afi 15.
Ld7x Kd7x 16. Db7t Kc6 17. Dc4»
Kd7 18. Lf4 e5 19. Lc5x Dh6t 20. Kdlx
Ld6 21. Pf3 Tc8 22. Db7* Lc7 23. Dd5'
Ke8 24. Lc7x Tc7x 25. Tel+ Tc7 26.
Te7x Kc7x 27. De5t D<*6 28. Db8x
Ddóx 29. Kcl Da2x 30. Dc7* Kff» 31.
Dc6* De6 en remise! Want BS'66'67
kon er niet toekomen de dames te
ruilen en het eindspel te winnen,
maar ging een zet of twintig door
met schaakjes geven, zodat de pro
grammeurs maar met remise bes
loten
Ten slotte wil ik er nog op wijzen dat
computers tegenwoordig ook pro
blemen componeren. Onder leiding
van H Muller en O Rinder kwam
het volgende, eigenaardige pro
bleem tot stand.
I Da8 Kb3 2 Dal KM 3. Da2 Kb5 4
Da3 KM 5. Dal Kb7 6 DaS Kb8 7 I»a6
Kc7 8. Dh5 Kef 9. DbC Kd7 10. Dc5
Kr6 II. Dc6 Kp7 12. Dd5 Kc8 13. Dd6
K(7 14 DrS K(8 15. Dc6 Kr8 16. Df5
KhX 17 Dg5 KK7 18 De» Kr8 19 D16
Kh7 20 Df8 Kg6 21 De7 Kf5 22. Dd6
K. I 23. Dc5 Kd3 24. Db4 K« 3 25. Del
K13 26. Dd4 Kr3 27. Del Kh3 28. De6
Kg3 29. Df5 Khl 30. Dg6 Kh3 31. Dg»
KH2 32. Dh4 mal. Max Pam
Reuzcnbovisten
zeventig centimeter groot
parasolzwam vuilwit is. Beide al
weer paddestoelen die jong goed
smaken, maar behalve een paar
kenners die er wat van verzamel
den, bleven de knolparasolzwam-
men onaangeroerd, zelfs gespaard
voor baldadige vernieling.
Heksen of feeën?
Een heksenkring is een fascinerend
verschijnsel, waarvan men vroeger
(natuurlijk) beweerde dat die
plaats markeerde waar in de nacht
heksen hadden gedanst. De verkla
ring ls vrij simpel: de zwamvlok in
de bodem, de dunne schimmeldra
den die de eigenlijke „plant" vor
men, voedt zich met afgestorven
planteresten en wordt steeds gro
ter. Langs de rand van die ronde
zwamvlok komen de paddestoelen
te voorschijn, die niet anders zijn
dan de vruchtlichamen van de
zwamvlok en ln het begin nog geen
duidelijke kring vormen. Pas als de
zwamvlok in ongestoorde grond
van vrijwel gelijke samenstelling
doorgroeit. Jaar na jaar, ontstaan
elk jaar wijdere kransen rondom
het door de zwamvlok „leeggege
ten" centrum. Het zijn niet alleen
parasolzw^jnmen die zo groeien, je
ziet het bij tal van soorten. De
weidekringzwam dankt er zelfs zijn
naam aan. Dat ls het zeemleerkleu-
rlge paddestoeltje dat soms lelijke
dorre ringen in tuingazons maakt.
Maar een paar honderd meter van
de heksenkringen groeien padde
stoelen. die zeker evenzeer tot de
verbeelding spreken. Op de donke
re bodem van een met dicht door
nig struikgewas begroeide dijkhel
ling liggen ze als schapen opeenge-
kilo's zwaar
drongen. Inderdaad als een soort
kudde. Het zijn reuzenbovisten,
witte ballen als ze nog jong zijn,
donkerbruin met goudgeel vilt als
ze rijpen. De grootste meet wel
zeventig centimeter in doorsnee en
moet kilo's zwaar zijn. Hij is al rijp,
maar met een van de kleinere witte
zou Je een flink gezin een week lang
paddestoel te eten kunnen geven.
Voedzaam
Ik nam er een mee. ter grootte van
een voetbal. Het witte Inwendige,
de onrijpe sporenmassa. zag er uit
en voelde aan als schuimrubber,
maar smaakte, fijngesneden en
klaargemaakt als champignons
uitstekend. Allen kun Je er maar
weinig van op. zodat we ln twee
dagen maar de helft hadden gecon
sumeerd en de andere helft, rauw
bewaard ln de koelkast, aan een
meester-kok cadeau deden. Het
smaakte naar varkenshersens, was
zijn oordeel. Maar hoe smaken die
nu. als Je ze nooit gegeten hebt?
