•ajan heeft
Vredesplan
Geld wapen
van olielanden
Srortugese vliegers weer aan 't werk
:pDR tracht sociale onrust te voorkomen
'Boycot
Z-Afrika'
tijdelijk de weg van de minste weerstand
actiegroepen:
Rapport Amerikaanse Senaat:
Praten over energie
3? legering belooft reorganisatie van luchtvaartmaatschappij
Verkiezingen op
20 november in
Griekenland
ISDAG 20 SEPTEMBER 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
ken
I gei
VOO
heel
heeft
/erand
likken
ns ziji
Herv»ji
?n. De
half
;ew<
ingei
ls de
i heel
van
n de
van
n eig<
j be!
nogei
Here
u ooi
t van
Zijn
n bei
i, boi
van
arvan
opdat
ïricht
r Hei
worde
iels
ttei
>n< el'
trijan is de eerste van een reeks van
Ëjnisters van buitenlandse zaken
het Midden-Oosten die in Wash-
ki [ton met Carter en Vance zullen
•leggen hoe de Geneefse vredes-
l aferentie over het Midden-Oosten
worden hervat. Tijdens Dajans
sprekingen in het Midden-Oosten
Hen de kwesties van Palestijnse
m elname aan de Geneefse vredes-
iui aferentie en Israëlische terugtrek-
ïg uit de in 1967 bezette gebieden
atraai staan.
belang
Rei
ïlft II
3d uui
teken
nger
rskerl
te D.
i uur
ist.
eksbijt.'
3inkeT
n de
vocns
Spr
ns zij^SHINGTON (AP, UPI, Reuter) De Israëlische minister van
jtenlandse zaken Mosje Dajan is gisteren in Washington
ngekomen voor besprekingen met president Carter en minis-
van buitenlandse zaken Cyrus Vance. Vermoedens dat de
iimzinnige manoeuvres van Dajan tijdens het afgelopen
ikeinde de kansen op een confrontatie tussen Washington en
a ruzalem zouden hebben verminderd lijken niet te worden
^waarheid.
gezet wil men vrede in het Midden-
Oosten bereiken, „Je zult geen vrede
in het Midden-Oosten hebben, tot
dat degenen die vechten op welke
manier dan ook naar de onderhan
delingstafel worden geleid", aldus
Young. Young stelde wel dat de
PLO de staat Israël moest erkennen
en dat Israël moest begrijpen dat de
Palestijnen het recht hebben om
een thuisland te kiezen. Young ge
looft dat tijdens een referendum
moet worden uitgemaakt of de PLO
het gehele Palestijnse volk verte
genwoordigt.
Het Amerikaanse Palestina-Comité
heeft ter gelegenheid van het bezoek
van Dajan een advertentie in The
New York Times geplaatst waarin
de Israëlische minister ervan wordt
beschuldigd opdracht te hebben ge
geven een schip van de Amerikaan
se vloot tijdens de zesdaagse oorlog
van 1967 te beschieten. Op 8 juni
1967 Dajan was toen minister van
defensie vielen Israëlische straal-
toestellen het Amerikaanse schip
Libert aan. 34 Amerikanen werden
gedood en 164 gewond. Het Ameri
kaanse Palestina Comité zegt zo
juist van de Amerikaanse geheime
dienst CIA documenten te hebben
gekregen waaruit blijkt dat de Israë
lische actie tegen de Liberty welo
verwogen was. Israël wijst deze be
schuldiging als „grotesk" van de
hand.
Ondertussen zijn de Israëlische
strijdkrachten aan de grens met Li
banon in speciale staat van alarm
gebracht in verband met de hevige
gevechten in het zuiden van Liba
non. Palestijnen beschuldigen Israel
ervan de rechtse Libanese krachten
actief bij de strijd te ondersteunen.
De gevechten concentreren zich
rond het dorp Chiam. De rechtse
Libanezen zouden door Israëlische
tanks worden gesteund.
ilangs verklaarde Washington dat
in lestijnse deelname aan de Geneef-
beraadslagingen van essentieel
g is voor het slagen van de
ïdesconferentie. Hiertegenover
lat de Israëlische weigering om
;t de Palestijnse Bevrijdingsbewe-
ïg (PLO) aan een tafel te zitten.
