General Electric
schoot tekort
Een spaarder kan in
principe drie kanten op:
Uit brieven van lezers
Peter von Meijenfeldt (milieu-federatie):
bij sluiting is niemand gebaat
Fouten opsporen
en verhelpen
Vliegtuigje
stort neer:
piloot dood
lijk koopt na
)roeven auto's
lit Rusland
Vliegen naar de
VS goedkoper
Niet vastzetten.
Vastzetten en
toch aan
kunnen komen.
Echt vastzetten.
7%
De Amro Bank is er vooralle spaarders.
'Alles plakt als It
binnen zo warm is'.
DINSDAG 16 AUGUSTUS 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
ADVERTENTIE
door Hans Schmit
Toch liet het bedrijf toen, in een
kleurige folder, de omwonenden we
ten „dat de nieuwe fabriek een der
schoonste en veiligste ter wereld zal
worden". Die uitspraak is drie jaar
later achterhaald, nu snel achter el
kaar de gebreken van het bedrijf aan
het licht treden. Het begon op 13
januari van dit jaar. Op die dag stak
het bedrijf voor de Raad van State in
Den Haag, tijdens de behandeling
van een beroep van milieugroepen
tegen de lozing van afvalwater op de
Oosterschelde, opnieuw het verhaal
af over hoe schoon en hoe veilig
General Electric is. Tijdens die zit
ting echter werd een vertegenwoor
diger van het bedrijf enkele keren
aan de telefoon geroepen naar
later bleek om te worden ingelicht
over de ontsnapping van fosgeen,
waardoor achttien mensen in het zie
kenhuis moesten worden opgeno
men. De vertegenwoordigers van het
bedrijf zwegen op de zitting over dit
voorval, maar toen de voorzitter van
de afdeling rechtspraak van de Raad
van State, dr. M. Troostwijk, later
van het ongeluk hoorde, riep hij de
partijen opnieuw bijeen.
De ontsnapping van fosgeen was het
begin van een reeks gebeurtenissen,
die een totaal ander beeld hebben
opgeroepen van General Electric. De
Raad van State bepaalde dat de
zingen op de Oosterschelde in juni
loesten zijn afgelopen, m&ar in april
[al werden de lozingen op last van
'Rijkswaterstaat stopgezet omdat
enkele normen voor het afvalwater
meer dan zestien keer werden over
schreden. Overigens moet de Raad
ba van State zich nog uitspreken over
iakeen verzoek de lozingen op de Oos-
bterschelde te hervatten. Vervolgens
i h; kwam aan het licht dat in het bedrijf
drie grote en dertieri kleinere bran
den waren geweest en dat de afgelo
pen maanden grote hoeveelheden
giftige gassen (zeshonderd ton ben-
wen en vier- tot vijfhonderd ton me-
thyleenchloride) zijn ontsnapt.
H Misrekeningen
De gevolgen zijn bekend: de buurge-
ejmeente Halsteren weigert iedere me
dewerking aan nieuwe plannen tot
uitbreiding van General Electric: de
afdeling waar de gasontsnappingen
plaatsvonden is op last van de com
missaris van de koningin in Brabant,
Van der Harten gesloten; plaatselij
ke bestuurders die het volste ver
trouwen in het bedrijf hadden, zijn
der
geschokt: gezagsdragers verschuilen
zich, schuiven verantwoordelijkhe
den af.
Peter von Meijenfeldt, coördinator
van de Brabantse Milieu Federatie,
is een van degenen die al lang tegen
de gevaren van General Electric in
het geweer komt: „Er is nu ineens
veel kabaal rond de fabriek gekomen
en de zaak wordt sterk in de emotio
nele sfeer getrokken. Daar is nie
mand bij gebaat. Ook bij sluiting
van de fabriek niet. Er zijn fouten
gemaakt: die moet je opsporen en
verhelpen. De leiding van het bedrijf
is duidelijk tekort geschoten en
heeft de werkelijke gang van zaken
steeds verdoezeld. De vergunningen
volgens de Hinderwet en de Wet
luchtverontreiniging hebben strak
ke voorwaarden, waar het bedrijf
zich niet aan kan houden. Het be
drijf heeft misrekeningen gemaakt
en blijkt bij lange na niet aan de
eisen van bij voorbeeld zuivering te
kunnen voldoen."
