a
Het komplete
kamerplanten
boek
f19,50
Hoe in de Nederlandse
Antillen zaken worden gedaan
^mifi
Een drama op St. Eustatius, of:
Kinderen vervroegd
naar school
FNV: niet meer
kerncentrales
Werkgevers slikken
bezwaar tegen hoge
loongrensfonds in
Johan
Friso
morgen
9
fUl
Prins Bernhard
en prins Claus
proefpersonen
Echtpaar komt om
door kolendamp
CNV wil betere
regeling voor
één-oudergezinnen
T H10
rERDAG 24 SEPTEMBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
11
por Jan Kuijk
onderwijzer Jan Smit van de Governor de Graaffschool in Oranjestad-St. Eustatius moet soms
kinderen van zijn klas vragen zelf potlood en papier van huis mee te nemen, omdat het
idbestuur geen geld heeft iets te kopen.
ikter Albert van der Waag, die als enige arts op dit eiland verantwoordelijk is voor de
tondheid van mens en dier (en dus 168 uur per week beschikbaar moet zijn en zich op die manier
t een vrijwillige banneling op het eiland heeft gemaakt) ls er op uit zijn apotheek van zoveel
Dgelijk proefmonsters te voorzien om op die manier geld te sparen. Soms is er voor een bepaald
tdicijn geen geld. Dat betekent, zegt hij, dat er hier op St. Eustatius iemand dood gaat omwille
n een bedrag van een tweehonderd gulden."
iderwijs en gezondheidszorg zijn in de Antillen voor
armsten gratis. Dat wil op St. Eustatius zeggen, voor
chtig procent van de bevolking. In het Antilliaanse
latsbestel worden beide taken echter niet door de
ntrale regering geregeld en betaald, maar door de
onderlijke eilanden. Curacao met 156.209 bewoners
een aantal redelijk florerende bedrijven doet dat;
uba met zijn 61.982 man en zijn rijk van casino's
orziene hotels doet het en ook St. Eustatius met zijn
63 bewoners en het eilandbestuur als enige werkgever
geroepen het te doen.
n zich dat even voor te stellen van de beroepsbevol-
ïg van zo'n 350 man heeft alleen de dienst openbare
rken van het eiland al 163 man lager personeel in
nst. Het moet één van de grootste zorgen van het
andbestuur zijn, al die mensen elke dag iets te doen te
ven (wat niet al te veel aan materiaal mag kosten.)
:t is duidelijk: de dienst openbare werken is een ander
Dord voor werkverschaffing
Dat betekent tegelijk, dat een groot deel van de inkom
sten van het eiland opgaan aan personeelskosten Uit
eigen bronnen (plaatselijke belastingen) kan het eiland
jaarlijks slechts een half miljoen gulden putten. Meer is
er niet en ook in de troepen kun je niet van een kikker
plukken. De centrale regering in Willemstad spijkert
nog eens één miljoen bij. De eindtelling van de begro
ting beloopt vier miljoen.'Het jaarlijks tekort is dus 2.5
miljoen.
Is het in deze omstandighden begrijpelijk, dat er instel
lingen zijn die het eiland niet meer willen leveren
(potloden, schriften, medicijnen) omdat oude rekenin
gen nog niet voldaan zijn? Er doen daarover kleurrijke
verhalen de ronde op St. Eustatius. Zo bijvoorbeeld over
een bestelling van 4.000 gulden, die de overheid vanwe
ge het spoedeisende karakter bij vooruitbetaling vol
deed, maar die toch niet werd uitgevoerd omdat er nog
een schuld va 12.000 gulden open stond.
irt.
iswald G. Bell is dertig jaar.
ij is sinds augustus vorig jaar
inistrateur van St. Eusta-
zeg maar: burgemees-
ir, al gaat de vergelijking niet
elemaal op. Hij bestuurt het
land, samen met twee gede-
uteerden. Die drie vormen
et bestuurscollege, dat over-
g moet plegen met een ei-
indsraad van vijf man.
eD is afkomstig van St. Maarten,
laar hij heeft zeker tien jaar in
ederland gewoond, waa^ hij tot
oor kort werkte op de gemeente-
ecretarie van Capelle aan den IJs-
ïl. Hij is vol ambitie in zijn nieuwe
aan begonnen, maar hij moet ui-
irst voorzichtig manoeuvreren bin-
en het gecompliceerde politieke
ldje van de Bovenwinden, waar
lemocratische Partij van Claude
iey van St. Maarten het al meer
'air25 Jaar met een uiterst solide
teerderheid voor het zeggen heeft.
