Prof. Smulders: links van het midden
en toch een beetje conservatief
Geselen keert terug in de Arabische wereld
Bedenkingen tegen gebed om eenheid
VANDAAG
Voorbijgangers
VRIJDAG 19 AUGUSTUS 1977
KERK
Trouw/Kwartet
2 i
door C. G. van Zweden
AMSTERDAM Veertig Jaar priester. Deen ogenblik spijt van die levenskeus.
Dat is prof. dr. P. F. Smulders, kerkhistoricus en hoogleraar aan de Katholieke Theologische
Hogeschool Amsterdam (KTHA). De laatste drie jaar was hij rector van de school. Maandag j.l.
vierde hij zijn veertigjarig priesterjubileum.
De 65-)arige prof. Smulders is
Jezuïet
Ik kom uit een protestants milieu,
zeg ik tegen hem, en bij mij heeft het
begrip Jezuïet nog steeds een vrees
aanjagende klank. Als kind dacht ik
altijd aan mannen met scherp gete
kende gelaatstrekken, studiehoof
den, wier enige passie was van de
vroege morgen tot de late avond in
boeken te snuffelen teneinde de leer
van de roomskatholieke kerk bij
wijze van spreken te vuur en te
zwaard te verdedigen.
Smulders glimlacht. Nou, zegt hij,
als je in de geschiedenis rondkijkt,
dan waren het niet altijd van die
Ueve jongens.
daarna vonden ze me rijp genoeg om
de filosofie in twee jaar te doen. Toen
heb ik de theologie direct aanslui
tend gedaan.
Wilt u tussen twee haakjes een
sigaret?
Dank u. zeg Uc, ik rook allang niet
meer.
Heb Ik ook geprobeerd. Is me
nooit gelukt. Ik rook trouwens een
pijp, en ze zeggen dat dat niet zó
slecht is, ofschoon m'n tandarts niet
zo enthousiast is van die pijp.
Hij zegt dat ik m'n spanningen afrea
geer op de steel van mijn pijp, en dat
kan hij aan mijn tanden merken.
Dat geldt niet alleen voor de Jezu- (ik kijk naar de pijp, en zie inder-
ïeten, antwoord ik, maar waar komt daad sporen van een bijtgrage ge-
dat beeld vandaan? leerde).
Ten dele, denk ik, door de vaak
dubbele opleidingen die Jezuïten
achter de rug hebben. De orde heeft
nog een stuk of wat colleges (middel
bare scholen) in Nederland, en daar
leveren wij de leraren voor. Je hebt
b.v. het Stanislascollege in Delft, St.
Maartenscollege in Groningen, Igna
tius Amsterdam, Aloysius Den Haag,
Canlsius Nijmegen en het Willibrord-
college in Zeist. Daarvoor zijn heel
wat leraren nodig. De orde kent een
noviciaat (soort inleidingsperiode)
van twee Jaar, dat dus na de middel
bare school komt. Dan is de student
laten we zeggen 19 of 20 jaar.
Dan volgt een interne filosofiestudie
van drie Jaar en dan wordt een hele
vakstudie tussengevoegd van zes tot
acht Jaar. Als je dan je doctoraal in
Je vak hebt gedaan, zit je tegen de
dertig, en daarna ga Je nog eens vier
jaar theologie studeren. Zelf ben ik
trouwens een andere weg gegaan. Ik
deed in '29 eindexamen middelbare
school en heb toen eerst in Fribourg
filosofie en geschiedenis gestudeerd.
Daar heb ik de paleograaf Steffens
gehad, en middeleeuwse geschiede
nis van 8chnürer. Dat zijn belangrij
ke mensen voor mij geweest. Schnü-
rer, man. die gaf Je een kijk op ge
schiedenis! Na dat Jaar ben ik Jezu
ïet geworden. Eerst noviciaat, en
Geen privè-bezit
Via die pijp word ik me bewust van
de stoffelijke welstand om me heen.
