ouwdiensten
m
Soweto verstoord
Geen toekomst
voor Concorde
Carters beleid voor
kernenergie in gevaar
Italië pakt terreur aan
j/Veinig mensen terug naar Vietnam
litici schiet op jongeren
Britse parlementscommissie:
"Vakbondsleider in
rgentinifë gepakt
Congres wil snelle kweekreactor
Kernexporteurs houden club dicht
Amin wil in Ogaden bemiddelen
Cholera epidemie
DDR laat weer
gevangenen vrij
Leiders Syrië
doen afstand van
onroerend goed
luchteljingen-commissaris helpt bij opbouw
DERDAG i 22 SEPTEMBER 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
I
JANNESBURG (UPI, AFP)
)e Zuidafi'. kaanse oproerpo-
heeft gisteren het vuur ge
ld op scholieren en studen-
die rouwdiensten voor de
ïsen kleden zwarte leider Steve
iar te o wilden bijwonen. Tenmin-
strid jén scholier, een vijftienja-
riVd 1 ionBen' dodelijk getrof-
ged. Er vielen ook verschillende
isdai 'onden, maar er is verder
r slachtoffiers niets bekend
orden.
Zuil
iten
Ira te I
t 0<
voor Soweto. „Zwarten zullen geen
rol spelen in de verkiezingen, die
daarom een blank politiek spel en
een vruchteloze onderneming zullen
zijn."
Gatsha Buthelezi, leider van het
Kwazoeloe-thuisland had een soort
gelijk commentaar. „Wat voor rede
nen Vorster ook mag geven, de ver
kiezingen zijn duidelijk een poging
om alle blanken in hetzelfde kamp te
krijgen. Het Is een doorzichtige psy
chologische truc," aldus Buthelezi.
Hij vertrouwde er op dat ledereen er
zich van bewust ls dat de kiezers die
30 november naar de stembus gaan
maar een heel klein deel van de
Zuidafrikaanse bevolking vertegen
woordigen.
LONDEN (Reuter, UPI)
Het supersonische vliegtuig
Concorde zal waarschijnlijk
volgend jaar definitief uit pro-
duktie worden genomen. Het
toestel is te duur en de inter
nationale belangstelling is te
gering om ooit uit de kosten
te kunnen komen.
Dit oordeel over de Concorde, de.
trots van de Britse en Franse lucht
vaartindustrie, staat in een rapport
van de Britse parlementscommis
sie voor financiën. De commissie
komt tot de conclusie dat de pro-
duküekosten voor de Concorde zo
sterk zijn gestegen dat zelfs bij een
„belangrijke nieuwe order" nog
zeer grote verliezen zullen worden
geleden. Daar zal dan de Britse
belastingbetaler voor moeten op-
draalen. „Het lijkt praktisch onmo
gelijk om met de produktie door te
gaan na de zestien vliegtuigen
waarvoor goedkeuring is verleend",
aldus de Britse parlementscom
missie.
Van de zestien Concordes, waar
over het rapport spreekt, zijn nog
twee in aanbouw. Belde zullen ln de
loop van volgend Jaar worden vol
tooid. De feitelijke situatie is dat
de produktlelijnen in Engeland en
Frankrijk al voor het overgrote
deel ontmanteld zijn. BIJ de af
bouw van de laatste toestellen ls
nog een beperkt aantal mensen be
trokken.
Er zijn ln totaal negen Concordes
verkocht: vijf aan British Airways
en vier aan Air France. Iran heeft
een optie op twee, maar of die ooit
definlüef zullen worden aange
schaft is nog onzeker. Het hangt er
ondermeer van af of de Concorde
toestemming zal krijgen om ln New
York te landen. Twee luchtvaart
maatschappijen in Azië hebben se
rieuze belangstelling getoond,
maar nog niets besloten.
De huidige, zeer beperkte produk
tie. heeft de Britse overheid al een
kleine 900 miljoen gulden gekost.
