Zorg en eigenbelang vermengd
Niet-jood-verklaring in een van
de twaalf gemeenten te krijgen
Opel en Fiat meest
favoriet bij autodieven
AUTOBIOGRAFIE
,Fluisterdiesel'
van Mitsubishi
Evenveel prestaties
met normaalbenzine
Nollen en de
zwakzinnigen
zorg: vragen
over Samivoz
Israël Comité Nederland wil verbod
F r 11
Ziekteverzuim in
onderwijs lager
dan bij bedrijven
Audi 100 Avant
nieuw topmodel
VW-concern
Fransen willen
Japanse auto-
invoer beperken
l^JATEHDAG 27 AUGUSTUS 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet 15
Sicco de Jong
an een onzer verslaggevers
iEN HAAG/DEN BOSCH De officier van justitie in Den
osch, mr A.J.M. van Overveldt, is al bijna twee maanden bezig
jzich te buigen over de vraag of er een onderzoek zal moeten
'worden ingesteld naar Samivoz. Begin juli drongen de PvdA-
Kamerleden Drenth, Dolman en De Graaf, die al eerder aan een
zestal ministers vragen stelden over deze overkoepelende organi
satie van zwakzinnigeninstituten, er bij minister Van Agt op aan Gemeenschapsgeld
een dergelijk onderzoek te bevorderen. Minister Van Agt heeft de
lm Kamervragen doorgestuurd naar de officier van justitie, maar
tot nu toe is er uit Den Bosch niets vernomen.
A.C.J.A. Nollen van de stichting Sa
mivoz, om Vrij Nederland te citeren.
Zo kon het gebeuren, dat privébe-
langen van Nollen op een wonderlij
ke wijze door die van Samivoz ging
heenlopen. Een situatie, die ook nu
nog haast ongewijzigd voortbestaat.
Van de kant van het ministerie van
volksgezondheid liet men weten, dat
de eerste serie vragen, gesteld door
de PvdA. wat de beantwoording be
treft inmiddels rondvis. Ook deze zijn
naar Den Bosch gestuurd. Het ziet er
echter naar uit, dat het nog wel enige
tijd zal duren voordat er licht komt
in deze zaak.
„De teneur van de verwevenheid van
de zwakzinnnigenzorg van de 26
zwakzinnigeninternaten van de
stichting Samivoz op de publikaties
in Vrij Nederland van de laatste
maanden over deze stichting en haar
voorzitter, de heer A.C.J.A. Nollen.
Publikaties, waarin gesteld wordt
dat de privébelangen van zakenman
Nollen zo zijn verstrengeld met de
zorg voor de zwakzinnigen, die de
stichting Samivoz voorstaat, dat de
heer Nollen er in de loop der jaren
miljoenen aan heeft verdiend.
Hoog tijd
Het is een verwevenheid, waarvan
nu ook de directeuren van de zwak
zinnigen-internaten vinden, dat er
een eind aan moet komen. Zij staan
hierin overigens niet alleen. Immers
ook anderen hebben laten weten dat
het hoog tijd wordt, dat het Nollen-
syndicaat, zoals dit imperium in de
wandeling wordt aangeduid, wordt
aangepakt. „Wat Nollen doet is
maatschappelijk onaanvaardbaar,
de belangenvermenging die daar ge
beurt is schrijnend", aldus directeur
drs J.F.C. van Vroenhoven van het
ziekenfonds, Midden-Brabant, die
moet onderhandelen met de Sa-
mivoz-instellingen.
Dr J. Hoeing, inspecteur in algemene
dienst van de afdeling intra- en ex-
tra-murale zorg van de afdeling
zwakzinnigen van het ministerie van
volksgezondheid, noemt de handel
wijze van de heer Nollen „immoreel"
en ook het Centraal Orgaan Zieken
huistarieven (COZ) zet de nodige
vraagtekens bij Samivoz.