Die-is niet groot en niet indrukwek
kend.
Je moet niet vergeten, zegt Smul
ders, dat wij nooit prlve-bezit heb
ben gekend. Ik heb als hoogleraar
natuurlijk een behoorlijk salaris,
maar dat gaat geheel naar de orde.
Nu heb ik een royale zakcent hoor,
want ik moet natuurlijk maande
lijks mijn boeken kopen. Maar ik
heb toch tijden gehad dat mijn hele
bezit uit tien boeken bestond, de
bijbel, een missaal, en nog zo wat.
Trouwens, kijkt u eens in die boe
kenkast.
Ik kijk. Een groot deel van de boe
ken heeft een geel vierkantje met
codering op de rug. Bibliotheek
boeken.
Gemeenschapsbezit. Soms lastig
hoor, zegt Smulders, want Je wilt in
een studieboek krassen en aanteke
ningen maken. Maar dat kan ik niet
doen.
Nooit spijt
Terug naar het priesterschap. In '37
gewijd. Nooit spijt. Hoe komt een
jonge Smulders in de prille jaren
dertig ertoe priester te worden?
- Ik denk dat het allesbeheersende
was dat ik met mijn geloof mensen
wilde helpen, zegt Smulders. Toen
ik een jaar of zestien was, kreeg ik
twee banden in handen over het
leven van de Bask Franciscus Xave-
rius, een zestiende eeuwer, één van
de eerste Jezuïeten. Een man die via
een koninklijk Portugees verzoek
opdracht krijgt om in India missie
te bedrijven. Later werkt hij ook op
de Molukken (Ambon), maar daarna
wil hij zich losmaken van de koloni
ale sfeer. Het lukt hem door te drin
gen in Japan, wat voor die tijd een
unieke infiltratie was. Tot in de mo
derne tijd toe vind je in Hirosjima
en Nagasaki (beide steden door
atoombommen verwoest) omvang
rijke christelijke gemeenschappen.
Nou, de brieven van die Xaverius hè.
zegt Smulders, dat is nog altijd een
document humaln.
Op dit moment stokt het gesprek.
Smulders vecht met zijn ontroering.
Ik kan merken dat hier de bron ligt.
Het meest wezenlijke motief, en de
diepste wortels van zijn nu al veertig
Jaar durende dienstbaarheid aan de
kerk, moeten hier, in de vereen
zaamde brieven van zijn verre
Spaanse ambtgenoot Xaverius te
vinden zijn. Xaverius, die schrijft
dat het beroep dat de Japanners op
hem doen zo indringend is, en zo
veelomvattend, dat hij vierentwin
tig uur per etmaal bezig is, en geen
moment aan zichzelf toekomt.
Dót is het. Beschikbaar voor de
mensen. Op wereldwijde schaal.
Dóórom werd hij Jezuïet.
Beroemd
Smulders promoveert in Rome op
een studie over Hilarius, bisschop
van Poitiers (vierde eeuw).
Als ik suggereer (overigens van ho
ren zeggen) dat die studie niet on
vermaard is, glimlacht hij, en zegt:
Over Hilarius van Poitiers schrijf Je
al gauw een beroemd boek, want er
zijn in Nederland misschien twintig
mensen die hem hebben gelezen.
Dan ben je al gauw een deskundige.
O. K., zeg ik, maar uw studie over de
Jezuïet Teilhard de Char din is zelfs
in het Frans vertaald, en dat wil wat
zeggen, daar Teilhard zelf Frans
man was.
Ja, geeft Smulders toe, dat boek liep
goed. Het is ook vertaald in het
Engels, Duits en Portugees. Vijf
drukken in Nederland, maar b.v.
ook vijf of zes drukken in Brazilië.