Daar komt dan nog eens een twee
miljard gulden aan bijdragen in de
ontwikkeling van het supersonisch
vliegtuig bij. In het rapport van de
Britse parlementariërs wordt opge
merkt dat deze kosten voor de Brit
se gemeenschap nog aanzienlijk
zullen stijgen als de zeven nog on
verkochte Concordes niet van de
hand worden gedaan voor „prijzen
die volledig zijn aangepast aan de
gestegen kosten". De Britse en
Franse luchtvaartmaatschappijen
betaalden honderd miljoen gulden
voor hun Concordes, dat ls minder
dan de helft van de werkelijke pro-
duktle-kosten.
.schietpartij j deed zich voor in
ïinda et0i de zwar'te stad bij Johannes-
paiei die al zo laing toneel ls geweest
botsingen tussen zwarte jonge-
en politie. Brigade-generaal Jan
18en er Chef van die politie in Soweto.
?gon elde gisteravond dat er enkele
te os waren afgevuurd om de me-
jezic e te verspreiden. De politie stel-
n va een onderzoek in naar de om-
die digheden waiaronder de inciden-
Wai waren gebeurd. Verdere details
luo den daarom niet worden
n v iven.
xpor
?esi studentenraad in Soweto. die
invloed heeft onder de jongeren,
bl< dinsdagavond iedereen opgeroe-
>n to een periode van rouw in acht te
ting ien in verband met de dood van
o. De dertigjarige Steve Bike
gen 1 vorige woek in een Zuidafri-
illeni rase gevangtaüs onder zeer ver-
neer ite omstandigheden. Zijn dood
venei t veel krithek los gemaakt op
liend tanden in rte gevangenissen in
nde l-Afrika. Zondag aanstaande zal
Jo o begraven worden en verwacht
L-uijbdt dat de plechtigheid vele dui-
etig den zwarten zal trekken. Giste-
rest organiseerden Jongeren rouw-
moe ïsten op velschillende plaatsen,
dag vertelden dat zij daarbij door
ind tie werden .gehinderd. Verschil
de jongeren zeiden dat ze waren
i Aa< eranseld door politiemensen,
persi
g* j irkiezingjeh
m bl vervroegde verkiezingen, die de
Van dafrikaanse premier John Vor-
wasi dinsdag aankondigde* hebben
enk ere reacties opgeroepen bij zwar
ten elders. „BlanJke politiek en blan-
inde verkiezingen^ betekenen niets
gelijk de zwarte man," zei Nthato
ilina, voorzitter van de commis
si, van tien wtfne mannen die fun-
ef df|rt als een soort interim-bestuur
deze>
ts rr
WASHINGTON (UPI, Reuter) Er dreigt een flinke botsing tussen president Carter en het
Amerikaanse Congres over de ontwikkeling van kernenergie Het Huis van Afgevaardigden sprak
zich dinsdag met grote meerderheid uit vóór de ontwikkeling van een zogenaamde snelle
kweekreactor in Tennessee. Dat besluit gaat lijnrecht in tegen de pogingen van Carter om de
produktie van plutonium zoveel mogelijk te beperken.
Een groep van dertig politieagente^ artsen en functionarissen van het Australische ministerie van volksgezond
heid heeft zes mannen gered uit een kamp waar zij als slaven werden behandeld. In het kamp werden mannen en
vrouwen gedwongen hout te hakken en andere agrarische werkzaamheden te verrichten zonder daarvoor te
worden beloond. De slachtoffers verklaarden gedurende perioden van zelfs tien jaren te zijn mishandeld en
gedwongen te zijn zelfs hun pensioenuitkeringen aan de kamphouders over te dragen.
an dn
i Leer
out v
es DV
Ruile
et me
Oor Ji
>al
?lke
de
a de
gei
.hij'
i één
ENOS AIRES) (AFD, Reuter)
militaire autoriteiten van Argen-
hebben bevestigd dat de leider'
de Argentijnse bond van onder
zend personeel Alfredo Bravo, is
dvsi rresteerd. Bravo werd sinds 8
c tember vermisjt.
azijn
dwiffll was de eerste maal dat er een
icn Dciële verklaring is gegeven om-
"i'HvPt de verblijfplaats van Bravo,
op school u/erd gearresteerd
„„„jir gewapende mannen die zeiden
èptun leime agenten wan de regering te
n iQu
visjfcvo is een vooraanstaand lid van
vci.^permanente Argentijnse assem-
e voor de men senrechten. In een
klaring van het ministerie van
tnenlandse zalten werd gezegd
Wef de vakbondsleider wordt vastge-
dslri iden in La Plata, 50 kilometer ten
ste den van Buen os Aires. Waarom
ls gearresteerd, werd niet gezegd.