Wat is er nu in grote lijnen aan de
hand? De heer A.C.J.A. Nollen (66).
voormalige ambtenaar van het mi
nisterie van binnenlandse zaken,
ontdekte in de jaren vijftig, dat er
een enorme behoefte bestond aan
tehuizen en internaten voor geeeste-
lijk gehandicapten. Dat resulteerde
in de oprichting van de stichting
Samivoz in Den Bosch, waar hij zelf
voorzitter van werd. Een functie die
hij nog steeds bekleedt, maar die hij
nog dit jaar dat wil zeggen voor
1 januari 1978 zal neerleggen.
Overkoepelend
Deze stichting is in de loop der jaren
gaan fungeren als het overkoepe
lend orgaan voor tien andere stich
tingen, waarvan de heer Nollen
eveneens voorzitter is, en die geza
menlijk 26 internaten en verzorging
stehuizen exploiteren, acht scholen
voor buitengewoon onderwijs en
twee opleidingsinstituten. In totaal
werken er ongeveer 400 mensen bij
Samivoz, die zorg draagt voor vier
duizend patiënten.
Behalve dat er kan worden gepro-
ken van een wel wat grote opeensta
peling van functies, bij één man, is
er verder op het eerste gezicht nog
weinig aan de hand. De heer Nollen
echter ontdekte, dat je aan het be
drijven van liefdadigheid best goed
kon verdienen. Met dat doel riep hij
een tiental privé-ondememingen in
het leven, die zich gingen bezighou
den met het leveren van diensten en
goederen aan de stichting Samivoz.
De ondernemingen bracht hij onder
in de Stichting Markendaal-holding
•en hij werd zelf directeur daarvan.
De Markendaal-holding kreeg het
alleenrecht om diensten en goede
ren te leveren aan Samivoz, zodat
het op zijn zachtst gezegd mer
kwaardige patroon ontstond, dat di
recteur A.C.J.A. Nollen vlees, worst,
meubels, machines en keukenappa-
ratuur leverde aan voorzitter
De heer Nollen, die zich inmiddels in
België heeft gevestigd, heeft zijn im
perium kunnen opbouwen met ge
meenschapsgelden. In totaal gaat
het daarbij om vijfhonderd miljoen
gulden. Via de Algemene Wet Bij
zondere Ziektekosten (AWBZ)
wordt alles wat de stichting Sami-*
voz doet voor haar vierduizend pa
tiënten betaald door de gemeen
schap. En van dit geld worden onder
meer de goederen en diensten be
taald, die de stichting Markendaal-
holding aan Samivoz levert. Er is
echter meer: naast het veeteeltbe
drijf Rosmalen, Boekos-vleeswaren-
fabriek, Tebrex (installatie van gro
te keukens en wasserij-installaties)
en de stichting Centrale Wasserij
behoort tot de Markendaal-holding
ook de Advies- en Administratie-
groep 's Hertogenbosch (AAG), die
is opgezet om diensten te verlenen
aan kleine en middelgrote bedrijven
en adviseurs kan leveren.
Belangrijkste opdrachtgever is Sa
mivoz, die jaarlijks drie miljoen gul
den betaalt aan AAG voor verrichte
diensten aan het bestuursbureau
van Samivoz en aan de 26 tehuizen
en aanverwante instellingen. De
AAG, die nog vier ondernemingen
telt, beheert de patiëntengelden en
wikkelt de nalatenschappen af van
overleden patiënten.
Tot het Nollen-syndicaat behoort
verder de Nederlandse stichting
voor aangepaste woonvormen
(NSAW), die zetelt in Zaltbommel.
Deze stichting zou, aldus VN, een
niet gewaarborgde lening van één
miljoen gulden beter hebben ver
strekt aan de Advies- en Admini-
stratiegroep Brussel (AAB), die zich
tot de 'daar opgerichte vereniging
Intramuzo verhoudt als de AAG tot
Samivoz en dat alles onder supervi
sie van de heer A. C. J. A. Nollen, die
zich ook in België wilde gaan bezig
houden met zwakzinnigenzorg.
Spreekverbod
VN liet weten, dat er als gevolg van
zijn publikaties over het Nollen-syn
dicaat op het kantoor van Samivoz
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Uit een onderzoek van het Israël Comité Nederland blijkt dat in elke provincie
een van elke twaalf gemeenten bereid is een „niet-jood verklaring" af te geven. Op grond van deze
enquête gaat het comité de minister van binnenlandse zaken verzoeken het verstrekken van
gegevens waaruit af te leiden valt dat iemand niet joods is bij wet te verbieden.