Prof. Smulders (pas ridder in de
orde van de Nederlandse Leeuw)
heeft ook een belangrijke rol ge
speeld gedurende het tweede Vati
caans concilie (1962-1965). Hij heeft
daar ook de Nederlandse dogmati
cus G. C. Berkouwer goed leren ken
nen, die als waarnemer in Rome
was. „Een breed, enorm belezen
man". Berkhof is ook een van de
dogmatici over wie hij met bewon
dering spreekt.
Smulders heeft op het concilie bijge
dragen tot de tekst van de constitu
tie over de openbaring. De inleiding,
met principiële uitgangspunten
over de Godskennis, die uit de ge
schiedenis, en uit Jezus Christus is,
is grotendeels van zijn hand. Hij
heeft er ook toe bijgedragen dat het
oorspronkelijke stuk, de aanvanke
lijke traditionele lezing, werd getor
pedeerd.
Nette jongen
Smulders was in Rome geen onbe
kende. Aan de Gregoriaanse univer
siteit heeft hij na zijn promotie van
'41 tot '43 gedoceerd. Pas na de val
van Mussolini kreeg hij een uitreis
visum, en kwam na een avontuurlij
ke reis in oorlogstijd in Nederland
terug. Hij werd docent in Heerlen,
vanaf '45 in Maastricht. En vanaf
1967, het Jaar van de oprichting van
de KTHA, zit hij in Amsterdam.
Ik probeer hem nog aan de praat te
krijgen over zijn eigen studenten
tijd, in de hoop dat er een ruig
verhaal uitkomt.
Nee, zegt hij, ik denk dat ik in die
tijd een heel nette jongen ben ge
weest. 't Was ook een wonderlijke
wereld hoor, die besloten klooster
gemeenschap. Ik kan u wel zeggen
dat er gelachen is. Ontzettend! Maar
als u Djje nou vraagt naar speciale
grappen, nee, daar heb ik helaas
geen geheugen voor.
Prof. dr. P. F. Smulders
Over zijn plaats in de huidige kerk
gemeenschap, zegt hij: Schrijft u
maar gerust op dat ik de neiging heb
de kool en de geit te sparen. Ik zie
mezelf weliswaar links van het mid
den, maar toch ook wel een beetje
conservatief.
Dat woord „conservatief heeft bij
mij een bijklank van snijdend,
scherp, onaangenaan, zeg ik. Is dat
nu het juiste woord?
Nee, zegt hij, u hebt gelijk, het goede
woord is het niet.
Zijn wat bedaagde, behoudende
stellingname blijkt voort te vloeien
uit zijn historische kennis en achter
grond.
Kijk, zegt hij, de weg van de revolu
tie is afgesloten. Dat kan niet meer,
en dat heeft eigenlijk nooit gekund,
want Je Runt haast wetenschappe
lijk bewijzen of vaststellen dat alle
revoluties in de wereldgeschiedenis
tot gevolg hebben gehad dat 95 pro
cent van de oude structuren terug
keerden. Nee, je moet het hebben
van een geleidelijke mentaliteitsver
andering en dat gaat uiterst traag.
Mao heeft dat misschien nog het
beste gezien, maar het lukt hem ook
niet, want in China groeit toch weer
een mandarijnen-mentaliteit.
En als je over de kerk praat, dan
geloof ik dat je het bestaande gezag
moet bijsturen en bekeren, maar
niet omverwerpen. Want je hebt die
structuur in de toekomst hard no
dig. Ik begrijp best het ongeduld
van mensen als Oosterhuis en Van
Kilsdonk, en dat ongeduld is ook
helemaal op z'n plaats, maar als je
de geschiedenis bestudeert, dan zie
je dat het nieuwe, dat komen moet,
helaas doorleden moet worden. Er is
geen andere weg dan die weg via het
lijden.
door Ibrahim Noori
TEHERAN - In haar strijd tegen
criminaliteit en zedelijk verval grijpt
de islamitische wereld in toenemen
de mate terug op de klassiek-mo-
hammedaanse heilige wet. Deze sja-
ri'a, meer een plichtenleer dan een
Juridisch stelsel zoals wij kennen, is
ongeveer 1400 jaar geleden opge
steld door de mohammedaanse
schriftgeleerden. In westerse ogen
kent de sjari'a afschuwelijke straffen
zo kan diefstal de veroordeelde
komen te staan op het verlies van
zijn hand.