ROME (AFP, DPA, Reuter)
De Italiaanse ministerraad
heeft maatregelen genomen
om de terreur doeltreffender te
kunnen bestrijden.
Volgens een nieuw wetsontwerp dat
door het kabinet is aanvaard kunnen
mensen die ervan verdacht worden
terreuracties voor te bereiden 96 uur
lang in voorlopige hechtenis gehou
den worden. Ook zal het voor de
regering makkelijker worden om te
lefoongesprekken af te luisteren.
Mensen die kleine overtredingen be
gaan zullen echter niet meer auto
matisch gevangenisstraf krijgen.
Het wetsontwerp voorziet op dit
punt in alternatieve straffen zoals
geldboeten en meldingsplicht. Bij
vergrijpen tegen de maatschappij
zoals overtredingen van de levens
middelenwet, milieuvervuiling en
overtredingen van de bouwvoor
schriften blijven de gevangenisstraf
fen gehandhaafd. Met de instelling
van alternatieve straffen wil de Itali
aanse regering voorkomen dat de
gevangenissen overvol raken en de
reclassering bevorderen.
Op het sportpaleis in Turijn is onder
tussen in de nacht van dinsdag op
woensdag een bomaanslag gepleegd.
Daarbij werd alleen materiële scha
de veroorzaakt een groep die zich
„Revolutionaire Actie" noemt, ver
klaarde de aanslag te hebben ge
pleegd uit protest tegen een maan
dagavond gehouden manifestatie te
gen eerdere aanslagen op het onaf
hankelijke blad La Stampa en op
een plaatselijke medewerker van het
communistische dagblad L'Unita.
In Rome werd een journalist van
L'Unita door studenten uit de uni
versiteit verwijderd, toen hij inlich
tingen wilde hebben over een daar te
houden congres ovfer de „onderdruk
king in Bologna". Volgens de organi
satoren zal op het congres, dat over
twee dagen begint\ „de politieke on-
derdukking van het communistische
gemeentebestuur van Bologna" aan
de kaak worden gesteld. L'Unita
sprak van een „ernstig Incident" en
een „onduldbare vreesaanjaging",
dat haar correspondent uit de uni
versiteit was verwijderd.
Carter had het Huis van Afgevaar
digden gevraagd 33 miljoen dollar
beschikbaar te stellen voor de verde
re ontwikkeling van de snelle kweek
reactor in Oak Ridge, Tennessee.
Dat was precies genoeg om het hele
project op een verantwoorde wijze
stil te leggen. De president vindt dat
de Verenigde Staten de snelle
kweekreactor niet nodig hebben
voor hun energievoorziening. Vol
gens hem kan het geld beter worden
gebruikt om andere energiebronnen
te ontwikkelen. Het Huls meende
echter dat Amerika het zich niet kan
veroorloven dit belangrijke techni
sche project in de ijskast te stoppen.
Met 246 tegen 162 stemmen besloot
het Huis 150 miljoen dollar beschik
baar te stellen voor de reactor in
Tennessee. De Senaat had eerder al
75 miljoen dollar voor hetzelfde pro
ject uitgetrokken. Met dat bedrag
kan de reactor in een laag tempo
worden ontwikkeld. Het Huls en de
Senaat moeten nu uit hun twee be
sluiten een compromis zien te
bakken.
LONDEN (Reuier) - De 'Club
van nucleaire leveranciers'
heeft op zijn tweedaagse confe
rentie niet besloten ook een
aantal mogelijk afnemer-lan
den, zoals Brazilië, bij het over
leg te betrekken. Dinsdag was
een eventuele uitbreiding als
agendapunt genoemd. De be
doeling zou zijn aan de club van
vijftien industrielanden het ui
terlijk van een tegen de derde
wereld gericht kartel te ont
nemen.