Israëlische minister heeft giste-
een vredesplan aan zijn collega
tce voorgelegd. Het vredesplan
n Dajan bevat een voorbeeld van
n vredesverdrag met Egypte. Ook
het een brief dat uitsluitend
or de Amerikanen is bestemd en
it onder de ogen van de Arabieren
worden gebracht. In deze brief
•den de opvattingen van Israël
teruggave van bezette gebie-
m uiteengezet. Verder heeft Dajan
lumenten bij zich waarin zijn
an voor een „functionele verde-
van de westelijke Jordaanoe-
nader wordt toegelicht en waar
op juridische gronden de beschul-
gingen dat Israel op illegale wijze
t gebied zou bevolken worden be-
Van een onzer verslaggevers EliropGSG
AMSTERDAM Europese
anti-apartheidsgroepen heb
ben een beroep gedaan op de
Europese ministerraad een
onmiddelijk embargo af te
kondigen voor de levering van
wapens, militair materiaal en
onderdelen en technologie te
gen Zuid-Afrika.
Tevens moet een olieembargo te
gen Zuid-Afrika worden afgekon
digd. omdat de oliemaatschappijen
door hun steun aan Rhodesië er
blijk van geven dat ze het rascisme
niet willen bestrijden. Er mogen
geen bankleningen en exportkre
dieten worden verstrekt, en alle
nieuwe investeringen in Zuid-Afri
ka moeten verboden worden.
De verklaring van de Europese an
ti-apartheidsgroepen valt samen
met de vergadering van de minis
ters van buitenlandse zaken van de
Europese Gemeenschap die giste
ren en vandaag praten over de
apartheid. De Belgische minister
van buitenlandse zaken, Henri Si-
monet, heeft vorige maand op de
anti-apartheidsconferentie in La
gos aangekondigd dat de EG initia
tieven zal onderzoeken voor een
gezamelijk optreden.
Uit Nederland is de verklaring van
de anti-apartheidsgroepen onder
tekend door de Werkgroep Kairos.
de anti-apartheidsbeweging, de
Boycot Outspan Actie en het Ko-
mitee Zuidelijk Afrika. Verder is de
verklaring ondertekend door groe
pen uit Denemarken. België.
Frankrijk. West-Duitsland, Enge
land, Italië en Ierland.
Investeringen
De actiegroepen wijzen erop dat de
EG-landen volgens vooreichtige
schattingen voor 35 miljard gulden
in Zuid-Afrika geïnvesteerd heb
ben. Dit is ongeveer zestig procent
van de totale investeringen in Zuid-
Afrika Bovendien is bijna de helft
van de invoer van Zuid-Afrika af
komstig uit de EG en ruim de helft
van de Zuidafrikaanse export gaat
er naar toe. De actiegroepen spre
ken de vrees uit dat de politiek van
de EG slechts gericht is op het
waarborgen van de eigen strategi
sche en economische belangen.
Een eventuele gedragscode voor
Zuidafrikaanse dochteronderne
mingen van Europese bedrijven zal
slechts een verzachting en geen uit
banning van de apartheid teweeg
brengen. In zovere de code gehan
teerd zal worden als middel om de
belangen van de EO te bescher
men, zonder dat de grondslagen
van de apartheid erdoor worden
aangetast, zijn de actiegroepen te
gen een dergelijke gedragscode
voor bedrijven gekant. Gezien de
nauwe economische banden tussen
de EO en Zuid-Afrika heeft de ge
meenschap ook de werkelijke
macht om invloed uit te oefenen op
de toestand in Zuid-Afrika. als de
politieke wil daartoe bestaat, aldus
de actiegroepen.
Aanslag
Onbekende hebben gisteren een
benzinebom gegooid naar het huis
van Percy Qoboza. hoofdredacteur
van het dagblad The World. Er vie
len geen gewonden. The World
heeft scherpe kritiek geleverd op
de regering Vorster naar aanleiding
van het overlijden van de zwarte
leider Steve Biko.
er
l
'r n
Van een onzer verslaggevers.