Niet alleen het puriteinse Libië of
het politiek volledig tegengestelde,
maar al even rechtzinnige Saoedi-
Arablë baseren hun rechtspraak op
de heilige wet. De trend terug, een
soort „inner mission", is vrij alge
meen in de islamitische wereld.
In Pakistan en de Verenigde Arabi
sche Emiraten is de toepasbaarheid
van de sjari'a nog onlangs verruimd
Al voor de coup van het Pakistaanse
leger had de nu afgezette premier
Bhutto gehoor moeten geven aan
puriteinse krachten door het land
nagenoeg droog te leggen. De huidi
ge sterke man. generaal Zla-ul-Hag
was nauwelijks een dag aan het be
wind toen hij de herinvoering van
geselen in het openbaar beval. Voor
tal van vergrijpen kan de Pakistaan
thans worden gestraft met maxi
maal 30 zweepslagen Vrouwen en
jongens onder de 18 zijn van deze
straffen vrijgesteld.
Pakistan is ook het eerste nlet-Ara-
bische land van de islam geworden
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraal 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
WestWaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
OEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOUE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
waar men dieven weer als vanouds
de hand kan afhakken (hoewel dit
door een arts en onder verdoving
moet gebeuren).
Ook buitenlanders
De straffen van de sjari'a, die door
speciale religieuze rechtbanken wor
den uitgesproken, gelden normaliter
alleen voor de eigen bevolking. Het
is in enkele Arabische landen echter
voorgekomen dat ook buitenlandse
„ongelovigen" volgens andermans
heilige wet werden gestraft (Naar
verluidt zou dit onlangs in Saoedi-
Arabiê zijn gebeurd met de gezag
voerder van een Rotterdamse zeesle
per wiens drankkast niet verzegeld
was).
In de Verenigde Arabische Emiraten
strafte men 10 Juli Jl. een buitenlan
der, wiens nationaliteit niet werd
vrijgegeven, met tien zweepslagen
omdat hij zijn vriendin in het open
baar had gezoend. De vriendin kreeg
een geldboete.
Behalve op de Koran, is de sjari'a
gegrondvest op de gebruiken van de
profeet Mohammed (Soenna) en de
mondelinge heilige overlevering (Ha
dith).
De wet geeft aan welke handelingen
verplicht gewenst, „waardevrij",
verwerpelijk en verboden zijn. On
der de laatste categorie vallen, hoe
wel uiteenlopend ln zwaarte en dus
in strafmaat, ondermeer omkoping,
spionage, diefstal, drinken, gokken,
liegen en overspel. Het laatste Is, om
een voorbeeld te geven, een zeer
zwaar vergrijp.
Overspel
„De overspelige en de overspeligen,
gij straffe elk hunner met honderd
zweepslagen en late de gelovigen
de strafvoltrekking bijwonen", zegt
de Koran.
Dieven, zegt de Koran, moet de hand
worden afgehouwen, ook als het
vrouwen zijn, want „het is de gerech
te beloning voor hun daad, een voor
beeldige straf van Allah."
Degeen die een vrouw van overspe
ligheid beticht zonder vier getuigen
te hebben moet worden gestraft met
80 zweepslagen. In het algemeen
wordt kwaadsprekers een „afgrijse
lijk lot" beloofd
Deze strenge wetten ontstonden ln
een tijd dat de islam zijn grootste
expansie doormaakte de sjari'a
beveelt ook de heilige godsdien
stoorlog (djihad) en waren wel
licht nodig om het nieuwe geloof
dwingend op te leggen aan de tn het
begin vaak heftig tegenstribbelende
volkeren.