Het verhaal van General Electric is
niet bijzonder en niet nieuw. Zonder
dat men zich al te veel zorgen maak
te, werd overal in Nederland de loper
voor de industire uitgelegd, zonder
dat men zich al te veel zorgen maak
te over veiligheid en vervuiling. Pe
ter von Meijenfeldt: „In het begin
van de jaren zeventig stond Brabant
in het middelpunt van de belangstel
ling van het bedrijfsleven, Bedrijven
werden binnengehaald, maar niet
goed opgevangen. Nu komt de twij
fel: hebben we het wel goed gedaan?
Nu wreekt zich het gebrek aan kern
nis en mankracht bij de bevoegde
instanties. Toen de bedrijven kwa
men, bestond er gewoon niet vol
doende kennis bij de gemeente om
de situatie werkelijk te kunnen be
oordelen. De bedrijven komen met
een staf van ingenieurs en technici,
het gemeentelijk apparaat is daar
vaak niet tegen opgewassen, zowel
wat kennis als wat mankracht be
treft. Maar de gemeente moet wel
allerlei vergunningen afgeven voor
de bouw van installaties en voorzie
ningen."
Toezicht knelpunt
Is bij de oprichting van een bedrijf
en het daarvoor verlenen van ver-
TEXEL (ANP) Op het vliegveld
Texel is gisteren een klein reclame
vliegtuigje neergestort en in brand
gevlogen. De 22-jarige gehuwde pi
loot Henk van Gorsel uit Zwolle is
daarbij om het leven gekomen.
Het ongeluk gebeurde toen de ma
chine met een vanghaak een recla-
mesleep tussen twee palen vandaan
moest halen. Laagvliegend kwam de
machine naderbij, maar vermoede
lijk heeft de heer Van Gorsel daarbij
iets te veel gas teruggenomen. Daar
door zakte de snelheid van het vlieg
tuig beneden de kritische grens en
stortte neer. Onmiddellijk vloog het
in brand. De brandweer van het
vliegveld had het vuur binnen twee
minuten bedwongen, maar voor de
piloot kwam de hulp te laat. De
machine was een Piper Cub van het
luchtreclamebedrijf Roeper.
Fan onze automedewerker
PRONINGEN De Rijksautomo-
iielcentrale heeft na uitgebreide
Troeven een vijftigtal Lada's aange
schaft. De auto's van dit Russische
lerk zijn gekozen op grond van de
tie tussen de kwaliteit en veilig-
I en de prijs, als die voor alle
luto's van de RAC gehanteerd
fordt.
Rijksautomobielcentrale wenst
ien aantallen te noemen van aan
schafte al dan niet Russische au-
o's. Het commentaar van deze zijde
luidt: „We kopen wagens van allerlei
merken en we springen daar zo zui
nig mogelijk mee om met gelden
van het rijk".
Lada-importeur Gremi te Gronin
gen verklaart dat het om regelmati
ge, individuele orders van de RAC
gaat. „De RAC heeft uitgebreide
proeven genomen, zoals bij elk merk
gebeurt en de wagens die wij leveren
bleken degelijk", aldus een woord
voerder van Gremi die hieraan nog
toevoegt: „In het verleden hebben
wij al meer zaken met de RAC ge
daan. Het gaat hier niet om een
relatie met de Nederlandse regering
en de Sovjet-Unie, maar om een
relatie tussen de RAC en een Neder
landse firma."
De vijftig Lada's zijn onder meer in
gebruik genomen door de dienst in
voerrechten en accijnzen van het
ministerie van financiën en tevens
wordt nog onderhandeld over de
aankoop van Lada's voor de contro
le op de wegenbelasting.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De luchtvaart-
maatschappijen, die lijndiensten
onderhouden op de Noordatlan-
tische routes, hebben overeenstem
ming bereikt over een verlaging van
het laagste lijndiensttarief op routes
tussen Europa en de Verenigde
Staten.