Volgens het korte slotcommuni
qué hebben de deelnemende
landen, waaronder Nederland,
besloten om het overeengeko
men exportbeleid voor kernin
stallaties mee te delen aan de
directeur-generaal van het In
ternationaal bureau voor atoom
energie (IAEA) in Wenen. Het
beleid is gericht op het voorko
men van gebruik van die instal
laties om materiaal voor kern
wapens te maken. Het IAEA
speelt een centrale rol bij het
toezicht daarop.
Tegenslag
De stemming ln het Huis is voor
president Carter een tegenvaller op
een van zijn belangrijkste beleids
punten. Carter wil de ontwikkeling
van de snelle kweekreactoren zoveel
mogelijk tegen houden. Bij het pro
ces in deze reactoren ontstaat pluto
nium dat geschikt is voor de pro
duktie van kernbommen. De Ameri
kaanse regering is erg bang voor
verdere uitbreiding van de kernbe
wapening ln de wereld en wil daar
om de produktie van dit plutonium
en de verspreiding van de technolo
gische kennis op dit gebied tegen
gaan.
Dit beleid heeft Carter op Internati
onaal vlak al enige moeilijkheden
bezorgd. Landen als Frankrijk,
West-Dultsland en Japan zeggen de
snelle kweekreactoren dringend no
dig te hebben voor hun energievoor
ziening ln de toekomst. Zij voelen er
daarom niets voor de technische
ontwikkeling in die richting af te
remmen. Carters positie tegenover
deze landen wordt er niet sterker op
als hij nu ook binnenlands onvol
doende steun krijgt voor zijn beleid
tegen de snelle kweekreactor. Ge
zien de klem waarmee de president
zijn standpunt tot nu toe heeft ver
dedigd mag worden verwachten dat
hij een veto zal uitspreken over een
besluit van het Congres om de snelle
kweekreator toch te voltooien.
NAIROBI (DPA, Reuter) Op ver
zoek van de SowJ et-Unie zal de Oe-
gandese president Idi Amin in het
conflict tussen Ethiopië en Somalië
gaan bemiddelen. De Oegandese ra
dio meldde gisteren dat de Sowjet-
ambassadeur in Kampala, Jewgeni
Mossijko Amin heeft laten weten
dat er een „vreedzame en blijvende
oplossing" van het conflict mogelijk
is als de Oegandese president zo
vriendelijk is om te bemiddelen.
Amin, duidelijk onder de kin gestre
ken, zou president Slad Barre van
Somalië al hebben verzocht een de
legatie naar Kampala te sturen om
hem maar eens nader over het con
flict met Ethiopië in te lichten.
Op de luchthaven van de Ethiopi
sche hoofdstad Addis Abeba zijn de
rompen van de eerste Mig-gevechts
vliegtuigen die de Sowjet-Unie aan
Ethiopië heeft toegezegd aangeko
men. Ongeveer veertig Ethiopische
piloten zijn naar de Sowjet-Unie ver
trokken om daar een opleiding voor
de Mig-21 te volgen. Ook zestig
boordwerktuigkundigen worden
daar geschoold. In totaal zou de
Sowjet-Unie Ethiopië ongeveer 48
Migs hebben toegezegd. Ethiopië
heeft al een honderdtal Russische
tanks ontvangen waaronder ook
oude, roestige exemplaren. Voorts
zou een onbekend aantal T-55 tanks
zijn aangekomen in de havenstad
Assab evenals 28 raketlanceerinstal-
laties die op vrachtwagens gemo-
neerd zijn.
LONDEN (Reuter) - In 8yrië en
Jordanië zijn gisteren weer nieuwe
gevallen van cholera gemeld. In Sy
rië waren het er vijftig, ln Jordanië
acht. Volgens de laatste berichten
heeft de cholera epidemie ln Bangla-
desj reeds het leven van 260 mensen
geëist. In Libanon zijn tot nu toe 27
gevallen van cholera bekend. In to
taal zijn er tot op heden ln het
Midden-Oosten zeventig mensen
aan de ziekte overleden.
BONN (DPA) - De DDR heeft giste
ren opnieuw 90 politieke gevange
nen voortijdig vrijgelaten en naar de
Bondsrepubliek laten reizen, zo is
officieel in Bonn meegedeeld.