Naar reuzenbotvis, denk ik nu
maar.
Het zeldzaam worden van padde
stoelen wordt wel geweten aan de
uitlaatgassen van auto's. Maar wie
verklaart dat de reuzenbotvlsten
en de parasolzwammen langs een
erg drukke autoweg groeien? Ook
van anderen vernam ik dat zij bo-
vlsten vonden op plekken met druk
autoverkeer. Zou er onder padde
stoelen een dergelijke verschillen
de waardering voor wegen bestaan
als onder hogere planten? Daar heb
je ook soorten bij die speciaal langs
wegen groeien en andere die er te
gronde gaan. Iets om op te letten!
Men kan de problemen aanzienlijk
vereenvoudigen door de figuren wat
anders te tekenen, zonder het wezen
daarvan te veranderen. De bloem
van fig. 3 in de opgave wordt dan
bijvoorbeeld flg. 3 voor de oplossing
en idem met de fig. 4. Daarbij blijkt,
dat belde figuren in feite gelijk zijn,
hetgeen slechts weinigen hebben op
gemerkt. Men behoeft dus de proble
men slechts voor fig. 2 en 3 van de
opgave op te lossen. Probleem 1. Fig.
2 telt 65 stukken, fig. 3 (en dus ook
fig. 4) 76 stukken.
Probleem 2 De volgende oplossingen
met het grootste getal minimum zijn
tot dusver gevonden:
fig. 2 20 14 15 18 23 21 22 23
fig. 3 18 23 24 22 11 26 25 26
fig. 4 24 18 26 22 23 25 11 26
Hieruit blijkt, dat fig. 4 uit fig. 3
wordt verkregen door fig. 3 een
kwartslag te draalen. Of de maxima
23 en 26 werkelijk de kleinst mogelij
ke zijn betwijfel ik aangezien er
meerdere, verschillende oplossingen
zijn.
Het verrassende is. dat men dit mini
male maximum niet kan bereiken
door van de laagste getallen uit te
gaan!
Een geheel ander probleem zou zijn,
het minimale totaaloppervlak (in bo
venstaand geval 133 en 149) te vin
den. Met een groter maximum kan
men vaak een veel kleiner oppervlak
vinden.
„Een heel plezierige puzzel, waaraan
Je naar believen bezig kunt blijven
om te proberen Jezelf te verbeteren"
schrijft blij mej. mr. J. C. Rutgers
(112) te Amsterdam. „Laat de teke
naar vooral vaker bij u op bezoek
komen" vraagt de heer D. den Ou
den (152) te 's-Gravenhage in de me
ning dat dit tot méér puzzels zal
gaan lelden.
Enkele oplossers vinden de punten
onjuist verdeeld. Mijn beginsel daar
bij is. dat degenen, die nu niet zo erg
sterk zijn in het oplossen toch een
goede kans moeten krijgen, terwijl
de uitblinkers voor „enkele punten
meer" zich geducht moeten in
spannen.
De gemiddelde waardering ls precies
8.0; verkregen uit: 3(1,1%), 4(2.2%),
5(2,3%), 6(6,7%). 7(19.4%). 8(26,9%),
9(29,1%). 10(12,3%).
De ladder staat nog boven 233 pun
ten. met als prijswinnaars: 1; Ir. A de
Bruin, Huis te Landelaan 290, Rijs
wijk. ZH (13e maal); 2) Mevr P. G.
Okma-Rutgers. Joh.Vermeerstraat
69hs. Amsterdam (le keer); 3) W J.
Rljksen, van Irhovenlaan 2. Ede (12e
maal); 4) J S Stallinga, van Vollen-
hovelaan 181, Utrecht (3e keer).
PUZZELAARSBIJEENKOMST
Deelnemers aan deze rubriek maar
ook belangstellenden waaronder
niet-abonnees kunnen zich weer op
geven voor een puzzelaarsbijeen
komst die zal worden georganiseerd
op
zaterdag 19 november 1977 ln
Utrecht
De organisatie is weer in handen van
de heer M. Vader, bij wie u zich kunt
opgeven voor deelneming, door stor
ting van 10 - op zijn girorekening
595494 te Leiderdorp.
mr. G. van Vorden
iingef herinnert aan een breed fietszadel Zadelzwam
si
•j A
4S
xj a u
i s*
De natte zomer van dit jaar heeft wel enige effecten op de natuur gehad. Om voor de vuist weg
een paar te noemen: er waren minder nachtvlinders dan in andere jaren (maar niet minder
dagvlinders), de aralia's in mijn tuin bloeien wel volop, maar verliezen al veel blad en de helft
van het loof is geel. Ik heb er zelfs al gezien die bloeiden op een geheel kale stam. De oleander
heeft maar een bloem geproduceerd, die al beschimmelde voor hij goed open was, en de blauwe
passiebloem heeft nog nooit zo rijk gebloeid, want die houdt van vochtigheid.