Het gaat hier om de zogenaamde
Apex- of vooruitboektarieven, die
met ongeveer honderd gulden wor
den verlaagd. Een retour Amster
dam-New York wordt 925 gulden (nu
nog 1036 gulden) en een retour Am
sterdam-Chicago 1132 gulden (nu
1220 gulden). Behoudens regerings
toestemming gaat de verlaging op 1
oktober in. De maatregel is tevens
bedoeld als concurrentiemiddel met
de „luchttrein" van de Brit Freddie
Laker.
TILBURG Jarenlang heeft het chemische bedrijf General Electric Plastics in Bergen op Zoom
de bevolking en de bestuurders in West-Brabant kunnen voorspiegelen „schoon en veilig" te zijn.
Toen het bedrijf in 1970 van start ging, strookte die verzekering nog wel met de werkelijkheid: in
termen van vervuiling en veiligheid w9s het een vrij onschuldige plastic-fabriek, waarvoor de
benodigdheden elders werden aangevoerd. Maar in 1974 breidde het bedrijf de activiteiten uit: wat
eerst werd aangevoerd werd nu ook in Bergen op Zoom gemaakt en werd met gevaarlijker
stoffen als chloor en fosgeen gewerkt.
gunningen de overheid (gemeente of
provincie) vaak de mindere van het
bedrijfsleven, als het bedrijf een
maal werkt, is vaak het toezicht een
knelpunt Peter von Meijenfeldt: „Er
zijn nogal wat instanties met het
toezicht belast en waar precies de
verantwoordelijkheden liggen, is
niet altijd duidelijk. Bij General
Electric zijn bij voorbeeld de provin
cie, de arbeidsinspectie, de milieu
inspecteur, de gemeente Bergen op
Zoom, het Hoogheemraadschap
West-Brabant, de directie Zeeland
van Rijkswaterstaat en het Rijksin
stituut voor de zuivering van afval
water (RIZA) betrokken. Vaak wer
ken die diensten naast en langs el
kaar heen. Het afvalwater mag niet
meer op de Oosterschelde worden
geloosd, maar gaat van het gemeen
teriool met een persleiding naar de
Westerschelde. Uit de briefwisseling
die wij over het toezicht en de con
trole hierop voeren, blijkt dat het
duidelijk is waar precies de verant
woordelijkheden 'liggen. Ook .ver
schuilen lagere Instanties zich ach
ter hogere: de gemeente schuift de
verantwoordelijkheid af naar de pro
vincie, en als je dan de provincie
vraagt op te treden, gebeurt dat
vaak niet. Het argument is dan de
gemeentelijke autonomie niet te wil
len aantasten."
,Wat meer openheid'
Tegen deze achtergrond moet ook de
gang van zaken rond General Elec
tric worden gezien. Met de mooie
verhalen is het inmiddels uit: de on
veiligheid en het gevaar van het be
drijf kunnen door niemand nog wor
den ontkend. Peter von Meijenfeldt:
„Uit de reeks van onthullingen
wordt wel duidelijk dat er al eerder
bedrijfsongevallen zijn geweest.
Maar hoewel ieder chemisch bedrijf
bepaalde risico's met zich brengt, is
General Electric niet zo'n moeilijk
bedrijf, technisch gezien. Het is niet
zo'n ingewikkeld bedrijf, er zijn al
leen fouten en misrekeningen ge
maakt die zijn verdoezeld. Trou
wens, wat meer openheid zou geen
kwaad kunnen. Een voorbeeld: bij
de aanvraag weer afvalwater op de
Oosterschelde te lozen, heeft het
RIZA geadviseerd bepaalde lozingen
toe te staan. General Electric heeft
daarvoor twee brieven over de lozin
gen en onder meer de toegevoegde
chemicaliën aan de RIZA geschre
ven. Die brieven zijn geheim, zodat
ons bij het verzet tegen die lozingen
belangrijke informatie wordt ont
houden."
Ofwel sparen en snel aan je
spaargeld kunnen komen.
Daar heeft de Amro Bank een
Rente Spaarrekening voor,
of het bekende Spaarboekje.
Dat is simpel, overzichtelijk
en heel flexibel. En u krijgt
een rente van ^0/
Dat is sparen voor een hoge
rente, maar in noodgevallen
er toch aan kunnen komen.
Daar heeft de Amro z'n Plus
rekeningen voor. Alleen als u
opneemt betaalt u 1 oC2l o
opnamekosten over het
opgenomen bedrag. En anders
zijn ze goed voor maar liefst
Dat is voor de spaarder die
de allerhoogste rente wil.