AMSTERDAM Geld is het nieuwe wapen van de olielanden.
Dat valt te lezen in een rapport dat is opgesteld door de staf van
de Amerikaanse Senaat. Konden deze landen enkele jaren
geleden het westen onder druk zetten door de oliekraan dicht te
draaien, nu hebben zij er zoveel geld uitstaan dat ze daar mee de
industrielanden in moeilijkheden kunnen brengen.
Volgens het rapport hebben de olie
landen tot nu toe voor zo'n 125 mil
jard gulden belegd bij westerse ban
ken. Bovendien gaat het voor een
groot deel om direct opvraagbare
tegoeden. Dat betekent dat de olie
landen door om hun geld te vragen
zeer snel de westerse economieën
kunnen ontwrichten, zo waarschuwt
het rapport. De olielanden kunnen
als zij willen grote geldtekorten in
het westen veroorzaken.
Niets, aldus het rapport, verzekert
dat bijvoorbeeld Saoedi-Arabië
dat het oliewapen gebruikte tegen
het westen ook niet naar het geld-
wapen grijpt als dat zo uitkomt Dat
zou kunnen bijvoorbeeld UJdens een
nieuwe oorlog in het Midden-Oosten
maar ook om verlangens van de der
de wereld (als bijvoorbeeld betere
grondstoffenprijzen, meer ontwikke
lingshulp en een schuldenregeling)
kracht bij te zetten.
Overigens wijzen waarnemers er wel
op dat de huidige goede verstand
houding tussen de Verenigde Staten
en Saoedi-Arabië gebruik van het
olie- dan wel geldwapen onwaar
schijnlijk maakt. Bovendien hebben
de olielanden zulke grote economi
sche belangen in het westen opge
bouwd dat onder druk zetten van de
industrielanden in het nadeel van de
olieleverende landen zou werken.
Het „geld of „oliewapen" zouden
zij dan tegen zichzelf gebruiken.
meningsverschillen tussen Wa-
igton en Jeruzalem werden giste-
n nog eens onderstreept toen de
merikaanse ambassadeur bij de
erenigde Naties tijdens een diner
ïklaarde dat de PLO aan de on-
irhandelingstafel moest worden
De Turkse regeringsleider Soeleiman Demirel opende gisteren in Istanboel de tiende wereld-energie-conferentie.
Ongeveer 4000 afgevaardigden uit zeventig landen zullen deze week in de Turkse hoofdstad praten over de energie
situatie in de wereld. De gebeurtenis is vooral bedoeld om de publieke opinie wakker te houden. Tastbare resultaten
worden er niet verwacht.
terk,
sprekl,
rnwap
inden H
Ir.
van
jeeft
outruj
ls gel
rt. Op
•ken
i en
het
iat oi
een medewerker
SSABON De vliegers van
Portugese luchtvaartmaat-
ihappij TAP hebben gister-
rond hun staking beëindigd,
m de duizenden toeristen, die
e afgelopen dagen door de
aking waren getroffen, te ge-
even organiseerde de TAP
"tfclfs extra vluchten.
"king
Chrisjse
bedri
ge aa»i
n Has
et einde van de staking, die vorige
1 eek donderdagavond om twaalf
ïr precies was begonnen, kwam na
nfen akkoord tussen vertegenwoordi-
ïn Sei irs van de regering en de vakbond
oor piloten. Hoewel lang niet alle
sen van de stakende piloten zijn
■j gewilligd lijkt het er op dat zij de
mfrontatle toch niet helemaal heb-
en verloren. De regering heeft toe-
Bzegd dat er snel wijzigingen in de
iding van de TAP zullen komen en 7p(r<rpn«rhan
at de hele onderneming op korte
irmijn zal worden gereorganiseerd. De luchtvaartmaatschappij TAP
Waarschijnlijk zal dat betekenen dat
het genationaliseerde en sterk gede
mocratiseerde bedrijf een veel com
merciëler structuur zal krijgen.