tij maakt geen gelukkige indruk en
terughoudend met zijn medede-
ngen.
ells eerste zorg gaat beslist niet uit
aar de voortgang van de restaura-
e van het historische St. Eustatius.
oven aan zijn wenslijstje staat een
ieuw ziekenhuis met alles wat
aarbij hoort zoals een polikliniek
n faciliteiten voor bejaarden. (La-
er zal dokter Van der Waag zeggen:
Ach, dat tegenwoordige gebouw is
rel verouderd, maar belangrijker is
at hier geen enkele gediplomeerde
erpleegster is. Als het erop aan-
omt, is het personeel belangrijker
an het gebouw zeker in omstan-
igheden als hier. In noodgevallen
pereert het Rode Kruis zelfs in een
:nt. Dat kan, als er maar goed
ersoneel is.")
ells tweede zorg geldt voor een
oede watervoorziening voor het ei-
and. Het mag er nu allemaal mooi
roen uitzien na een pfiar flinke re-
enbuien het vervelende voor
tatius is dat het grootste deel van
e regen onmiddeUijk afvloeit naar
;e en dat het ook veel te onregel-
latig regent. In 1952 en 1953 was
et bijvoorbeeld zo droog, dat bijna
I het vee is omgekomen en het
rinkwater van het zoveel grotere en
iet meer bronnen toegeruste St.
litts moest worden aangevoerd
ien jaar geleden herhaalde dat zich
og eens.
edereen is afhankelijk van de re-
enwater, dat in putten bij het huis
'ordt bewaard of moet het water
alen bij een van de twee geschikte
ronnen, die het eiland telt. Dat
eeft bijvoorbeeld grote invloed op
hygiënische toestand. (Dokter
an der Waag zegt een beetje ver-
oelijkend: „Als Je steeds met een
mmertje water moet halen, dan be-
enk je je wel eer je nog even tussen-
oor je handen wast.")
erdere bestuurlijke wensen van
lell zijn een lagere technische
hooi en een sportcomplex om de
pfcroeiende jeugd wat ontspanning
geven, want verveling leidt maar
ot rare dingen.
Bell heeft lang genoeg en ook op
het Juiste tijdstip in Nederland
gewoond om te weten dat het best»
mooi en aardig is als iemand in de
westerse wereld zo vriendelijk zou
willen zijn om een doos potloden of
medicijnen naar Jan Smit of dokter
Van der Waag te sturen, maar dat
St. Eustatiui daar niet blijvend mee
geholpen is. Het eiland moet zijn
eigen inkomsten-bronnen aanzien
lijk vergroten om zo doende niet van
de gunsten van anderen afhankelijk
te zijn; om aan „self-reliance" te
kunnen doen, zoals dat in het ont
wikkelingsjargon heet.
Dat inzicht heeft Bell in de afgelo
pen weken in een scherp en princi
pieel conflict gebracht met de auto
riteiten in Willemstad een con
flict, dat mij karakteristiek lijkt
voor de interne verhoudingen bin
nen de Nederlandse Antillen en mis
schien zelfs voor heel wat landen in
de derde wereld.
Het verhaal begint op Curasao,
waar de Shell sinds kort aan de
Bullebaai de beschikking heeft over
een overslagbedrijf voor ruwe olie.
Amerika heeft te weinig havens
waar grote mammoettankers kun
nen afmeren en daarom wordt de
voor de Amerikaanse raffinaderijen
bedoelde ruwe olie aan de Bullebaai
op Curacao van mammoettankers
(via opslag in gigantische reservoirs)
overgeslagen in kleinere tanksche
pen, die wel in de Amerikaanse ha
vens kunnen binnenlopen.
Economisch een belangrijk werk,
dat echter vrijwel zonder man
kracht wordt uitgevoerd en dus nau
welijks werkgelegenheid biedt.
Lang heeft het eilandbestuur van
Curacao zitten dubben hoe het toch
een graantje kon meepikken van
deze gigantische economische be
drijvigheid, waarvoor het „bij u,
maar zonder u" gold.