Maar dan ook voor lief
neemt dat z'n geld langere
tijd vastligt. Amro's Vaste
Looptijd Rekeningen
bijvoorbeeld gaan van 2 tot
6 jaar vast. En de rente
varieert dan van 7 tot m
Aruba
Ik wil graag reageren op uw verslag
van vrijdag 12 augustus. Ten eerste:
de Arubanen zijn overgegaan naar 't
streven naar onafhankelijkheid, na
dat Nederland geweigerd heeft me
dewerking te geven aan een aparte
status, met direct banden met Ne
derland bulten Antllliaans verband,
voor Aruba. Dat de nieuwe regering
naar „verzelfstandiging" streeft ge
loven we niet. Wie garandeert ons
dat na de onafhankelijkheid van de
Nederlandse Antillen we niet de hui
dige staatkundige structuur weer
krijgen? Trouwens de heer Trinidad
(Curacaoenaar) heeft 't regeer
akkoord niet ondertekend, maar hij
blijft wel het nieuwe kabinet steu
nen. Zodat we de situatie krijgen,
dat er geen nieuwe regering komt,
maar de „verzelfstandiging" zal niet
doorgaan, omdat 't niet de vereiste
tweederde meerderheid haalt door
toedoen van de heer Trinidad. Mooi
politiek spel!! Wij beschouwen dit
„verzelfstandiging" als een voorlopi
ge „zoethoudertje!" U schrijft dat de
heer Croes onduidelijk is met wat
hij wil. Dat is niet waar, want de
heer Croes heeft meer dan duizend
keer, en ook op de Nederlandse tele
visie verklaard dat Aruba complete
onafhankelijkheid wil, omdat Ne
derland niet wil werken naar de ver
wezenlijking van een aparte status
voor Aruba. De strijd van de Aruba
nen berust niet op racisme, zoals U
beweert; wij kunnen er toch niets
aan doen dat 't andere mensen zijn.
Trouwens onze strijd is niet gericht
tegen het Curagaose volk maar te
gen 't systeem. Een systeem waar
Curacao ons alles kan opleggen,
waar onze projecten worden afge
keurd alleen omdat ze concurerend
zijn voor Curagaose projecten. Wij
willen best delen met andere minder
goed bedeelde eilanden, maar laat
ons zelf bepalen hoe we willen hel
pen. Nederland bepaalt toch zelf
hoeveel hulp er aan ontwikkelings
landen gegeven wordt? Dat bepalen
de ontwikkelingslanden toch niet?
Alle meerderheidspartijen van de ei
landen nemen deel aan de nieuwe
regering, alleen Aruba niet. Een aan
vaardbare regering kan uitsluitend
gevormd worden op basis van de
verkiezingsuitslag. Zo is 't ook in
Nederland of niet?
Korte duidelijk geschreven, liefst aan één kant getypte, brieven kunnen worden
gestuurd naar: Secretaris Hoofdredactie Trouw/Kwartet. Postbus 859. Amsterdam. Bij
publikatie wordt de naam van de schrijver vermeld.
Ede
C. E. Croes
JPSS
In de berichtgeving over de zitting
van het centale comité van de
wereldraad wordt de nieuwe in
zwang gekomen term JPSS (Just,
participatory and sustainable socie
ty) vertaald met rechtvaardige,
open en houdbare samenleving. De
vertaling van participatory door
„open" lijkt mij minder Juist en ik
zou het jammer vinden wanneer
deze vertaling Ingang vond. De term
JPSS moet de uitdrukking „respon
sible society" vervangen en het
woord participatory geeft daarvan
de kem nog beter weer nl. de betrok
kenheid van alle leden van de ge
meenschappen bij de verantwoorde
lijkheid voor de gerechtigheldsver-
werkelijking door bestuur en bezit,
waardoor een vreedzame en leefbare
wereld geschapen kan worden. De
vertaling „open" laat van die be
trokkenheid en gemeenschappelijke
verantwoordelijkheid te weinig voe
len en men zou dan ook beter kun
nen spreken van een rechtvaardige,
verantwoordelijke en houdbare sa
menleving. Is het echter wel nodig
dat men steeds komt met nieuwe
termen voor een oud, ver, begerens
waardig doel nl. integrale democra
tisering van alle menselijke gemeen
schappen overal op aarde en voor
alle levensgebieden zodat de Sja-
loom steeds beter verwerkelijkt
wordt?
