Geweld maatschappelijk verschijnsel
De triomf van
het ijdele onbenul
De jungle
breekt los
Manuscript over Arnhem
in oorlog in '78 klaar
Wasmiddelen vervuilen
het oppervlaktewater
ï£rl iiit-rrl aiuVra
MORGEN ETEN WE BIJ KOK
-Bistro-
„Le bon Ton
Q
BUFFALO BILL
Day of the animals
Toezegging van b en w
Overvallers gepakt
Motorrijder (19)
verongelukt
Stoffelijk overschot
vrouw gevonden
Vuilniskatjes
Waarschuwingen op
spuitbussen verplicht
Geopend Bar Bistro Pierrot
...ik beloof je
van de houtskoolgrill
Restaurant
„JOEGOSLAVIË"
TROUW/KWARTET H 11
Dahlia schiet vanuit de zeppelin achtervolgers neer.
Sinds geweld een niet meer
weg te denken element in onze
samenleving is geworden, is
men het ook gaan gebruiken in
de vorm van „amusement".
Dat kon niet uitblijven. Niet
dat amusement in geweld bete
kent, dat mensen er plezier om
zouden hebben. Wie in de bio
scoop naar gewelddadigheden
of wreedheden gaat kijken,
doet dat niet, omdat hij zich
met de bedrijver van geweldda
digheid of wreedheid wil ver
eenzelvigen.
Het „amusement" schuilt voor een
zeer groot deel in de onbewuste
wens, iets te ondergaan van de span
ningen die gewelddadigheid op
roept. Door beleven van de spannin
gen wordt ook de mogelijkheid tot
begrip groter. Tot op zekere hoogte
is de belangstelling van de bioscoop
bezoeker voor gewelddadigheid
mede te verklaren door de wens in
zicht te krijgen in de krachten, die in
onze samenleving met elkander tot
brute confrontatie overgaan.
Samenvatting
In de film Black Sunday van John
Frankenheimer zijn die krachten
aan de ene kant geestelijke ge
stoordheid van een individu, aan de
andere kant politiek nationalistisch
fanatisme. Het zijn typisch de krach
ten, die in de gewelddadigheden van
terrorisme, kapingen en moordaan
slagen een uitermate trieste en alar
merende statistiek opleveren. Tegen
Het beslissende gevecht tussen Buffalo Bill en Sitting Bull
Eén van de kostelijkste films in het nieuwe bioscoopprogramma
is Robert Altmans Buffalo Bill and the Indians. Een met zeer
losse hand gemaakte ironiserende revue van de Amerikaanse
geschiedenis. De geschiedenis, zoals die bepaald is door de
romantiek van het pionierende westen: de romantiek van cow
boys, trappers, indianendoders als generaal Custers en Buffalo
Bill, de Indianen zelf. Het is een Amerikaans geschiedenisbeeld,
dat speciaal door de film populair is geworden. Geschiedenis als
een show.
De historische werkelijkheid van
Buffalo Bill wordt in de film tot nihil
j gerelativeerd. Hij is in wezen de uit-
vinding van een legenden-maker,
een zekere Buntline (Burt Lancas-
ter). Getroffen door het neerleggen
van een buffel door een jonge knaap,
William Frederick Cody, voorspelt
Buintline Cody roem onder de pio-
niers onder de naam Buffalo Bill.
Deze roem blijft, door verspreiding
van vele sterke verhalen, niet uit. En
i als Buffalo Bill dertig is, is het volle-
dige „circus Buffalo Bill" geschapen.
j Buffalo Bill (een uitstekend uitge-
voerde creatie van Paul Newman)
wil in zfjn circus met alle geweld de
i hoofdrol spelen. In dat circus de
relativering van het hele pioniers
westen tot een arena gebeurt alles
wat volgens de romantische legen-
den in het westen is gebeurd: over-
vallen op postkoetsen, indianenge-
vechten, aanvallen van indianen op
eenzame blokhutten, met als meest
geliefd indiaans vermaak het roven
van vrouwen. En te midden van dat
talles staat DE Amerikaanse held,
I Buffalo BUI.
Bill is van aUes in de film. Maar, een
opera-figuur; wat door Altman zijde-
lings voor verbeeld door BB te laten
vergczeUen door een opera-zangeres.
