Zeldzame planten in East Anglia
i
Internationale I
Families
N'Diaye speelde een zeer knappe partij
Niet piekeren maar puzzelei*
In stilte
de beste!
Oplossingen Opgave Nr. 605
- 1
ZATEROAG 27 AUGUSTUS 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
Bijna alle passagiers van de
boot van Hoek van Holland
naar Harwich spoeden zich
van Parkeston Quay naar
Colchester om er de A12 te
bereiken, de kortste weg naar
Londen en de zuidelijke coun
ties. Een klein deel. meest
fietsers, buigt na verloop van
tijd af naar het noorden, naar
8uffolk, Norfolk en Cambrid
geshire. Samen vormen deze
graafschappen het deel van
Engeland dat East Anglia
wordt genoemd. Ondanks of
juist door de ligging vlak bij
de invalspoorten van Groot-
Britannië is het toeristisch
een uithoek, behalve voor de
Britten zelf die er vaak hun
vakantie doorbrengen of er
een tweede huis hebben.
Toeristen, die East Anglia links
laten liggen, weten niet wat ze mis
sen. Wij kozen deze streek voor een
fietsvakantie, een soortgelijk land
schap verwachtend als Nederland.
Maar niets bleek minder waar.
Onze tocht voerde ons eerst west
waarts van Harwich naar Colches
ter. vandaar naar het noorden naar
Bury St. Edmunds en Thetford,
vervolgens naar het oosten naar
Norwich, daarna zuidelijk naar
Bungay en Beccles en tenslotte
langs de Noordzeekust naar Felix
stowe en terug naar Harwich. Al
leen bij Beccles. in het zuidelijkste
deel van de Norfolk Broads, een
uitgestrekt laagveengebied be
grensd door de rivier de Waveney,
was het land vlak als bij ons, met
knotwilgen en grazige weiden. De
rest van het land is uiterst heuve
lig. met soms vrij steile hellingen,
een heggenlandschap met wijde,
meest vierkante gerstakkers, be
zaaid met intieme dorpjes van
soms maar enkele hulzen, maar
steeds met een prachtige kerk In
een heel eigen stijl.
Kompassla, opvallend door
zijn gekantelde bladeren die
precies in tegenovergestelde
richting ten opzichte van el
kaar uit wijzen.
Gele helmbloem, gezien van
dichtbij, op een muur in
Kersey.
Andere flora
En dan de plantenwereld. Die
verschilt heel sterk met wat we hier
in de bermen vinden. Planten die
bij ons zeldzaam zijn, komen er in
groten getale voor. en omgekeerd.
Langzaam op de fiets voorttrap-
pend ontgaat je niet veel. Juist in
juli bloeit een groot deel van de
graslandflora, waar veel van de En
gelse bermplanten toe behoren. We
waren nog maar een paar uur in
Engeland, door Noord-Essec rij
dend naar Colchester, toen we de
eerste echt bijzondere plant von
den, de paarse morgenster, in het
gras naast de weg bij Kirby-le-So-
ken. Dit familielid van de ook bij
ons gewone gele morgenster (in En
geland komt daarvan vooral de
kleine ondersoort voor), heeft drie
cenümeter grote purperviolette
paarde'-bloemen, heel opvallend
tussen duizendblad, grassen en kla
ver. Oorspronkelijk afkomstig uit
Zuid-Europa werd dit gewas vroe
ger als groente gekweekt De nu
voomameljik in Zuid-Engeland en
bij ons zeldzaam in kleigebieden te
vinden planten moeten nazaten
zijn van ontsnapte cultuurexem
plaren.
De paarse morgenster vonden we
nadat we ons eerst verwonderd
hadden over de massa's groot kaas-,
jeskruid en stinkende ballote. die
overal de hagen sierden en soms
ruige hoeken helemaal overdekten.
Ze zijn bij ons allebei niet zeld
zaam. maar nooit zag ik er zoveel.