Maar naarmate de Islam bulten stjn
zanderige bakermat ook vaste voet
aan de grond kreeg in verre landen,
en naarmate het geloof door niet-
Arabische stammen werd omhelsd
begonnen ook interpretatie en toe
passing der heilige wet van plaats tot
plaats te verschillen.
Na de dood van Mohammed ont
stond er onenigheid over zijn opvol
ging. Dit leidde tot een schisma tus
sen de twee huidige hoofdtakken
van het lslamitisiche geloof de
soennieten en de sj'iten. Hoewel zij
aanvankelijk twee partijen in een
successie-oorlog waren, hebben de
soennieten en de sj'iten die elk
weer onderverdeeld zijn ln een groot-
aantal sekten zich gaandeweg ook
op het punt van de sjari'a een afwij
kende optiek eigen gemaakt.
Varkensvlees taboe
In de Verenigde Arabische Emiraten
wordt de heilige wet strikter gehan
teerd en is zij vaster vergroeid met
het normale strafrecht dan ln de
meeste andere Arabische landen.
Maar ook Koeweit is de laatste tijd
bezig de puntjes weer op de i te
zetten.
Dit tweede Arabische olieland ver
bood vorig Jaar de verkoop van var-
kensvlees(produkten) het varken
is een onrein dier voor de moslems
en er wordt druk op de regering
uitgeoefend om de universiteit van
Koeweit, het enige geïntegreerde on
derwijsinstituut, weer te splitsen in
aparte afdelingen voor jongens- en
meisjesstudenten.
Op korte termijn zal er bij het Egyp
tische parlement een wetsontwerp
worden Ingediend dat eveneens te
ruggrijpt op de sjari'a. Volgens het
semi-overheldsdagblad Al Ahram
wordt daarin voorgesteld diefstal
weer te gaan bestraffen met het af
houwen van de hand. Het wetsont
werp is volgens Al Ahram geschre
ven door een speciale commissie die
de „heidense" strafwet meer in over
eenstemming moet zien te brengen
met de heilige wet.
Sinds het Pakistaanse leger op 10
juli de sjari'a terugbracht, zijn er
voor zover bekend slechts twee von
nissen voltrokken in beide geval
len met de zweep. Mocht Iemand tot
het verlies van zijn hand worden
veroordeeld, dan moet het vonnis
persoonlijk door generaal Zla wor
den bekrachtigd voor het mag wor
den uitgevoerd.
Een religieuze rechtbank ln Aboe
Dhabl, de hoofdstad der Verenigde
Arabische Emiraten, veroordeelde
de 22-Jarige verkrachter van twee
gehuwde vrouwen onlangs tot 12
Jaar gevangenisstraf. Voor de man
aan zijn detentie mocht beginnen,
kreeg hij eerst in het openbaar 100
zweepslagen.
Onthoofding
In Saoedl-Arabië zijn vorig Jaar
twee Jemenieten onthoofd wegens
verkrachting. Wie in dat land we
gens overspel wordt veroordeeld
wacht de dood door steniging. Voor
ontucht wordt in Saoedl-Arabië 100
zweepslagen in het openbaar uitge
sproken.
In Iran, het enige sj'itlsche land ln
de islamitische wereld, wordt de sja
ri'a wel als gedragscode erkend. Mis
dadigers worden er echter berecht
aan de hand van een „gewoon", se
culier wetboek van strafrecht. Dit
betekent niet dat men overal in Iran
straffeloos op straat een kusje kan
uitwisselen. Een Europeaan die vori
ge maand in de conservatieve stad
Isfahan een meisje op de wang zoen
de moest 1000 gulden boete betalen
wegens „aanstoot geven". De Iraan-
se eigenares van die aanstootgeven
de wang kreeg echter 70 dagen
cachot
Overal in Saoedl-Arabië laten de
winkeliers hun negotie onbeheerd
achter als de muezzin hen voor het
gebed naar de moskee roept. Specia
le agenten voor toezicht op de open
bare zedelijkheid leggen subiet de
stok over elke moslim die zij zien
talmen. Het is echter een zeldzaam
heid wanneer er tijdens het gebed
iets uit de onbewaakte winkels
wordt gestolen.