Als de held vermoeid is, troost de
zangeres hem met een aria.
<Los zand
1 Men hoeft in de film geen aaneenge-
sloten verhaal te verwachten.
i Schijnbaar hangt alles als los zand
i^aan elkaar. Maar waar het om gaat
deze achtergrond gezien is „Black
Sunday" ook niet zo maar een füm.
Zij is een samenvatting, in fantasie,
van veel emotionele motiveringen
tot geweld in de maatschappij.
De geestelijke gestoordheid van een
individu is, in „Black Sunday", te
herleiden tot massale officiële ge
welddadigheid, h*t oorlogsgeweld in
Vietnam. De püoot Lander (Bruce
Derne) is bij het zoeken per helikop
ter naar Amerikaanse vliegeniers die
bij bombardementsvluchten boven
■Noord-Vietnam zijn neergeschoten,
door de Vietnamese luchtafweer
neergehaald. Tijdens zijn gevangen
schap heeft hij een grondige hersen
spoeling ondergaan. Hij is daardoor
mentaal al aangetast. Maar de ergste
klap krijgt hij na terugkeer in Ameri
ka waar zijn vrouw hem in de steek
laat. Het wekt bij hem een onbe
heerst ziekelijke haat tegen het
Amerikaanse volk. Het geweld, dat
hem is aangedaan, wil hij met over
treffende munt aan de natie terugbe
talen.
Fanatisme
Het poUtiek fanatisme is geconcen
treerd op twee figuren de Arabi
sche terroriste Dahlia (Marthe Kei
ler) en een kapitein van de Israëli
sche geheime dienst Kabakov (Ro
bert Shaw). Dahlia, die de psychi
sche geschiedenis van Lander kent,
heeft relaties met hem aangeknoopt
om, gebruik makend van zijn haat
gevoelens, het Amerikaaiise volk
door geweld onder druk te zetten. In
deze opzet wordt zij versterkt door
een moorddadige aanval van Kaba-
kovs geheime dienst op haar groep,
die in Libanon is gehuisvest. Bij die
aanval worden ettelijke van haar
medestrijders (leden van de Zwarte
September) gedood.
Lander, die een vernuftig technicus
is, heeft een wapen uitgevonden,
waardoor, in een geconcentreerde
Onze filmredactrice Willy
Wielek-Berg is met vakan
tie. Tijdens haar afwezig
heid wordt deze rubriek
verzorgd door filmcriticus
Dick Ouwendijk.
aanval binnen een beperkte ruimte,
duizenden doden kunnen vaUen.
Voor die ruimte is een stadion in
Miami uitgekozen, dat 80.000 men
sen kan bevatten en zeker volledig
bezet zal zijn bij de jaarlijkse rugby
wedstrijd voor de Super Bowl. Lan
der, die piloot is op een Good Year
luchtschip weet zich met de hulp van
Dahlia van dat luchtschip meester te
maken. Vanuit de zeppelin zal hij
zijn moordend wapen op de bezoe
kers in het stadion richten.
Geijkt patroon
Wat haar technische methodiek be
treft is de film volledig afgestemd op
het geijkte patroon de voorberei
dingen voor het uitvoeren van de
moordende aanval vorderen met ter
gende precisie. De kijkers verwach
ten niet anders dan dat voor de arge
loze toeschouwers het noodlot in alle
verschrikking zal toeslaan. Tegelij
kertijd worden zij in zo eng mogelijk
contact gebracht met de tegenstrij
dige spanningen. Aan de ene kant de
autoriteiten, die de ramp willen
voorkomen; aan de andere kant de
terroristen, die zich zelf opschroeven
tot een genadeloos en verblind idea
lisme. Men hoeft niet lang te raden
om te weten waar de dood ten slotte
echt zal toeslaan.
Dit technische aspect van de film is
qua uitvoering perfect te noemen.
Maar daarbovenuit gaat de sugges
tie van de menselijke onmenselijk
heid. Als er schuld is, dan ligt die
niet onmiddellijk bij de terroristen,
maar in de omstandigheden die hen
enerzijds tot waanzin en anderzijds
tot verblinde verbetenheid hebben
gedreven. Die omstandigheden zijn
politiek en maatschappelijk. Daar
om liggen gevaren en schuld voorbij
de bedrijvers van het terrorisme in
„Black Sunday". Zij liggen bij poli
tiek en samenleving.