Het onderzoek werd ingesteld toen
bekend werd, dat in de gemeente
Made, Prinsenbeek en Waspik ver
klaringen werden afgegeven, waaruit
bleek dat iemand niet niet-joods
was. Deze verklaringen worden vaak
geëist door de Arabische landen. Ze
kunnen verkregen worden via per
soonsregisters van gemeenten waar
op de kerkelijke gezindheid vermeld
staat. Ze zijn in strijd met het inter
nationale verdrag ter uitbanning
van rassendiscriminatie.
Op vragen die het comité stelde rea
geerden 868 gemeenten schriftelijk.
Naast de gemiddelde 8,3 procent
(een op twaalf) van de gemeenten die
de gewraakte papieren verstrekken,
heeft zestien procent laten weten de
vragen niet te beantwoorden, terwijl
nog eens 2,6 procent de brief voor
kennisgeving heeft aangenomen.
In gemiddeld 11,2 procent van de
gemeenten wordt geen verklaring af
gegeven waarop de kerkelijke ge
zindte staat vermeld. Deze gemeen
ten verzekerden, dat zij in de per
soonsregisters geen kerkelijke ge
zindte meer opnemen.
Naast deze duidelijke positieve reac
ties kwam van 61,9 procent van de
gemeenten een antwoord dat gekwa
lificeerd is als „betrekkelijk positief
of twijfelachtig". In de beantwoor
ding van de vragen is dan niet over
wogen dat het „niet-jood" zijn kan
blijken uit de kerkelijke gezindte in
de persoonsregisters of het blijkt,
dat de houding kan veranderen als
er nieuwe richtlijnen van hogerhand
komen of de samenstelling van de
raad of college van b. en w. zich
wijzigt.
Drie groepen
De gemeenten die niet-Jood-verkla-
ringen willen afgeven, heeft het co
mité onderverdeeld in drie groepen.
Meer dan een derde van deze ge
meenten verstrekt verklaringen
voor „commerciële doeleinden". De
aanvrager die zo'n doel beoogt, be
hoeft dit niet te melden en kan de
verklaring dan ook voor zo'n doel
gebruiken. Eenderde antwoordde
dat de aanvragen voor een „niet-
Jood-verklaring" van geval tot geval
bekeken worden (dus niet bij voor
baat geweigerd). De overige ge
meenten geven de verklaringen af
voor „ambtelijk gebruik" of „ten
dienste van geestelijke zorg". Dit
gebeurt dan ten behoeve van een
kerkgenootschap of een genoot
schap op geestelijke grondslag.
De gegevens zijn ook naar provincie
ingedeeld. Wat het niet-beantwoor-
den van de brieven betreft, komt
Zuid-Holland met 26,3 procent het
hoogst. Dit hangt volgens het comi
té waarschijnlijk samen met het be
trekkelijk grote aantal werknemers
in deze provincie, dat in Arabische
landen werkt, of voor deze landen
werk doet.
Het comité merkt op dat een ge
meente als Sliedrecht, bekend door
A. C. J. A. Nollen: wél wat
grote opeenstapeling van
functies.
FOTO: Bert Nienhuis
Autodieven in Nederland zijn het meest tuk op Opeis en Fiats. Telt men het derde merk op de
ranglijst van de meest gestolen wagens er bij, dan bestaat meer dan de helft van alle ontvreemde
auto's in Nederland uit Opeis, Fiats en Citroëns.
en dat van de AAB rekeningen wer
den verwijderd en veranderd. Bo
vendien kreeg het personeel van de
leiding een spreekverbod opgelegd.
Nollen zelf, die van mening is dat
het zakelijk klimaat in ons land
„moordend" is geworden en zich
daarom in het naburige België heeft
gevestigd, liet VN weten dat wat hij
doet maatschappelijk niet onaan
vaardbaar is. „U kunt op mij geen
kritiek hebben," aldus de heer
Nollen.