De plaatselijke Curacaose bestuur
ders hebben er wat op gevonden
door een gloednieuwe belasting uit
te vinden: de belasting op de hori
zonvervuiling. Dat heeft uiteraard
nogal wat stampei gegeven, maar
Curacao heeft |het gewonnen en de
Shell betaalt nu jaarlijks een paar
miljoen gulden belasting aan het
eiland.
Een luchtfoto van St. Eustatius. Duidelijk is te zien dat het eiland van
Vulkanische oorsprong is. Het is ongeveer zo groot als het voormalige eiland
Wieringen, maar omdat de bergen nogal wat ruimte in beslag nemen, blijft er
voor de mens maar een betrekkelijk kleine cultuurvlakte (van de zes vierkante
kilometer) over. Seth Gaaikema schijnt de Antillianen ooit eens te hebben
vermaakt met het grapje: „St. Eustatius dat zijn twee bergen met een
voetbalveld er tussen".
Twijfel
Terug naar St. Eustatius. Daar
komt precies zo'n overslagbedrijf,
nu geëxploiteerd door een geheim
zinnige N.V. „The Statia Terminal".
Alles was in kannen en kruiken (con
tracten getekend, plaats van vesti
ging aangewezen en het bos kaalge
slagen) tot Oswald Bell blijk begon
te geven van twijfels over het nut
van die hele onderneming. Het nut
voor St. Eustatius, wel te verstaan,
want in zijn instructie en ambtseed
staat dat hij vooral de belangen van
St. Eustatius moet voorstaan.
Het werd al ras duidelijk: hij dacht
er aan vroeg of laat eenzelfde opera
tie te kunnen uitvoeren als Curacao
had gedaan. Maar dat kwam hele
maal niet te pas in de kraam van de
centrale regering in Willemstad, die
de anonieme Statia Terminal N.V.
ezel is op SI. Eustatius nog een heel gewoon vervoermiddel. Hij wordt als
I* en lastdier gebruikt.
juist als lokkertje een aantal jaren
vrijdom van belasting had toege
zegd.
Minister Voges van vervoer (die ook
nog de Bovenwinden vertegenwoor
digt in de centrale regering) stuurde
op 7 juni administrateur Bell een
telex, waarin hem de letterlijke
tekst werd gedicteerd van een brief
je dat Bell namens het bestuurscol
lege van St. Eustatius moest sturen
aan de Statia Terminal N.V.
„Nee"
„Dat briefje kan ik niet schrijven",
dacht Bell, maar tegelijk werd hij
geconfronteerd met een nieuw pro
bleem, namelijk: „hoe zeg ik 'nee'
tegen een minister?" Intussen liet
minister Voges door middel van
krante-Interviews weten dat Bell on
middellijk zou worden ontslagen als
hij niet binnen tweemaal 24 uur na
mens het eilandbestuur de Statia
Terminal N.V. vrijdom van belas
ting voor nu en de toekomst had
beloofd
Dat verhaal over het ontslag bleek
mee te vallen, maar eind augustus
stapte minister Voges persoonlijk
onverwacht en onaangekondigd het
kantoor van administrateur Bell
binnen. Na de gebruikelijke koetjes
en kalfjes kwam al dra de concept
brief aan Statia Terminal N.V. ter
sprake.
Wat er verder allemaal in dat kan
toor besproken is die dag, laat zich
raden. Waarschijnlijk heeft minister
Voges de twee gedeputeerden die
dag ook nog even onder druk gezet
Hel resultaat is in elk geval geweest
dat begin deze maand de meerder
heid in het bestuurscollege van St
Eustatius (de twee gedeputeerden
contra de administrateur) besloot
de brief te versturen
Brief getekend
Als uitvloeisel van dat besluit moest
Bell zelf en tegen zijn zin de omstre
den brief tekenen. Hij heeft dat vori
ge week gedaan, maar tegelijk de
door hem getekende brief ter vernie
tiging voorgedragen aan de gouver
neur. o.a. met het argument dat er
hier ook voor andere eilanden
UTRECHT (ANP) De Federatie
Nederlandse Vakbeweging vindt dat
er niet meer kerncentrales gebouwd
moeten worden in ons land. De
noodzaak daartoe is onvoldoende
aangetoond, aldus de FNV in haar
nota over het energiebeleid
Ook vindt de FNV dat minister Lub
bers de risico's van kernenergie ver
doezelt. Daarnaast wordt te snel ge
grepen naar de mogelijkheid om via
energieprijsverhogingen het ver
bruik in de huishoudens terug te
dringen, terwijl vooral Juist de indu
strie voor sterke stijging van het
energieverbruik heeft gezorgd Er
moet voorrang worden gegeven aan
een nationaal programma voor
warmteisolatie van woningen, ge
bouwen en aan de ontwikkeling van
stadsverwarming, meent de FNV.