De staking van de piloten was de
climax van een lang conflict. De af
gelopen twee maanden voerden de
TAP-vliegers een stiptheidsactie die
tot veel vertragingen in het luchtver
keer leidde. De vliegers vinden dat
zij achtergesteld zijn bij het overige
personeel en het slachtoffer worden
van de democratisering van de on
derneming. De arbeidsvoorwaarden
van het grondpersoneel zijn de afge
lopen jaren sterk verbeterd terwijl
de salarissen van de vliegers sinds
1974 praktisch gelijk zijn gebleven.
Dat betekent in feite een enorme
salarisverlaging want de inflatie in
Portugal is sindsdien niet gering
geweest.
was na de staatsgreep van april 1974
één van de eerste bedrijven waar het
personeel in staking ging voor loons
verhoging en zeggenschap in het be
drijf. Als gevolg daarvan werd het
bedrijf genationaliseerd. De leiding
kwam in handen vameen raad van
beheer, die rechtstreeks verantwoor
ding is verschuldigd aan een algeme
ne personeelsvergadering.
Door deze achtergrond is de actie
van de piloten in een politiek vlak
getrokken. Drie vakbonden, die ook
TAP-werkers onder hun leden tel
len. stelden zich vierkant op tegen
de pilotenvereniging. Zij verweten
de piloten er doelbewust op uit te
zijn de TAP kapot te maken om een
particuliere luchtvaartmaatschap
pij in Portugal weer een kans te
geven. Voor dit doel zou er in Lon
den een chartermaatschappij zijn
opgericht met behulp van Portugees
particulier kapitaal. Deze maat
schappij richt zich op de Portugese
markt, maar moet daar concurreren
met de genationaliseerde TAP, die
een voorkeurspositie heeft en voor
binnenlandse lijnvluchten zelfs een
wettelijk beschermd monopolie
heeft. De piloten kregen bij hun
actie ook de steun van de rechtse
oppositie in Portugal.
Onvrede
Aan de andere kant wisten de TAP-
vliegers zich vertolkers van veel on
vrede onder het hoger geschoolde
personeel en ambtenaren in Portu
gal. Deze groepen hebben sterk gele
den onder het loon- en prijsbeleid
van de afgelopen jaren. Zij hebben
ondanks de zeer forse prijsstijgin
gen praktisch geen salarisverhogin
gen gehad. Daar staan sterke loons
verhogingen bij andere groepen te
genover. Het gevolg is dat menig
fabrieksarbeider in Portugal nu
meer verdient dan een hoge ambte
naar met een groot aantal dienstja
ren. De TAP-piloten klagen ook dat
zij de slechstbetaalde vliegers ter
wereld zijn geworden. Het betrekke
lijke succes van de staking van de
TAP-vliegers wordt door veel politi
ci in Portugal ook gezien als een
aanmoediging voor andere ontevre
den groepen om hoge salaris-eisen
te stellen.
Toerisme
De actie bij de TAP dreigde niet
alleen voor de maatschappij maar
ook voor het toerisme in Portugal
zeer ernstige gevolgen te krijgen.
Voor het eerst sinds 1974 vertoonde
het toerisme in Portugal dit jaar
weer een duidelijke opleving. De
aantallen bezoekende buitenlanders
bevonden zich weer op het niveau
van voor de staatsgreep. De Portu
gese economie heeft de toeristen
met hun geld hard nodig. De piloten
van de TAP hebben talloze buiten
landers echter veel overlast bezorgd.
Het afgelopen weekeinde zaten ho
tels in Lissabon en wijde omtrek vol
met gestrande toeristen.
Schuldenlast
Volgens het rapport kan de interna
tionale economie ook worden ver
stoord als de ontwikkelingslanden er
niet in slagen hun reusachtige schul
den af te betalen. In het gisteren
verschenen Jaarverslag van de we
reldbank staat dat de derde wereld
landen een last hebben van schulden
aan regering van 500 miljard gulden.
De schuld aan banken wordt ge
raamd op 300 miljard gulden.
Hoewel veel ontwikkelingslanden
ondanks de crisis een geringe econo
mische groei hadden, slagen zij er
niet in hun schulden af te lossen.