DEN HAAG (ANP) Een groep
onderzoekers van de Rijksuniversi
teit in Leiden is tot de conclusie
gekomen dat het ziekteverzuim in
het onderwijs minder hoog is dan in
het bedrijfsleven. V/el zeggen de on
derzoekers dat enige voorzichtig
heid bij een vergelijking geboden
blijft.
Bij het onderzoek, dat gebeurde in
opdracht van het ministerie van on
derwijs, is gebleken dat het verzuim
in het kleuter- en lager onderwijs in
het jaar 1975-1976 4,2 procent be
droeg. In hetzelfde jaar bedroeg dat
percentage voor het bedrijfsleven
8,5 voor mannen en 10,5 voor vrou
wen. Bij het algemeen voortgezet
onderwijs was het percentage 4,1 en
bij het beroepsonderwijs bleek 5
procent van de werktijd verloren te
zijn gegaan.
Het verzuim door ziekte In het on
derwijs is het grootst in de grote
steden. In het kleuteronderwijs is
het ziekteverzuim het hoogst: 5,6
procent. De gemiddelde ziekteduur
van de leidsters bedraagt gemiddeld
veertien dagen. Hoofdleidsters heb
ben een aanmerkelijk hoger ziekte
verzuim. De universitaire onderzoe
kers noemen hun gemiddelde ziek
teverzuim van 18 werkdagen (vier
weken) en het grote percentage dat
zich ziek meldde (70 procent) opval
lend
TILBURG (ANP) - De 32-jarige C.
Roovers uit Oisterwijk is bij werk
zaamheden in het gemeentelijke
slachthuis in Tilburg door een
stroomstoot omgekomen. De man,
die in het water stond en geen isole
rende schoenen droeg, was bezig
met een slijptol, die in aanraking
kwam met een onder stroom staan
de elektriciteitskabel.
zijn vele baggeraars, positief op het
verzoek van het comité reageerde.
Tekenend wordt genoemd dat een
stad als Dordrecht zelfs niet rea
geerde. Ook van Alblasserdam, Har-
dinxveld-Giessendam, Giessenburg,
Oud-Alblas, Molenaarsgraaf, Wijn
gaarden en Bleskensgraaf hoorde
het comité niets. Het zijn alle ge
meenten in een streek waar mensen
wonen die veel in Arabische landen
werken.
Rooms-katholiek
Ook Limburg heeft voor een groot
deel, 31,3 procent, niet gereageerd.
Volgens het comité houdt dit moge
lijk verband met het feit, dat in een
meer conservatief-traditionalistisch
rooms-katholicisme de zaak van Is
raël nog altijd niet voldoende onder
kend wordt.
In Zeeland is volgens het comité
geen gemeente gevonden die duide
lijk positief reageerde. De provincie
Utrecht komt met 22,7 procent het
hoogst (geen verklaring verstrekken
met gezindte erop). Ze staat evenwel
met 27,5 procent ook bovenaan in de
categorie gemeenten die bereid zijn
niet-Jood-verklaringen af te geven
Zo'n gemeente werd in heel Fries
land niet gevonden, aldus het
comité.
De Koninklijke Nederlandsche Au
tomobiel Club KNAC heeft er in
haar cluborgaan de aandacht op ge
vestigd, dat cijfers omtrent de auto
diefstallen reeds geruime tijd bij het
ministerie van Justitie beschikbaar
zijn. Daaruit blijkt een opmerkelijk
geringe belangstelling van autodie
ven voor de merken Renault en Peu
geot, Zweedse en vooral Japanse au
to's. Het is echter niet zozeer zoals
bijvoorbeeld in Italië wel het geval is
het merk of type auto, dat door
zijn uiterlijk tot autodiefstal aanzet,
maar het gebrek aan goede bescher
ming tegen diefstal. Vooral het ont
breken van een stuurslot, de aanwe
zigheid van een gemakkelijk van
buiten te openen tochtraampje of
het eenvoudig te openen roldak oefe
nen grote aantrekkingskracht op au
todieven uit.