In Engeland schiet het kaasjes
kruid even hoog op als de bekende
wilgeroosjes, waar het in kleur ook
aan doet denken. De ballote is een
donkerpaarse lipbloemige, wel een
meter hoog en niet lekker ruikend,
zoals de naam al aanduidt. Ze
groeien vaak samen met avondkoe
koeksbloem en met een andere op
vallende plant, die we eerst voor
een grote melkdistel hielden en die
overal te vinden is langs de weg van
Harwich naar Colchester, de dub
belkelk
Scherp begrensd
Gele hoofdjes als een melkdistel.
maar met een omwindsel van twee
rijen blaadjes, de buitenste veel
gToter dan de binnenste. De hele
plant is bedekt met stijve haren,
wat haar een prikkerig uiterlijk
geeft. Alleen in Zeeland komt de
dubbelkelk vrij algemeen voor en
het merkwaardige is dat we de laat
ste plant zagen precies op de grens
tussen Essex en Suffolk, bij de
brug over de Stour bij Dedham
Mill. Langs de zuidoever van de
Stour overal gezien vonden we haar
nergens in 8uffolk en Norfolk.
Wie bijzondere planten wil zien,
moet letten op de oude muren, die
overal in Engeland zijn overgeble
ven van middeleeuwse abdijen of
van nog vroeger, van de Romeinen.
Op zo'n Romeinse muur in Col
chester groeit een rode leeuwebek,
die we later ook zagen op resten
van de abdij in Bury St. Edmunds
en bij de kathedraal van Norwich.
Het is dezelfde soort als de in vele
kleuren gekweekte van onze tuinen
en wordt beschouwd als de wilde
voorouder. Minder in het oog lo
pend is het liggend glaskruid, bij
ons buiten het gebied van de grote
rivieren zeer zeldzaam. Daarente
gen vallen wel weer de forse plan
ten van de kompassla op, niet door
de bloemen die weinig te beteke
nen hebben, maar door de brede
bladeren die gekanteld aan de sten
gel staan en zo gedraaid dat ze
links en rechts precies een tegeno
vergestelde kant uit wijzen. Net
een levende herbariumplant. Hij
groeit veel bij de kerk van Wiven-
hoe in Noord-Essex, op de ruïne
van de kerk van Covehlthe en bij
Lavenham. Op oude muren in Ker
sey en in Bury St. Edmunds leeft
een plant die je hier soms wel in
tuinen ziet, maar die daar echt wild
is, de gele helmbloem, die van mei
tot september bloeit met massa's
gele bloemen tussen fijn lichtgroen
blad. En op een muur in de Church
Street in Lavenham groeit de bij
belse hyssop, bloeiend met donker
blauwe lipbloemen, een oud keu
kenkruid dat vroeger bij ons ook
wel op oude muren verwilderd
voorkwam.
Bijna uitgestorven
Vroeger Waar we aan de Stour
de laatste dubbelkelk vonden,
maakten we kennis met de zwart-
moeskervel, één exemplaar nog,
maar langs de kliffenkust aan de
Noordzee zo talrijk als langs onze
wegen en dijken het flultekruid in
mei. Zwartmoeskervel kwam een
op Texel voor, maar waarschijnlijk
mogen we hem niet meer als een
inheemse soort beschouwen, want
hij werd voor het laatst in 1944
gevonden. „Alexanders", zoals de
plant in Engeland heet, was bijna
overal uitgebloeid en aan het ver
gelen. maar met schermen vol rij
pende zaden, die uiteindelijk zwart
worden. Men zegt dat monniken
hem naar Engeland brachten als
keukenkruid, waarvan het gebruik
nu vergeten is. Dit is lang niet alles
wat we aan zeldzaams (voor ons
Nederlanders althans) in East Ang
lia zagen. De volgende keer vertel
ik over de Brecklands en de Noord
zeekust van Suffolk.
Groot kaasjeskruid zie je in Oost>Engeland overal in heggen en
als bermplant.
SB
DAMMEN
Nog een partij van de naar de VS
uitgeweken Rus Wladimir Kaplan en
wel die tegen de talentvolle Malinees
Mamina N'Diaye. De man uit Afrika
kiest dezelfde opening als in zijn
partij tegen Hans Jansen 1 33-39 17-
22 2 39-33 19-23 3 35-39. de bekende
openingspaden worden al vroeg ver
laten; van de minder theoretisch ge
schoolde N'Diaye een verstandig be
sluit. 3. 11-17 4 30-25 14-19 5. 25x14
9x29; volgens de theorie heeft wit nu
al enig voordeel behaald, aangezien
hij erin is geslaagd schijf 35 op te
lossen 6 44-39 19-14 7. 32-28 de strijd
om de bezetting van het centrum is
losgebroken. 7.... 23x32 8. 37x28 5-19 9.