Amsterdam J. W. E. Riemens
Os Van der Kam
U meldt, dat ds. Van der Kam is
overgegaan maar de doopsgezinden
vanwege het volstrekt open karak
ter van hun broederschap. Gaat het
dan om theologische óf om zuiver
psychologische verschillen? Waar
om dié eenzijdige voorkeur van de
„open signatuur" in de hervormde
kerk? Dit is een openheid welk nauw
verwant is aan Jung's extraversie:
naar buitengekeerdheid! Maar kent
ds. Van der Kam dan de voor chris
tenen uitermate wijze en belangrij
ke bezwering van Jung niet name
lijk: „Wees niet met blindheid gesla
gen, kies niet op ethische en niet op
religieuze gronden voor introversie
(naar binnen gekeerdheid) en ook
niet voor extraversie, want beiden
dragen dezelfde risico's in zich om
en de waarde van de een is de on
waarde van de ander"!?! De vrijzin
nige professor J. Lindeboom heeft er
in 1924 al op gewezen hoe er kerkelij
ke verschillen ontstonden omdat de
rechtzinnigen kozen voor middel
puntzoekendheid en de vrijzinnigen
voor middelpuntvliedenheid Ds.
Van der Kam misleidt zichzelf als
hij meent, dat hij in plaats van een
psychologische of ideologische, een
théologische keuze heeft gemaakt.
Vooral daarom kan het, zoals de
verslaggever terecht aan het slot
met een voorbeeld aantoont, „zo in
gewikkeld gaan"!
Amstelveen C. van Altena
Gaarne
Ik heb me verbaasd over de ongenu
anceerde opmerking (in artikel 2, de
kerken en het militarisme) van Al-
dert Schipper, dat het stemmen op
WD of CDA betekende: „Geloof in
geweld". Ook al willen deze partijen
meer geld uitgeven voor onze defen
sie, is het in strijd met alle feiten en
alle motieven daartoe om te sugge
reren dat „men" dan in geweld ge
looft. Er is ook nog zo iets als de
„onbruikbaarheid van de onmisbare
wapens". Uw opmerking heb ik zeer
onheus gevonden en ze miskent ook
de worsteling van vele CDA-kiezers
met het probleem van de bewape
ning. Ook al kiest men voor het op
peil houden van het Nederlandse
leger, dan wil dat beslist niet zeggen
dat men dan voor geweld kiest en/of
er in zou geloven. Als men zó mede
burgers kwalificeert, maakt men
zich mede schuldig aan het door u,
terecht, bestreden geweldsdenken.
Delft D. van Santen
Gaarne
Door het woordje „gaarne" toe te
voegen, als hij stelt dat het CDA
„gaarne de defensie-uitgaven wat
verhogen wil" gaat A. Schipper in de
fout. Zulke woordjes worden veel
gebruikt om een niet-gedeeld stand
punt subjectief net even bij te kleu
ren. „Gaarne" miskent de schroom,
ja de tegenzin, waarmee christen
mensen, ook in het CDA, de defensie
als een noodzakelijke last, toch tor
sen. Blijft de noodzakelijkheid van
bezinning, bijv. zoals de Wereldraad
die beoogt.
Berkum
C. A. Bos
Bezuiniging
De bezuinigingsplannen van pre
mier Den Uyl zijn erg eenzijdig.
Waarom is de regering zelf niet wat
zuiniger? Is het nodig communisti
sche landen te spekken met het geld
van de gemeenschap? Waarom offe
ren kamerleden en ministers ook
niet wat?
Den Haag
G. de Munnik
IADVERTENTIE
Die benauwde lucht, die hitte binnen, dot
hoelt tegenwoordig helemaal niet meer
Een jaak die met j'n bjd meogeal heelt
airconditioning En een zaak die bovendien
waar voor z n geld wil. kiest Carrier
Bel Nedairco. de importeur van Carrier
apparatuur Ri|ndi|k 141 - Hazertwoude,
tel. (U1714) 9010'
nr. 1 te) wereld in airconditioning.