ADVERTENTIE
21e jaarbeurs
van het oosten
DAMASCUS (ANP) - In navolging
van president Hafez Al Assad heb
ben de 18 leden van de leiding van
de regerende Baath-partij in 6yrië
hun onroerende eigendommen aan
de staat geschonken, zo meldt het
Syrische persbureau Sana.
Het staatshoofd had bij de opening
van de zitting van het nieuwe parle
ment op 18 augustus meegedeeld
dat hij afstand deed van zijn eigen
dommen ten gunste van de staat. Er
werd toen een commissie ingesteld
die in het kader van de campagne
tegen de corruptie moet nagaan of
mensen zich onrechtmatig hebben
verrijkt.
ver
K(
ithui or Nico Kuïieendrager
pril
top het voorjaar van 1975 verlie-
i veel Vietnamezen hun land.
„J vreesden „bijltjesdag" en
i „nacht van de lange mes-
i". De communistische rege-
lg van het herenigde Viet-
k on gaat er prat op, dat dit is
,t'w» gebleven.
li. BI
3S h hebberi maar weinig gevluchte
on tnamezen de behoefte naar hun
wios j terug te teren, zo vertelt
>sc s xander Casella. Hij ls vertegen-
w »rdiger van het hoge commissari-
jsoort voor de vluchtelingen van de
2n3ev 8ni8de Naties en houdt kantoor
oys.B Hanoi. „De Vietnamese regering
■aveni (t ons gevraagd te helpen bij de
zoaHnst van mense n, die terug willen.
,0( M hebben daarom ln een klein aan-
e uü gevallen het 'vervoer voor hen
T\ *ew"
nde-i melijk hebbende gevluchte Vlet-
c vo nezen weinig vertrouwen in de
'ifi toestand ln hun vaderland.
L1JK vi erdaad zijn dear heropvoedlngs-
D<-re rapen voor hoge militairen en
o*»! bt€naren van- het oude regime,
siem ar ook voor bijvoorbeeld drug-
3VH i slaafden en prostituees. Het aan-
3e?«<* P°Utiek gevangenen is onbekend
u-Pi* in Vietnam wordt er -uiteraard—
;aani er ook niet over gesproken. Daar
Pbafl enover staat «een economische en
»ale ontwikkeling, die niet zo-
hij het oude regime een kleine
groep bevoordeelt, maar gericht is
op de opbouw van het platteland.
Dat een aantal mensen zich daar
niet in kan vinden, blijkt uit voordu
rende vluchtacties, in kleine, wrakki
ge bootjes over zee. Op straat in
Saigon (nu Ho Tsji-minhstad) wordt
fluisterend verhaald van geslaagde
en mislukte vluchtpogingen, maar
ook daar wordt niet duidelijk om
hoeveel mensen het gaat. Het hoge
commissariaat van de Verenigde Na
ties heeft geen gegevens.
Noodtoestand
In Vietnam houdt het commissari
aat zich bezig met de vluchtelingen
in het land zelf. Miljoenen mensen
hebben tijdens de oorlog hun dor
pen, vlekken en gehuchten moeten
verlaten. „De strijd is al meer dan
twee jaar afgelopen, maar Je kunt
nog steeds zeggen dat er sprake is
van een noodtoestand," aldus
Casella.
Hij noemt het cijfer van tien miljoen
vluchtelingen, voor wie een nieuw
bestaan moet worden gezocht. In het
noorden zijn er twee miljoen men
sen, die tijdens de oorlog alles heb
ben verloren en ook voor hen moet er
iets worden gedaan. (De totale bevol
king van Vietnam ls ruim vijftig mil
joen). Terugkeer van mensen naar
hun plaats van herkomst is lang niet
altijd mogelijk, omdat hele dorpen
zijn verwoest en soms ook zo zijn
gegroeid, dat er nu geen mensen
meer bij kunnen.