Calypso en City 2; leeft. 16 j.
is, de typering van het algemene
Buffalo Bill-achtige Amerikaanse'
heldendom. Het is kwasi genereus, in
werkelijkheid is het ijdel en zelf-,
zuchtig.
De indiaan, geïndividualiseerd in
Stichting Bull, is Buffalo Bills tegen
strever. Niet eens door wilde activi
teiten (daar is door de historische
indianenmoorden, met generaal
Custers als exponent, zeer degelijk
een einde aan gemaakt), maar uit
sluitend door er te zijn. Trots en
zwijgzaam.
Buffalo Bills zelfgenoegzaamheid
wordt enorm geprikkeld door de kal
me zelfverzekerdheid van Stichting
Bull. Bill is bereid om Stichting Buil
in zijn circus te halen en hem de
bescheiden bewondering te laten er
varen, die van de circusbezoekers
uitgaat naar de underdog. Maar de
indiaanse underdog wordt op de
duur een hinderlijke spookverschij
ning.
De strijd tussen Buffalo Bill en
Stichting Buil wordt aan het einde
van de geschiedenis op het mo
ment dus, wanneer alles fabel is ge
worden beslecht door een tweege
vecht. Een show-gevecht, waarin de
indiaan natuurlijk het onderspit
moet delven. Buffalo Bill triomfeert.
Voor de toeschouwer: de triomf van
het ijdele onbenul op naturlijke
menselijke waardigheid. Die triomf
bevat al het venijn, dat Altman be
stemd heeft voor het geliefde wes
tern-geschiedenisbeeld, dat Amerika
over zich zelf gevormd heeft.
Alhambra 1, alle leeft.
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM Burgemeester en wethouders van Arnhem ver
wachten dat nog in 1978 het manuscript kan worden afgerond
met betrekking tot het reilen en zeilen van de Geldersse hoofd
stad in de jaren '40-'45. Dat hebben zij gisteren meegedeeld na
-een onderhoud met de oud-journalist P.C. Heiser, die bij herha
ling heeft aangedrongen op een officiële geschiedschrijving wat
de Arnhemse oorlogsjaren betreft.
Het gemeente-archief heeft hiervoor
reeds in 1959 een opdracht ontvan
gen. Er wordt nu blijkbaar haast
achter gezet.
De heer Heiser heeft, zoals wij eerder
meldden, het gemeentebestuur laten
weten, dat hij prijs stelt op een spoe
dige publikatie van Arnhems weder
varen in de jaren '40-'45. „Het aantal
mensen, dat er zelf bij is geweest en
dat het nog kan na vertellen, wordt
steeds kleiner," aldus de heer Heiser.
Met name is hij ook geïnteresseerd
in de evacuatie van 90.000 Arnhem
mers, een week na de aanvang van
de Slag om Arnhem, in september
'44. Zelf is hij van mening dat deze
volksverhuizng tegen de bedoeling
van „Londen" in heeft plaatsgevon
den op grond van een door een nogal
onbekende Duitse officier gegeven
opdracht, die daartoe niet bevoegd
zou zijn geweest.
Volgens burgemeester en wethou
ders is aan de opdracht, die het ge
meente-archief in 1959 kreeg voor
het beschrijven van de Arnhemse
oorlogsjaren, sindsdien regelmatig
gewerkt. Nog steeds komen er gege
vens binnen, ondermeer van Duitse
zijde. Met de systematische verwer
king van het materiaal kan binnen
kort een begin worden gemaakt. De
heer Heiser gelooft er niet erg in dat
er regelmatig aan Arnhems geschie
denis '40-'45 zou zijn gewerkt; maar
is eerder geneigd aan te nemen dat
recente publikaties in de pers de
zaak in een stroomversnelling heb
ben gebracht.
BOXTEL De politie van Boxtel
heeft twee jongens van 15 en 16 jaar
uit deze plaats aangehouden, die de
gewapende overval zouden hebben
gepleegd op een postagentschap in
Alphen een maand geleden. De over
vallers. die de kassier bedreigden
met een omgebouwd alarmpistool,
gingen zonder buit op de loop omdat
er mensen het agentschap binnen
kwamen.