(ADVERTENTIE)
voor veel succes met uw planten
Russell C. Mott
met ruim 350 fraaie
kleurenillustraties
groot formaat-gebonden
slechts
Van onze onderwijsred actie
DEN HAAG Ruim zevenhonderd
kinderen zijn dit Jaar eerder tot de
lagere school toegelaten dat de wet,
strikt genomen, mogelijk maakt.
Het gaat om tamelijk uitzonderlijke
gevallen van kinderen die tussen 1
en 15 oktober zes Jaar worden en die
gezien hun ontwikkeling eigen
lijk niet langer kunnen wachten
Het Koninklijk Besluit dat dit regelt
dateert van 17 maart van dit jaar.
Sindsdien kan de minister van on
derwijs toestemming geven bepaal
de kinderen eerder toe te laten tot
de lagere school. Hij gaat daarbij af
op het advies van de kleuterleidster
en andere instanties. Er zijn voor de
in augustus begonnen cursus 1075
verzoeken tot vervroegde toelating
ingediend. Op 739 daarvan is posi
tief beslist. De minister is enigszins
terughoudend bij het geven van toe
stemming „om kinderen niet de
dupe te laten worden van al te ambi
tieuze ouders".
Moeilijk
Oswald G. Bell, de administrateur van St. Eustatius tegen de achtergrond van
The Quill, de hoogste vuikaantop van het eiland.
een geweldig precedent was gescha
pen en St Eustatius op deze manier
werd afgesneden van een belangrij
ke bron tot self-reliance.
Die procedure tot vernietiging loopt
via de gezaghebber van de Boven
windse Eilanden, Max Pandt (toe
vallig ook net van St. Eustatius af
komstig). Ik heb gezaghebber Pandt
nog even gevraagd of hij zijn mede
werking bij de vernietiging van het
besluit zal verlenen, maar dat bleek
niet het geval. Hij gaf mij grif toe
dat Bell natuurlijk wel gelijk heeft,
maar dat hij binnen de Antilliaanse
verhoudingen natuurlijk nooit zijn
gelijk zal krijgen en daar gaat het
in het leven immers om?
Het is misschien waar. Bell is te lang
in Nederland geweest en nog te kort
in de Antillen terug om zich te herin
neren hoe daar de verhoudingen lig
gen. Wat dan verder te verwachten
van het oordeel van een Nederlan
der? Maar al ken ik dan nog lang
niet de duizenden verhalen van alle
zes de eilanden: het drama van de
nieuwe bestemming van St. Eustati
us' beschutte baai met het mooie
zand en de mooie naam Tumble
Down Dick Bay komt mij als uiterst
illustratief voor.
Dit is het laatste van een serie van
twee artikelen over St. Eustatius
één van de zes eilanden van de Neder
landse Antillen. Het eerste verhaal
stond in onze krant van gisteren.
Minister Van Kemenade zegt in ant
woord op vragen uit de Tweede Ka
mer dat het uiterst moeilijk is objec
tieve maatstaven te hanteren bij dit
soort beslissingen. Dat geldt ook
voor de toelating van kinderen die
wel de vereiste leeftijd hebben,
maar volgens de ontvangende
school onvoldoende „schoolrijp"
zijn.
Op grond daarvan hebben scholen
in Schaesberg en Nieuwenhage een
kind afgewezen dat (reeds) op 28
september zes Jaar werd. De minis
ter van onderwijs meent dat een
schoolbestuur de vrijheid heeft een
kind af te wijzen, indien een
schoolrljpheidstest daartoe aanlei
ding geeft.
Aan het eind van zijn beantwoor
ding spreekt minister Van Kemena
de de hoop uit dat dit soort óver-
gangsproblemen de wereld uit ge
holpen kunnen worden door een
nieuwe wet op het basisonderwijs
In een aaneengesloten school voor
vier- tot twaalfjarigen is de toelating
op zesjarige leeftijd Immers geen
punt meer.