Natuurlijk is ook het nogal eens
voorkomende feit dat de automobi
list zijn auto onafgésloten laat staan,
er vaak oorzaak van dat hij zijn
wagen kwijtraakt. Dat gebeurt vol
gens een rapport van het departe
ment vermoedelijk in één op de acht
tot één op de vijf gevallen. Enkelin
gen laten daarbij ook nog de sleutel
in het contact zitten.
Bij ondervragingen van de daders
bleek dat zij vaak tegen de voorwie
len trappen om te kijken of die door
een stuurslot geblokkeerd worden. Is
dat het geval, dan zoeken ze een
andere auto om te stelen. Het open
maken van een auto blijkt met de
meest eenvoudige gereedschappen
Het Volkswagen-concern heeft een
van de Audi 100 afgeleid coupé-mo
del uitgebracht onder de naam
Avant. Deze nieuwe topwagen voor
Audi-VW heeft een zeer lage lijn met
wigvormig front, veel ruitoppervlak
en een vijfde deur aan de achter
zijde.
De motor, die de voorwielen aan
drijft, is öf de 1,6 liter van 85 DIN-pk
op normaalbenzine, óf de tweeliter
115 pk dan wel de vijfcilinder 2,2
liter 136 pk, elk op super. Daarin
komt Audi 100 Avant overeen met
de sedans, doch de uitvoeringen zijn
verschillend. De Avant L is al zeer
compleet met halogeen koplampen,
van binnenuit verstelbare buiten
spiegel, hoofsteunen en dergelijke;
de GL heeft bovendien getinte rui
ten, waarvan de voorruit met ge
laagd glas, mistlampen en -achter
licht, toerenteller en koplamp
sproeiers.
De nieuwe topwagen van VW-doch-
ter Audi-NSU, welke fabriek dit jaar
de N8U Ro 80 met Wankel-motor uit
produktie nam, zal waarschijnlijk
toch op den duur ook nog een versie
met de omstreden rotatiemotor krij
gen. Het model wordt in september
op de Frankforter autotentoonstel
ling voor Duitsland in verkoop
genomen.
In Nederland begint Pon's Automo
bielhandel er een maand later mee,
maar dan zal alleen nog de vijfcilin
der GL-uitvoering mondjesmaat be
schikbaar komen. Op dat moment
zal tevens bekend zijn wat deze wa
gen uit de dertig-mille klasse precies
gaat kosten.
De Franse regering overweegt de
import van Japanse auto's aan ban
den te leggen. Vorig jaar is die im
port reeds verdubbeld tot vijftigdui
zend wagens en dit jaar stijgen de
verkopen van de Japanse merken in
Frankrijk opnieuw. Binnen de rege
ring te Parijs blijkt over deze kwes
tie onenigheid te bestaan.
Het ministerie van Industrie heeft
een studie voltooid en gezegd dat de
Japanse merken bijeen niet meer
dan drie procent van alle in Frank
rijk verkochte auto's voor hun reke
ning mogen nemen. Het percentage
zou echter gekoppeld kunnen wor
den aan de mate, waarin Franse
automerken in Japan geïmporteerd
worden
in een handomdraai mogelijk.
Meestal is dat in vijf minuten ge
beurd mpt een schroevendraaier, ij
zerdraadje of nagelschaartje. Daar
na opent men de motorkap (die ove
rigens bij een enkele auto, zoals de
Renault 16 op slot kan) om de con
tactdraden te verbinden en de dief is
startklaar.
Plaats en tijd voor autodiefstal zijn
natuurlijk wat men zou verwachten:
het duister heeft in acht tot negen op
de tien gevallen de voorkeur en dat
zelfde geldt voor rustige straten en
parkeerplaatsen.
Beveiliging
De beveiliging van de auto moet in
de eerste plaats van de automobilist
zelf uitgaan: fotocamera's of andere
kostbare voorwerpen zichtbaar laten
liggen is ook een manier om aantrek
kingskracht op dieven uit te oefe
nen. Maar een deel van de beveili
ging is een zaak van de construc
teurs, die met betere kwaliteiten slo
ten, stuursloten en goede vergrende
ling van de tegenwoordig vaak te
openen achterste zijruiten kunnen
helpen diefstal te voorkomen.