Het rijkste en meest conservatieve
land van de Arabische wereld ver
biedt ook roken in het openbaar,
dansen en het afbeelden van de
mens. Televisie kwam er pas toen de
tegenstanders zich realiseerden dat
dit medium ook voor de propaganda
des geloofs kon worden gebruikt.
Rovers die reizigers uitschudden
worden nog strenger gestraft dan
gewone dieven zij kunnen zowel
handen als voeten kwijtraken of
worden verbannea Heeft de rover
zijn slachtoffer vermoord of licha
melijk letsel toegebracht, dan kan
hij worden gekruisigd. Bij al deze
vergrijpen geldt het tonen van be
rouw echter als een verzachtende
omstandigheid.
Christenen tegen
In Egypte, dat veel sterker dan de
andere Arabische landen door het
Westen is beïnvloed, wordt er achter
de schermen fel geageerd tegen de
pogingen om de heilige wet weer
strenger op te leggea Veel parle-
AMERSFOORT (ANP) - „Van al
het bidden voor de eenheid van de
kerken begin lk genoeg te krijgen.
Het Is namelijk onwaarachtig als we
niet echt worstelen om de eenheid
ook tot stand te laten komen". Dr H.
M. de Lange (Remonstr.) liet zich dat
gisteren ln de raad van kerken ont
vallen, toen daar een concept-tekst
ten behoeve van de week van gebed
voor de eenheid van de kerken in
Januari volgend Jaar ter goedkeuring
was voorgelegd. Hij vond het een
bedenkelijke (een ander sprak zelfs
van een oneerbiedige) manoeuvre en
zou eerder voor boetedoening voe
len. omdat wel voortdurend over
eenheid gesproken, maar er niet
naar gehandeld wordt
Ondanks deze en andere kritiek
werd de tekst die in brochurevorm
zal verschijnen en aan gemeenten en
parochies zal worden aangeboden in
enigszins te wijzigen vorm, aan
vaard. De redenering daarbij was: er
mag dan helaas veel van waar zijn,
toch Is het overtrokken te zeggen dat
er helemaal niets gebeurt. Er is be
paald wel groeiende samenwerking
hier en daar, ook al gaat die velen
kennelijk niet snel genoeg.
Het boekje Is de eerste Nederlandse
poging om aan de Jaarlijkse week
van gebed voor de eenheid van kerk
enige leiding te geven. Eerdere Jaren
werd gebruik gemaakt van een ver
taalde handreiking van de wereld
raad van kerken. Mede op verzoek
van de assemblee van de wereldraad.
In Nairobi om er meer eigen werk
van te maken kwam de Nederlandse
handreiking tot stand.
De eerstvolgende vergadering van
de raad van kerken in september zal
helemaal worden gewijd aan een be
zinning op het wezen van de lid
kerken en hun verhouding binnen de
raad. In groepsgesprekken zullen de
leden eerst proberen aan elkaar per
soonlijk rekenschap af te leggen van
hun oecumenische hoop.
Na een bijbelstudie over Johannes
15 (de wijnstok en de ranken, het
gebod der liefde) zullen alle leden
samen de kerkelijke kanten van deze
zaak kritisch trachten door te
spreken.
De raad besloot gisteren dit belang
rijke gesprek aan de hand van een.
aantal vragen te doen verlopen. En-
mentariërs zijn op zijn minst als
particulier tegen en de christelijke
minderheid ziet de nationale een
dracht in gevaar komen wanneer
het wetsvoorstel zou worden aange
nomen.