Simpkins
„Alleen
de voorruit,
Simkins
Abortuswet
Op 5 november 1976 presenteerde
het bureau Lagendijk de resultaten
van een enquête omtrent het CDA-
en het WD/PvdA-ontwerp voor een
abortuswet. „Trouw" van 6 novem
ber gaf deze resultaten als volgt
weer: „Meerderheid in Nederland te
gen ontwerp abortuswet.
Slechts 11 procent is het met het
standpunt van socialisten en libera
len eens: terwijl 79 procent zich kan
vinden in het CDA-standpunt." Ver
der bleek dat door de organisatoren
van de handtekeningactie ten gun
ste van abortus-op-verzoek 6000,
door de organisatoren van de actie
tegen vrije abortus 600.000 handte
keningen aan de Kamer konden
worden aangeboden, i.e. 100 maal
zoveel. Op grond van deze gegevens
is het duidelijk waar de volkswil
voor en tegen is: Voor het CDA- en
tegen het WD/PVDA-ontwerp. Om
dat de PvdA stelt, dat zij de volkswil
nauwkeuriger wil volgen, en meer
macht verschaffen dan zulks vroe
ger gebeurde biedt zich nu een unie
ke gelegenheid aan de PvdA aan.
om deze pretentie waar te maken,
door het CDA-ontwerp over te ne
men. Zo slaat men twee politieke
vliegen in één klap: Men geeft als
PvdA een onweerlegbaar bewijs, dat
bij haar kamerleden de democrati
sche gezindheid sterker is dan de
egocentrische gehechtheid aan ei
gen meningen: en men slecht één
der geduchtste hindernissen voor de
totstandkoming van een nieuw
kabinet.
Rotterdam drs F. de Mageihaes
Mariabeeld (3)
Met alle respect voor Maria, die
toestond dat de Zoon van God on
der haar hart geboren kon worden,
waardoor God Zijn plan van volko
men verzoening tussen God en de
mens kon starten, is het ook zó. dat
Gods Zoon later Maria liefdevol
maar beslist afwees, als zij probeer
de te bemiddelen in Jezus' Midde-
laarsw^rk, of rechten wilde laten
gelden op moederschap of familiere
laties, Joh. 2:1 e.v. Matth. 12:46 e.v.
Mark. 3:31 e.v. Lukas 2:49 en 50;
Maria echter accepteerde Zijn ge
zag. Ook is gebleken dat een. af en
toe bloedend kruis een vernuftig
verstopt buisje bevatte. Het lijkt
mij goed om dat wenende beeld in
Syrië stuk te slaan en te onderzoe
ken, en dan maar een nieuw te ma
ken, al verbiedt God het talloze ke
ren In Zijn Woord, o.a. in de 10
Geboden, om zich voor houten of
stenen beelden te bulgen of die te
aanbidden. In de naam van Jezus
zal alle knie zich buigen in de hemel
en op de aarde, tot eer van God de
Vader (Filippenzen 2 9 t/m 11).
Rotterdam J. G. Labots-Klaver
Andriessen
In Trouw van 11 augustus lees ik tot
mijn verbijstering dat de politieke
toekomst van F. Andriessen onzeker
zou zijn geworden, omdat hij de
euvele moed had om tegen het soci
aal economische pakket van Den
Uyl te stemmen. Ik dacht dat zijn
stem als pas gekozen volksvertegen
woordiger net zo veel waarde had en
zal blijven houden als die van de
positieve stemmers. Als dat niet zo
zal blijken te zijn, vraag ik me af.
wat het verschil is met een dicta
tuur. Trouwens, de heer Aantjes
heeft indertijd tegengestemd toen
het er om ging of er één. CDA-lijst
moest komen. Maakt dat zijn poli
tieke toekomst binnen het CDA on
zeker? Bepaald niet, dat is al wel
gebleken. Trouw heeft iets tegen
Andriessen, lijkt het wel. althans
tegen zijn politieke opvattingen.
Dat vind ik jammer. Hij is de enige
in Den Haag die Den Uyl nog enig
serieus tegenspel weet te bieden.
Van de VVD heeft Den Uyl niets te
vrezen
Sliedrecht J. H. Bade