AMSTELVEEN (ANP) - De verte
genwoordigers van de werkgevers in
de ziekenfondsraad hebben gisteren
hun bezwaren ingeslikt tegen een
„reële" verhoging van de loongrens
voor de verplichte ziekenfondsver
zekering.
In de commissie die het advies over
de verhoging van de loongrens (het
inkomen waarboven de werknemers
niet meer in de verplichte zieken
fondsverzekering vallen) heeft voor
bereid, wilden zij zich baseren op de
door het centraal bureau voor de
statistiek gepubliceerde indexcij
fers van de lonen per 31 juli De
loongrens gaat doorgaans omhoog
met hetzelfde percentage als het in
dexcijfer Dit jaar heeft het CPB
echter laten weten dat de lonen
waarschijnlijk meer zijn gestegen
dan het indexcijfer van juli aan
geeft. aangezien veel cao's in 1977
later dan normaal zijn afgesloten
De werkgevers wilden de loongrens
nu 33.650,volgend jaar aan
vankelijk op 35.800 brengen. Ze
legden zich gisteren echter neer bij
het meerderheidsadvies, de grens op
te trekken tot 36.850 In dat geval
zal het aantal verplicht verzekerden
ongeveer gelijk blljvea
HHr .y/
Prins Johan
Friso, zoon
van prinses
Beatrix en
prins Claus,
viert morgen
zijn negende
verjaardag.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Prins Bernhard
en prins Claus zullen hun medewer
king verlenen aan een onderzoek
naar het gebruik van de Nederland
se taal door Duitstaligen. Het onder
zoek wordt uitgeoverd door prof. dr
A. H. Touber van de Universiteit van
Amsterdam. Aan het onderzoek
hebben tot nu toe ongeveer honderd
mensen meegewerkt. Prins Bern
hard komt komende week naar het
Duits seminarium in Amsterdam,
prins Claus half oktober
Voor prof. Touber zijn, zo meldt het
universiteiteblad Folia Civitatis. de
heren Von Lippe Biesterfeld en Von
Amsberg „niet zomaar twee proef
personen" In het blad zegt prof
Touber dat het voor hem vooral van
belang is dat hij niet alleen hun
spreken nü kan bestuderen, maar
dat ook veel geluidsmateriaal uit de
voorafgaande periode beschikbaar
is. zodat het mogelijk is een ontwik
keling te volgen.
TEXEL (ANP) De heer T van
Lenten en zijn 68-jarige vrouw C. A
van Lenten-Buijs zijn in hun woning
door kolendamp om het leven geko
men. De kolendamp werd veroor
zaakt door een slechttrekkende
kachel.
UTRECHT (ANP) Het wetsont
werp buitengewone lasten één-ou
dergezinnen van staatssecretaris
Van Rooijen betekent voor veel ge
zinnen, waarvan de moeder of de
vader ontbreekt, niet meer dan een
noodoplossing Vooral bij lage inko
mens biedt de in het ontwerp ge
noemde mogelijkheid van belasting
aftrek wegens kosten van gezinsver
zorging nauwelijks soelaas. Een fis
cale tegemoetkoming kan voor deze
gezinnen nooit een afdoende oplos
sing geven. Een meer omvattende
oplossing voor de ernstige proble
men blijft dringend nodig.
Dit schrijft het CNV in een commen
taar op het eerder dit jaar versche
nen wetsontwerp buitengewone las
ten één-oudergezinnen aan de Twee
de-Kamercommissie voor financiën
Het CNV betreurt het dat staatsse
cretaris Van Rooijen de lange tijd
van voorbereiding niet heeft benut
om samen met de minister van soci
ale zaken of CRM een meer algeme
ne regeling te treffen. Het ls aldus
de kritiek van het CNV dringend
nodig, dat op korte termijn een ant
woord komt op de vraag of er al dan
niet een algemene weduwnaarsver
zekering dan wel een aanvullende
voorziening voor weduwnaarspensi
oen moet komen. Ook heeft de rege
ring nog steeds geen oordeel gege
ven over de vraag of de alleenstaan
de man, die ter wille van de verzor
ging van kinderen niet of minder wiJ
werken, een vergoeding voor inko
mensderving moet ontvangen
Simpkins
een uitgave van In den Toren
bij uw boekhandel
..Precies wat ik
dacht:
waterverf