De pogingen van de regering om
Egypte droog te leggen zijn niet
volledig met succes bekroond en
hebben een levendige zwarte markt
ln alcoholische versnaperingen doen
ontstaan. Ook in Koeweit, officieel
van de blauwe knoop, kan de lief
hebber van een glaasje bij zwart
handelaars terecht.
In Pakistan is de situatie van het
zelfde laken een pak een fles
whisky gaat er zwart tegen zo'n 130
gulden van de hand. Ook in Libië is
drinken ten strengste verboden.
Toeristen die door de Saoedi-Arabi-
sche douane in het bezit van drank
worden aangetroffen, mogen me
teen rechtsomkeert maken. Moslims
die bij het drinken van een glaasje
worden betrapt, krijgen eerst 40
stokslagen op hun voetzolen en
gaan daarna 10 dagen het gevang in
tot ze weer kunnen lopen. Een bui
tenlander die in Saoedi-Arabië
drinkt kan wel de gevangenis in
draaien, maar krijgt geen stok
slagen.
Bahrein geldt als de meest vrijzinni
ge Arabische staat aan de Perzische
Golf. De hardste straffen van de
sjari'a zijn er al in jaren niet meer
toegepast, drank is overal vrij te
koop en de vrouwen gaan er onge
sluierd over straat.
De schrijver van dit artikel, Ibrahim
Noori, is correspondent van het pers
bureau Reuter in Teheran.
JANTJE B
Met het einde van deze week zal ook
wel het einde van menige vakantie
aangebroken zijn. 't Begint allemaal
wat eerder. Ook al weer zoiets dat
piet meer zo is als vroeger. Om nog
even op die Nabal van gisteren terug
te komen, die zegt ook zoiets. Hij
wijst Davids verzoek om voedsel af
o.a. met de opmerking: „Er zijn
tegenwoordig veel knechten die van
hun heer weglopen". Dat zint
meneer „Dwaas" (Nabal) kennelijk
niet. Hij wordt er onzeker en nog
harder van dan hij al was. Maar
goed, de vakantie is voorbij. Je kunt
het ook al weer merken aan het
voetballen. De beroepsmannen
staan weer op de velden, zoals dat
romantisch heet. En opnieuw zullen
de kranten vol staan van hun
prtestaties en hun geweld. En weer
zullen we al die onnozele interviews
moeten aanhoren. Jantje B. zal weer
gevraagd worden hoe hij zich voelt
bij de nieuwe club. En de
onvermijdelijke vraag zal evenmin
uitblijven toppunt van
onnozelheid en geldverspilling—
wie Jantje nu wel denkt dat er dit
jaar kampioen zal worden. En
Jantje zal zeggen, opnieuw, als vele
jaren al, dat hij dat nog niet weet en
de interviewer zal begrijpend
knikken, nee, dat kan Jantje
immers nog niet weten. Maar goed,
dat staat nog allemaal niet ln
verhouding tot de werkelijke zorgen
die wij ons wel eens zouden kunnen
maken over de plaats van de sport
in ons leven. Allang vragen velen
zich af of dit nog wel iets met spel te
maken heeft. Het Is te hopen dat de
nieuwe plannen die men hieraan
wijdt, vooral aan dit aspect
aandacht zullen geven. Jantje mag
best betaald worden als-hij traint
om een goede prestatie te leveren,
maar het is niet in te zien ook in
verband met de beroemde nul-lijn»
waarom Jantje (goed, het zal niet
iedereen overkomen) in een paar
seizoenen een vermogen bijeen kan
voetballen waarvoor anderen zich
een leven lang moeten uitsloven.
Daar kan ook best eens naar
gekeken worden. Ook in andere
„sporten".
Beroepfngswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen: TE Strijen H. Binneka:
te Maarssen; te Rotterdam-Delf sha
ven G. van den End te Papendrecht;
te Emmen K. Venema te Ridder
kerk;
Benoemd: tot geest. vetz. in „Veld
wijk" te Ermelo T. E. van der Brug
stud. pred. te Zeist, die deze benoe
ming heeft aangenomen.
Bedankt: voor Putten (wijk 1 toez.)
G. H. van Kooten te Delft.
Afscheid: op 21 aug. van Nunspeet 8:
i ber. te
kele daarvan zijn: hoe wordt het
samenzijn met andere kerken in de
raad ervarèn? Als een verrijking van
en een correctie op het eigen ver
staan van de kerk? Wat wordt bij
andere kerken gemist dat volgens u
nu juist voor echt kerk-zijn nodig is?
Welke doorslaggevende bezwaren
hebt u tegen het samengaan met
bepaalde andere kerken? Welke pri
oriteiten gelden voor u bij ons voort
gaand oecumenisch verkeer?
Al een en ander maal werd de ver
houding van de lid-kerken binnen de
raad daar aan de orde gesteld. De
komende bezinningsdag, waartoe de
raad zich ln een conferentieoord zai
terugtrekken, ls daar de uitwerking
ber. te Bilthoven; van Helmond N.
H. J. E. Boomer ber. te Amsterdam;
van Eindhoven J. de Jong ber. U
Den Haag; van Utrecht (W. Arnl
huis) D. P. Oosthoek ber. te Canai
van Rotterdam (Kerk. Soc. Arb.)
P. de Roos wegens em. ing. 1 aug
J.l.; van Oude-Tonge C. van Slie
dregt ber. te Wapenveld; van BergeJ v
r(N-H) J. Walstra ber. te Assem
Intrede: te Den Haag E. J. C. Ham
minga uit 8teenwijk; te Warnsunv
Oosthoek-Meedhuizen (Gr) H. Hen-;
geveld uit Doesburg; te Zunderdorp
kand. P. Masmeijer uit Utrecht; U
Zoetermeer J. Chr. Schuurman uit
Putten; te Hilversum H. P. Venems
uit Blaricum; te Nijmegen H. Frij
ling kand. te Nijmegen; te Amere
foort G. J. Wisgerhof uit Bergscheri
hoek; te Oosthem-Abbenga-Folsga
re S. IJpma uit Maastricht; op I
aug. te Tholen kand. L. Wüllschlegi
uit Utrecht; op 27 aug. te Stellendai
kand. C. Oorschot uit Capelle i
UsseL
GEREF. KERKEN
Afscheid: van Dalfsen H. Eendebal
ber. te Nijkerk; van Schoondijk
Aardenburg G. Gerkema ber.
Gorredijk; van Lutjegast J. Kruite
ber. te Hardenberg; van Waarder
C. Langedijk ber. te Amsterdam.
Intrede: te Ridderkerk L. J. Boi
uit Zoutkamp; te Arnhem A. van
Deijl uit Papendrecht; te Bedum
van Halsema Thzn. uit Bols ward;
Steenwijk J. Huizebosch uit Wo
brugge; te Wassenaar-Zuid G. C. vj
de Kamp uit Hillegom (Chr. Geref.
te Aalten P. C. Kosten uit IJmuidi
te Oenkerk J- W. Kuiper uit Rooi
school; te Pijnacker en Nootdorp
R. Plomp uit Kapelle-Biezelinge; b
Zwijndrecht J. W. de Roo uit Hl
denberg; te Amstelveen/Bultenv
dert G. O. L. Veenhuizen uit Zul
hen; te Lemmer H. Vollmuller
Andijk.
GEREF. KERKEN VRIJG.
Afscheid: van Rotterdam-Zuid fl
Scholten ber. te Rouveen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Drogeham P. Roos b
Harderwijk.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Oostkapelle A. Bac t
Boskoop.
VRUE EVANG. GEM.
Intrede: te Zwolle H. Raven ui
Goes.