41-37 19-23 1 0 28x19 14x23 11 37-32 13-
19 1 2 50-44 10-14 1 3. 40-41 6-11. Als
zwart nu aan zet zou zijn geweest,
had hij de partij met 22-28; 16-21
20x29 en 21-27 in zijn voordeel kun
nen beslissen, ware het niet. dat wit
de beschikking zou hebben gehad
over 18-13, waarna vervolgens met
42-37 de zwarte dam wordt afgeno
men en wit zeer goed staat. Een
verrassende combinatie levert hier
dus geen effect op en dit verklaart
ook zwarts 12e zet in plaats van 12
6 11 Het zetje is Immers toch niet
voldoende voor de winst! 14. 32-28
23x32 1 5 38x27 19-23, bezet het cen
trum opnieuw. 16. 42-38 8-13. Het is
moeilijk een goed plan voor wit te
vinden Handhaven van de halve
hekstelling met b v 29-24 is bezwaar-
lijk wegens 14-20. waarna combina
ties met 16-21, 23-29 en 22-27 zeer
vervelend zijn na het opvangen met
39-33. en dan 34-29 x29 bezwaarlijk
wordt door hielslagjes roet 13-19. Ka
plan kiest hoogst waarschijnlijk nog
voor een van de meest constructieve
voortzettingen 17 31-29 22x31 18
29*37 14-19 1 9 33-28 De dreiging na
19-24 erg omkneld te worden beang
stigt de Amerikaanse grootmeester
wel even. vandaar deze actie. 19
23x32 20 37x28 19-24 zie diagram l.
diagram 1
Wit moet hier een beslissing nemen!
Na het sluiten van veld 33 is het voor
zwart zaak veld 18 te ontruimen,
waarna er van het witte voordeeltje
(nog steeds het ontbreken van een
schijf op veld 35!) weinig meer over
is. Ontsnappen uit de halve hekstel
ling is in dit geval niet mogelijk met
29-23, wegens 24-29! Vandaar, dat wit
besluit tot 21 29-23 18x29 22. 34x23,
waarna er een geheel ander spelpa-
troon op het bord verschijnt. Tot de
21e zet hebben beide spelers het niet
nodig gevonden zich ook maar enigs
zins te verklaren en nu gebeurt dit
plotseling: de rollen zijn voor het
verdere verloop van de partij vastge
legd."Wit is de aanvaller, zwart de
omsingelende verdediger. 222-8
23 41-37 24-30. Zwart accepteert de
hem toebedeelde rol en vanaf dit
ogenblik blijkt hij erg gevaarlijk te
Zijn 24. 37-32 4-9 25. 32-27 29-25 26. 47-
42 9-14 27 38-33 14-29 28 42-38 17-21 29.
49-34 21x32 30. 28x37. Het is erg be
langrijk. dat wit zich niet in tempo-
nood laat brengen en voorts moet hij
er voor zorgen, bewegingsvrijheid te
behouden en ook moet hij oppassen
voor combinaties. Want hierin staat
de Malinees zijn mannetje en de
diagram 2
snelheid, waarmee hij combinaties
signaleert is werkelijk ongelooflijk.
3011-17 31. 44-49 17-21 32. 33-28 12-17
33 38-33, met deze zet maakt wit
onder meer duidelijk, dat hij het
risico en het gevaar van de aanwezi
ge combinaties onderkent, want na
36-31 of 38-32 moet wit heel erg om
zichtig te werk gaan om nadeel te
vermijden. Deze zet duidt ook op
onmacht, want zwart krijgt nu te
genaanvalskansen op wits linker-
1 flank. 3321-26 34. 33-29 30-35 35. 39-
133 35x44 36. 49x40 16-21 37. 40-35; wits
positie is verslechterd. Zijn centrum
positie is erg massief en onbeweeg-
*lijk geworden; de stand van zwart
doet daarentegen erg flexibel aan.