In Amerika heeft enkele jaren gele
den General Motors zelfs voorge
steld te komen tot speciale anti-dief
stalvoorzieningen door extra appa
ratuur in de wagens te bouwen. Dat
lijkt echter niet nodig als de be
staande beveiligingssystemen goed
worden gebruikt. Tegenwoordig
wordt al een elektronische portier-
vergrendeling toegepast, die het ge
mak heeft dat alle deuren met één
slotbeweging vergrendeld zijn. Zon
der de goede sleutel haalt men de
elektronische grendels niet weg. Het
zou zelfs mogelijk zijn daarbij ook
nog de motorkap in dit grendelsys
teem te betrekken: dan wordt auto
diefstal helemaal moeilijk.
De autofabrikanten tillen er echter
niet zwaar aan. Toch zouden de ver
zekeringsmaatschappijen hierop in
vloed kunnen uitoefenen, bijvoor
beeld door bij een volgende premie
verhoging automodellen zonder
stuurslot extra zwaar te verhogen en
wagens met elektronische vergren
deling minder of geen premieverho
ging toe te rekenen. Dat verandert
alleen wel de huidige premie-klassifi-
catie, die meestal alleen gebaseerd is
op de prijsklasse van de auto's.
Maar de statistiek wijst uit. dat be
paalde modellen meer in aanmer
king komen voor diefstal dan op
grond van de motorrijtuigenstatis
tiek verwacht mag worden. De cij
fers, die de KNAC publiceerde zijn
(met tussen haakjes het aandeel in
het motorvoertuigenpark) voor de
tien meest gestolen merken in 1975:
Opel
Fiat
Citroen
Volkswagen
Simca
Ford
Mini
Mercedes-Benz
Renault
DAF
De Audi 100 Avant, die na de 100 sedan het tweede type ter wereld
is, dat voorzien kan worden van een vijfcilinder benzinemotor.
De Japanse autofabriek Mitsubishi werkt aan een dieselmotor, die evenals ji
de benzinemotoren van het merk voorzien wordt van balansassen. Aange- 1
zien het geruis bij dieselmotoren in het algemeen sterker is dan bij
benzinemotoren zal de komst van de „fluisterdiesel" van Mitsubishi wellicht
nog meer opzien baren dan de gewone flulstermotor al deed.
Mitsubishi is reeds jaren de grootste fabrikant van dieselmotoren voor
bedrijfswagens in Japan. Op grond van de ervaringen daarmee hééft het
merk ook besloten tot een personenautodiesel, die thans op de Japanse
wegen getest wordt in het model Galant Sigma Volgend voorjaar zal de
Sigma Diesel in Japan voor verkoop worden vrijgegeven.
Het gaat voorlopig om een tweeliter dieselmotor met in tegengestelde
richting draaiende balansassen, maar hierna zal ook een 2,4 liter motor voor
export worden ontwikkeld. Wanneer die motor beschikbaar komt en de
import van Mitsublshi-dieselpersonenauto's zal beginnen is echter nog niet
bekend.
„Een auto, die op normaalbenzine kan rijden, zal op super geen betere
prestaties leveren". Dit is een conclusie uit het nieuwste boekje „Shell
helpt", dat aan pompstations van het benzinemerk wordt uitgereikt en dat
tevens in vele brievenbussen gevonden zal worden.
8hell wijst er op. dat het prijsverschil tussen de drie en vier cent per liter
voor vele auto's het tanken van normaalbenzine aantrekkelijk maakt. Het
boekje geeft een exacte opsomming per merk en type. inclusief de bouw
jaren.
Het gaat hier o.m. om de Amerikaanse modellen vanaf 1974, de meeste thans
gemaakte Volkswagens en Audi's, BMW's, Opel N-typen en Fords uit
Duitsland, de vroegere NSU's, alle DAF's behalve de Marathons en inclusief
de Volvo 66 DL, de kleinste Fiats en de Engelse Mini's, de Peugeots 404 en
504 L. enkele Renaults, de Skoda's en uit Japan de Jongste kleine Toyota's,
alsmede de meeste Honda's en Mitsubishi's