De Vietnamese regering ls daarom
begonnen met het opzetten van
nieuwe economische zones op het
platteland, waar vluchtelingen een
bestaan moeten vinden. Ze liggen
voor een deel rond het tijdens de
oorlog volgelopen en verstikte Sai
gon, maar ook in het noorden. Voor
dat de mensen naar het platteland
kunnen, moet het land eerst „ge
schoond" worden (de bommen en
mijnen geruimd) en moet er een in
frastructuur komen (wegen, hutten,
ziekenhuizen, scholen, watervoorzie
ning). „Ons werk," zegt Casella, „ls
de Vietnamezen te helpen bij het
opzetten van die lnfra-structuur. Zo
wbrden vijf ziekenhuizen gebouwd,
tractorstations opgezet, voor be-
vloeiing gezorgd en geven wij steun
ln vlsgebieden met boten, motoren
en koelinstallaties. Dat alles moet
het de mensen mogelijk maken weer
een normaal leven te leiden."
Gedwongen
penwijken van Saigon is het leven
allerbelabberdst en ons wordt in
Saigon verteld dat meer mensen
naar de nieuwe zones toe willen dan
op het ogenblik mogelijk is. De Viet
namese regering heeft gekozen voor
een 'stap-voor-stap' benadering, en
in een aantal gevallen mogen men
sen nog niet naar de nieuwe gebie
den, omdat ze nog niet klaar zijn."
Casella herhaalt een paar keer dat
infrastructuur op het platteland
niet van de ene op de andere dag
gereed kan zijn. „Maar in de gebie
den waar wij werken hebben we de
indruk dat er hard aan gewerkt
wordt en daar was ook alles zoveel
mogelijk gereed, voordat de mensen
kwamen. Maar het ls onmogelijk dat
alles er al is. Waar wij die ziekenhui
zen bouwen, is nu nog maar een
bescheiden gezondheidszorg, en na
tuurlijk is het beter als er een zie
kenhuis staat," aldus de .VN-verte-
genwoordiger.
In Saigon wordt ook gefluisterd dat
mensen meer of min worden ge
dwongen naar de nieuwe economi
sche zones te gaan (wie niet gaat.
krijgt geen rljstrantsoen meer) en
dat de gebieden niet altijd geschikt
zijn om de mensen op te vangen.
Casella bestrijdt dat
„Voor zover wij hebben Vunnen zien
in de gebieden waar wij werken, zijn
de omstandigheden daar goed en in
'ieder geval beter dan daar waar de
mensen vandaan komen. In de slop
Tijd en geld
„Het is mogelijk dat het in het ene
gebied beter geregeld is dan in het
andere, maar voorzieningen maak Je
niet zomaar. Het kost tijd en geld.
daaraan heeft Vietnam gebrek en
daarom proberen wij hier te hel
pen." Geld is ook nodig om de men
sen door de eerste maanden heen te
helpen „Pas na de eerste of tweede
oogst kunnen zij in de nieuwe zones
weer voor zichzelf zorgen. Tof die
tijd moet er geholpen worden met
wat geld, rijst en andere eerste le
vensbehoeften. Het ls nog niet afge
lopen als die mensen eenmaal in de
nieuwe dorpen wonen: het duurt
nog één of twee Jaar. vóórdat ze
economisch weer op eigen benen
kunnen staan. Op de fluisterverha-
len dat het ook aan geld en voedsel
voor de nieuwkomers nog wel eens
ontbreekt, gaat Casella niet in. en
dat kan hij ook moeilijk ln deze
baan. Hij zegt alleen nog eens „dat
je niet alles van de ene op de andere
dag kunt regelen."
Samenwerking
Het hoge commissariaat besteedt ln
1978 en 77 voor zo'n vijftig miljoen
gulden in Vietnam, voor een deel
ook beschikbaar gesteld door Ne
derland. De samenwerking met de
Vietnamese regering bij de beste
ding van gelden noemt Casella
„goed" „WIJ zijn hier op haar ver
zoek en kunnen de bestemming van
onze steun op de voet volgen en
verslag uitbrengen aan de donorlan
den In strijd met het Vietnamese
beleid van zelf-ontwikkeling vindt
de vertegenwoordiger van het hoge
commissariaat de hulp niet „Doel
van onze aanwezigheid ls hier weer
weg te kunnen. Ons werk is tijdelijk
en bedoelt mensen economisch on
afhankelijk te maken, zodat ze op
eigen benen kunnen staan. Dat sluit
aan bij zelfontwikkeling
Op het Vietnamese platteland moeten de nieuwe economische
zones komen.