13721-27 38. 43-38 7-12 39. 35-30 13-18!
een schitterende zet. Er dreigt nu 27-
31, 17-22 en op 38-32 of 37-31 en
vervolgens 38-32, direct 18-22, met
winst. Gedwongen is daarom 40. 37-
32 deze zet lijkt zwart voor grote
problemen te plaatsen. Gedwongen
is immers 4017-21 en een goede
opbouw van zwart lijkt ver te zoe
ken. Gelukkig voor zwart of nog be
ter gezegd: uitstekend gespeeld door
Mamina, want niet wit maar zwart
staat gewonnen en wel door de geraf
fineerde en bijzonder geniepige com
binatie die dreigt door 12-17, 1-7 en
tenslotte 17-22, 28x17, 21x12 1x31
ADVERTENTIE
Horizontaal. 1. inwendig orgaan, 5.
kort muziekstuk, 9. bedevaart
plaats, 14. rivier in Azië, 16. evenre
dig deel, 18. plaats in Zwitserland.
19. balspel, 21. bontjas, 22. keurig.
23. voegwoord, 24. verharde huid, 26.
maanstand, 27. riviertje op Suma
tra, 29 zangvogel, 31. ogenblik, 32.
water in Utrecht, 34. onbep. voor-
naamw. 35. vlug, 37. inham, 39. leids
man, 41. bijwoord, 42. voorkomen,
43. plaats in Gelderland, 45. Europe
aan, 46. schortje, 47. muzieknoot, 48.
aardhoogte, 50. kerkelijk zangstuk,
52. kloof, 53. priem, 55. door, 56. pret,
57. stok bij 't kaartspel, 60. pit, 61.
lidwoord, 62. vette vloeistof,"64. pers.
voomaamw. 65. zwaardvis, 66. toe
spraak, 68. boot der Eskimo's, 70.
hoepel, 72. rivier in Siberië, 74. gesel,
75. wreedaard, 76. overschot, 77.
gast.
Verticaal. 1. naderhand, 2. voorte
ken, 3. knopje op een priktol, 4.
gindse, 6. voertuig, 7. vlug, 8. sten
gel. 10. afnemend getij, 11. honden-
verblijf. 12. kieskeurig (gew.), 13. te
gen, 15. gordel, 17. zwemvogel, 20.
kaartterm, 25. graantrechter, 27. na
komeling, 28. natuurlijk waterbek
ken, 30. een zekere, 31. geweldig, 32.
plaats in Pennsylvanië, 33. pers.
voomaamw. 35. societé (afk.), 36.
trots, 37. boterton, 38. ketting, 40.
zwartsel, 41. wild zwijn, 44. boom, 46.
voedsel, 48. teken, 49. vrouw van
Jacob, 51. voorzetsel, 52. gevange
ver
nis, 54. alleenzang, 56. gereedschl*1
57. innig, 58. inwendig orgaan, irgs
peulvrucht, 60. niet lang, 61. lafL
vlakte, 63. drietenige struis, 'anj
kaasworm, 67. een zekere. 69. éngl
weinig, 71. familielid, 73. spil vane"a
wiel.
ii i
Oplossing t/m woensdag a.s.
briefkaart zenden aan: Trouw/Kw
tet, Postbus 859, Amsterdam. LinPa
boven vermelden: Weekendpuzze).^ j
OPLOSSING VORIGE PUZZ^r
m
8
8
7
3
5
i
3
8
1
9
b
i
i
8
1
8
8
if
8
7
2
1
2
9
l
9
1
S
1
5
2
8
1
7
9
2
5
l
rail
J)W
pc
<oe
Tn
<ok
r
^n.