Juist door die crisis konden wester
se banken hun gelden nauwelijks in
industrielanden kwijt, en zochten zij
projecten in derde landen. Met een
aantal grotere ontwikkelingslanden
(Mexico, Zaïre) wordt naar een rege
ling voor de schulden gezocht, maar
kleinere dreigen tussen de wal en
het schip te vallen. In het Ameri
kaanse rapport wordt gewaar
schuwd dat regeringen en internati
onale instellingen (als het Internati
onale Monetaire Fonds en de We
reldbank) op bezuiniging gaan aan
dringen om hun geld terug te krij
gen, wat de sociale en economische
ontwikkeling in derde landen in ge
vaar kan brengen.
Mensenrechten
De regering-Carter zal daarom wel
licht moeten kiezen tussen de voort
zetting van haar beleid op het ge
bied van de mensenrechten en on
dersteuning van de eisen tot drasti
sche versoberingsmaatregelen. Dit
laatste kan alleen maar ten koste
gaan van de burgerlijke vrijheden in
de landen die de eisen inwilligen.
Het rapport waarschuwt voor de
kettingreactie die zou kunnen ont
staan als een land de aflossing van
zijn schulden eenvoudig staakt om
dat het geen geld meer heeft en geen
nieuwe leningen meer wil opnemen
voor de aflossing van de oude Ande
re landen zouden dat voorbeeld kun
nen volgen, de banken zouden in
paniek raken en geen nieuwe inter
nationale leningen meer willen ver
strekken. de effectenkoersen zou
den sterk kunnen gaan dalen en de
internationale kapitaalmarkt zou
kunnen instorten.
Dit beeld van wat er in het ernstig
ste geval zou kunnen gebeuren mag
pessimistisch lijken maar er is voor
de autoriteiten in de geldverschaf-
fende landen alle aanleiding mee te
werken aan internationale plannen
die moeten voorkomen dat dat eer
ste land failliet gaat. Er wordt op
gewezen dat het niet alleen ontwik
kelingslanden zijn die zwaar onder
de prijsverhoging van ruwe olie lij
den. Ook landen als Engelahd.
Frankrijk, Italië. Turkije, Grieken
land. Mexico en Brazilië verkeren In
ernstige financiële moeilijkheden.
De Verenigde Staten kunnen zich
niet veroorloven werkeloos toe te
zien hoe die landen economisch in
storten en hoe hun regeringen onder
de druk van de financiële problemen
bezwijken, aldus het rapport. waar-
In ook wordt opgemerkt dat er in
veel landen een rechtstreeks ver
band lijkt te bestaan tussen econo
mische problemen en politieke on
derdrukking.
ATHENE (UPI, AFP. ANA) Pre
mier Karamanlis heeft gisteren
meegedeeld dat er op 20 november
(een jaar vervroegd) algemene ver
kiezingen zullen worden gehouden.
Hij zei dat zeer belangrijke proble
men waarvoor het land zich gesteld
ziet, dit noodzakelijk maken. Tot
deze problemen behoren de kwestie-
Cyprus, het geschil met Turkije en
de Griekse toelating tot de EG die
volgend Jaar een beslissend stadium
zal bereiken.
De datum werd bekendgemaakt na
dat de premier afzonderlijke bespre
kingen had gevoerd met oppositie
leiders, waaronder George Mavros
van de Unie van het Democratisch
Centrum en Andreas Papandreoe
van de Socialistische partij.
HONGKONG (UPI) Cambodja
heeft voor het eerst openlijk mel
ding gemaakt van zijn grensgeschil
met Vietnam. In een uitzending van
radio Pnom Penh werd gezegd dat
Cambodja vastbesloten is zich te
verdedigen tegen „landstelende
bandieten", waarmee Vietnamese
troepen werden bedoeld. Volgens de
uitzending waren zondag nog steeds
gevechten gaande in de oostelijke
grensprovincie van Cambodja, in
een streek die wel aangeduid wordt
als Papegaaiebek.