Day of the animals, zoals dit
geval eigenlijk heet, is het te
gendeel van Dierendag. Dat
komt door de spuitbussen. Die
tasten de ozonlaag aan. En in
deze film is het zo ver. De zon
prikt de dieren waanzinnig.
Ratten bijten de sheriff en zijn
hond gromt.
Zo erg is het al in de beschaafde
wereld. Toch strekt een ongeregeld
stel eigenwijze toeristen nog de ber
gen in. Daar worden zij van alle
kanten bespied door uilen, arenden
en ander gevogelte met felle oogjes.
En omringd door wolven, coyotes,
beren, lynxen, en zelfs herdershon
den, want die zijn 's mans beste
vriend ook niet meer. Op onver
wachte plaatsen kronkelen op ho
pen gelegde slangen. Er loopt af en
toe ook een monsterachtig vergrote,
zwaar behaarde, vogelspin over het
doek, maar dat zachte beest doet
verder niets. De andere dieren val
len om de beurt aan. Omdat de film
niet geheel volgestopt kon worden
met gegrom, gejank, gegil en ge
vecht, zijn er ook delen, waarin de
toeristen elkander toespreken over
eten, de zin van het leven, liefde,
opvoeding en over vooroordelen,
want er zijn een zeer eenvoudige
gids en een wijze Indiaan bij. De
dames en heren verliezen evenwel
door de zonnesteek ook telkens hun
kalmte. Dat wordt dan ruzie over
alles en nog wat. Eén man, van het
begin af een naarling, komt tot
woord. Als hij bij een hevig onweer
ook nog wil verkrachten wordt dat
hem. net bijtijds en voor immer,
belet door een bruine beer.
Na zo'n menselijk voorval beginnen
de beesten weer. Er waren, toen wij
het allemaal aanzagen, een paar ac
ties verwisseld, de volgorde klopte
dus niet, maar dat maakte niets uit.
Regisseur William Girdler was toch
al geen beste verteller, en hij had
zijn acteurs ook niet mee, behalve
een klein somber meisje dan.
De dieren zijn natuurlijker. On
danks een boel narigheden en enke
le slachtoffers loopt het uiteraard
nog redelijk goed af. De ozonlaag
herstelt zich. Maar de verhitte brei
nen die zulke onzin verzinnen om
ons te vermaken zullen wel blijven.
Ber Huising
(Van een onzer verslaggevers)
DORDRECHT Op de Rijksweg
16, even voorbij de Moerdijkbrug in
de richting naar Dordrecht, is de 19-
jarige Dordtenaar G. v.d. Bor met
zijn motorfiets gegrepen door een
trekker met oplegger, bestuurd door
de 51-jarige P. van M. uit Dordrecht.
ROTTERDAM In de Rijnhaven
heeft de rivierpolitie in Rotterdam
het stoffelijk overschot gevonden
van de 55-jarige Adriana C. Tullens
uit Amersfoort. De vrouw werd
sinds 16 augustus vermist.
Volgens de politie zijn er geen spo
ren, die op een misdrijf wijzen.
ROTTERDAM In een vuilcontai
ner aan de Geuneburg heeft de poli
tie een vuilniszak aangetroffen met
zeven pas geboren katjes. De beest
jes zijn overgebracht naar een Hoog-
vlietse dierenarts. Enkele diertjes
zijn aan de gevolgen van hun avon
tuur bezweken.
DEN HAAG Het CDA-Kamerlid
Van Dam heeft minister Pronk (ont
wikkelingssamenwerking) gevraagd
of hij mogelijkheden heeft tot hulp
aan de uit Angola uitgeweken Portu
gezen in Portugal. In vragen wijst
het Kamerlid op de erbarmelijke
toestand, waarin deze vluchtelingen
zich bevinden.
Het vervangen van deze wasmidde
len door fosfaatloze middelen zal een
belangrijke vermindering van de
vervuiling tot gevolg hebben. Voor
het overige deel van deze 80 procent
geldt het de lozing van menselijke
uitwerpselen.