De prijswinnaars zijn: de heer A. ,aa
Rijerkerk, H. Tillemaweg 61, De WPSl'
(Dr); de heer P. Boon jr., Lapido*-
straat 1, Balk; de heER C. M. Doiu
Livingstonelaan 108, Utrecht. *j\
ADVERTENTIE
ia-
Is
,oc
ac
cl
uk
'in
ar
De stoere stofzuiger uit Denemarken
Nilfisk b.v. - Diemen. Tel. 020 - 99 43 01. toestel 113
26x... Op dit moment levert deze
combinatie gelijk spel op, maar wit
moet toch iets doen, waarna zwart
wel wint. Op 48-42 volgt namelijk de
combinatie met als derde zet 8-12 in
plaats van 17-22! Op alle andere wit
te zetten wint zwart door de combi
natie met 317-22. Zie diagram 2.
Wit besloot daarom tot 41. 32-19,
waarna zwart niet direct toehapte
met 20-24, maar eerst 4112-17 in
laste. De dreiging 18-23, 17-22 ziet er
serieus uit en wit besloot daarom tot
42. 19-14 na gezien te hebben, dat op
28-23 1-7 was gevolgd en daarna 8-12
met schijfwinst voor zwart. 42
20x9 43. 30-24 8-13 44. 28-23.
Dit verhaast het einde. 4417-22 45.
23x12 13-18 46. 12x23 22-28 47. 33x31
26x39 en wit gaf zich, terecht, gewon
nen. Een interessant duel, waarin
N'Diaye heeft bewezen tot de sterk -
sten van de wereld te behoren.
FRANK DROST
Probleem 1. Het produkt van de leef
tijden der drie zoons is 1400. Maar
als men de leeftijd van de vader, die
met de som van die leeftijden sa
menhangt, kent, kan men nóg niet
de leeftijden der jongens vaststel
len. Dus geeft zo'n som meerdere
oplossingen. In cijfers:
1+25+56= 2+10+70= 82
2+14+50= 5+.+56= 66
4+14+25= 5+10+28= 43
Het eerste paar is onmogelijk, want
dan zou de schoonvader 168 of 210
jaar oud zijn. Ook het tweede paar
levert onmogelijke leeftijden voor
die man (150 of 168). Dus blijft
slechts het derde paar.
De jongste zoon is jonger dan het
kleinkind en als men de leeftijd van
dat kleinkind kent kan men de op
lossing vinden. Als dat kleinkind zes
jaar of ouder zou zijn, zouden beide
mogelijkheden een oplossing geven.
Dus is het kleinkind vijf jaar en
blijft de linkerhelft over: zoons 4,14
en 25 jaar; vader en moeder 43 en 42
jaar; grootouders 75 en 76 jaar.
Probleem 2. Dit heel oude probleem
De kopij voor de schaakrubriek
van vandaag heeft ons niet be
reikt. red.
v he
U|
•telt tal van overbodige gegevei
waardoor de oplossing niet moeitte
is te vinden. De echtparen zijn: Ke,
rel-Gerry, Dirk-Janny, Alwin-lój,
Eddy-Hetty, Frits-Lucy en Bart-Koi
'ren. C1
Probleem 3. Dit vraagstuk is gema^,
keiijker; dokter Zuid zit noord; b^0,
kier West zit oost; cargadoor Ofta
zit zuid; en advocaat Noord zit weqe
Vele commentaren! Een bloemfo
zing: a) fijn, die gemakkelijke in
vakantie; in de vakantie wil ik
graag eens een moeilijke; b) luchti
dingetjes, goed voor de zomer;
gemakkelijk voor de rubriek; c)
te veel gegevens maken het leklPr
licht; een puzzel behoort nooit L
veel gegevens te hebben; enz. M
kan nooit iedereen te vreden stellel
Dat onder deze omstandigheden
waardering van vrijwel nihil tot
belend loopt zal duidelijk zijn. Hf
gemiddelde is 7,22; verkregen u
2(0,6%), 3(0,1%), 4(3,3%), 5 (4,Of*
6(18,5%), 7(29,3%;, 8(30,6%), 9(9,3*1
10(4,3%).
Z
De top van de ladder staat bon*11
233 punten met als prijswinnaars*1
A. J. Bax, Uranusstraat 21, IJnrf
den (3e maal); 2) ds R. J Beuken
Mississippi 28. Amstelveen I
maal), 3) H. R. J. Hassink, H*
Jordensweg 54, Twello (4e maal);i
G. A. Sparenburg, Korenlaan fc
Bennekom (4e maal).
IC
mr G. van Vord