?n bijl
ichap
n Hl
met
van C
vei i
draloor J. den Boef
'e uitwijzing van talrijke critici en het bemoeilijken van de door
iest-Duitsland gezochte dialoog hebben veel te maken met de
conomische crisis die Oost-Duitsland (de DDR) thans door-
laakt. Om sociale onrust, zoals die vorig jaar in Polen aan de
g trad, zoveel mogelijk te vermijden, wordt in politiek opzicht
gljdelijk de weg van de minste weerstand gevolgd.
damiai
'enals de vrijlating van gearres-
erde arbeiders en dissidente intel-
ctuelen in Polen heeft het gedwon-
en vertrek van tientallen mensen
e kritiek hebben op het socialisme
de praktijk van de DDR niet in de
rste plaats tc maken met de over
ikele weken in Belgrado te openen
rvolg-conferentie over naleving
in het Helsinki-akkoord van 1975.
die overeenkomst werden ook
oor de DDR niet alleen beloften
edaan op het gebied van de Europe-
veiligheid en economische samen-
erking, maar ook ten aanzien van
CoJe rechten van de mens.
>e vrees voor sociale onrust, die een
•litiek karakter zou kunnen krij-
m, was het voornaamste motief om-
en groot aantal critici uit de gevan-
's te halen en naar het Westen uit
wijzen, ook al blijven nieuwe ar
ista ties (als die van de economische
iskundige Rudolf Bahro) niet uit.
lelfde beduchtheid heeft er
'eneens toe geleid dat de bezitters
in kleine stukjes grond (voorname-
ik volkstuintjes) officieel worden
nngemoedigd om zo veel mogelijk
rodukten aan de man te brengen.
laatste lijkt een voor de hand
itir Erende maatregel als men weet,
r *t er In de DDR een chronisch
au*kort bestaat aan gtoente en fruit.
Voor een groot deel van de commu
nistische voormannen is deze ont-
wikkeling echter een doorn in het
oog, omdat het terugvallen op de
actieve steun van het „particulier
initiatief" het falen onderstreept van
een systeem, dat tientallen jaren er
naar gestreefd heeft, dit „kwaad"
met wortel en tak uit te roeien.
Niet geslaagd
Ook de DDR met zijn naar Oost-
europese maatstaven hoge industri
alisatiegraad is er niet in geslaagd,
de groeiende consumptiebehoefte te
bevredigen van mensen die het ge
brek aan vrijheid van meningsuiting
en andere in democratische landen
als normaal ervaren rechten op de
koop toe hebben leren nemen, ln ruil
voor meer welstand. Hogere lonen en
door subsidies kunstmatig laag ge
houden prijzen leiden er echter toe
dat de al bestaande ontevredenheid
groeit, als voedingsmiddelen (vooral
vlees, groente en fruit) onvoldoende
beschikbaar zijn en hoogwaardige
consumptiegoederen ontbreken.
Uiteraard heeft de economische re
cessie op wereldschaal ook de DDR
niet ongemoeid gelaten. De deviezen
opleverende export naar de westerse
landen (die hun economische groei
sterk zagen teruglopen) verminderde
aanzienlijk. Het terugdraaien van de
eigen importen bracht de DDR wei
nig soelaas, omdat de grondstoffen-
prijzen drastisch omhoog gingen. Uit
Oostduitse publicaties blijkt, dat de
handel met de Sowjet-Unie en ande
re communistische landen met 18
procent omhoog is gegaan. De in
geld uitgedrukte omvang nam ech
ter voornamelijk toe als gevolg van
sterk gestegen prijzen van geïmpor
teerde brandstoffen.
Het geld dat voor investeringen be
schikbaar wordt gesteld, kan slechts
ten dele daarvoor worden aange
wend. omdat een groeiend bedrag
moet worden besteed aan prijssubsi-
dies. Bovendien is een deel van de
industriële installaties verouderd,
waardoor steeds meer mensen voor
reparatiewerk ingeschakeld moeten
worden. Pogingen om door middel
van hogere Investeringen arbeids
krachten te besparen en de technolo
gie te verbeteren, leverden tot dus
ver weinig resultaat op. Er dreigt nu
een tekort aan arbeidskrachten te
ontstaan.