Deze feiten staan in een lijvig rap
port van de Provinciale Waterstaat
in Noord-Holland, gewijd aan fosfaat
in het water. Het rapport zal in de
statencommissie „Verontreiniging
Oppervlaktewateren 7 september,
10 uur worden behandeld. Het
rapport zegt, dat de hoeveelheid
menselijke uitwerpselen kan worden
teruggebracht door verandering van
voedingsgewoonten, maar er wordt
aan toegevoegd, dat deze verande
ring in de praktijk moeilijk tot stand
kan worden gebracht.
Behandeling van afvalwater in een
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Op spuitbussen
moet voortaan duidelijk, in het Ne
derlands, worden gewaarschuwd te
gen de gevaren van brandbare drijf-
gassen. Bovendien moeten duidelijk
veiligheidsvoorschriften worden
aangegeven.
De Shell Harmonie en het Shell
Dansorkest treden zondag 21 au
gustus om 14 uur in het park „De
Houtkamp" in Leiderdorp op De
harmonie en het dansorkest staan
onder leiding van P. Engels. Bij
slecht weer wordt het concert in
de sportzaal ..Op Dreef". Van Al-
phenplein in Leiderdorp ge
houden.
Rapport Provinciale Waterstaat:
Van een onzer verslaggevers
HAARLEM De belangrijkste belasting van het oppervlakte
water met fosfaten wordt, voor wat de provincie Noord-Holland
betreft, geleverd door het huishoudelijke afvalwater, namelijk 80
procent. Van deze hoeveelheid komt ruim de helft voor rekening
van de fosfaathoudende wasmiddelen.
rioolwaterzuiveringsinstallatie geeft,
een fosfaatreductie van 30 tot 60
procent. Het is technisch mogelijk
om door speciale maatregelen (de-
fosfateren) een verdere reductie tot
95 procent te bereiken.
Hoogste prioriteit
Waterstaat Noord-Holland komt tot
de conclusie, dat thans in het alge
meen de hoogste prioriteit moet wor
den gegeven aan de bouw van oxyda-
tief-biologische zuiveringsinstalla
ties. Voor oppervlaktewateren in na
tuurgebieden zou deze maatregel
eerder moeten worden getroffen dan
voor die in stedelijke gebieden. In
het rapport wordt voorts nog opge
merkt, dat defosfateren het subpro
bleem vergroot en dat ook dattrvoor
naar een oplossing moet worden
gezocht.
Héél anders!
Bagijnestraat 23-25. Tel. 070-659691
Keuken open van 12.00-14.00 en van 18.00-22.00 uur.
Franse Keuken Specialiteiten.
's Maandags gesloten.
Waar wi| in een rustige sfeervolle omgeving gaarne
aan uw culinaire wensen willen voldoen Betredende
huwelijksdiners, jubilea e.d zullen wi| gaarne do
details tevoren met u bespreken Tevens hebben w<|
r u beschikbaar, ruimte voor het houden van
recepties en vergaderingen
ROMANTISCH RESTAURANT B0ER0ERIJ
IN DEN HOUTKAMP
v. Dlopeningenlaan 2
Leiderdorp
Teletoon 071-891288
Maandag gesloten
Lid vereniging Romantisch Tatelen.
Wassenaarsestr. 119, Scheveningen. Telefoon 55.92.13.
Wij zijn geopend di. t.m. vrijd. van 12-14 uur en van 18-22 uur. Zat van 18-22 uur.
Zondags en maandags gesloten.
Beleel Uw vakantie naar Joegoslavië voor
de tweede keer door een gezellig etentje in
NOORDEINDE 138A DEN HAAG
TEL 60 64 13
Tifie cX.ouse of^dfioids
CULINAIR
AN0ERS
Iedere avond gele
genheid tot dansen
met Herman Wege-
wijs aan de plano.
Vrijdags én zaterdags wordt hij verge
zeld door een violist
5-fan/ren menu s f 42. SO
(incl. apéntiel en koffie) levens a la cane
Tafelreserveringen: Tel. 070-644771
Holstraat 4, Dan Haag
Zondags gesloten
DEZE RUBRIEK
VERSCHIJNT EENMAAL
PER TWEE WEKEN
Inlichtingen kant. Rotter
dam Nita de Vries. Tel.
010-115588.
Kantoor Den Haag Lla
Meloen, tel. 070-469445.