Toch is het moeilijk bepaalde ver
schijnselen die anders zijn dan in-
vorige jaren, direct en onomstote
lijk aan een oorzaak zoals het weer
te koppelen. Waarom vind ik tot nu
toe geen rupsen van pijlstaartvlin
ders en vorig jaar zoveel? Mis
schien zijn er op andere plekken
juist meer dan vorig jaar. Maar een
ding staat als een paal boven wa
ter. het natte weer heeft de padde
stoelen in de kaart gespeeld. Zel
den zag ik er zoveel als juist nu. Het
begon al in mei met erg veel zadel-
zwammen. Dat zijn typische zo-
nerpaddestoelen, die je nu nauwe
lijks meer vindt. Ze groeien meest
op oude loofhoutstronken, maar
ook wel aan de stammen van leven
de bomen, het liefst op wilg en
populier. Ze komen met een zijde
lingse steel uit het hout en danken
hun naam aan hun vorm, die herin
nert aan een breed fiets- of tractor-
zadel. De zadelzwam ls een opval
lende paddestoel, geelbruin ge
kleurd met vezelige, donkerbruine
schubben die in kransen zijn ge
rangschikt.
Iets later, in juni. verschenen de
grijze streepklokjes. die met hon
derden bleekgele hoedjes half ver
rotte stobben overdekten. Ze zijn
familie van de inktzwammen, maar
ze vervloeien niet tot. „inkt", ver
kleuren alleen bij het ouder worden
naar grijs.
Jong is lekker
Ook de „echte" inktzwammen kwa
men vroegtijdig De geschubde
houden van voedselrijke grond en
duiken hier en daar massaal op in
goed bemeste gazons, soms midden
in de stad. Wie ze kent. kan er nut
van hebben, want de geschubde is.
mits jong geplukt, een erg lekkere
paddestoel en zeker een goede ver
vanger van de hanekam of cantha
rel. die zo zeldzaam is geworden dat
plukken een bedreiging van de
soort is. Niemand weet met zeker
heid te zeggen waarom de hane
kam zo in aantal is achteruit ge
gaan. ook in streken waar hij nog
geen vijftien jaar geleden erg alge
meen was.
In mijn tuin vond ik de eerste pad
destoelen in juli. Op jaren dode
stengels van leverkruid en takjes
van wilgen en kornoelje groeit er
het bleke nestzwammetje. Eerst ls
zo'n zwammetje een beige, viltach-
tig harig knobbeltje. Al groeiende
breekt het aan de top open en
wordt dan een bekertje, glad en
grijs van binnen, met op de bodem
een stuk of zes „eitjes". Die liggen
niet los in het bekertje, maar zitten
elk met een wit draadje op de bo
dem vast. In die „eitjes" ontwikke
len zich de sporen, waarmee dit
zwammetje zich verbreidt. Een
paar dagen geleden speurde lk de
tuingrond nog eens af en vond de
nestzwammetjes overal in het
strooisel, maar merkwaardig ge
noeg alleen in de noordelijk gele
gen voortuin.
Bezienswaardigheid
Vanaf de eerste week van augustus
is aan de rand van Amsterdam de
knolparasolzwam een grote be
zienswaardigheid. In kort gras
groeiden er twee volmaakte krin
gen met een doorsnede van vier
vijf meter, elk van honderden pad
destoelen die toen nog geen van
alle volwassen waren. Dat zijn ze
nu wel, en er zijn er inmiddels heel
wat bij gekomen, want behalve de
perfecte heksenkringen zijn er nog
een paar onvolledige. De grootste
exemplaren hebben een hoed-
doorsnee van achtentwintig centi
meter. groter dan in de boeken
staat, maar toch nog ver onder de
maat van de aanverwante grote
parasolzwam. waarvan ik er ooit
een vond met een hoed van drieën
dertig centimeter! Die grote is ei
genlijk nog algeynener, maar dit
jaar heb ik hem nog niet gezien Hij
is van de knolparasolzwam gemak
kelijk te onderscheiden door zijn
veel langere, met onregelmatige
banden van vezelige bruine schub
jes getekende steel, die bij de knol-