Deze ontwikkeling kan er toe leiden,
dat ook de DDR in de toekomst
genoodzaakt zal zijn, buitenlandse
arbeiders aan te trekken. Totdusver
heeft men dit weten te vermijden,
met name vanwege de politieke
complicaties die de aanwezigheid
van gastarbeiders met zich brengt.
De ongeveer 30.000 buitenlanders
die in de DDR werken, bestaan
voornamelijk uit Polen, die een be
staan vinden in het grensgebied
langs Oder en Neisse.
ln de hand gewerkt
Officieel wordt het „consumptie-
denken" van de Oostduitsers aan de
kaak gesteld als een hardnekkig res
tant van het kapitalisme. Men ver
geet thans echter dat de staat zelf
uit opportunistische overwegingen
dit denken ln de hand heeft gewerkt
door haar streven, West-Duitsland
in te halen wat sociale status be
treft. Om dit doel snel te kunnen
bereiken, werden methoden gevolgd
die met het „ware socialisme" in
strijd waren, ook al werden zij na
verloop van tijd gelegaliseerd.
Een hulpmiddel was de instelling
van Intershops, die aanvankelijk al
leen als service aan bezoekers uit
het Westen (met hun deviezen) wa
ren bedoeld. Na verloop van tijd
werd echter ook toegestaan dat
DDR-burgers er voor westers geld
inkopen konden doen ondanks
het feit dat het bezit van dit geld
strafbaar was. In deze Intershops is
voor de meeste Oostduitsers de
Westduitse Mark (die op de zwarte
markt viermaal zo veel waard ls als
de Oostduitse Mark) het voornaam
ste betaalmiddel
Vraag en aanbod
Ook werd de mogelijkheid geopend
om textiel en voedings- en genot
middelen voornamelijk van Oost
duitse export-kwaliteit en voor een
deel ook uit het Westen voor hoge
prijzen te kopen en met Oostmar
ken te betalen. Deze maatregel werd
vooral genomen om de zwarte markt
haar aantrekkelijkheid te cmtne-
men. Voor Oostduitsers die familie
in westelijke landen hebben, be
staat voorts de mogelijkheid, in ei
gen land goederen aan te schaffen,
waarvoor al met westers geld is
betaald.
Om dat te bereiken dat aan bederf
onderhevige goederen zo snel moge
lijk en tegen geringe onkosten aan
de man worden gebracht, ls men er
toe overgegaan om (bijvoorbeeld)
komkommers op straat uit te stal
len, die men tegen betaling van 50
pfennig kan meenemen. Er komt
geen personeel aan te pas en het
geld moet men deponeren in de
„Kasse des Vertrauens". Prijzen mo
gen plaatselijk worden vastgesteld,
maar toch zijn er problemen omdat
de verantwoordelijke mensen niet
gewend zijn met vraag en aanbod
rekening te houden.
„Moet men met de prijsregeling al
tijd zo lang wachten tot dc goederen
geel, zwart of gevlekt zijn?", vroeg
Neuer Tag, het blad van de door de
communisten gedomineerde SED
(Socialistische eenheidspartij) in
Frankfort aan de Oder. Er werd ook
kritiek geleverd op de leiding van
grootwinkelbedrijven (van de staat),
die te weinig goederen bestellen om
dat zij vrezen dat zij met overschot
ten blijven zitten.
Dit laatste kan gebeuren, nu de be
zitters van kleine stukjes grond hun
uiterste best doen om zoveel moge
lijk te produceren. Vroeger konden
zij hun produkten moeilijk kwijt,
maar tegenwoordig worden deze
speciaal opgehaald, zelfs ln de week
enden, tegen goede prijzen. Het is
echter de vraag, of dit particuliere
initiatief lang zal worden geduld,
want er gaan in de SED nu al stem
men op om de volkstuincomplexen
tot „volksparken" te maken om de
gehele bevolking er van te laten
profiteren.
Export van Oostduitse produkten naar het westen zoals hier
uitgestald op de Leipziger Messe moest de DDR geld opleveren,
maar dat zat door de economische teruggang in het westen tegen.
